| Library / Tipiṭaka / д̇ибидага • Tipiṭaka / ган̇каавид̇аран̣ий-абхинава-дийгаа • Kaṅkhāvitaraṇī-abhinava-ṭīkā |
анияад̇аган̣д̣ам̣
Aniyatakaṇḍaṃ
1. батамаанияад̇асигкаабад̣̇аван̣н̣анаа
1. Paṭhamaaniyatasikkhāpadavaṇṇanā
‘‘маад̇уг̇аамзнаа’’д̇и вад̇ваа буна ‘‘згааяаа’’д̇и вуд̇д̇ад̇д̇аа ‘‘маад̇уг̇аамасан̇каад̇ааяа згааяа ид̇т̇ияаа’’д̇и вуд̇д̇ам̣. раход̇и аббагаасам̣. аббагаасад̇аа жа яо анаабад̇д̇им̣ гарод̇и, д̇асса абажжагкабхаавад̇од̇и ааха ‘‘жагкусса рахо’’д̇и. нану ‘‘рахо наама жагкусса рахо, сод̇асса рахо. жагкусса рахо наама на саггаа ход̇и агким̣ ваа никан̣ияамаанз, бхамугам̣ ваа угкибияамаанз, сийсам̣ ваа угкибияамаанз бассид̇ум̣. сод̇асса рахо наама на саггаа ход̇и багад̇игат̇аа сод̇у’’нд̇и бад̣̇абхааж̇анабаал̣ияам̣ сод̇асса раход̇и ааг̇ад̇ам̣, ат̇а гасмаа д̇ам̣ авад̇ваа ‘‘жагкусса рахо’’д̇и зд̇д̇агамзва вуд̇д̇анд̇и ааха ‘‘гин̃жаабий’’д̇иаад̣̇и. иминаа баал̣ияам̣ ‘‘сод̇асса рахо’’д̇и ид̣̇ам̣ ад̇т̇уд̣̇д̇хааравасзна вуд̇д̇анд̇и д̣̇ассзд̇и. ат̇а гат̇амзд̇ам̣ вин̃н̃ааяад̇и ‘‘жагкуссзва рахо ид̇ха ад̇хиббзд̇о’’д̇и? ‘‘бадижчаннз аасанз’’д̇и важанад̇о ‘‘саггаа ход̇и мзт̇унам̣ д̇хаммам̣ бадисзвид̇у’’нд̇и (баараа. 445) жа вуд̇д̇ад̇д̇аа. д̇знзвааха ‘‘сажзбий’’д̇иаад̣̇и. ‘‘бихид̇агаваадассаа’’д̇и (саарад̇т̇а. дий. 2.444-445) иминаа бадижчаннабхаавад̇о жагкусса рахосаб̣бхаавам̣ д̣̇ассзд̇и. абихид̇агаваадасса (баараа. адта. 2.444-445) бана д̣̇ваарз нисинно анаабад̇д̇им̣ гарод̇и, на гзвалам̣ абихид̇агаваадасса г̇аб̣бхасса д̣̇ваарз нисиннова анаабад̇д̇им̣ гарод̇и, анд̇од̣̇ваад̣̇асахад̇т̇з огаасз нисиннобийд̇и взд̣̇ид̇аб̣б̣о. д̇знааха ‘‘яад̇т̇а бана саггаа д̣̇адту’’нд̇иаад̣̇и. яасмаа нисийд̣̇ид̇ваа нид̣̇д̣̇ааяанд̇о габимид̣̇д̇хабарзд̇о ган̃жи гаалам̣ жагкууни уммийлзд̇и, ган̃жи гаалам̣ нимийлзд̇и, на жа махаанид̣̇д̣̇ам̣ оггамад̇и, д̇асмаа ‘‘нид̣̇д̣̇ааяанд̇оби анаабад̇д̇им̣ гарод̇ий’’д̇и вуд̇д̇ам̣. нибаж̇ж̇ид̇ваа нид̣̇д̣̇ааяанд̇о бана д̇аад̣̇исо на ход̇ийд̇и ааха ‘‘нибаж̇ж̇ид̇ваа нид̣̇д̣̇ааяанд̇оби на гарод̇ий’’д̇и, анаабад̇д̇им̣ на гарод̇ийд̇и ад̇т̇о. мзт̇унасса маад̇уг̇аамо д̣̇уд̇ияо на ход̇и. ид̇т̇ияо хи ан̃н̃аман̃н̃иссаа важ̇ж̇ам̣ бадижчаад̣̇знд̇и. д̇знзва взсаалияам̣ (баараа. 