Library / Tipiṭaka / ཏིཔིཊཀ • Tipiṭaka / ཝཛིརབུདྡྷི-ཊཱིཀཱ • Vajirabuddhi-ṭīkā |
༣. ཨནིཡཏཀཎྜོ
3. Aniyatakaṇḍo
༡. པཋམཨནིཡཏསིཀྑཱཔདཝཎྞནཱ
1. Paṭhamaaniyatasikkhāpadavaṇṇanā
༤༤༤-༥. ཨུདྡེསནྟི ཨུདྡིསནཾ, ཨཱསཱལ༹ྷིནཀྑཏྟཾ ནཱམ ཝསྶཱུཔགམཔཱུཛཱ། སོཏསྶ རཧོཏི ཨེཏྠ རཧོ-ཝཙནསཱམཉྙཏོ ཝུཏྟཾ དུཊྛུལླསཱམཉྙཏོ དུཊྛུལླཱརོཙནཔྤཊིཙྪཱདནསིཀྑཱཔདེསུ པཱརཱཛིཀཝཙནཾ ཝིཡ། ཏསྨཱ ‘‘ཙཀྑུསྶ རཧེནེཝ པན པརིཙྪེདོ ཀཱཏབྦོ’’ཏི ཝུཏྟཾ། ཀཐཾ པཉྙཱཡཏཱིཏི ཙེ? ‘‘མཱཏུགཱམོ ནཱམ ཏདཧུཛཱཏཱཔི དཱརིཀཱ’’ཏི ཝཙནཏོ, ‘‘ཨལཾཀམྨནིཡེཏི སཀྐཱ ཧོཏི མེཐུནཾ དྷམྨཾ པཊིསེཝིཏུ’’ནྟི ཝཙནཏོ ཙ རཧོནིསཛྫསྶཱདོ ཙེཏྠ མེཐུནསནྣིསྶིཏཀིལེསོ, ན དུཏིཡེ ཝིཡ དུཊྛུལླཝཱཙསྶཱདཀིལེསོ, ཏསྨཱ ཙ པཉྙཱཡཏི ‘‘སོཏསྶ རཧོ ནཱདྷིཔྤེཏོ’’ཏི། ཀེཙི པན ‘‘ཏཉྩ ལབྦྷཏཱིཏི ཝཙནསྶ དསྶནཏྠཾ ཝུཏྟཾ, ཏེན དུཏིཡེ ཝུཏྟཱ ཝིཉྙཱུ པཊིབལཱ གཧིཏཱ ཧོཏཱི’’ཏི ཝདནྟི། ཡེན ཝཱ སཱཏི ཨེཏྠ ཝཱ-སདྡོ ‘‘ཏེན སོ བྷིཀྑུ ཀཱརེཏབྦོ ཝཱ’’ཏི ཡོཛེཏབྦོ, སོ ཙ ཝིཀཔྤཏྠོ, ཏསྨཱ ཀཱརེཏབྦོ ཝཱ པཊིཛཱནམཱནོ, ན ཝཱ ཀཱརེཏབྦོ ཨཔྤཊིཛཱནམཱནོཏི ཨཏྠོ། ཏེན ཝུཏྟཾ ཨཊྛཀཐཱཡཾ ‘‘པཊིཛཱནམཱནོཝ ཏེན སོ བྷིཀྑུ ཀཱརེཏབྦོ…པེ॰… ན ཀཱརེཏབྦོ’’ཏི། ཏསྨཱ ཨེཝ པཱལི༹ཡཾ ཏདཏྠདྭཡདསྶནཏྠཾ ‘‘སཱ ཙེ ཨེཝཾ ཝདེཡྻཱ’’ཏིཨཱདི ཝུཏྟཾ། ‘‘སདྡྷེཡྻཝཙསཱ’’ཏི ཨིམིནཱ སོཏཱཔནྣཱ ཨཏྠབྷཉྫནཀཾ ན བྷཎནྟི, སེསཾ བྷཎནྟཱིཏི ཝཱདཱིནཾ ཝཱདོ པཊིསེདྷིཏོ ཧོཏི། ‘‘དིཊྛ’’ནྟི ཝུཏྟཏྟཱ ‘‘ཨོལོཀེསཱི’’ཏི སུནྡརཾ། རཀྑེཡྻཱསཱིཏི མམ ཝིསེསཾ ཀསྶཙི ནཱརོཙེཡྻཱསཱིཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ།
444-5.Uddesanti uddisanaṃ, āsāḷhinakkhattaṃ nāma vassūpagamapūjā. Sotassa rahoti ettha raho-vacanasāmaññato vuttaṃ duṭṭhullasāmaññato duṭṭhullārocanappaṭicchādanasikkhāpadesu pārājikavacanaṃ viya. Tasmā ‘‘cakkhussa raheneva pana paricchedo kātabbo’’ti vuttaṃ. Kathaṃ paññāyatīti ce? ‘‘Mātugāmo nāma tadahujātāpi dārikā’’ti vacanato, ‘‘alaṃkammaniyeti sakkā hoti methunaṃ dhammaṃ paṭisevitu’’nti vacanato ca rahonisajjassādo cettha methunasannissitakileso, na dutiye viya duṭṭhullavācassādakileso, tasmā ca paññāyati ‘‘sotassa raho nādhippeto’’ti. Keci pana ‘‘tañca