| Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / សំយុត្តនិកាយ • Saṃyuttanikāya |
៩. បឋមអបុត្តកសុត្តំ
9. Paṭhamaaputtakasuttaṃ
១៣០. សាវត្ថិនិទានំ។ អថ ខោ រាជា បសេនទិ កោសលោ ទិវា ទិវស្ស យេន ភគវា តេនុបសង្កមិ; ឧបសង្កមិត្វា ភគវន្តំ អភិវាទេត្វា ឯកមន្តំ និសីទិ។ ឯកមន្តំ និសិន្នំ ខោ រាជានំ បសេនទិំ កោសលំ ភគវា ឯតទវោច – ‘‘ហន្ទ, កុតោ នុ ត្វំ, មហារាជ, អាគច្ឆសិ ទិវា ទិវស្សា’’តិ?
130. Sāvatthinidānaṃ. Atha kho rājā pasenadi kosalo divā divassa yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinnaṃ kho rājānaṃ pasenadiṃ kosalaṃ bhagavā etadavoca – ‘‘handa, kuto nu tvaṃ, mahārāja, āgacchasi divā divassā’’ti?
‘‘ឥធ, ភន្តេ, សាវត្ថិយំ សេដ្ឋិ គហបតិ កាលង្កតោ។ តមហំ អបុត្តកំ សាបតេយ្យំ រាជន្តេបុរំ អតិហរិត្វា អាគច្ឆាមិ។ អសីតិ, ភន្តេ, សតសហស្សានិ ហិរញ្ញស្សេវ, កោ បន វាទោ រូបិយស្ស ! តស្ស ខោ បន, ភន្តេ, សេដ្ឋិស្ស គហបតិស្ស ឯវរូបោ ភត្តភោគោ អហោសិ – កណាជកំ ភុញ្ជតិ ពិលង្គទុតិយំ។ ឯវរូបោ វត្ថភោគោ អហោសិ – សាណំ ធារេតិ តិបក្ខវសនំ។ ឯវរូបោ យានភោគោ អហោសិ – ជជ្ជររថកេន យាតិ បណ្ណឆត្តកេន ធារិយមានេនា’’តិ។
‘‘Idha, bhante, sāvatthiyaṃ seṭṭhi gahapati kālaṅkato. Tamahaṃ aputtakaṃ sāpateyyaṃ rājantepuraṃ atiharitvā āgacchāmi. Asīti, bhante, satasahassāni hiraññasseva, ko pana vādo rūpiyassa ! Tassa kho pana, bhante, seṭṭhissa gahapatissa evarūpo bhattabhogo ahosi – kaṇājakaṃ bhuñjati bilaṅgadutiyaṃ. Evarūpo vatthabhogo ahosi – sāṇaṃ dhāreti tipakkhavasanaṃ. Evarūpo yānabhogo ahosi – jajjararathakena yāti paṇṇachattakena dhāriyamānenā’’ti.
