Library / Tipiṭaka / തിപിടക • Tipiṭaka / കങ്ഖാവിതരണീ-അഭിനവ-ടീകാ • Kaṅkhāvitaraṇī-abhinava-ṭīkā |
അനിയതകണ്ഡം
Aniyatakaṇḍaṃ
൧. പഠമഅനിയതസിക്ഖാപദവണ്ണനാ
1. Paṭhamaaniyatasikkhāpadavaṇṇanā
‘‘മാതുഗാമേനാ’’തി വത്വാ പുന ‘‘ഏകായാ’’തി വുത്തത്താ ‘‘മാതുഗാമസങ്ഖാതായ ഏകായ ഇത്ഥിയാ’’തി വുത്തം. രഹോതി അപ്പകാസം. അപ്പകാസതാ ച യോ അനാപത്തിം കരോതി, തസ്സ അപച്ചക്ഖഭാവതോതി ആഹ ‘‘ചക്ഖുസ്സ രഹോ’’തി. നനു ‘‘രഹോ നാമ ചക്ഖുസ്സ രഹോ, സോതസ്സ രഹോ. ചക്ഖുസ്സ രഹോ നാമ ന സക്കാ ഹോതി അക്ഖിം വാ നിഖണിയമാനേ, ഭമുകം വാ ഉക്ഖിപിയമാനേ, സീസം വാ ഉക്ഖിപിയമാനേ പസ്സിതും. സോതസ്സ രഹോ നാമ ന സക്കാ ഹോതി പകതികഥാ സോതു’’ന്തി പദഭാജനപാളിയം സോതസ്സ രഹോതി ആഗതം, അഥ കസ്മാ തം അവത്വാ ‘‘ചക്ഖുസ്സ രഹോ’’തി ഏത്തകമേവ വുത്തന്തി ആഹ ‘‘കിഞ്ചാപീ’’തിആദി. ഇമിനാ പാളിയം ‘‘സോതസ്സ രഹോ’’തി ഇദം അത്ഥുദ്ധാരവസേന വുത്തന്തി ദസ്സേതി. അഥ കഥമേതം വിഞ്ഞായതി ‘‘ചക്ഖുസ്സേവ രഹോ ഇധ അധിപ്പേതോ’’തി? ‘‘പടിച്ഛന്നേ ആസനേ’’തി വചനതോ ‘‘സക്കാ ഹോതി മേഥുനം ധമ്മം പടിസേവിതു’’ന്തി (പാരാ॰ ൪൪൫) ച വുത്തത്താ. തേനേവാഹ ‘‘സചേപീ’’തിആദി. ‘‘പിഹിതകവാടസ്സാ’’തി (സാരത്ഥ॰ ടീ॰ ൨.൪൪൪-൪൪൫) ഇമിനാ പടിച്ഛന്നഭാവതോ ചക്ഖുസ്സ രഹോസബ്ഭാവം ദസ്സേതി. അപിഹിതകവാടസ്സ (പാരാ॰ അട്ഠ॰ ൨.൪൪൪-൪൪൫) പന ദ്വാരേ നിസിന്നോ അനാപത്തിം കരോതി, ന കേവലം അപിഹിതകവാടസ്സ ഗബ്ഭസ്സ ദ്വാരേ നിസിന്നോവ അനാപത്തിം കരോതി, അന്തോദ്വാദസഹത്ഥേ ഓകാസേ നിസിന്നോപീതി വേദിതബ്ബോ. തേനാഹ ‘‘യത്ഥ പന സക്കാ ദട്ഠു’’ന്തിആദി. യസ്മാ നിസീദിത്വാ നിദ്ദായന്തോ കപിമിദ്ധപരേതോ കഞ്ചി കാലം ചക്ഖൂനി ഉമ്മീലേതി, കഞ്ചി കാലം നിമീലേതി, ന ച മഹാനിദ്ദം ഓക്കമതി, തസ്മാ ‘‘നിദ്ദായന്തോപി അനാപത്തിം കരോതീ’’തി വുത്തം. നിപജ്ജിത്വാ നിദ്ദായന്തോ പന താദിസോ ന ഹോതീതി ആഹ ‘‘നിപജ്ജിത്വാ നിദ്ദായന്തോപി ന കരോതീ’’തി, അനാപത്തിം ന കരോതീതി അത്ഥോ. മേഥുനസ്സ മാതുഗാമോ ദുതിയോ ന ഹോതി. ഇത്ഥിയോ ഹി അഞ്ഞമഞ്ഞിസ്സാ വജ്ജം പടിച്ഛാദേന്തി. തേനേവ വേസാലിയം (പാരാ॰ ൭൬-൭൭) മഹാവനേ ദ്വാരം വിവരിത്വാ നിപന്നേ ഭിക്ഖുമ്ഹി സമ്ബഹുലാ ഇത്ഥിയോ യാവദത്ഥം കത്വാ പക്കമിംസു. തേനാഹ ‘‘ഇത്ഥീനം പന സതമ്പി ന കരോതീ’’തി. തം കമ്മന്തി അജ്ഝാചാരകമ്മം. യസ്മാ നിസീദിത്വാവ നിപജ്ജതി, തസ്മാ നിപജ്ജനമ്പി അന്തോകത്വാ ‘‘നിസജ്ജം കപ്പേയ്യാ’’തി വുത്തന്തി ദസ്സേതും ‘‘ഏത്ഥ ചാ’’തിആദിമാഹ. തിണ്ണം ധമ്മാനം അഞ്ഞതരേന കാരേതബ്ബോതി നിസജ്ജം പടിജാനമാനസ്സ തിണ്ണം ധമ്മാനം അഞ്ഞതരസമായോഗോ ഹോതിയേവാതി വുത്തം. പാരാജികേന, പന സങ്ഘാദിസേസേന ച പാചിത്തിയേന ച തേനാകാരേന നിസജ്ജം പടിജാനമാനോവ കാരേതബ്ബോ. ന അപ്പടിജാനമാനോതി നിസജ്ജം അപ്പടിജാനമാനോ തിണ്ണം ധമ്മാനം അഞ്ഞതരേന ന കാരേതബ്ബോതി. അലജ്ജീപി ഹി പടിജാനമാനോവ ആപത്തിയാ കാരേതബ്ബോ. യാവ ന പടിജാനാതി, താവ ‘‘നേവ സുദ്ധോ’’തി വാ ‘‘ന അസുദ്ധോ’’തി വാ വത്തബ്ബോ, വത്താനുസന്ധിനാ പന കാരേതബ്ബോതി. വുത്തഞ്ഹേതം –
‘‘Mātugāmenā’’ti vatvā puna ‘‘ekāyā’’ti vuttattā ‘‘mātugāmasaṅkhātāya ekāya itthiyā’’ti vuttaṃ. Rahoti appakāsaṃ. Appakāsatā ca yo anāpattiṃ karoti, tassa apaccakkhabhāvatoti āha ‘‘cakkhussa raho’’ti. Nanu ‘‘raho nāma cakkhussa raho, sotassa raho. Cakkhussa raho nāma na sakkā hoti akkhiṃ vā nikhaṇiyamāne, bhamukaṃ vā ukkhipiyamāne, sīsaṃ vā ukkhipiyamāne passituṃ. Sotassa raho nāma na sakkā hoti pakatikathā sotu’’nti padabhājanapāḷiyaṃ sotassa rahoti āgataṃ, atha kasmā taṃ avatvā ‘‘cakkhussa raho’’ti ettakameva vuttanti āha ‘‘kiñcāpī’’tiādi. Iminā pāḷiyaṃ ‘‘sotassa raho’’ti idaṃ atthuddhāravasena vuttanti dasseti. Atha kathametaṃ viññāyati ‘‘cakkhusseva raho idha adhippeto’’ti? ‘‘Paṭicchanne āsane’’ti vacanato ‘‘sakkā hoti methunaṃ dhammaṃ paṭisevitu’’nti (pārā. 445) ca vuttattā. Tenevāha ‘‘sacepī’’tiādi. ‘‘Pihitakavāṭassā’’ti (sārattha. ṭī. 2.444-445) iminā paṭicchannabhāvato cakkhussa rahosabbhāvaṃ dasseti. Apihitakavāṭassa (pārā. aṭṭha. 2.444-445) pana dvāre nisinno anāpattiṃ karoti, na kevalaṃ apihitakavāṭassa gabbhassa dvāre nisinnova anāpattiṃ karoti, antodvādasahatthe okāse nisinnopīti veditabbo. Tenāha ‘‘yattha pana sakkā daṭṭhu’’ntiādi. Yasmā nisīditvā niddāyanto kapimiddhapareto kañci kālaṃ cakkhūni ummīleti, kañci kālaṃ nimīleti, na ca mahāniddaṃ okkamati, tasmā ‘‘niddāyantopi anāpattiṃ karotī’’ti vuttaṃ. Nipajjitvā niddāyanto pana tādiso na hotīti āha ‘‘nipajjitvā niddāyantopi na karotī’’ti, anāpattiṃ na karotīti attho. Methunassa mātugāmo dutiyo na hoti. Itthiyo hi aññamaññissā vajjaṃ paṭicchādenti. Teneva vesāliyaṃ (pārā. 76-77) mahāvane dvāraṃ vivaritvā nipanne bhikkhumhi sambahulā itthiyo yāvadatthaṃ katvā pakkamiṃsu. Tenāha ‘‘itthīnaṃ pana satampi na karotī’’ti. Taṃ kammanti ajjhācārakammaṃ. Yasmā nisīditvāva nipajjati, tasmā nipajjanampi antokatvā ‘‘nisajjaṃ kappeyyā’’ti vuttanti dassetuṃ ‘‘ettha cā’’tiādimāha. Tiṇṇaṃ dhammānaṃ aññatarena kāretabboti nisajjaṃ paṭijānamānassa tiṇṇaṃ dhammānaṃ aññatarasamāyogo hotiyevāti vuttaṃ. Pārājikena, pana saṅghādisesena ca pācittiyena ca tenākārena nisajjaṃ paṭijānamānova kāretabbo. Na appaṭijānamānoti nisajjaṃ appaṭijānamāno tiṇṇaṃ dhammānaṃ aññatarena na kāretabboti. Alajjīpi hi paṭijānamānova āpattiyā kāretabbo. Yāva na paṭijānāti, tāva ‘‘neva suddho’’ti vā ‘‘na asuddho’’ti vā vattabbo, vattānusandhinā pana kāretabboti. Vuttañhetaṃ –
‘‘പടിഞ്ഞാ ലജ്ജീസു കതാ, അലജ്ജീസു ഏവം ന വിജ്ജതി;
‘‘Paṭiññā lajjīsu katā, alajjīsu evaṃ na vijjati;
ബഹുമ്പി അലജ്ജീ ഭാസേയ്യ, വത്താനുസന്ധിതേന കാരയേ’’തി. (പരി॰ ൩൫൯);
Bahumpi alajjī bhāseyya, vattānusandhitena kāraye’’ti. (pari. 359);
ന കേവലം തിണ്ണം ധമ്മാനം അഞ്ഞതരേന ചോദനായമേവ ഏവം പടിഞ്ഞായ കാരേതബ്ബോ, അഥ ഖോ നിസജ്ജാദിനാ ആകാരേന സദ്ധിം ചോദനായപീതി ദസ്സേതും ‘‘യേന വാ സാ സദ്ധേയ്യവചസാ ഉപാസികാ വദേയ്യ, തേന സോ ഭിക്ഖു കാരേതബ്ബോ’’തി വുത്തം. തേനേവാഹ ‘‘നിസജ്ജാദീസു ആകാരേസൂ’’തിആദി. ഏത്ഥ ച ‘‘പടിജാനമാനോ’’തി അവുത്തേപി അധികാരത്താ ‘‘പടിജാനമാനോവ തേന സോ ഭിക്ഖു കാരേതബ്ബോ’’തി വുത്തം. തഥാരൂപായ (സാരത്ഥ॰ ടീ॰ ൨.൪൪൪-൪൪൫) ഉപാസികായ വചനേ അഞ്ഞഥത്താഭാവതോ ദിട്ഠം നാമ തഥാപി ഹോതി, അഞ്ഞഥാപി ഹോതീതി ദസ്സനേ അഞ്ഞഥത്തസമ്ഭവം ദസ്സേതി. അനേകംസികതായ ന നിയതോതി അനിയതോ. തേനാഹ ‘‘തിണ്ണം ആപത്തീന’’ന്തിആദി.