labbhatīti vacanassa dassanatthaṃ vuttaṃ, tena dutiye vuttā viññū paṭibalā gahitā hotī’’ti vadanti. Yena vā sāti ettha vā-saddo ‘‘tena so bhikkhu kāretabbo vā’’ti yojetabbo, so ca vikappattho, tasmā kāretabbo vā paṭijānamāno, na vā kāretabbo appaṭijānamānoti attho. Tena vuttaṃ aṭṭhakathāyaṃ ‘‘paṭijānamānova tena so bhikkhu kāretabbo…pe… na kāretabbo’’ti. Tasmā eva pāḷiyaṃ tadatthadvayadassanatthaṃ ‘‘sā ce evaṃ vadeyyā’’tiādi vuttaṃ. ‘‘Saddheyyavacasā’’ti iminā sotāpannā atthabhañjanakaṃ na bhaṇanti, sesaṃ bhaṇantīti vādīnaṃ vādo paṭisedhito hoti. ‘‘Diṭṭha’’nti vuttattā ‘‘olokesī’’ti sundaraṃ. Rakkheyyāsīti mama visesaṃ kassaci nāroceyyāsīti adhippāyo.
༤༤༦. ‘‘སཱ ཙེ ཨེཝཾ ཝདེཡྻ ‘ཨཡྻསྶ མཡཱ སུཏཾ ནིསིནྣསྶ མཱཏུགཱམཾ དུཊྛུལླཱཧི ཝཱཙཱཧི ཨོབྷཱསེནྟསྶཱ’’’ཏི, ཨིདཾ ཀིམཏྠམེཏྠ ཝུཏྟཾ, ན ཨདྷིཔྤེཏཉྷེཏཾ ཨིདྷ སོཏསྶ རཧོ ནཱདྷིཔྤེཏོཏི ཀཏྭཱཏི ཙེ? ཨལཾཀམྨནིཡཊྛཱནེ དུཊྛུལླཝཱཙཱཔི ལབྦྷཏི, ན པན ནཱལཾཀམྨནིཡཊྛཱནེ མེཐུནནྟི དསྶནཏྠཾ ཝུཏྟནྟི ཝེདིཏབྦནྟི། ཡཐཱ ཨེཏཾ, ཏཐཱ ‘‘སཱ ཙེ ཨེཝཾ ཝདེཡྻ ‘ཨཡྻསྶ མཡཱ སུཏཾ མཱཏུགཱམསྶ སནྟིཀེ ཨཏྟཀཱམཔཱརིཙརིཡཱཡ ཝཎྞཾ བྷཱསནྟསྶཱ’’’ཏི ཨེཏམྤི ཨིདྷ ལབྦྷཏི, ན དུཏིཡེ ནཱལཾཀམྨནིཡཊྛཱནཏྟཱཏི ཨེཀེ། ཀངྑཱཝིཏརཎིཡཾ (ཀངྑཱ॰ ཨཊྛ॰ དུཏིཡཱནིཡཏསིཀྑཱཔདཝཎྞནཱ) ཨིདྷཱཔི དུཏིཡཱནིཡཏཱདྷིཀཱརེ པཱརཱཛིཀཱཔཏྟིཉྩ པརིཧཱཔེཏྭཱ དུཊྛུལླཝཱཙཱཔཏྟིཡཱ ཝུཏྟཏྟཱ པཋམཱནིཡཏེ དུཊྛུལླཝཱཙཱཔཏྟི ན ཝུཏྟཱཏི ཙེ? ‘‘སཱ ཙེ’’ཏི ཏསྶཱ པཱལི༹ཡཱ པོཏྠཀཱ སོདྷེཏབྦཱ། གཎྛིཔདེ ཙ ‘‘ཨིདྷ སིཀྑཱཔདེ མེཐུནཀཱཡསཾསགྒརཧོནིསཛྫཱནམེཝཱགཏཏྟཱ ཙཀྑུསྶརཧོཝ པམཱཎ’’ནྟི ལིཁིཏཾ, དུཏིཡཱནིཡཏཱདྷིཀཱརེ ཙ ‘‘ཨནནྡྷོ ཀཱཡསཾསགྒཾ པསྶཏི, ཨབདྷིརོ དུཊྛུལླཾ སུཎཱཏི, ཀཱཡཙིཏྟཏོ ཀཱཡསཾསགྒོ, ཝཱཙཱཙིཏྟཏོ དུཊྛུལླཾ, ཨུབྷཡེཧི ཨུབྷཡ’’ནྟི ཙ ལིཁིཏཾ། ཨཊྛཀཐཱཡཾ ‘‘སམུཊྛཱནཱདཱིནི པཋམཔཱརཱཛིཀསདིསཱནེཝཱ’’ཏི ཝུཏྟཏྟཱཔི དུཊྛུལླཝཱདོ ན སུནྡརོ ‘‘ཏདཧུཛཱཏཱ’’ཏི ཝུཏྟཏྟཱཏི།
