| Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਅਙ੍ਗੁਤ੍ਤਰਨਿਕਾਯ (ਟੀਕਾ) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) |
॥ ਨਮੋ ਤਸ੍ਸ ਭਗવਤੋ ਅਰਹਤੋ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ॥
Namo tassa bhagavato arahato sammāsambuddhassa
ਅਙ੍ਗੁਤ੍ਤਰਨਿਕਾਯੇ
Aṅguttaranikāye
ਛਕ੍ਕਨਿਪਾਤ-ਟੀਕਾ
Chakkanipāta-ṭīkā
੧. ਪਠਮਪਣ੍ਣਾਸਕਂ
1. Paṭhamapaṇṇāsakaṃ
੧. ਆਹੁਨੇਯ੍ਯવਗ੍ਗੋ
1. Āhuneyyavaggo
੧. ਪਠਮਆਹੁਨੇਯ੍ਯਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ
1. Paṭhamaāhuneyyasuttavaṇṇanā
੧. ਛਕ੍ਕਨਿਪਾਤਸ੍ਸ ਪਠਮੇ ਚਕ੍ਖੁਨਾ ਰੂਪਂ ਦਿਸ੍વਾਤਿ ਨਿਸ੍ਸਯવੋਹਾਰੇਨ વੁਤ੍ਤਂ। ਸਸਮ੍ਭਾਰਕਨਿਦ੍ਦੇਸੋਯਂ ਯਥਾ ‘‘ਧਨੁਨਾ વਿਜ੍ਝਤੀ’’ਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਨਿਸ੍ਸਯਸੀਸੇਨ ਨਿਸ੍ਸਿਤਸ੍ਸ ਗਹਣਂ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ। ਤੇਨਾਯਮਤ੍ਥੋ ‘‘ਚਕ੍ਖੁਦ੍વਾਰੇ ਰੂਪਾਰਮ੍ਮਣੇ ਆਪਾਥਗਤੇ ਤਂ ਰੂਪਂ ਚਕ੍ਖੁવਿਞ੍ਞਾਣੇਨ ਦਿਸ੍વਾ’’ਤਿ। ਨੇવ ਸੁਮਨੋ ਹੋਤੀਤਿ ਜવਨਕ੍ਖਣੇ ਇਟ੍ਠੇ ਆਰਮ੍ਮਣੇ ਰਾਗਂ ਅਨੁਪ੍ਪਾਦੇਨ੍ਤੋ ਨੇવ ਸੁਮਨੋ ਹੋਤਿ ਗੇਹਸ੍ਸਿਤਪੇਮવਸੇਨਪਿ ਮਗ੍ਗੇਨ ਸਬ੍ਬਸੋ ਰਾਗਸ੍ਸ ਸਮੁਚ੍ਛਿਨ੍ਨਤ੍ਤਾ। ਨ ਦੁਮ੍ਮਨੋਤਿ ਅਨਿਟ੍ਠੇ ਅਦੁਸ੍ਸਨ੍ਤੋ ਨ ਦੁਮ੍ਮਨੋ। ਪਸਾਦਞ੍ਞਥਤ੍ਤવਸੇਨਪਿ ਇਟ੍ਠੇਪਿ ਅਨਿਟ੍ਠੇਪਿ ਮਜ੍ਝਤ੍ਤੇਪਿ ਆਰਮ੍ਮਣੇ ਨ ਸਮਂ ਸਮ੍ਮਾ ਅਯੋਨਿਸੋ ਗਹਣਂ ਅਸਮਪੇਕ੍ਖਨਂ। ਅਯਞ੍ਚਸ੍ਸ ਪਟਿਪਤ੍ਤਿ ਸਤਿવੇਪੁਲ੍ਲਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਪਞ੍ਞਾવੇਪੁਲ੍ਲਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਚਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਸਤੋ ਸਮ੍ਪਜਾਨੋ ਹੁਤ੍વਾ’’ਤਿ। ਸਤਿਯਾ ਯੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਸਤੋ। ਸਮ੍ਪਜਞ੍ਞੇਨ ਯੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਸਮ੍ਪਜਾਨੋ। ਞਾਣੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਪਚ੍ਚਯਰਹਿਤਕਾਲੇਪਿ ਪવਤ੍ਤਿਭੇਦਨਤੋ ‘‘ਸਤਤવਿਹਾਰੋ ਕਥਿਤੋ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਸਤਤવਿਹਾਰੋਤਿ ਖੀਣਾਸવਸ੍ਸ ਨਿਚ੍ਚવਿਹਾਰੋ ਸਬ੍ਬਦਾ ਪવਤ੍ਤਨਕવਿਹਾਰੋ। ਠਪੇਤ੍વਾ ਹਿ ਸਮਾਪਤ੍ਤਿવੇਲਂ ਭવਙ੍ਗવੇਲਞ੍ਚ ਖੀਣਾਸવਾ ਇਮਿਨਾવ ਛਲ਼ਙ੍ਗੁਪੇਕ੍ਖਾવਿਹਾਰੇਨ વਿਹਰਨ੍ਤਿ।
