Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / థేరగాథా-అట్ఠకథా • Theragāthā-aṭṭhakathā

    ౯. (పఠమ) దేవసభత్థేరగాథావణ్ణనా

    9. (Paṭhama) devasabhattheragāthāvaṇṇanā

    ఉత్తిణ్ణా పఙ్కపలిపాతి ఆయస్మతో దేవసభత్థేరస్స గాథా. కా ఉప్పత్తి? సోపి పురిమబుద్ధేసు కతాధికారో తత్థ తత్థ భవే వివట్టూపనిస్సయం పుఞ్ఞం ఉపచినన్తో సిఖిస్స భగవతో కాలే పారావతయోనియం నిబ్బత్తో ఏకదివసం సత్థారం దిస్వా పసన్నమానసో పియాలఫలం ఉపనేసి. సత్థా తస్స పసాదసంవడ్ఢనత్థం తం పరిభుఞ్జి. సో తేన అతివియ పసన్నచిత్తో హుత్వా కాలేన కాలం ఉపసఙ్కమిత్వా వన్దిత్వా చిత్తం పసాదేతి . సో తేన పుఞ్ఞకమ్మేన దేవలోకే నిబ్బత్తో అపరాపరం పుఞ్ఞాని కత్వా దేవమనుస్సేసు సంసరన్తో ఇమస్మిం బుద్ధుప్పాదే అఞ్ఞతరస్స మణ్డలికరఞ్ఞో పుత్తో హుత్వా నిబ్బత్తో తరుణకాలేయేవ రజ్జే పతిట్ఠితో రజ్జసుఖమనుభవన్తో వుద్ధో సత్థారం ఉపసఙ్కమి, తస్స సత్థా ధమ్మం దేసేసి. సో ధమ్మం సుత్వా పటిలద్ధసద్ధో సంవేగజాతో రజ్జం పహాయ పబ్బజిత్వా విపస్సనాయ కమ్మం కరోన్తో నచిరస్సేవ అరహత్తం పాపుణి. తేన వుత్తం అపదానే (అప॰ థేర ౧.౧౪.౬౬-౭౨) –

    Uttiṇṇā paṅkapalipāti āyasmato devasabhattherassa gāthā. Kā uppatti? Sopi purimabuddhesu katādhikāro tattha tattha bhave vivaṭṭūpanissayaṃ puññaṃ upacinanto sikhissa bhagavato kāle pārāvatayoniyaṃ nibbatto ekadivasaṃ satthāraṃ disvā pasannamānaso piyālaphalaṃ upanesi. Satthā tassa pasādasaṃvaḍḍhanatthaṃ taṃ paribhuñji. So tena ativiya pasannacitto hutvā kālena kālaṃ upasaṅkamitvā vanditvā cittaṃ pasādeti . So tena puññakammena devaloke nibbatto aparāparaṃ puññāni katvā devamanussesu saṃsaranto imasmiṃ buddhuppāde aññatarassa maṇḍalikarañño putto hutvā nibbatto taruṇakāleyeva rajje patiṭṭhito rajjasukhamanubhavanto vuddho satthāraṃ upasaṅkami, tassa satthā dhammaṃ desesi. So dhammaṃ sutvā paṭiladdhasaddho saṃvegajāto rajjaṃ pahāya pabbajitvā vipassanāya kammaṃ karonto nacirasseva arahattaṃ pāpuṇi. Tena vuttaṃ apadāne (apa. thera 1.14.66-72) –

    ‘‘పారావతో తదా ఆసిం, పరం అనుపరోధకో;

    ‘‘Pārāvato tadā āsiṃ, paraṃ anuparodhako;

    పబ్భారే సేయ్యం కప్పేమి, అవిదూరే సిఖిసత్థునో.

    Pabbhāre seyyaṃ kappemi, avidūre sikhisatthuno.

    ‘‘సాయం పాతఞ్చ పస్సామి, బుద్ధం లోకగ్గనాయకం;

    ‘‘Sāyaṃ pātañca passāmi, buddhaṃ lokagganāyakaṃ;

    దేయ్యధమ్మో చ మే నత్థి, ద్విపదిన్దస్స తాదినో.

    Deyyadhammo ca me natthi, dvipadindassa tādino.

    ‘‘పియాలఫలమాదాయ , అగమం బుద్ధసన్తికం;

    ‘‘Piyālaphalamādāya , agamaṃ buddhasantikaṃ;

    పటిగ్గహేసి భగవా, లోకజేట్ఠో నరాసభో.

    Paṭiggahesi bhagavā, lokajeṭṭho narāsabho.

    ‘‘తతో పరం ఉపాదాయ, పరిచారిం వినాయకం;

    ‘‘Tato paraṃ upādāya, paricāriṃ vināyakaṃ;

    తేన చిత్తప్పసాదేన, తత్థ కాలఙ్కతో అహం.

    Tena cittappasādena, tattha kālaṅkato ahaṃ.

    ‘‘ఏకత్తింసే ఇతో కప్పే, యం ఫలం అదదిం అహం;

    ‘‘Ekattiṃse ito kappe, yaṃ phalaṃ adadiṃ ahaṃ;

    దుగ్గతిం నాభిజానామి, ఫలదానస్సిదం ఫలం.

    Duggatiṃ nābhijānāmi, phaladānassidaṃ phalaṃ.

    ‘‘ఇతో పన్నరసే కప్పే, తయో ఆసుం పియాలినో;

    ‘‘Ito pannarase kappe, tayo āsuṃ piyālino;

    సత్తరతనసమ్పన్నా, చక్కవత్తీ మహబ్బలా.

    Sattaratanasampannā, cakkavattī mahabbalā.