446. ‘‘Sā ce evaṃ vadeyya ‘ayyassa mayā sutaṃ nisinnassa mātugāmaṃ duṭṭhullāhi vācāhi obhāsentassā’’’ti, idaṃ kimatthamettha vuttaṃ, na adhippetañhetaṃ idha sotassa raho nādhippetoti katvāti ce? Alaṃkammaniyaṭṭhāne duṭṭhullavācāpi labbhati, na pana nālaṃkammaniyaṭṭhāne methunanti dassanatthaṃ vuttanti veditabbanti. Yathā etaṃ, tathā ‘‘sā ce evaṃ vadeyya ‘ayyassa mayā sutaṃ mātugāmassa santike attakāmapāricariyāya vaṇṇaṃ bhāsantassā’’’ti etampi idha labbhati, na dutiye nālaṃkammaniyaṭṭhānattāti eke. Kaṅkhāvitaraṇiyaṃ (kaṅkhā. aṭṭha. dutiyāniyatasikkhāpadavaṇṇanā) idhāpi dutiyāniyatādhikāre pārājikāpattiñca parihāpetvā duṭṭhullavācāpattiyā vuttattā paṭhamāniyate duṭṭhullavācāpatti na vuttāti ce? ‘‘Sā ce’’ti tassā pāḷiyā potthakā sodhetabbā. Gaṇṭhipade ca ‘‘idha sikkhāpade methunakāyasaṃsaggarahonisajjānamevāgatattā cakkhussarahova pamāṇa’’nti likhitaṃ, dutiyāniyatādhikāre ca ‘‘anandho kāyasaṃsaggaṃ passati, abadhiro duṭṭhullaṃ suṇāti, kāyacittato kāyasaṃsaggo, vācācittato duṭṭhullaṃ, ubhayehi ubhaya’’nti ca likhitaṃ. Aṭṭhakathāyaṃ ‘‘samuṭṭhānādīni paṭhamapārājikasadisānevā’’ti vuttattāpi duṭṭhullavādo na sundaro ‘‘tadahujātā’’ti vuttattāti.
པཋམཨནིཡཏསིཀྑཱཔདཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ།
Paṭhamaaniyatasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ཏིཔིཊཀ (མཱུལ) • Tipiṭaka (Mūla) / ཝིནཡཔིཊཀ • Vinayapiṭaka / མཧཱཝིབྷངྒ • Mahāvibhaṅga / ༡. པཋམཨནིཡཏསིཀྑཱཔདཾ • 1. Paṭhamaaniyatasikkhāpadaṃ
ཨཊྛཀཐཱ • Aṭṭhakathā / ཝིནཡཔིཊཀ (ཨཊྛཀཐཱ) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / མཧཱཝིབྷངྒ-ཨཊྛཀཐཱ • Mahāvibhaṅga-aṭṭhakathā / ༡. པཋམཨནིཡཏསིཀྑཱཔདཝཎྞནཱ • 1. Paṭhamaaniyatasikkhāpadavaṇṇanā
ཊཱིཀཱ • Tīkā / ཝིནཡཔིཊཀ (ཊཱིཀཱ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / སཱརཏྠདཱིཔནཱི-ཊཱིཀཱ • Sāratthadīpanī-ṭīkā / ༡. པཋམཨནིཡཏསིཀྑཱཔདཝཎྞནཱ • 1. Paṭhamaaniyatasikkhāpadavaṇṇanā
ཊཱིཀཱ • Tīkā / ཝིནཡཔིཊཀ (ཊཱིཀཱ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ཝིམཏིཝིནོདནཱི-ཊཱིཀཱ • Vimativinodanī-ṭīkā / ༡. པཋམཨནིཡཏསིཀྑཱཔདཝཎྞནཱ • 1. Paṭhamaaniyatasikkhāpadavaṇṇanā