Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / మహావిభఙ్గ-అట్ఠకథా • Mahāvibhaṅga-aṭṭhakathā |
౩. అనియతకణ్డం
3. Aniyatakaṇḍaṃ
౧. పఠమఅనియతసిక్ఖాపదవణ్ణనా
1. Paṭhamaaniyatasikkhāpadavaṇṇanā
౪౪౩. తేన సమయేన బుద్ధో భగవాతి పఠమఅనియతసిక్ఖాపదం. తత్థ కాలయుత్తం సముల్లపన్తోతి కాలం సల్లక్ఖేత్వా యదా న అఞ్ఞో కోచి సమీపేన గచ్ఛతి వా ఆగచ్ఛతి వా తదా తదనురూపం ‘‘కచ్చి న ఉక్కణ్ఠసి, న కిలమసి, న ఛాతాసీ’’తిఆదికం గేహస్సితం కథం కథేన్తో. కాలయుత్తం ధమ్మం భణన్తోతి కాలం సల్లక్ఖేత్వా యదా అఞ్ఞో కోచి సమీపేన గచ్ఛతి వా ఆగచ్ఛతి వా తదా తదనురూపం ‘‘ఉపోసథం కరేయ్యాసి, సలాకభత్తం దదేయ్యాసీ’’తిఆదికం ధమ్మకథం కథేన్తో.
443.Tenasamayena buddho bhagavāti paṭhamaaniyatasikkhāpadaṃ. Tattha kālayuttaṃ samullapantoti kālaṃ sallakkhetvā yadā na añño koci samīpena gacchati vā āgacchati vā tadā tadanurūpaṃ ‘‘kacci na ukkaṇṭhasi, na kilamasi, na chātāsī’’tiādikaṃ gehassitaṃ kathaṃ kathento. Kālayuttaṃ dhammaṃ bhaṇantoti kālaṃ sallakkhetvā yadā añño koci samīpena gacchati vā āgacchati vā tadā tadanurūpaṃ ‘‘uposathaṃ kareyyāsi, salākabhattaṃ dadeyyāsī’’tiādikaṃ dhammakathaṃ kathento.
బహూ ధీతరో చ పుత్తా చ అస్సాతి బహుపుత్తా. తస్సా కిర దస పుత్తా దస ధీతరో అహేసుం, బహూ నత్తారో అస్సాతి బహునత్తా. యథేవ హి తస్సా ఏవమస్సా పుత్తధీతానమ్పి వీసతి వీసతి దారకా అహేసుం, ఇతి సా వీసుత్తరచతుసతపుత్తనత్తపరివారా అహోసి. అభిమఙ్గలసమ్మతాతి ఉత్తమమఙ్గలసమ్మతా. యఞ్ఞేసూతి దానప్పదానేసు. ఛణేసూతి ఆవాహవివాహమఙ్గలాదీసు అన్తరుస్సవేసు. ఉస్సవేసూతి ఆసాళ్హీపవారణనక్ఖత్తాదీసు మహుస్సవేసు. పఠమం భోజేన్తీతి ‘‘ఇమేపి దారకా తయా సమానాయుకా నిరోగా హోన్తూ’’తి ఆయాచన్తా పఠమంయేవ భోజేన్తి, యేపి సద్ధా హోన్తి పసన్నా, తేపి భిక్ఖూ భోజేత్వా తదనన్తరం సబ్బపఠమం తంయేవ భోజేన్తి. నాదియీతి తస్సా వచనం న ఆదియి, న గణ్హి, న వా ఆదరమకాసీతి అత్థో.
Bahū dhītaro ca puttā ca assāti bahuputtā. Tassā kira dasa puttā dasa dhītaro ahesuṃ, bahū nattāro assāti bahunattā. Yatheva hi tassā evamassā puttadhītānampi vīsati vīsati dārakā ahesuṃ, iti sā vīsuttaracatusataputtanattaparivārā ahosi. Abhimaṅgalasammatāti uttamamaṅgalasammatā. Yaññesūti dānappadānesu. Chaṇesūti āvāhavivāhamaṅgalādīsu antarussavesu. Ussavesūti āsāḷhīpavāraṇanakkhattādīsu mahussavesu. Paṭhamaṃ bhojentīti ‘‘imepi dārakā tayā samānāyukā nirogā hontū’’ti āyācantā paṭhamaṃyeva bhojenti, yepi saddhā honti pasannā, tepi bhikkhū bhojetvā tadanantaraṃ sabbapaṭhamaṃ taṃyeva bhojenti. Nādiyīti tassā vacanaṃ na ādiyi, na gaṇhi, na vā ādaramakāsīti attho.