Na kevalaṃ tiṇṇaṃ dhammānaṃ aññatarena codanāyameva evaṃ paṭiññāya kāretabbo, atha kho nisajjādinā ākārena saddhiṃ codanāyapīti dassetuṃ ‘‘yena vā sā saddheyyavacasā upāsikā vadeyya, tena so bhikkhu kāretabbo’’ti vuttaṃ. Tenevāha ‘‘nisajjādīsu ākāresū’’tiādi. Ettha ca ‘‘paṭijānamāno’’ti avuttepi adhikārattā ‘‘paṭijānamānova tena so bhikkhu kāretabbo’’ti vuttaṃ. Tathārūpāya (sārattha. ṭī. 2.444-445) upāsikāya vacane aññathattābhāvato diṭṭhaṃ nāma tathāpi hoti, aññathāpi hotīti dassane aññathattasambhavaṃ dasseti. Anekaṃsikatāya na niyatoti aniyato. Tenāha ‘‘tiṇṇaṃ āpattīna’’ntiādi.
രഹോനിസജ്ജസ്സാദേന മാതുഗാമസ്സ സന്തികം ഗന്തുകാമോ അക്ഖിം അഞ്ജേതി, ദുക്കടം. നിവാസനം നിവാസേതി, കായബന്ധനം ബന്ധതി, ചീവരം പാരുപതി, സബ്ബത്ഥ പയോഗേ പയോഗേ ദുക്കടം. ഗച്ഛതി, പദവാരേ പദവാരേ ദുക്കടം. ഗന്ത്വാന നിസീദതി, ദുക്കടമേവ. തേനാഹ ‘‘മേഥുനധമ്മസന്നിസ്സിതകിലേസസങ്ഖാതേനാ’’തിആദി. ഏത്ഥ ച രഹോനിസജ്ജസ്സാദസ്സ അസതിപി മേഥുനരാഗഭാവേ തപ്പടിബദ്ധകിലേസത്താ വുത്തം ‘‘മേഥുനധമ്മസന്നിസ്സിതകിലേസസങ്ഖാതേനാ’’തി. തേനേവ സന്നിസ്സിതഗ്ഗഹണം കതം. രഹസ്സാദേനാതി ‘‘ഇത്ഥന്നാമായ സദ്ധിം രഹോ നിസീദിത്വാ ഹസിതലപിതാദികം കരേയ്യ’’ന്തി ഉപ്പന്നഅസ്സാദഹേതു . നിസജ്ജായ പാചിത്തിയം അസതി ഉപചാരഗതേ നിപജ്ജിത്വാ അനിദ്ദായന്തേ അനന്ധേ വിഞ്ഞുപുരിസേതി അധിപ്പായോ. സചേ സാ ഇത്ഥീ കേനചി കരണീയേന ഉട്ഠായുട്ഠായ പുനപ്പുനം നിസീദതി, നിസജ്ജായ നിസജ്ജായ പാചിത്തിയം. യം സന്ധായ ഗതോ, സാ ന ദിട്ഠാ, അഞ്ഞാ ആഗന്ത്വാ നിസീദതി, അസ്സാദേ ഉപ്പന്നേ പാചിത്തിയം. സചേ സമ്ബഹുലാ ആഗച്ഛന്തി, മാതുഗാമഗണനായ പാചിത്തിയം. സചേ ഉട്ഠായുട്ഠായ പുനപ്പുനം നിസീദന്തി, നിസജ്ജാഗണനായപി പാചിത്തിയാനി. അനിയമേത്വാ ‘‘ദിട്ഠദിട്ഠായ സദ്ധിം രഹസ്സാദം കപ്പിസ്സാമീ’’തി ഗന്ത്വാ നിസിന്നസ്സാപി ആഗതാഗതാനം വസേന, പുനപ്പുനം നിസജ്ജായ വസേന ച വുത്തനയേനേവ ആപത്തിയോ വേദിതബ്ബാ. വുത്തപ്പകാരേ പുരിസേതി അനന്ധേ വിഞ്ഞുപുരിസേ. ഉപചാരഗതേ സതീതി ദ്വാദസഹത്ഥബ്ഭന്തരഗതേ സതി. സചേ സുദ്ധചിത്തേന ഗന്ത്വാ നിസിന്നസ്സ സന്തികം ആഗന്ത്വാ നിസിന്നായ ഇത്ഥിയാ രഹസ്സാദോ ഉപ്പജ്ജതി, ഏവമ്പി അനാപത്തി.
