| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / สํยุตฺตนิกาย (ฎีกา) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) |
๙. ปฐมอปุตฺตกสุตฺตวณฺณนา
9. Paṭhamaaputtakasuttavaṇṇanā
๑๓๐. ทิว-สโทฺท ทิวา-สโทฺท วิย ทิวสปริยาโย, ตสฺมา วิเสสนภาเวน วุจฺจมาโน ทิวสโทฺท อตฺถวิเสสํ ทีเปตีติ อาห ‘‘ทิวสสฺส ทิวา’’ติอาทิฯ สํ วุจฺจติ ธนํ, ตสฺส ปตีติ สมฺปติ, ธนสามิโก, ตสฺส หิตาวหตฺตา สาปเตยฺยนฺติ อาห ‘‘สาปเตยฺยนฺติ ธน’’นฺติฯ ตสฺส เคเห กตากตภณฺฑสฺส อติพหุภาวโต วิมฺหยปฺปโตฺต ราชา ‘‘โก ปน วาโท’’ติ อาหฯ กาฬโลหํ นาม อโยผลํฯ กจฺฉปาทิรูเปหิปิ โสวณฺณาทีนิ ฐเปนฺติฯ สกุณฺฑกภตฺตนฺติ สกุเณฺฑหิ วา สถุเสหิ วา ปกฺกภตฺตํฯ พิลงฺคํ วุจฺจติ ธญฺญพิลงฺคํ, อารนาลนฺติปิ วุจฺจติ, ตํ ทุติยํ อสฺสาติ พิลงฺคทุติยํฯ ตญฺหิ กญฺชิโต นิพฺพตฺตตฺตา กญฺชิกํ นามฯ ตีหิ ปเกฺขหิ วตฺถขเณฺฑหิ กตนิวาสนํ ติปกฺขวสนํฯ เตนาห ‘‘ตีณิ…เป.… นิวาสน’’นฺติฯ
130. Diva-saddo divā-saddo viya divasapariyāyo, tasmā visesanabhāvena vuccamāno divasaddo atthavisesaṃ dīpetīti āha ‘‘divasassa divā’’tiādi. Saṃ vuccati dhanaṃ, tassa patīti sampati, dhanasāmiko, tassa hitāvahattā sāpateyyanti āha ‘‘sāpateyyanti dhana’’nti. Tassa gehe katākatabhaṇḍassa atibahubhāvato vimhayappatto rājā ‘‘ko pana vādo’’ti āha. Kāḷalohaṃ nāma ayophalaṃ. Kacchapādirūpehipi sovaṇṇādīni ṭhapenti. Sakuṇḍakabhattanti sakuṇḍehi vā sathusehi vā pakkabhattaṃ. Bilaṅgaṃ vuccati dhaññabilaṅgaṃ, āranālantipi vuccati, taṃ dutiyaṃ assāti bilaṅgadutiyaṃ. Tañhi kañjito nibbattattā kañjikaṃ nāma. Tīhi pakkhehi vatthakhaṇḍehi katanivāsanaṃ tipakkhavasanaṃ. Tenāha ‘‘tīṇi…pe… nivāsana’’nti.
อสโนฺต นีโจ ปุริโสติ อสปฺปุริโสติ อาห ‘‘ลามกปุริโส’’ติฯ กมฺมสฺส นิพฺพตฺตภาเวน โอตรณตาย ผลํ อคฺคํ นาม, อุปริภูมิคตตฺตา อุทฺธํ อคฺคํ อสฺสาติ อุทฺธคฺคิกํฯ ทกฺขิณนฺติ ทานมาหฯ สโคฺค นาม กามภวูปปตฺติภโว, ตสฺส นิพฺพตฺตนโต ‘‘สคฺคสฺส หิตา’’ติ วุตฺตํฯ ตตฺรุปปตฺติชนนโตติ ตตฺร อุปปตฺติยา ชนนโต, อุปฺปาทนโตติ อโตฺถฯ
Asanto nīco purisoti asappurisoti āha ‘‘lāmakapuriso’’ti. Kammassa nibbattabhāvena otaraṇatāya phalaṃ aggaṃ nāma, uparibhūmigatattā uddhaṃ aggaṃ assāti uddhaggikaṃ. Dakkhiṇanti dānamāha. Saggo nāma kāmabhavūpapattibhavo, tassa nibbattanato ‘‘saggassa hitā’’ti vuttaṃ. Tatrupapattijananatoti tatra upapattiyā jananato, uppādanatoti attho.
เสตํ อุทกํ เอติสฺสาติ เสโตทกาฯ โส เยน ภาเวน ยตฺถ ปากฎตโร หุตฺวา ทิสฺสติ, ตํ ทเสฺสตุํ ‘‘วีจีนํ ภินฺนฎฺฐาเน’’ติ อาหฯ สุโขตรณฎฺฐานตาย กทฺทมาทิโทสวิรหโต จ สุนฺทรติตฺถาฯ ตํ อเปยฺยมานนฺติ ตํ อุทกํ เกนจิ อปริภุญฺชิยมานํฯ อตฺตนา กตฺตพฺพกิจฺจกโรติ อตฺตนา กาตพฺพกมฺมสงฺขาตกิจฺจกโร, ปริโภควเสน เจว สงฺคเหตพฺพสงฺคณฺหนวเสน จ นิโยชโกติ อโตฺถฯ กุสลกิจฺจกโรติ อตฺตนา กาตพฺพปุญฺญกโรฯ
Setaṃ udakaṃ etissāti setodakā. So yena bhāvena yattha pākaṭataro hutvā dissati, taṃ dassetuṃ ‘‘vīcīnaṃ bhinnaṭṭhāne’’ti āha. Sukhotaraṇaṭṭhānatāya kaddamādidosavirahato ca sundaratitthā. Taṃ apeyyamānanti taṃ udakaṃ kenaci aparibhuñjiyamānaṃ. Attanā kattabbakiccakaroti attanā kātabbakammasaṅkhātakiccakaro, paribhogavasena ceva saṅgahetabbasaṅgaṇhanavasena ca niyojakoti attho. Kusalakiccakaroti attanā kātabbapuññakaro.
ปฐมอปุตฺตกสุตฺตวณฺณนา นิฎฺฐิตาฯ
Paṭhamaaputtakasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ติปิฎก (มูล) • Tipiṭaka (Mūla) / สุตฺตปิฎก • Suttapiṭaka / สํยุตฺตนิกาย • Saṃyuttanikāya / ๙. ปฐมอปุตฺตกสุตฺตํ • 9. Paṭhamaaputtakasuttaṃ
อฎฺฐกถา • Aṭṭhakathā / สุตฺตปิฎก (อฎฺฐกถา) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / สํยุตฺตนิกาย (อฎฺฐกถา) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ๙. ปฐมอปุตฺตกสุตฺตวณฺณนา • 9. Paṭhamaaputtakasuttavaṇṇanā