౪౪౪-౫. అలంకమ్మనియేతి కమ్మక్ఖమం కమ్మయోగ్గన్తి కమ్మనియం, అలం పరియత్తం కమ్మనియభావాయాతి అలంకమ్మనియం, తస్మిం అలంకమ్మనియే, యత్థ అజ్ఝాచారం కరోన్తా సక్కోన్తి, తం కమ్మం కాతుం తాదిసేతి అత్థో. తేనేవస్స పదభాజనే వుత్తం – ‘‘సక్కా హోతి మేథునం ధమ్మం పటిసేవితు’’న్తి, యత్థ మేథునం ధమ్మం సక్కా హోతి పటిసేవితున్తి వుత్తం హోతి. నిసజ్జం కప్పేయ్యాతి నిసజ్జం కరేయ్య, నిసీదేయ్యాతి అత్థో. యస్మా పన నిసీదిత్వావ నిపజ్జతి, తేనస్స పదభాజనే ఉభయమ్పి వుత్తం. తత్థ ఉపనిసిన్నోతి ఉపగన్త్వా నిసిన్నో. ఏవం ఉపనిపన్నోపి వేదితబ్బో. భిక్ఖు నిసిన్నేతి భిక్ఖుమ్హి నిసిన్నేతి అత్థో. ఉభో వా నిసిన్నాతి ద్వేపి అపచ్ఛా అపురిమం నిసిన్నా. ఏత్థ చ కిఞ్చాపి పాళియం ‘‘సోతస్స రహో’’తి ఆగతం, చక్ఖుస్స రహేనేవ పన పరిచ్ఛేదో వేదితబ్బో. సచేపి హి పిహితకవాటస్స గబ్భస్స ద్వారే నిసిన్నో విఞ్ఞూ పురిసో హోతి, నేవ అనాపత్తిం కరోతి. అపిహితకవాటస్స పన ద్వారే నిసిన్నో అనాపత్తిం కరోతి. న కేవలఞ్చ ద్వారే అన్తోద్వాదసహత్థేపి ఓకాసే నిసిన్నో, సచే సచక్ఖుకో విక్ఖిత్తోపి నిద్దాయన్తోపి అనాపత్తిం కరోతి. సమీపే ఠితోపి అన్ధో న కరోతి, చక్ఖుమాపి నిపజ్జిత్వా నిద్దాయన్తో న కరోతి. ఇత్థీనం పన సతమ్పి అనాపత్తిం న కరోతియేవ.
444-5.Alaṃkammaniyeti kammakkhamaṃ kammayogganti kammaniyaṃ, alaṃ pariyattaṃ kammaniyabhāvāyāti alaṃkammaniyaṃ, tasmiṃ alaṃkammaniye, yattha ajjhācāraṃ karontā sakkonti, taṃ kammaṃ kātuṃ tādiseti attho. Tenevassa padabhājane vuttaṃ – ‘‘sakkā hoti methunaṃ dhammaṃ paṭisevitu’’nti, yattha methunaṃ dhammaṃ sakkā hoti paṭisevitunti vuttaṃ hoti. Nisajjaṃkappeyyāti nisajjaṃ kareyya, nisīdeyyāti attho. Yasmā pana nisīditvāva nipajjati, tenassa padabhājane ubhayampi vuttaṃ. Tattha upanisinnoti upagantvā nisinno. Evaṃ upanipannopi veditabbo. Bhikkhu nisinneti bhikkhumhi nisinneti attho. Ubho vā nisinnāti dvepi apacchā apurimaṃ nisinnā. Ettha ca kiñcāpi pāḷiyaṃ ‘‘sotassa raho’’ti āgataṃ, cakkhussa raheneva pana paricchedo veditabbo. Sacepi hi pihitakavāṭassa gabbhassa dvāre nisinno viññū puriso hoti, neva anāpattiṃ karoti. Apihitakavāṭassa pana dvāre nisinno anāpattiṃ karoti. Na kevalañca dvāre antodvādasahatthepi okāse nisinno, sace sacakkhuko vikkhittopi niddāyantopi anāpattiṃ karoti. Samīpe ṭhitopi andho na karoti, cakkhumāpi nipajjitvā niddāyanto na karoti. Itthīnaṃ pana satampi anāpattiṃ na karotiyeva.
