| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / องฺคุตฺตรนิกาย (ฎีกา) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) |
๕-๗. ปฐมอาชานียสุตฺตาทิวณฺณนา
5-7. Paṭhamaājānīyasuttādivaṇṇanā
๙๗-๙๙. ปญฺจเม อนุจฺฉวิโกติ รโญฺญ ปริภุญฺชนโยโคฺคฯ หตฺถปาทาทิองฺคสมตายาติ หตฺถปาทาทิอวยวสมตาย, รโญฺญ วา เสนาย องฺคภูตตฺตา รโญฺญ องฺคนฺติ วุจฺจติฯ อาเนตฺวา หุนิตพฺพนฺติ อาหุนํ, อาหุตีติ อตฺถโต เอกนฺติ อาห ‘‘อาหุติสงฺขาตํ ปิณฺฑปาต’’นฺติฯ ทูรโตปิ อาเนตฺวา สีลวเนฺตสุ ทาตพฺพเสฺสตํ อธิวจนํฯ ปิณฺฑปาตนฺติ จ นิทสฺสนมตฺตํฯ อาเนตฺวา หุนิตพฺพานญฺหิ จีวราทีนํ จตุนฺนํ ปจฺจยานเมตํ อธิวจนํ อาหุนนฺติฯ ตํ อรหตีติ อาหุเนโยฺยฯ ปฎิคฺคเหตุํ ยุโตฺตติ ตสฺส มหปฺผลภาวกรณโต ปฎิคฺคณฺหิตุํ อนุจฺฉวิโกฯ
97-99. Pañcame anucchavikoti rañño paribhuñjanayoggo. Hatthapādādiaṅgasamatāyāti hatthapādādiavayavasamatāya, rañño vā senāya aṅgabhūtattā rañño aṅganti vuccati. Ānetvā hunitabbanti āhunaṃ, āhutīti atthato ekanti āha ‘‘āhutisaṅkhātaṃ piṇḍapāta’’nti. Dūratopi ānetvā sīlavantesu dātabbassetaṃ adhivacanaṃ. Piṇḍapātanti ca nidassanamattaṃ. Ānetvā hunitabbānañhi cīvarādīnaṃ catunnaṃ paccayānametaṃ adhivacanaṃ āhunanti. Taṃ arahatīti āhuneyyo. Paṭiggahetuṃ yuttoti tassa mahapphalabhāvakaraṇato paṭiggaṇhituṃ anucchaviko.
ปาหุนกภตฺตสฺสาติ ทิสวิทิสโต อาคตานํ ปิยมนาปานํ ญาติมิตฺตานํ อตฺถาย สกฺกาเร ปฎิยตฺตสฺส อาคนฺตุกภตฺตสฺสฯ ตญฺหิ ฐเปตฺวา เต ตถารูเป ปาหุนเก สงฺฆเสฺสว ทาตุํ ยุตฺตํ, สโงฺฆว ตํ ปฎิคฺคเหตุํ ยุโตฺตฯ สงฺฆสทิโส หิ ปาหุนโก นตฺถิฯ ตถา เหส เอกสฺมิํ พุทฺธนฺตเร วีติวเตฺต ทิสฺสติ, กทาจิ อสเงฺขฺยเยฺยปิ กเปฺป วีติวเตฺตฯ อโพฺพกิณฺณญฺจ ปิยมนาปตาทิกเรหิ ธเมฺมหิ สมนฺนาคโตฯ เอวํ ปาหุนมสฺส ทาตุํ ยุตฺตํ, ปาหุนญฺจ ปฎิคฺคเหตุํ ยุโตฺตติ ปาหุเนโยฺยฯ อยเญฺหตฺถ อธิปฺปาโย ‘‘ญาติมิตฺตา วิปฺปวุฎฺฐา น จิรเสฺสว สมาคจฺฉนฺติ, อนวฎฺฐิตา จ เตสุ ปิยมนาปตา, น เอวมริยสโงฺฆ, ตสฺมา สโงฺฆว ปาหุเนโยฺย’’ติฯ
Pāhunakabhattassāti disavidisato āgatānaṃ piyamanāpānaṃ ñātimittānaṃ atthāya sakkāre paṭiyattassa āgantukabhattassa. Tañhi ṭhapetvā te tathārūpe pāhunake saṅghasseva dātuṃ yuttaṃ, saṅghova taṃ paṭiggahetuṃ yutto. Saṅghasadiso hi pāhunako natthi. Tathā hesa ekasmiṃ buddhantare vītivatte dissati, kadāci asaṅkhyeyyepi kappe vītivatte. Abbokiṇṇañca piyamanāpatādikarehi dhammehi samannāgato. Evaṃ pāhunamassa dātuṃ yuttaṃ, pāhunañca paṭiggahetuṃ yuttoti pāhuneyyo. Ayañhettha adhippāyo ‘‘ñātimittā vippavuṭṭhā na cirasseva samāgacchanti, anavaṭṭhitā ca tesu piyamanāpatā, na evamariyasaṅgho, tasmā saṅghova pāhuneyyo’’ti.