‘‘ឯវមេតំ, មហារាជ, ឯវមេតំ, មហារាជ! អសប្បុរិសោ ខោ, មហារាជ, ឧឡារេ ភោគេ លភិត្វា នេវត្តានំ សុខេតិ បីណេតិ, ន មាតាបិតរោ សុខេតិ បីណេតិ, ន បុត្តទារំ សុខេតិ បីណេតិ, ន ទាសកម្មករបោរិសេ សុខេតិ បីណេតិ, ន មិត្តាមច្ចេ សុខេតិ បីណេតិ, ន សមណព្រាហ្មណេសុ ឧទ្ធគ្គិកំ ទក្ខិណំ បតិដ្ឋាបេតិ សោវគ្គិកំ សុខវិបាកំ សគ្គសំវត្តនិកំ។ តស្ស តេ ភោគេ ឯវំ សម្មា អបរិភុញ្ជិយមានេ 1 រាជានោ វា ហរន្តិ ចោរា វា ហរន្តិ អគ្គិ វា ឌហតិ ឧទកំ វា វហតិ អប្បិយា វា ទាយាទា ហរន្តិ។ ឯវំស តេ 2, មហារាជ, ភោគា សម្មា អបរិភុញ្ជិយមានា បរិក្ខយំ គច្ឆន្តិ, នោ បរិភោគំ។
‘‘Evametaṃ, mahārāja, evametaṃ, mahārāja! Asappuriso kho, mahārāja, uḷāre bhoge labhitvā nevattānaṃ sukheti pīṇeti, na mātāpitaro sukheti pīṇeti, na puttadāraṃ sukheti pīṇeti, na dāsakammakaraporise sukheti pīṇeti, na mittāmacce sukheti pīṇeti, na samaṇabrāhmaṇesu uddhaggikaṃ dakkhiṇaṃ patiṭṭhāpeti sovaggikaṃ sukhavipākaṃ saggasaṃvattanikaṃ. Tassa te bhoge evaṃ sammā aparibhuñjiyamāne 3 rājāno vā haranti corā vā haranti aggi vā ḍahati udakaṃ vā vahati appiyā vā dāyādā haranti. Evaṃsa te 4, mahārāja, bhogā sammā aparibhuñjiyamānā parikkhayaṃ gacchanti, no paribhogaṃ.
‘‘សេយ្យថាបិ, មហារាជ, អមនុស្សដ្ឋានេ បោក្ខរណី អច្ឆោទកា សីតោទកា សាតោទកា សេតោទកា សុបតិត្ថា រមណីយា។ តំ ជនោ នេវ ហរេយ្យ ន បិវេយ្យ ន នហាយេយ្យ ន យថាបច្ចយំ វា ករេយ្យ។ ឯវញ្ហិ តំ, មហារាជ, ឧទកំ សម្មា អបរិភុញ្ជិយមានំ 5 បរិក្ខយំ គច្ឆេយ្យ , នោ បរិភោគំ។ ឯវមេវ ខោ, មហារាជ, អសប្បុរិសោ ឧឡារេ ភោគេ លភិត្វា នេវត្តានំ សុខេតិ បីណេតិ, ន មាតាបិតរោ សុខេតិ បីណេតិ, ន បុត្តទារំ សុខេតិ បីណេតិ, ន ទាសកម្មករបោរិសេ សុខេតិ បីណេតិ, ន មិត្តាមច្ចេ សុខេតិ បីណេតិ, ន សមណព្រាហ្មណេសុ ឧទ្ធគ្គិកំ ទក្ខិណំ បតិដ្ឋាបេតិ សោវគ្គិកំ សុខវិបាកំ សគ្គសំវត្តនិកំ។ តស្ស តេ ភោគេ ឯវំ សម្មា អបរិភុញ្ជិយមានេ រាជានោ វា ហរន្តិ ចោរា វា ហរន្តិ អគ្គិ វា ឌហតិ ឧទកំ វា វហតិ អប្បិយា វា ទាយាទា ហរន្តិ។ ឯវំស តេ 6, មហារាជ, ភោគា សម្មា អបរិភុញ្ជិយមានា បរិក្ខយំ គច្ឆន្តិ, នោ បរិភោគំ។
‘‘Seyyathāpi, mahārāja, amanussaṭṭhāne pokkharaṇī acchodakā sītodakā sātodakā setodakā supatitthā ramaṇīyā. Taṃ jano neva hareyya na piveyya na nahāyeyya na yathāpaccayaṃ vā kareyya. Evañhi taṃ, mahārāja, udakaṃ sammā aparibhuñjiyamānaṃ 7 parikkhayaṃ gaccheyya , no paribhogaṃ. Evameva kho, mahārāja, asappuriso uḷāre bhoge labhitvā nevattānaṃ sukheti pīṇeti, na mātāpitaro sukheti pīṇeti, na puttadāraṃ sukheti pīṇeti, na dāsakammakaraporise sukheti pīṇeti, na mittāmacce sukheti pīṇeti, na samaṇabrāhmaṇesu uddhaggikaṃ dakkhiṇaṃ patiṭṭhāpeti sovaggikaṃ sukhavipākaṃ saggasaṃvattanikaṃ. Tassa te bhoge evaṃ sammā aparibhuñjiyamāne rājāno vā haranti corā vā haranti aggi vā ḍahati udakaṃ vā vahati appiyā vā dāyādā haranti. Evaṃsa te 8, mahārāja, bhogā sammā aparibhuñjiyamānā parikkhayaṃ gacchanti, no paribhogaṃ.
‘‘សប្បុរិសោ ច ខោ, មហារាជ, ឧឡារេ ភោគេ លភិត្វា អត្តានំ សុខេតិ បីណេតិ, មាតាបិតរោ សុខេតិ បីណេតិ, បុត្តទារំ សុខេតិ បីណេតិ, ទាសកម្មករបោរិសេ សុខេតិ បីណេតិ, មិត្តាមច្ចេ សុខេតិ បីណេតិ, សមណព្រាហ្មណេសុ ឧទ្ធគ្គិកំ ទក្ខិណំ បតិដ្ឋាបេតិ សោវគ្គិកំ សុខវិបាកំ សគ្គសំវត្តនិកំ។ តស្ស តេ ភោគេ ឯវំ សម្មា បរិភុញ្ជិយមានេ នេវ រាជានោ ហរន្តិ , ន ចោរា ហរន្តិ, ន អគ្គិ ឌហតិ, ន ឧទកំ វហតិ, ន អប្បិយា ទាយាទា ហរន្តិ។ ឯវំស តេ, មហារាជ, ភោគា សម្មា បរិភុញ្ជិយមានា បរិភោគំ គច្ឆន្តិ, នោ បរិក្ខយំ។
‘‘Sappuriso ca kho, mahārāja, uḷāre bhoge labhitvā attānaṃ sukheti pīṇeti, mātāpitaro sukheti pīṇeti, puttadāraṃ sukheti pīṇeti, dāsakammakaraporise sukheti pīṇeti, mittāmacce sukheti pīṇeti, samaṇabrāhmaṇesu uddhaggikaṃ dakkhiṇaṃ patiṭṭhāpeti sovaggikaṃ sukhavipākaṃ saggasaṃvattanikaṃ. Tassa te bhoge evaṃ sammā paribhuñjiyamāne neva rājāno haranti , na corā haranti, na aggi ḍahati, na udakaṃ vahati, na appiyā dāyādā haranti. Evaṃsa te, mahārāja, bhogā sammā paribhuñjiyamānā paribhogaṃ gacchanti, no parikkhayaṃ.