సద్ధేయ్యవచసాతి సద్ధాతబ్బవచనా. సా పన యస్మా అరియసావికావ హోతి, తేనస్స పదభాజనే ‘‘ఆగతఫలా’’తిఆది వుత్తం. తత్థ ఆగతం ఫలం అస్సాతి ఆగతఫలా పటిలద్ధసోతాపత్తిఫలాతి అత్థో. అభిసమేతావినీతి పటివిద్ధచతుసచ్చా. విఞ్ఞాతం సిక్ఖత్తయసాసనం ఏతాయాతి విఞ్ఞాతసాసనా. నిసజ్జం భిక్ఖు పటిజానమానోతి కిఞ్చాపి ఏవరూపా ఉపాసికా దిస్వా వదతి, అథ ఖో భిక్ఖు నిసజ్జం పటిజానమానోయేవ తిణ్ణం ధమ్మానం అఞ్ఞతరేన కారేతబ్బో, న అప్పటిజానమానోతి అత్థో.
Saddheyyavacasāti saddhātabbavacanā. Sā pana yasmā ariyasāvikāva hoti, tenassa padabhājane ‘‘āgataphalā’’tiādi vuttaṃ. Tattha āgataṃ phalaṃ assāti āgataphalā paṭiladdhasotāpattiphalāti attho. Abhisametāvinīti paṭividdhacatusaccā. Viññātaṃ sikkhattayasāsanaṃ etāyāti viññātasāsanā. Nisajjaṃ bhikkhu paṭijānamānoti kiñcāpi evarūpā upāsikā disvā vadati, atha kho bhikkhu nisajjaṃ paṭijānamānoyeva tiṇṇaṃ dhammānaṃ aññatarena kāretabbo, na appaṭijānamānoti attho.
యేన వా సా సద్ధేయ్యవచసా ఉపాసికా వదేయ్య తేన సో భిక్ఖు కారేతబ్బోతి నిసజ్జాదీసు ఆకారేసు యేన వా ఆకారేన సద్ధిం మేథునధమ్మాదీని ఆరోపేత్వా సా ఉపాసికా వదేయ్య, పటిజానమానోవ తేన సో భిక్ఖు కారేతబ్బో. ఏవరూపాయపి ఉపాసికాయ వచనమత్తేన న కారేతబ్బోతి అత్థో. కస్మా? యస్మా దిట్ఠం నామ తథాపి హోతి, అఞ్ఞథాపి హోతి.
Yena vā sā saddheyyavacasā upāsikā vadeyya tena so bhikkhu kāretabboti nisajjādīsu ākāresu yena vā ākārena saddhiṃ methunadhammādīni āropetvā sā upāsikā vadeyya, paṭijānamānova tena so bhikkhu kāretabbo. Evarūpāyapi upāsikāya vacanamattena na kāretabboti attho. Kasmā? Yasmā diṭṭhaṃ nāma tathāpi hoti, aññathāpi hoti.
