| Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / អង្គុត្តរនិកាយ (ដីកា) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) |
(១២) ២. បច្ចោរោហណិវគ្គោ
(12) 2. Paccorohaṇivaggo
១-៤. បឋមអធម្មសុត្តាទិវណ្ណនា
1-4. Paṭhamaadhammasuttādivaṇṇanā
១១៣-៦. ទុតិយស្ស បឋមទុតិយានិ ឧត្តានត្ថានិ។ តតិយេ ជានំ ជានាតីតិ សព្ពញ្ញុតញ្ញាណេន ជានិតព្ពំ សព្ពំ ជានាតិ ឯវ។ ន ហិ បទេសញាណេ ឋិតោ ជានិតព្ពំ សព្ពំ ជានាតិ។ ឧក្កដ្ឋនិទ្ទេសេន ហិ អវិសេសគ្គហណេន ច ‘‘ជាន’’ន្តិ ឥមិនា និរវសេសំ ញេយ្យជាតំ បរិគ្គយ្ហតីតិ តព្ពិសយាយ ជាននកិរិយាយ សព្ពញ្ញុតញ្ញាណមេវ ករណំ ភវិតុំ យុត្តំ, បករណវសេន ‘‘ភគវា’’តិ សទ្ទន្តរសន្និធានេន ច អយមត្ថោ វិភាវេតព្ពោ។ បស្សិតព្ពមេវ បស្សតីតិ ទិព្ពចក្ខុបញ្ញាចក្ខុធម្មចក្ខុពុទ្ធចក្ខុសមន្តចក្ខុសង្ខាតេហិ ញាណចក្ខូហិ បស្សិតព្ពំ បស្សតិ ឯវ។ អថ វា ជានំ ជានាតីតិ យថា អញ្ញេ សវិបល្លាសា កាមរូបបរិញ្ញាវាទិនោ ជានន្តាបិ វិបល្លាសវសេន ជានន្តិ, ន ឯវំ ភគវា។ ភគវា បន បហីនវិបល្លាសត្តា ជានន្តោ ជានាតិ ឯវ, ទិដ្ឋិទស្សនស្ស អភាវា បស្សន្តោ បស្សតិយេវាតិ អត្ថោ។ ចក្ខុ វិយ ភូតោតិ ទស្សនបរិណាយកដ្ឋេន ចក្ខុ វិយ ភូតោ។ យថា ហិ ចក្ខុ សត្តានំ ទស្សនត្ថំ បរិណេតិ សាធេតិ, ឯវំ លោកស្ស យាថាវទស្សនសាធនតោបិ ទស្សនកិច្ចបរិណាយកដ្ឋេន ចក្ខុ វិយ ភូតោ, បញ្ញាចក្ខុមយត្តា វា សយម្ភុញាណេន បញ្ញាចក្ខុំ ភូតោ បត្តោតិ វា ចក្ខុភូតោ។
113-6. Dutiyassa paṭhamadutiyāni uttānatthāni. Tatiye jānaṃ jānātīti sabbaññutaññāṇena jānitabbaṃ sabbaṃ jānāti eva. Na hi padesañāṇe ṭhito jānitabbaṃ sabbaṃ jānāti. Ukkaṭṭhaniddesena hi avisesaggahaṇena ca ‘‘jāna’’nti iminā niravasesaṃ ñeyyajātaṃ pariggayhatīti tabbisayāya jānanakiriyāya sabbaññutaññāṇameva karaṇaṃ bhavituṃ yuttaṃ, pakaraṇavasena ‘‘bhagavā’’ti saddantarasannidhānena ca ayamattho vibhāvetabbo. Passitabbameva passatīti dibbacakkhupaññācakkhudhammacakkhubuddhacakkhusamantacakkhusaṅkhātehi ñāṇacakkhūhi passitabbaṃ passati eva. Atha vā jānaṃ jānātīti yathā aññe savipallāsā kāmarūpapariññāvādino jānantāpi vipallāsavasena jānanti, na evaṃ bhagavā. Bhagavā pana pahīnavipallāsattā jānanto jānāti eva, diṭṭhidassanassa abhāvā passanto passatiyevāti attho. Cakkhu viya bhūtoti dassanapariṇāyakaṭṭhena cakkhu viya bhūto. Yathā hi cakkhu sattānaṃ dassanatthaṃ pariṇeti sādheti, evaṃ lokassa yāthāvadassanasādhanatopi dassanakiccapariṇāyakaṭṭhena cakkhu viya bhūto, paññācakkhumayattā vā sayambhuñāṇena paññācakkhuṃ bhūto pattoti vā cakkhubhūto.
ញាណសភាវោតិ វិទិតករណដ្ឋេន ញាណសភាវោ។ អវិបរីតសភាវដ្ឋេន បរិយត្តិធម្មប្បវត្តនតោ វា ហទយេន ចិន្តេត្វា វាចាយ និច្ឆារិតធម្មមយោតិ ធម្មភូតោ។ តេនាហ ‘‘ធម្មសភាវោ’’តិ។ ធម្មា វា ពោធិបក្ខិយា តេហិ ឧប្បន្នត្តា លោកស្ស ច តទុប្បាទនតោ, អនញ្ញសាធារណំ វា ធម្មំ បត្តោ អធិគតោតិ ធម្មភូតោ។ សេដ្ឋដ្ឋេន ព្រហ្មភូតោតិ អាហ ‘‘សេដ្ឋសភាវោ’’តិ។ អថ វា ព្រហ្មា វុច្ចតិ មគ្គោ, តេន ឧប្បន្នត្តា លោកស្ស ច តទុប្បាទនតោ, តញ្ច សយម្ភុញាណេន បត្តោតិ ព្រហ្មភូតោ។ ចតុសច្ចធម្មំ វទតីតិ វត្តា។ ចិរំ សច្ចប្បដិវេធំ បវត្តេន្តោ វទតីតិ បវត្តា។ អត្ថំ នីហរិត្វាតិ ទុក្ខាទិអត្ថំ តត្ថាបិ បីឡនាទិអត្ថំ ឧទ្ធរិត្វា។ បរមត្ថំ វា និព្ពានំ បាបយិតា និន្នេតា។ អមតាធិគមបដិបត្តិទេសនាយ អមតសច្ឆិកិរិយំ សត្តេសុ ឧប្បាទេន្តោ អមតំ ទទាតីតិ អមតស្ស ទាតា។ ពោធិបក្ខិយធម្មានំ តទាយត្តភាវតោ ធម្មសាមី។ ចតុត្ថេ នត្ថិ វត្តព្ពំ។
Ñāṇasabhāvoti viditakaraṇaṭṭhena ñāṇasabhāvo. Aviparītasabhāvaṭṭhena pariyattidhammappavattanato vā hadayena cintetvā vācāya nicchāritadhammamayoti dhammabhūto. Tenāha ‘‘dhammasabhāvo’’ti. Dhammā vā bodhipakkhiyā tehi uppannattā lokassa ca taduppādanato, anaññasādhāraṇaṃ vā dhammaṃ patto adhigatoti dhammabhūto. Seṭṭhaṭṭhena brahmabhūtoti āha ‘‘seṭṭhasabhāvo’’ti. Atha vā brahmā vuccati maggo, tena uppannattā lokassa ca taduppādanato, tañca sayambhuñāṇena pattoti brahmabhūto. Catusaccadhammaṃ vadatīti vattā. Ciraṃ saccappaṭivedhaṃ pavattento vadatīti pavattā. Atthaṃ nīharitvāti dukkhādiatthaṃ tatthāpi pīḷanādiatthaṃ uddharitvā. Paramatthaṃ vā nibbānaṃ pāpayitā ninnetā. Amatādhigamapaṭipattidesanāya amatasacchikiriyaṃ sattesu uppādento amataṃ dadātīti amatassa dātā. Bodhipakkhiyadhammānaṃ tadāyattabhāvato dhammasāmī. Catutthe natthi vattabbaṃ.
បឋមអធម្មសុត្តាទិវណ្ណនា និដ្ឋិតា។
Paṭhamaadhammasuttādivaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
តិបិដក (មូល) • Tipiṭaka (Mūla) / សុត្តបិដក • Suttapiṭaka / អង្គុត្តរនិកាយ • Aṅguttaranikāya
១. បឋមអធម្មសុត្តំ • 1. Paṭhamaadhammasuttaṃ
២. ទុតិយអធម្មសុត្តំ • 2. Dutiyaadhammasuttaṃ
៣. តតិយអធម្មសុត្តំ • 3. Tatiyaadhammasuttaṃ
៤. អជិតសុត្តំ • 4. Ajitasuttaṃ
អដ្ឋកថា • Aṭṭhakathā / សុត្តបិដក (អដ្ឋកថា) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / អង្គុត្តរនិកាយ (អដ្ឋកថា) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā)
១-២. អធម្មសុត្តទ្វយវណ្ណនា • 1-2. Adhammasuttadvayavaṇṇanā
៣. តតិយអធម្មសុត្តវណ្ណនា • 3. Tatiyaadhammasuttavaṇṇanā
៤. អជិតសុត្តវណ្ណនា • 4. Ajitasuttavaṇṇanā