1. Chakkanipātassa paṭhame cakkhunā rūpaṃ disvāti nissayavohārena vuttaṃ. Sasambhārakaniddesoyaṃ yathā ‘‘dhanunā vijjhatī’’ti, tasmā nissayasīsena nissitassa gahaṇaṃ daṭṭhabbaṃ. Tenāyamattho ‘‘cakkhudvāre rūpārammaṇe āpāthagate taṃ rūpaṃ cakkhuviññāṇena disvā’’ti. Neva sumano hotīti javanakkhaṇe iṭṭhe ārammaṇe rāgaṃ anuppādento neva sumano hoti gehassitapemavasenapi maggena sabbaso rāgassa samucchinnattā. Na dummanoti aniṭṭhe adussanto na dummano. Pasādaññathattavasenapi iṭṭhepi aniṭṭhepi majjhattepi ārammaṇe na samaṃ sammā ayoniso gahaṇaṃ asamapekkhanaṃ. Ayañcassa paṭipatti sativepullappattiyā paññāvepullappattiyā cāti āha ‘‘sato sampajāno hutvā’’ti. Satiyā yuttattā sato. Sampajaññena yuttattā sampajāno. Ñāṇuppattipaccayarahitakālepi pavattibhedanato ‘‘satatavihāro kathito’’ti vuttaṃ. Satatavihāroti khīṇāsavassa niccavihāro sabbadā pavattanakavihāro. Ṭhapetvā hi samāpattivelaṃ bhavaṅgavelañca khīṇāsavā imināva chaḷaṅgupekkhāvihārena viharanti.
ਏਤ੍ਥ ਚ ‘‘ਛਸੁ ਦ੍વਾਰੇਸੁਪਿ ਉਪੇਕ੍ਖਕੋ વਿਹਰਤੀ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਛਲ਼ਙ੍ਗੁਪੇਕ੍ਖਾ ਕਥਿਤਾ। ‘‘ਸਮ੍ਪਜਾਨੋ’’ਤਿ વਚਨਤੋ ਪਨ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਞਾਣਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਚਿਤ੍ਤਾਨਿ ਲਬ੍ਭਨ੍ਤਿ ਤੇਹਿ વਿਨਾ ਸਮ੍ਪਜਾਨਤਾਯ ਅਸਮ੍ਭવਤੋ। ਸਤਤવਿਹਾਰਭਾવਤੋ ਅਟ੍ਠ ਮਹਾਕਿਰਿਯਚਿਤ੍ਤਾਨਿ ਲਬ੍ਭਨ੍ਤਿ। ‘‘ਨੇવ ਸੁਮਨੋ ਨ ਦੁਮ੍ਮਨੋ’’ਤਿ વਚਨਤੋ ਅਟ੍ਠ ਮਹਾਕਿਰਿਯਚਿਤ੍ਤਾਨਿ, ਹਸਿਤੁਪ੍ਪਾਦੋ, વੋਟ੍ਠਬ੍ਬਨਞ੍ਚਾਤਿ ਦਸ ਚਿਤ੍ਤਾਨਿ ਲਬ੍ਭਨ੍ਤਿ। ਰਾਗਦੋਸਸਹਜਾਤਾਨਂ ਸੋਮਨਸ੍ਸਦੋਮਨਸ੍ਸਾਨਂ ਅਭਾવੋ ਤੇਸਮ੍ਪਿ ਸਾਧਾਰਣੋਤਿ ਛਲ਼ਙ੍ਗੁਪੇਕ੍ਖਾવਸੇਨ ਆਗਤਾਨਂ ਇਮੇਸਂ ਸਤਤવਿਹਾਰਾਨਂ ਸੋਮਨਸ੍ਸਂ ਕਥਂ ਲਬ੍ਭਤੀਤਿ ਚੇ? ਆਸੇવਨਤੋ। ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਖੀਣਾਸવੋ ਇਟ੍ਠਾਨਿਟ੍ਠੇਪਿ ਆਰਮ੍ਮਣੇ ਮਜ੍ਝਤ੍ਤੋ વਿਯ ਬਹੁਲਂ ਉਪੇਕ੍ਖਕੋ વਿਹਰਤਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧਪਕਤਿਭਾવਾવਿਜਹਨਤੋ, ਕਦਾਚਿ ਪਨ ਤਥਾ ਚੇਤੋਭਿਸਙ੍ਖਾਰਾਭਾવੇ ਯਂ ਤਂ ਸਭਾવਤੋ ਇਟ੍ਠਂ ਆਰਮ੍ਮਣਂ, ਤਸ੍ਸ ਯਾਥਾવਸਭਾવਗ੍ਗਹਣવਸੇਨਪਿ ਅਰਹਤੋ ਚਿਤ੍ਤਂ ਪੁਬ੍ਬਾਸੇવਨવਸੇਨ ਸੋਮਨਸ੍ਸਸਹਗਤਂ ਹੁਤ੍વਾ ਪવਤ੍ਤਤੇવ।
Ettha ca ‘‘chasu dvāresupi upekkhako viharatī’’ti iminā chaḷaṅgupekkhā kathitā. ‘‘Sampajāno’’ti vacanato pana cattāri ñāṇasampayuttacittāni labbhanti tehi vinā sampajānatāya asambhavato. Satatavihārabhāvato aṭṭha mahākiriyacittāni labbhanti. ‘‘Neva sumano na dummano’’ti vacanato aṭṭha mahākiriyacittāni, hasituppādo, voṭṭhabbanañcāti dasa cittāni labbhanti. Rāgadosasahajātānaṃ somanassadomanassānaṃ abhāvo tesampi sādhāraṇoti chaḷaṅgupekkhāvasena āgatānaṃ imesaṃ satatavihārānaṃ somanassaṃ kathaṃ labbhatīti ce? Āsevanato. Kiñcāpi khīṇāsavo iṭṭhāniṭṭhepi ārammaṇe majjhatto viya bahulaṃ upekkhako viharati attano parisuddhapakatibhāvāvijahanato, kadāci pana tathā cetobhisaṅkhārābhāve yaṃ taṃ sabhāvato iṭṭhaṃ ārammaṇaṃ, tassa yāthāvasabhāvaggahaṇavasenapi arahato cittaṃ pubbāsevanavasena somanassasahagataṃ hutvā pavattateva.
ਪਠਮਆਹੁਨੇਯ੍ਯਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।
Paṭhamaāhuneyyasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ • Suttapiṭaka / ਅਙ੍ਗੁਤ੍ਤਰਨਿਕਾਯ • Aṅguttaranikāya / ੧. ਪਠਮਆਹੁਨੇਯ੍ਯਸੁਤ੍ਤਂ • 1. Paṭhamaāhuneyyasuttaṃ
ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Aṭṭhakathā / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ਅਙ੍ਗੁਤ੍ਤਰਨਿਕਾਯ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) / ੧. ਪਠਮਆਹੁਨੇਯ੍ਯਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ • 1. Paṭhamaāhuneyyasuttavaṇṇanā