తదత్థజోతనత్థఞ్చ ఇదం వత్థుం ఉదాహరన్తి – మల్లారామవిహారే కిర ఏకో ఖీణాసవత్థేరో ఏకదివసం ఉపట్ఠాకకులం గన్త్వా అన్తోగేహే నిసీది, ఉపాసికాపి సయనపల్లఙ్కం నిస్సాయ ఠితా హోతి. అథేకో పిణ్డచారికో ద్వారే ఠితో దిస్వా ‘‘థేరో ఉపాసికాయ సద్ధిం ఏకాసనే నిసిన్నో’’తి సఞ్ఞం పటిలభిత్వా పునప్పునం ఓలోకేసి. థేరోపి ‘‘అయం మయి అసుద్ధలద్ధికో జాతో’’తి సల్లక్ఖేత్వా కతభత్తకిచ్చో విహారం గన్త్వా అత్తనో వసనట్ఠానం పవిసిత్వా అన్తోవ నిసీది. సోపి భిక్ఖు ‘‘థేరం చోదేస్సామీ’’తి ఆగన్త్వా ఉక్కాసిత్వా ద్వారం వివరి. థేరో తస్స చిత్తం ఞత్వా ఆకాసే ఉప్పతిత్వా కూటాగారకణ్ణికం నిస్సాయ పల్లఙ్కేన నిసీది. సోపి భిక్ఖు అన్తో పవిసిత్వా మఞ్చఞ్చ హేట్ఠామఞ్చఞ్చ ఓలోకేత్వా థేరం అపస్సన్తో ఉద్ధం ఉల్లోకేసి, అథ ఆకాసే నిసిన్నం థేరం దిస్వా ‘‘భన్తే, ఏవం మహిద్ధికా నామ తుమ్హే మాతుగామేన సద్ధిం ఏకాసనే నిసిన్నభావం వదాపేథ ఏవా’’తి ఆహ. థేరో ‘‘అన్తరఘరస్సేవేసో ఆవుసో దోసో, అహం పన తం సద్ధాపేతుం అసక్కోన్తో ఏవమకాసిం, రక్ఖేయ్యాసి మ’’న్తి వత్వా ఓతరీతి.
Tadatthajotanatthañca idaṃ vatthuṃ udāharanti – mallārāmavihāre kira eko khīṇāsavatthero ekadivasaṃ upaṭṭhākakulaṃ gantvā antogehe nisīdi, upāsikāpi sayanapallaṅkaṃ nissāya ṭhitā hoti. Atheko piṇḍacāriko dvāre ṭhito disvā ‘‘thero upāsikāya saddhiṃ ekāsane nisinno’’ti saññaṃ paṭilabhitvā punappunaṃ olokesi. Theropi ‘‘ayaṃ mayi asuddhaladdhiko jāto’’ti sallakkhetvā katabhattakicco vihāraṃ gantvā attano vasanaṭṭhānaṃ pavisitvā antova nisīdi. Sopi bhikkhu ‘‘theraṃ codessāmī’’ti āgantvā ukkāsitvā dvāraṃ vivari. Thero tassa cittaṃ ñatvā ākāse uppatitvā kūṭāgārakaṇṇikaṃ nissāya pallaṅkena nisīdi. Sopi bhikkhu anto pavisitvā mañcañca heṭṭhāmañcañca oloketvā theraṃ apassanto uddhaṃ ullokesi, atha ākāse nisinnaṃ theraṃ disvā ‘‘bhante, evaṃ mahiddhikā nāma tumhe mātugāmena saddhiṃ ekāsane nisinnabhāvaṃ vadāpetha evā’’ti āha. Thero ‘‘antaragharasseveso āvuso doso, ahaṃ pana taṃ saddhāpetuṃ asakkonto evamakāsiṃ, rakkheyyāsi ma’’nti vatvā otarīti.
౪౪౬. ఇతో పరం సా చే ఏవం వదేయ్యాతిఆది సబ్బం పటిఞ్ఞాయ కారణాకారదస్సనత్థం వుత్తం, తత్థ మాతుగామస్స మేథునం ధమ్మం పటిసేవన్తోతి మాతుగామస్స మగ్గే మేథునం ధమ్మం పటిసేవన్తోతి అత్థో. నిసజ్జాయ కారేతబ్బోతి నిసజ్జం పటిజానిత్వా మేథునధమ్మపటిసేవనం అప్పటిజానన్తో మేథునధమ్మపారాజికాపత్తియా అకారేత్వా నిసజ్జామత్తేన యం ఆపత్తిం ఆపజ్జతి తాయ కారేతబ్బో, పాచిత్తియాపత్తియా కారేతబ్బోతి అత్థో. ఏతేన నయేన సబ్బచతుక్కేసు వినిచ్ఛయో వేదితబ్బో.