‘‘សេយ្យថាបិ, មហារាជ, គាមស្ស វា និគមស្ស វា អវិទូរេ បោក្ខរណី អច្ឆោទកា សីតោទកា សាតោទកា សេតោទកា សុបតិត្ថា រមណីយា។ តញ្ច ឧទកំ ជនោ ហរេយ្យបិ បិវេយ្យបិ នហាយេយ្យបិ យថាបច្ចយម្បិ ករេយ្យ។ ឯវញ្ហិ តំ, មហារាជ, ឧទកំ សម្មា បរិភុញ្ជិយមានំ បរិភោគំ គច្ឆេយ្យ, នោ បរិក្ខយំ។ ឯវមេវ ខោ, មហារាជ, សប្បុរិសោ ឧឡារេ ភោគេ លភិត្វា អត្តានំ សុខេតិ បីណេតិ, មាតាបិតរោ សុខេតិ បីណេតិ, បុត្តទារំ សុខេតិ បីណេតិ, ទាសកម្មករបោរិសេ សុខេតិ បីណេតិ, មិត្តាមច្ចេ សុខេតិ បីណេតិ, សមណព្រាហ្មណេសុ ឧទ្ធគ្គិកំ ទក្ខិណំ បតិដ្ឋាបេតិ សោវគ្គិកំ សុខវិបាកំ សគ្គសំវត្តនិកំ។ តស្ស តេ ភោគេ ឯវំ សម្មា បរិភុញ្ជិយមានេ នេវ រាជានោ ហរន្តិ, ន ចោរា ហរន្តិ, ន អគ្គិ ឌហតិ, ន ឧទកំ វហតិ, ន អប្បិយា ទាយាទា ហរន្តិ។ ឯវំស តេ, មហារាជ, ភោគា សម្មា បរិភុញ្ជិយមានា បរិភោគំ គច្ឆន្តិ, នោ បរិក្ខយ’’ន្តិ។
‘‘Seyyathāpi, mahārāja, gāmassa vā nigamassa vā avidūre pokkharaṇī acchodakā sītodakā sātodakā setodakā supatitthā ramaṇīyā. Tañca udakaṃ jano hareyyapi piveyyapi nahāyeyyapi yathāpaccayampi kareyya. Evañhi taṃ, mahārāja, udakaṃ sammā paribhuñjiyamānaṃ paribhogaṃ gaccheyya, no parikkhayaṃ. Evameva kho, mahārāja, sappuriso uḷāre bhoge labhitvā attānaṃ sukheti pīṇeti, mātāpitaro sukheti pīṇeti, puttadāraṃ sukheti pīṇeti, dāsakammakaraporise sukheti pīṇeti, mittāmacce sukheti pīṇeti, samaṇabrāhmaṇesu uddhaggikaṃ dakkhiṇaṃ patiṭṭhāpeti sovaggikaṃ sukhavipākaṃ saggasaṃvattanikaṃ. Tassa te bhoge evaṃ sammā paribhuñjiyamāne neva rājāno haranti, na corā haranti, na aggi ḍahati, na udakaṃ vahati, na appiyā dāyādā haranti. Evaṃsa te, mahārāja, bhogā sammā paribhuñjiyamānā paribhogaṃ gacchanti, no parikkhaya’’nti.
‘‘អមនុស្សដ្ឋានេ ឧទកំវ សីតំ,
‘‘Amanussaṭṭhāne udakaṃva sītaṃ,
តទបេយ្យមានំ បរិសោសមេតិ;
Tadapeyyamānaṃ parisosameti;
ឯវំ ធនំ កាបុរិសោ លភិត្វា,
Evaṃ dhanaṃ kāpuriso labhitvā,
នេវត្តនា ភុញ្ជតិ នោ ទទាតិ។
Nevattanā bhuñjati no dadāti.
ធីរោ ច វិញ្ញូ អធិគម្ម ភោគេ,
Dhīro ca viññū adhigamma bhoge,
សោ ភុញ្ជតិ កិច្ចករោ ច ហោតិ;
So bhuñjati kiccakaro ca hoti;
សោ ញាតិសង្ឃំ និសភោ ភរិត្វា,
So ñātisaṅghaṃ nisabho bharitvā,
អនិន្ទិតោ សគ្គមុបេតិ ឋាន’’ន្តិ។
Anindito saggamupeti ṭhāna’’nti.
Footnotes:
Related texts:
អដ្ឋកថា • Aṭṭhakathā / សុត្តបិដក (អដ្ឋកថា) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / សំយុត្តនិកាយ (អដ្ឋកថា) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ៩. បឋមអបុត្តកសុត្តវណ្ណនា • 9. Paṭhamaaputtakasuttavaṇṇanā
ដីកា • Tīkā / សុត្តបិដក (ដីកា) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / សំយុត្តនិកាយ (ដីកា) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) / ៩. បឋមអបុត្តកសុត្តវណ្ណនា • 9. Paṭhamaaputtakasuttavaṇṇanā