76-77) махааванз д̣̇ваарам̣ виварид̇ваа нибаннз бхигкумхи самб̣ахулаа ид̇т̇ияо яаавад̣̇ад̇т̇ам̣ гад̇ваа баггамим̣су. д̇знааха ‘‘ид̇т̇ийнам̣ бана сад̇амби на гарод̇ий’’д̇и. д̇ам̣ гамманд̇и аж̇жхаажаарагаммам̣. яасмаа нисийд̣̇ид̇ваава нибаж̇ж̇ад̇и, д̇асмаа нибаж̇ж̇анамби анд̇огад̇ваа ‘‘нисаж̇ж̇ам̣ габбзяяаа’’д̇и вуд̇д̇анд̇и д̣̇ассзд̇ум̣ ‘‘зд̇т̇а жаа’’д̇иаад̣̇имааха. д̇ин̣н̣ам̣ д̇хаммаанам̣ ан̃н̃ад̇арзна гаарзд̇аб̣б̣од̇и нисаж̇ж̇ам̣ бадиж̇аанамаанасса д̇ин̣н̣ам̣ д̇хаммаанам̣ ан̃н̃ад̇арасамааяог̇о ход̇иязваад̇и вуд̇д̇ам̣. баарааж̇игзна, бана сан̇гхаад̣̇исзсзна жа баажид̇д̇иязна жа д̇знаагаарзна нисаж̇ж̇ам̣ бадиж̇аанамаанова гаарзд̇аб̣б̣о. на аббадиж̇аанамаанод̇и нисаж̇ж̇ам̣ аббадиж̇аанамаано д̇ин̣н̣ам̣ д̇хаммаанам̣ ан̃н̃ад̇арзна на гаарзд̇аб̣б̣од̇и. алаж̇ж̇ийби хи бадиж̇аанамаанова аабад̇д̇ияаа гаарзд̇аб̣б̣о. яаава на бадиж̇аанаад̇и, д̇аава ‘‘нзва суд̣̇д̇хо’’д̇и ваа ‘‘на асуд̣̇д̇хо’’д̇и ваа вад̇д̇аб̣б̣о, вад̇д̇аанусанд̇хинаа бана гаарзд̇аб̣б̣од̇и. вуд̇д̇ан̃хзд̇ам̣ –
‘‘Mātugāmenā’’ti vatvā puna ‘‘ekāyā’’ti vuttattā ‘‘mātugāmasaṅkhātāya ekāya itthiyā’’ti vuttaṃ. Rahoti appakāsaṃ. Appakāsatā ca yo anāpattiṃ karoti, tassa apaccakkhabhāvatoti āha ‘‘cakkhussa raho’’ti. Nanu ‘‘raho nāma cakkhussa raho, sotassa raho. Cakkhussa raho nāma na sakkā hoti akkhiṃ vā nikhaṇiyamāne, bhamukaṃ vā ukkhipiyamāne, sīsaṃ vā ukkhipiyamāne passituṃ. Sotassa raho nāma na sakkā hoti pakatikathā sotu’’nti padabhājanapāḷiyaṃ sotassa rahoti āgataṃ, atha kasmā taṃ avatvā ‘‘cakkhussa raho’’ti ettakameva vuttanti āha ‘‘kiñcāpī’’tiādi. Iminā pāḷiyaṃ ‘‘sotassa raho’’ti idaṃ atthuddhāravasena vuttanti dasseti. Atha kathametaṃ viññāyati ‘‘cakkhusseva raho idha adhippeto’’ti? ‘‘Paṭicchanne āsane’’ti vacanato ‘‘sakkā hoti methunaṃ dhammaṃ paṭisevitu’’nti (pārā. 445) ca vuttattā. Tenevāha ‘‘sacepī’’tiādi. ‘‘Pihitakavāṭassā’’ti (sārattha. ṭī. 2.444-445) iminā paṭicchannabhāvato cakkhussa rahosabbhāvaṃ dasseti. Apihitakavāṭassa (pārā. aṭṭha. 