446. Ito paraṃ sā ce evaṃ vadeyyātiādi sabbaṃ paṭiññāya kāraṇākāradassanatthaṃ vuttaṃ, tattha mātugāmassa methunaṃ dhammaṃ paṭisevantoti mātugāmassa magge methunaṃ dhammaṃ paṭisevantoti attho. Nisajjāya kāretabboti nisajjaṃ paṭijānitvā methunadhammapaṭisevanaṃ appaṭijānanto methunadhammapārājikāpattiyā akāretvā nisajjāmattena yaṃ āpattiṃ āpajjati tāya kāretabbo, pācittiyāpattiyā kāretabboti attho. Etena nayena sabbacatukkesu vinicchayo veditabbo.
౪౫౧. సిక్ఖాపదపరియోసానే పన ఆపత్తానాపత్తిపరిచ్ఛేదదస్సనత్థం వుత్తేసు గమనం పటిజానాతీతిఆదీసు గమనం పటిజానాతీతి ‘‘రహోనిసజ్జస్సాదత్థం గతోమ్హీ’’తి ఏవం గమనం పటిజానాతి, నిసజ్జన్తి నిసజ్జస్సాదేనేవ నిసజ్జం పటిజానాతి. ఆపత్తిన్తి తీసు అఞ్ఞతరం ఆపత్తిం. ఆపత్తియా కారేతబ్బోతి తీసు యం పటిజానాతి, తాయ కారేతబ్బో. సేసమేత్థ చతుక్కే ఉత్తానాధిప్పాయమేవ. దుతియచతుక్కే పన గమనం న పటిజానాతీతి రహో నిసజ్జస్సాదవసేన న పటిజానాతి , ‘‘సలాకభత్తాదినా అత్తనో కమ్మేన గతోమ్హి, సా పన మయ్హం నిసిన్నట్ఠానం ఆగతా’’తి వదతి. సేసమేత్థాపి ఉత్తానాధిప్పాయమేవ.
451. Sikkhāpadapariyosāne pana āpattānāpattiparicchedadassanatthaṃ vuttesu gamanaṃ paṭijānātītiādīsu gamanaṃ paṭijānātīti ‘‘rahonisajjassādatthaṃ gatomhī’’ti evaṃ gamanaṃ paṭijānāti, nisajjanti nisajjassādeneva nisajjaṃ paṭijānāti. Āpattinti tīsu aññataraṃ āpattiṃ. Āpattiyā kāretabboti tīsu yaṃ paṭijānāti, tāya kāretabbo. Sesamettha catukke uttānādhippāyameva. Dutiyacatukke pana gamanaṃ na paṭijānātīti raho nisajjassādavasena na paṭijānāti , ‘‘salākabhattādinā attano kammena gatomhi, sā pana mayhaṃ nisinnaṭṭhānaṃ āgatā’’ti vadati. Sesametthāpi uttānādhippāyameva.
అయం పన సబ్బత్థ వినిచ్ఛయో – రహో నిసజ్జస్సాదోతి మేథునధమ్మసన్నిస్సితకిలేసో వుచ్చతి. యో భిక్ఖు తేనస్సాదేన మాతుగామస్స సన్తికం గన్తుకామో అక్ఖిం అఞ్జేతి, దుక్కటం. నివాసనం నివాసేతి, కాయబన్ధనం బన్ధతి, చీవరం పారుపతి, సబ్బత్థ పయోగే పయోగే దుక్కటం. గచ్ఛతి, పదవారే పదవారే దుక్కటం. గన్త్వా నిసీదతి, దుక్కటమేవ. మాతుగామే ఆగన్త్వా నిసిన్నమత్తే పాచిత్తియం. సచే సా ఇత్థీ కేనచి కరణీయేన ఉట్ఠాయుట్ఠాయ పునప్పునం నిసీదతి, నిసజ్జాయ నిసజ్జాయ పాచిత్తియం. యం సన్ధాయ గతో, సా న దిట్ఠా, అఞ్ఞా ఆగన్త్వా నిసీదతి, అస్సాదే ఉప్పన్నే పాచిత్తియం. మహాపచ్చరియం పన ‘‘గమనకాలతో పట్ఠాయ అసుద్ధచిత్తత్తా ఆపత్తియేవా’’తి వుత్తం. సచే సమ్బహులా ఆగచ్ఛన్తి, మాతుగామగణనాయ పాచిత్తియాని. సచే ఉట్ఠాయుట్ఠాయ పునప్పునం నిసీదన్తి, నిసజ్జాగణనాయ పాచిత్తియాని. అనియమేత్వా దిట్ఠదిట్ఠాయ సద్ధిం రహస్సాదం కప్పేస్సామీతి గన్త్వా నిసిన్నస్సాపి ఆగతాగతానం వసేన పునప్పునం నిసజ్జావసేన చ వుత్తనయేనేవ ఆపత్తియో వేదితబ్బా. సచే సుద్ధచిత్తేన గన్త్వా నిసిన్నస్స సన్తికం ఆగన్త్వా నిసిన్నాయ ఇత్థియా రహస్సాదో ఉప్పజ్జతి అనాపత్తి.