Rahonisajjassādena mātugāmassa santikaṃ gantukāmo akkhiṃ añjeti, dukkaṭaṃ. Nivāsanaṃ nivāseti, kāyabandhanaṃ bandhati, cīvaraṃ pārupati, sabbattha payoge payoge dukkaṭaṃ. Gacchati, padavāre padavāre dukkaṭaṃ. Gantvāna nisīdati, dukkaṭameva. Tenāha ‘‘methunadhammasannissitakilesasaṅkhātenā’’tiādi. Ettha ca rahonisajjassādassa asatipi methunarāgabhāve tappaṭibaddhakilesattā vuttaṃ ‘‘methunadhammasannissitakilesasaṅkhātenā’’ti. Teneva sannissitaggahaṇaṃ kataṃ. Rahassādenāti ‘‘itthannāmāya saddhiṃ raho nisīditvā hasitalapitādikaṃ kareyya’’nti uppannaassādahetu . Nisajjāya pācittiyaṃ asati upacāragate nipajjitvā aniddāyante anandhe viññupuriseti adhippāyo. Sace sā itthī kenaci karaṇīyena uṭṭhāyuṭṭhāya punappunaṃ nisīdati, nisajjāya nisajjāya pācittiyaṃ. Yaṃ sandhāya gato, sā na diṭṭhā, aññā āgantvā nisīdati, assāde uppanne pācittiyaṃ. Sace sambahulā āgacchanti, mātugāmagaṇanāya pācittiyaṃ. Sace uṭṭhāyuṭṭhāya punappunaṃ nisīdanti, nisajjāgaṇanāyapi pācittiyāni. Aniyametvā ‘‘diṭṭhadiṭṭhāya saddhiṃ rahassādaṃ kappissāmī’’ti gantvā nisinnassāpi āgatāgatānaṃ vasena, punappunaṃ nisajjāya vasena ca vuttanayeneva āpattiyo veditabbā. Vuttappakāre puriseti anandhe viññupurise. Upacāragate satīti dvādasahatthabbhantaragate sati. Sace suddhacittena gantvā nisinnassa santikaṃ āgantvā nisinnāya itthiyā rahassādo uppajjati, evampi anāpatti.
പഠമഅനിയതസിക്ഖാപദവണ്ണനാ നിട്ഠിതാ.
Paṭhamaaniyatasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.