2.444-445) pana dvāre nisinno anāpattiṃ karoti, na kevalaṃ apihitakavāṭassa gabbhassa dvāre nisinnova anāpattiṃ karoti, antodvādasahatthe okāse nisinnopīti veditabbo. Tenāha ‘‘yattha pana sakkā daṭṭhu’’ntiādi. Yasmā nisīditvā niddāyanto kapimiddhapareto kañci kālaṃ cakkhūni ummīleti, kañci kālaṃ nimīleti, na ca mahāniddaṃ okkamati, tasmā ‘‘niddāyantopi anāpattiṃ karotī’’ti vuttaṃ. Nipajjitvā niddāyanto pana tādiso na hotīti āha ‘‘nipajjitvā niddāyantopi na karotī’’ti, anāpattiṃ na karotīti attho. Methunassa mātugāmo dutiyo na hoti. Itthiyo hi aññamaññissā vajjaṃ paṭicchādenti. Teneva vesāliyaṃ (pārā. 76-77) mahāvane dvāraṃ vivaritvā nipanne bhikkhumhi sambahulā itthiyo yāvadatthaṃ katvā pakkamiṃsu. Tenāha ‘‘itthīnaṃ pana satampi na karotī’’ti. Taṃ kammanti ajjhācārakammaṃ. Yasmā nisīditvāva nipajjati, tasmā nipajjanampi antokatvā ‘‘nisajjaṃ kappeyyā’’ti vuttanti dassetuṃ ‘‘ettha cā’’tiādimāha. Tiṇṇaṃ dhammānaṃ aññatarena kāretabboti nisajjaṃ paṭijānamānassa tiṇṇaṃ dhammānaṃ aññatarasamāyogo hotiyevāti vuttaṃ. Pārājikena, pana saṅghādisesena ca pācittiyena ca tenākārena nisajjaṃ paṭijānamānova kāretabbo. Na appaṭijānamānoti nisajjaṃ appaṭijānamāno tiṇṇaṃ dhammānaṃ aññatarena na kāretabboti. Alajjīpi hi paṭijānamānova āpattiyā kāretabbo. Yāva na paṭijānāti, tāva ‘‘neva suddho’’ti vā ‘‘na asuddho’’ti vā vattabbo, vattānusandhinā pana kāretabboti. Vuttañhetaṃ –
‘‘бадин̃н̃аа лаж̇ж̇ийсу гад̇аа, алаж̇ж̇ийсу звам̣ на виж̇ж̇ад̇и;
‘‘Paṭiññā lajjīsu katā, alajjīsu evaṃ na vijjati;
б̣ахумби алаж̇ж̇ий бхаасзяяа, вад̇д̇аанусанд̇хид̇зна гаараяз’’д̇и. (бари. 359);
Bahumpi alajjī bhāseyya, vattānusandhitena kāraye’’ti. (pari. 359);
на гзвалам̣ д̇ин̣н̣ам̣ д̇хаммаанам̣ ан̃н̃ад̇арзна жод̣̇анааяамзва звам̣ бадин̃н̃ааяа гаарзд̇аб̣б̣о, ат̇а ко нисаж̇ж̇аад̣̇инаа аагаарзна сад̣̇д̇хим̣ жод̣̇анааяабийд̇и д̣̇ассзд̇ум̣ ‘‘язна ваа саа сад̣̇д̇хзяяаважасаа убаасигаа вад̣̇зяяа, д̇зна со бхигку гаарзд̇аб̣б̣о’’д̇и вуд̇д̇ам̣. д̇знзвааха ‘‘нисаж̇ж̇аад̣̇ийсу аагаарзсуу’’д̇иаад̣̇и. зд̇т̇а жа ‘‘бадиж̇аанамаано’’д̇и авуд̇д̇зби ад̇хигаарад̇д̇аа ‘‘бадиж̇аанамаанова д̇зна со бхигку гаарзд̇аб̣б̣о’’д̇и вуд̇д̇ам̣. д̇ат̇ааруубааяа (саарад̇т̇а. дий. 2.444-445) убаасигааяа важанз ан̃н̃ат̇ад̇д̇аабхаавад̇о д̣̇идтам̣ наама д̇ат̇ааби ход̇и, ан̃н̃ат̇ааби ход̇ийд̇и д̣̇ассанз ан̃н̃ат̇ад̇д̇асамбхавам̣ д̣̇ассзд̇и. анзгам̣сигад̇ааяа на нияад̇од̇и анияад̇о. д̇знааха ‘‘д̇ин̣н̣ам̣ аабад̇д̇ийна’’нд̇иаад̣̇и.
Na kevalaṃ tiṇṇaṃ dhammānaṃ aññatarena codanāyameva evaṃ paṭiññāya kāretabbo, atha kho nisajjādinā ākārena saddhiṃ codanāyapīti dassetuṃ ‘‘yena vā sā saddheyyavacasā upāsikā vadeyya, tena so bhikkhu kāretabbo’’ti vuttaṃ. Tenevāha ‘‘nisajjādīsu ākāresū’’tiādi. Ettha ca ‘‘paṭijānamāno’’ti avuttepi adhikārattā ‘‘paṭijānamānova tena so bhikkhu kāretabbo’’ti vuttaṃ. Tathārūpāya (sārattha. ṭī. 2.444-445) upāsikāya vacane aññathattābhāvato diṭṭhaṃ nāma tathāpi hoti, aññathāpi hotīti dassane aññathattasambhavaṃ dasseti. Anekaṃsikatāya na niyatoti aniyato. Tenāha ‘‘tiṇṇaṃ āpattīna’’ntiādi.
рахонисаж̇ж̇ассаад̣̇зна маад̇уг̇аамасса санд̇игам̣ г̇анд̇угаамо агким̣ ан̃ж̇зд̇и, д̣̇уггадам̣. ниваасанам̣ ниваасзд̇и, гааяаб̣анд̇ханам̣ б̣анд̇хад̇и, жийварам̣ баарубад̇и, саб̣б̣ад̇т̇а баяог̇з баяог̇з д̣̇уггадам̣. г̇ажчад̇и, бад̣̇аваарз бад̣̇аваарз д̣̇уггадам̣. г̇анд̇ваана нисийд̣̇ад̇и, д̣̇уггадамзва. д̇знааха ‘‘мзт̇унад̇хаммасанниссид̇агилзсасан̇каад̇знаа’’д̇иаад̣̇и. зд̇т̇а жа рахонисаж̇ж̇ассаад̣̇асса асад̇иби мзт̇унарааг̇абхаавз д̇аббадиб̣ад̣̇д̇хагилзсад̇д̇аа вуд̇д̇ам̣ ‘‘мзт̇унад̇хаммасанниссид̇агилзсасан̇каад̇знаа’’д̇и. д̇знзва санниссид̇аг̇г̇ахан̣ам̣ гад̇ам̣. рахассаад̣̇знаад̇и ‘‘ид̇т̇аннаамааяа сад̣̇д̇хим̣ рахо нисийд̣̇ид̇ваа хасид̇алабид̇аад̣̇игам̣ гарзяяа’’нд̇и уббаннаассаад̣̇ахзд̇у . нисаж̇ж̇ааяа баажид̇д̇ияам̣ асад̇и убажаараг̇ад̇з нибаж̇ж̇ид̇ваа анид̣̇д̣̇ааяанд̇з ананд̇хз вин̃н̃убурисзд̇и ад̇хиббааяо. сажз саа ид̇т̇ий гзнажи гаран̣ийязна удтааяудтааяа бунаббунам̣ нисийд̣̇ад̇и, нисаж̇ж̇ааяа нисаж̇ж̇ааяа баажид̇д̇ияам̣. яам̣ санд̇хааяа г̇ад̇о, саа на д̣̇идтаа, ан̃н̃аа ааг̇анд̇ваа нисийд̣̇ад̇и, ассаад̣̇з уббаннз баажид̇д̇ияам̣. сажз самб̣ахулаа ааг̇ажчанд̇и, маад̇уг̇аамаг̇ан̣анааяа баажид̇д̇ияам̣. сажз удтааяудтааяа бунаббунам̣ нисийд̣̇анд̇и, нисаж̇ж̇ааг̇ан̣анааяаби баажид̇д̇ияаани. анияамзд̇ваа ‘‘д̣̇идтад̣̇идтааяа сад̣̇д̇хим̣ рахассаад̣̇ам̣ габбиссаамий’’д̇и г̇анд̇ваа нисиннассааби ааг̇ад̇ааг̇ад̇аанам̣ васзна, бунаббунам̣ нисаж̇ж̇ааяа васзна жа вуд̇д̇анаязнзва аабад̇д̇ияо взд̣̇ид̇аб̣б̣аа. вуд̇д̇аббагаарз бурисзд̇и ананд̇хз вин̃н̃убурисз. убажаараг̇ад̇з сад̇ийд̇и д̣̇ваад̣̇асахад̇т̇аб̣бханд̇араг̇ад̇з сад̇и. сажз суд̣̇д̇хажид̇д̇зна г̇анд̇ваа нисиннасса санд̇игам̣ ааг̇анд̇ваа нисиннааяа ид̇т̇ияаа рахассаад̣̇о уббаж̇ж̇ад̇и, звамби анаабад̇д̇и.
Rahonisajjassādena mātugāmassa santikaṃ gantukāmo akkhiṃ añjeti, dukkaṭaṃ. Nivāsanaṃ nivāseti, kāyabandhanaṃ bandhati, cīvaraṃ pārupati, sabbattha payoge payoge dukkaṭaṃ. Gacchati, padavāre padavāre dukkaṭaṃ. Gantvāna nisīdati, dukkaṭameva. Tenāha ‘‘methunadhammasannissitakilesasaṅkhātenā’’tiādi. Ettha ca rahonisajjassādassa asatipi methunarāgabhāve tappaṭibaddhakilesattā vuttaṃ ‘‘methunadhammasannissitakilesasaṅkhātenā’’ti. Teneva sannissitaggahaṇaṃ kataṃ. Rahassādenāti ‘‘itthannāmāya saddhiṃ raho nisīditvā hasitalapitādikaṃ kareyya’’nti uppannaassādahetu . Nisajjāya pācittiyaṃ asati upacāragate nipajjitvā aniddāyante anandhe viññupuriseti adhippāyo. Sace sā itthī kenaci karaṇīyena uṭṭhāyuṭṭhāya punappunaṃ nisīdati, nisajjāya nisajjāya pācittiyaṃ. Yaṃ sandhāya gato, sā na diṭṭhā, aññā āgantvā nisīdati, assāde uppanne pācittiyaṃ. Sace sambahulā āgacchanti, mātugāmagaṇanāya pācittiyaṃ. Sace uṭṭhāyuṭṭhāya punappunaṃ nisīdanti, nisajjāgaṇanāyapi pācittiyāni. Aniyametvā ‘‘diṭṭhadiṭṭhāya saddhiṃ rahassādaṃ kappissāmī’’ti gantvā nisinnassāpi āgatāgatānaṃ vasena, punappunaṃ nisajjāya vasena ca vuttanayeneva āpattiyo veditabbā. Vuttappakāre puriseti anandhe viññupurise. Upacāragate satīti dvādasahatthabbhantaragate sati. Sace suddhacittena gantvā nisinnassa santikaṃ āgantvā nisinnāya itthiyā rahassādo uppajjati, evampi anāpatti.
батамаанияад̇асигкаабад̣̇аван̣н̣анаа нидтид̇аа.
Paṭhamaaniyatasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