    ‘‘కిలేసా ఝాపితా మయ్హం…పే॰… కతం బుద్ధస్స సాసన’’న్తి.

    ‘‘Kilesā jhāpitā mayhaṃ…pe… kataṃ buddhassa sāsana’’nti.

    అరహత్తం పన పత్వా పహీనకిలేసపచ్చవేక్ఖణవసేన ఉప్పన్నసోమనస్సో ఉదానం ఉదానేన్తో –

    Arahattaṃ pana patvā pahīnakilesapaccavekkhaṇavasena uppannasomanasso udānaṃ udānento –

    ౮౯.

    89.

    ‘‘ఉత్తిణ్ణా పఙ్కపలిపా, పాతాలా పరివజ్జితా;

    ‘‘Uttiṇṇā paṅkapalipā, pātālā parivajjitā;

    ముత్తో ఓఘా చ గన్థా చ, సబ్బే మానా విసంహతా’’తి. – గాథం అభాసి;

    Mutto oghā ca ganthā ca, sabbe mānā visaṃhatā’’ti. – gāthaṃ abhāsi;

    తత్థ ఉత్తిణ్ణాతి ఉత్తరితా అతిక్కన్తా. పఙ్కపలిపాతి పఙ్కా చ పలిపా చ. పఙ్కో వుచ్చతి పకతికద్దమో. ‘‘పలిపో’’తి గమ్భీరపుథులో మహాకద్దమో. ఇధ పన పఙ్కో వియాతి పఙ్కో, కామరాగో అసుచిభావాపాదనేన చిత్తస్స మక్ఖనతో. పలిపో వియాతి పలిపో, పుత్తదారాదివిసయో బహలో ఛన్దరాగో వుత్తనయేన సమ్మక్ఖనతో దురుత్తరణతో చ. తే మయా అనాగామిమగ్గేన సబ్బసో అతిక్కన్తాతి ఆహ ‘‘ఉత్తిణ్ణా పఙ్కపలిపా’’తి. పాతాలాతి పాతాయాలన్తి పాతాలా, మహాసముద్దే నిన్నతరపదేసా. కేచి పన నాగభవనం ‘‘పాతాల’’న్తి వదన్తి. ఇధ పన అగాహదురవగ్గాహదురుత్తరణట్ఠేన పాతాలా వియాతి పాతాలా, దిట్ఠియో. తే చ మయా పఠమమగ్గాధిగమేనేవ సబ్బథా వజ్జితా సముచ్ఛిన్నాతి ఆహ ‘‘పాతాలా పరివజ్జితా’’తి ముత్తో ఓఘా చ గన్థా చాతి కామోఘాదిఓఘతో అభిజ్ఝాకాయగన్థాదిగన్థతో చ తేన తేన మగ్గేన ముత్తో పరిముత్తో, పున అనభికిరణఅగన్థనవసేన అతిక్కన్తోతి అత్థో. సబ్బే మానా విసంహతాతి నవవిధాపి మానా అగ్గమగ్గాధిగమేన విసేసతో సఙ్ఘాతం వినాసం ఆపాదితా సముచ్ఛిన్నా ‘‘మానవిధా హతా’’తి కేచి పఠన్తి, మానకోట్ఠాసాతి అత్థో. ‘‘మానవిసా’’తి అపరే, తేసం పన మానవిసస్స దుక్ఖస్స ఫలతో మానవిసాతి అత్థో దట్ఠబ్బో.

    Tattha uttiṇṇāti uttaritā atikkantā. Paṅkapalipāti paṅkā ca palipā ca. Paṅko vuccati pakatikaddamo. ‘‘Palipo’’ti gambhīraputhulo mahākaddamo. Idha pana paṅko viyāti paṅko, kāmarāgo asucibhāvāpādanena cittassa makkhanato. Palipo viyāti palipo, puttadārādivisayo bahalo chandarāgo vuttanayena sammakkhanato duruttaraṇato ca. Te mayā anāgāmimaggena sabbaso atikkantāti āha ‘‘uttiṇṇā paṅkapalipā’’ti. Pātālāti pātāyālanti pātālā, mahāsamudde ninnatarapadesā. Keci pana nāgabhavanaṃ ‘‘pātāla’’nti vadanti. Idha pana agāhaduravaggāhaduruttaraṇaṭṭhena pātālā viyāti pātālā, diṭṭhiyo. Te ca mayā paṭhamamaggādhigameneva sabbathā vajjitā samucchinnāti āha ‘‘pātālā parivajjitā’’ti mutto oghā ca ganthā cāti kāmoghādioghato abhijjhākāyaganthādiganthato ca tena tena maggena mutto parimutto, puna anabhikiraṇaaganthanavasena atikkantoti attho. Sabbe mānā visaṃhatāti navavidhāpi mānā aggamaggādhigamena visesato saṅghātaṃ vināsaṃ āpāditā samucchinnā ‘‘mānavidhā hatā’’ti keci paṭhanti, mānakoṭṭhāsāti attho. ‘‘Mānavisā’’ti apare, tesaṃ pana mānavisassa dukkhassa phalato mānavisāti attho daṭṭhabbo.

    (పఠమ) దేవసభత్థేరగాథావణ్ణనా నిట్ఠితా.

    (Paṭhama) devasabhattheragāthāvaṇṇanā niṭṭhitā.







    Related texts:



    తిపిటక (మూల) • Tipiṭaka (Mūla) / సుత్తపిటక • Suttapiṭaka / ఖుద్దకనికాయ • Khuddakanikāya / థేరగాథాపాళి • Theragāthāpāḷi / ౯. (పఠమ)-దేవసభత్థేరగాథా • 9. (Paṭhama)-devasabhattheragāthā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact