| Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / අඞ්‌ගුත්‌තරනිකාය (ටීකා) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) |
නමො තස්‌ස භගවතො අරහතො සම්‌මාසම්‌බුද්‌ධස්‌ස
Namo tassa bhagavato arahato sammāsambuddhassa
අඞ්‌ගුත්‌තරනිකායෙ
Aṅguttaranikāye
ඡක්‌කනිපාත-ටීකා
Chakkanipāta-ṭīkā
1. පඨමපණ්‌ණාසකං
1. Paṭhamapaṇṇāsakaṃ
1. ආහුනෙය්‍යවග්‌ගො
1. Āhuneyyavaggo
1. පඨමආහුනෙය්‍යසුත්‌තවණ්‌ණනා
1. Paṭhamaāhuneyyasuttavaṇṇanā
1. ඡක්‌කනිපාතස්‌ස පඨමෙ චක්‌ඛුනා රූපං දිස්‌වාති නිස්‌සයවොහාරෙන වුත්‌තං. සසම්‌භාරකනිද්‌දෙසොයං යථා ‘‘ධනුනා විජ්‌ඣතී’’ති, තස්‌මා නිස්‌සයසීසෙන නිස්‌සිතස්‌ස ගහණං දට්‌ඨබ්‌බං. තෙනායමත්‌ථො ‘‘චක්‌ඛුද්‌වාරෙ රූපාරම්‌මණෙ ආපාථගතෙ තං රූපං චක්‌ඛුවිඤ්‌ඤාණෙන දිස්‌වා’’ති. නෙව සුමනො හොතීති ජවනක්‌ඛණෙ ඉට්‌ඨෙ ආරම්‌මණෙ රාගං අනුප්‌පාදෙන්‌තො නෙව සුමනො හොති ගෙහස්‌සිතපෙමවසෙනපි මග්‌ගෙන සබ්‌බසො රාගස්‌ස සමුච්‌ඡින්‌නත්‌තා. න දුම්‌මනොති අනිට්‌ඨෙ අදුස්‌සන්‌තො න දුම්‌මනො. පසාදඤ්‌ඤථත්‌තවසෙනපි ඉට්‌ඨෙපි අනිට්‌ඨෙපි මජ්‌ඣත්‌තෙපි ආරම්‌මණෙ න සමං සම්‌මා අයොනිසො ගහණං අසමපෙක්‌ඛනං. අයඤ්‌චස්‌ස පටිපත්‌ති සතිවෙපුල්‌ලප්‌පත්‌තියා පඤ්‌ඤාවෙපුල්‌ලප්‌පත්‌තියා චාති ආහ ‘‘සතො සම්‌පජානො හුත්‌වා’’ති. සතියා යුත්‌තත්‌තා සතො. සම්‌පජඤ්‌ඤෙන යුත්‌තත්‌තා සම්‌පජානො. ඤාණුප්‌පත්‌තිපච්‌චයරහිතකාලෙපි පවත්‌තිභෙදනතො ‘‘සතතවිහාරො කථිතො’’ති වුත්‌තං. සතතවිහාරොති ඛීණාසවස්‌ස නිච්‌චවිහාරො සබ්‌බදා පවත්‌තනකවිහාරො. ඨපෙත්‌වා හි සමාපත්‌තිවෙලං භවඞ්‌ගවෙලඤ්‌ච ඛීණාසවා ඉමිනාව ඡළඞ්‌ගුපෙක්‌ඛාවිහාරෙන විහරන්‌ති.
1. Chakkanipātassa paṭhame cakkhunā rūpaṃ disvāti nissayavohārena vuttaṃ. Sasambhārakaniddesoyaṃ yathā ‘‘dhanunā vijjhatī’’ti, tasmā nissayasīsena nissitassa gahaṇaṃ daṭṭhabbaṃ. Tenāyamattho ‘‘cakkhudvāre rūpārammaṇe āpāthagate taṃ rūpaṃ cakkhuviññāṇena disvā’’ti. Neva sumano hotīti javanakkhaṇe iṭṭhe ārammaṇe rāgaṃ anuppādento neva sumano hoti gehassitapemavasenapi maggena sabbaso rāgassa samucchinnattā. Na dummanoti aniṭṭhe adussanto na dummano. Pasādaññathattavasenapi iṭṭhepi aniṭṭhepi majjhattepi ārammaṇe na samaṃ sammā ayoniso gahaṇaṃ asamapekkhanaṃ. Ayañcassa paṭipatti sativepullappattiyā paññāvepullappattiyā cāti āha ‘‘sato sampajāno hutvā’’ti. Satiyā yuttattā sato. Sampajaññena yuttattā sampajāno. Ñāṇuppattipaccayarahitakālepi pavattibhedanato ‘‘satatavihāro kathito’’ti vuttaṃ. Satatavihāroti khīṇāsavassa niccavihāro sabbadā pavattanakavihāro. Ṭhapetvā hi samāpattivelaṃ bhavaṅgavelañca khīṇāsavā imināva chaḷaṅgupekkhāvihārena viharanti.
එත්‌ථ ච ‘‘ඡසු ද්‌වාරෙසුපි උපෙක්‌ඛකො විහරතී’’ති ඉමිනා ඡළඞ්‌ගුපෙක්‌ඛා කථිතා. ‘‘සම්‌පජානො’’ති වචනතො පන චත්‌තාරි ඤාණසම්‌පයුත්‌තචිත්‌තානි ලබ්‌භන්‌ති තෙහි විනා සම්‌පජානතාය අසම්‌භවතො. සතතවිහාරභාවතො අට්‌ඨ මහාකිරියචිත්‌තානි ලබ්‌භන්‌ති. ‘‘නෙව සුමනො න දුම්‌මනො’’ති වචනතො අට්‌ඨ මහාකිරියචිත්‌තානි, හසිතුප්‌පාදො, වොට්‌ඨබ්‌බනඤ්‌චාති දස චිත්‌තානි ලබ්‌භන්‌ති. රාගදොසසහජාතානං සොමනස්‌සදොමනස්‌සානං අභාවො තෙසම්‌පි සාධාරණොති ඡළඞ්‌ගුපෙක්‌ඛාවසෙන ආගතානං ඉමෙසං සතතවිහාරානං සොමනස්‌සං කථං ලබ්‌භතීති චෙ? ආසෙවනතො. කිඤ්‌චාපි ඛීණාසවො ඉට්‌ඨානිට්‌ඨෙපි ආරම්‌මණෙ මජ්‌ඣත්‌තො විය බහුලං උපෙක්‌ඛකො විහරති අත්‌තනො පරිසුද්‌ධපකතිභාවාවිජහනතො, කදාචි පන තථා චෙතොභිසඞ්‌ඛාරාභාවෙ යං තං සභාවතො ඉට්‌ඨං ආරම්‌මණං, තස්‌ස යාථාවසභාවග්‌ගහණවසෙනපි අරහතො චිත්‌තං පුබ්‌බාසෙවනවසෙන සොමනස්‌සසහගතං හුත්‌වා පවත්‌තතෙව.
Ettha ca ‘‘chasu dvāresupi upekkhako viharatī’’ti iminā chaḷaṅgupekkhā kathitā. ‘‘Sampajāno’’ti vacanato pana cattāri ñāṇasampayuttacittāni labbhanti tehi vinā sampajānatāya asambhavato. Satatavihārabhāvato aṭṭha mahākiriyacittāni labbhanti. ‘‘Neva sumano na dummano’’ti vacanato aṭṭha mahākiriyacittāni, hasituppādo, voṭṭhabbanañcāti dasa cittāni labbhanti. Rāgadosasahajātānaṃ somanassadomanassānaṃ abhāvo tesampi sādhāraṇoti chaḷaṅgupekkhāvasena āgatānaṃ imesaṃ satatavihārānaṃ somanassaṃ kathaṃ labbhatīti ce? Āsevanato. Kiñcāpi khīṇāsavo iṭṭhāniṭṭhepi ārammaṇe majjhatto viya bahulaṃ upekkhako viharati attano parisuddhapakatibhāvāvijahanato, kadāci pana tathā cetobhisaṅkhārābhāve yaṃ taṃ sabhāvato iṭṭhaṃ ārammaṇaṃ, tassa yāthāvasabhāvaggahaṇavasenapi arahato cittaṃ pubbāsevanavasena somanassasahagataṃ hutvā pavattateva.
පඨමආහුනෙය්‍යසුත්‌තවණ්‌ණනා නිට්‌ඨිතා.
Paṭhamaāhuneyyasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
තිපිටක (මූල) • Tipiṭaka (Mūla) / සුත්‌තපිටක • Suttapiṭaka / අඞ්‌ගුත්‌තරනිකාය • Aṅguttaranikāya / 1. පඨමආහුනෙය්‍යසුත්‌තං • 1. Paṭhamaāhuneyyasuttaṃ
අට්‌ඨකථා • Aṭṭhakathā / සුත්‌තපිටක (අට්‌ඨකථා) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / අඞ්‌ගුත්‌තරනිකාය (අට්‌ඨකථා) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) / 1. පඨමආහුනෙය්‍යසුත්‌තවණ්‌ණනා • 1. Paṭhamaāhuneyyasuttavaṇṇanā