ทกฺขนฺติ เอตาย สตฺตา ยถาธิเปฺปตาหิ สมฺปตฺตีหิ วฑฺฒนฺตีติ ทกฺขิณา, ปรโลกํ สทฺทหิตฺวา ทานํฯ ตํ ทกฺขิณํ อรหติ, ทกฺขิณาย วา หิโต ยสฺมา มหปฺผลกรณตาย วิโสเธตีติ ทกฺขิเณโยฺยฯ
Dakkhanti etāya sattā yathādhippetāhi sampattīhi vaḍḍhantīti dakkhiṇā, paralokaṃ saddahitvā dānaṃ. Taṃ dakkhiṇaṃ arahati, dakkhiṇāya vā hito yasmā mahapphalakaraṇatāya visodhetīti dakkhiṇeyyo.
ปุญฺญตฺถิเกหิ อญฺชลิ กรณีโย เอตฺถาติ อญฺชลิกรณีโยฯ อุโภ เหตฺถ สิรสิ ปติฎฺฐาเปตฺวา สพฺพโลเกน กยิรมานํ อญฺชลิกมฺมํ อรหตีติ วา อญฺชลิกรณีโยฯ เตนาห ‘‘อญฺชลิปคฺคหณสฺส อนุจฺฉวิโก’’ติฯ
Puññatthikehi añjali karaṇīyo etthāti añjalikaraṇīyo. Ubho hettha sirasi patiṭṭhāpetvā sabbalokena kayiramānaṃ añjalikammaṃ arahatīti vā añjalikaraṇīyo. Tenāha ‘‘añjalipaggahaṇassa anucchaviko’’ti.
ยทิปิ ปาฬิยํ ‘‘อนุตฺตร’’นฺติ วุตฺตํ, นตฺถิ อิโต อุตฺตรํ วิสิฎฺฐนฺติ หิ อนุตฺตรํ, สมมฺปิสฺส ปน นตฺถีติ ทเสฺสโนฺต ‘‘อสทิส’’นฺติ อาหฯ ขิตฺตํ วุตฺตํ พีชํ มหปฺผลภาวกรเณน ตายติ รกฺขติ, ขิปนฺติ วปนฺติ เอตฺถ พีชานีติ วา เขตฺตํ, เกทาราทิ, เขตฺตํ วิย เขตฺตํ, ปุญฺญานํ เขตฺตํ ปุญฺญเกฺขตฺตํฯ ยถา หิ รโญฺญ วา อมจฺจสฺส วา สาลีนํ วา ยวานํ วา วิรุหนฎฺฐานํ ‘‘รโญฺญ สาลิเกฺขตํ ยวเกฺขต’’นฺติ วุจฺจติ, เอวํ สโงฺฆ สพฺพโลกสฺส ปุญฺญานํ วิรุหนฎฺฐานํฯ สงฺฆํ นิสฺสาย หิ โลกสฺส นานปฺปการหิตสุขสํวตฺตนิกานิ ปุญฺญานิ วิรุหนฺติ, ตสฺมา สโงฺฆ อนุตฺตรํ ปุญฺญเกฺขตฺตํ โลกสฺสฯ เสสํ สุวิเญฺญยฺยเมวฯ ฉฎฺฐสตฺตมานิ อุตฺตานตฺถาเนวฯ
Yadipi pāḷiyaṃ ‘‘anuttara’’nti vuttaṃ, natthi ito uttaraṃ visiṭṭhanti hi anuttaraṃ, samampissa pana natthīti dassento ‘‘asadisa’’nti āha. Khittaṃ vuttaṃ bījaṃ mahapphalabhāvakaraṇena tāyati rakkhati, khipanti vapanti ettha bījānīti vā khettaṃ, kedārādi, khettaṃ viya khettaṃ, puññānaṃ khettaṃ puññakkhettaṃ. Yathā hi rañño vā amaccassa vā sālīnaṃ vā yavānaṃ vā viruhanaṭṭhānaṃ ‘‘rañño sālikkhetaṃ yavakkheta’’nti vuccati, evaṃ saṅgho sabbalokassa puññānaṃ viruhanaṭṭhānaṃ. Saṅghaṃ nissāya hi lokassa nānappakārahitasukhasaṃvattanikāni puññāni viruhanti, tasmā saṅgho anuttaraṃ puññakkhettaṃ lokassa. Sesaṃ suviññeyyameva. Chaṭṭhasattamāni uttānatthāneva.
ปฐมอาชานียสุตฺตาทิวณฺณนา นิฎฺฐิตาฯ
Paṭhamaājānīyasuttādivaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ติปิฎก (มูล) • Tipiṭaka (Mūla) / สุตฺตปิฎก • Suttapiṭaka / องฺคุตฺตรนิกาย • Aṅguttaranikāya
๕. ปฐมอาชานียสุตฺตํ • 5. Paṭhamaājānīyasuttaṃ
๖. ทุติยอาชานียสุตฺตํ • 6. Dutiyaājānīyasuttaṃ
๗. ตติยอาชานียสุตฺตํ • 7. Tatiyaājānīyasuttaṃ
อฎฺฐกถา • Aṭṭhakathā / สุตฺตปิฎก (อฎฺฐกถา) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / องฺคุตฺตรนิกาย (อฎฺฐกถา) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) / ๕-๗. ปฐมอาชานียสุตฺตาทิวณฺณนา • 5-7. Paṭhamaājānīyasuttādivaṇṇanā