Ayaṃ pana sabbattha vinicchayo – raho nisajjassādoti methunadhammasannissitakileso vuccati. Yo bhikkhu tenassādena mātugāmassa santikaṃ gantukāmo akkhiṃ añjeti, dukkaṭaṃ. Nivāsanaṃ nivāseti, kāyabandhanaṃ bandhati, cīvaraṃ pārupati, sabbattha payoge payoge dukkaṭaṃ. Gacchati, padavāre padavāre dukkaṭaṃ. Gantvā nisīdati, dukkaṭameva. Mātugāme āgantvā nisinnamatte pācittiyaṃ. Sace sā itthī kenaci karaṇīyena uṭṭhāyuṭṭhāya punappunaṃ nisīdati, nisajjāya nisajjāya pācittiyaṃ. Yaṃ sandhāya gato, sā na diṭṭhā, aññā āgantvā nisīdati, assāde uppanne pācittiyaṃ. Mahāpaccariyaṃ pana ‘‘gamanakālato paṭṭhāya asuddhacittattā āpattiyevā’’ti vuttaṃ. Sace sambahulā āgacchanti, mātugāmagaṇanāya pācittiyāni. Sace uṭṭhāyuṭṭhāya punappunaṃ nisīdanti, nisajjāgaṇanāya pācittiyāni. Aniyametvā diṭṭhadiṭṭhāya saddhiṃ rahassādaṃ kappessāmīti gantvā nisinnassāpi āgatāgatānaṃ vasena punappunaṃ nisajjāvasena ca vuttanayeneva āpattiyo veditabbā. Sace suddhacittena gantvā nisinnassa santikaṃ āgantvā nisinnāya itthiyā rahassādo uppajjati anāpatti.
సముట్ఠానాదీని పఠమపారాజికసదిసానేవాతి.
Samuṭṭhānādīni paṭhamapārājikasadisānevāti.
పఠమఅనియతసిక్ఖాపదవణ్ణనా నిట్ఠితా.
Paṭhamaaniyatasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
తిపిటక (మూల) • Tipiṭaka (Mūla) / వినయపిటక • Vinayapiṭaka / మహావిభఙ్గ • Mahāvibhaṅga / ౧. పఠమఅనియతసిక్ఖాపదం • 1. Paṭhamaaniyatasikkhāpadaṃ
టీకా • Tīkā / వినయపిటక (టీకా) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / సారత్థదీపనీ-టీకా • Sāratthadīpanī-ṭīkā / ౧. పఠమఅనియతసిక్ఖాపదవణ్ణనా • 1. Paṭhamaaniyatasikkhāpadavaṇṇanā
టీకా • Tīkā / వినయపిటక (టీకా) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / వజిరబుద్ధి-టీకా • Vajirabuddhi-ṭīkā / ౧. పఠమఅనియతసిక్ఖాపదవణ్ణనా • 1. Paṭhamaaniyatasikkhāpadavaṇṇanā
టీకా • Tīkā / వినయపిటక (టీకా) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / విమతివినోదనీ-టీకా • Vimativinodanī-ṭīkā / ౧. పఠమఅనియతసిక్ఖాపదవణ్ణనా • 1. Paṭhamaaniyatasikkhāpadavaṇṇanā