| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಅಙ್ಗುತ್ತರನಿಕಾಯ (ಟೀಕಾ) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) |
(೧೪) ೪. ರಾಜವಗ್ಗೋ
(14) 4. Rājavaggo
೧. ಪಠಮಚಕ್ಕಾನುವತ್ತನಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ
1. Paṭhamacakkānuvattanasuttavaṇṇanā
೧೩೧. ಚತುತ್ಥಸ್ಸ ಪಠಮೇ ಅತ್ಥಞ್ಞೂತಿ ಹಿತಞ್ಞೂ। ಹಿತಪರಿಯಾಯೋ ಹೇತ್ಥ ಅತ್ಥ-ಸದ್ದೋ ‘‘ಅತ್ತತ್ಥೋ ಪರತ್ಥೋ’’ತಿಆದೀಸು (ಮಹಾನಿ॰ ೬೯; ಚೂಳನಿ॰ ಮೋಘರಾಜಮಾಣವಪುಚ್ಛಾನಿದ್ದೇಸೋ ೮೫; ಪಟಿ॰ ಮ॰ ೩.೫) ವಿಯ। ಯಸ್ಮಾ ಚೇಸ ಪರೇಸಂ ಹಿತಂ ಜಾನನ್ತೋ ತೇ ಅತ್ತನಿ ರಞ್ಜೇತಿ, ತಸ್ಮಾ ವುತ್ತಂ ‘‘ರಞ್ಜಿತುಂ ಜಾನಾತೀ’’ತಿ। ದಣ್ಡೇತಿ ಅಪರಾಧಾನುರೂಪೇ ದಣ್ಡನೇ। ಬಲಮ್ಹೀತಿ ಬಲಕಾಯೇ। ಪಞ್ಚ ಅತ್ಥೇತಿ ಅತ್ತತ್ಥೋ, ಪರತ್ಥೋ, ಉಭಯತ್ಥೋ, ದಿಟ್ಠಧಮ್ಮಿಕೋ ಅತ್ಥೋ, ಸಮ್ಪರಾಯಿಕೋ ಅತ್ಥೋತಿ ಏವಂ ಪಞ್ಚಪ್ಪಭೇದೇ ಅತ್ಥೇ। ಚತ್ತಾರೋ ಧಮ್ಮೇತಿ ಚತುಸಚ್ಚಧಮ್ಮೇ, ಕಾಮರೂಪಾರೂಪಲೋಕುತ್ತರಭೇದೇ ವಾ ಚತ್ತಾರೋ ಧಮ್ಮೇ। ಪಟಿಗ್ಗಹಣಪರಿಭೋಗಮತ್ತಞ್ಞುತಾಯ ಏವ ಪರಿಯೇಸನವಿಸ್ಸಜ್ಜನಮತ್ತಞ್ಞುತಾಪಿ ಬೋಧಿತಾ ಹೋನ್ತೀತಿ ‘‘ಪಟಿಗ್ಗಹಣಪರಿಭೋಗಮತ್ತಂ ಜಾನಾತಿ’’ಇಚ್ಚೇವ ವುತ್ತಂ।
131. Catutthassa paṭhame atthaññūti hitaññū. Hitapariyāyo hettha attha-saddo ‘‘attattho parattho’’tiādīsu (mahāni. 69; cūḷani. mogharājamāṇavapucchāniddeso 85; paṭi. ma. 3.5) viya. Yasmā cesa paresaṃ hitaṃ jānanto te attani rañjeti, tasmā vuttaṃ ‘‘rañjituṃ jānātī’’ti. Daṇḍeti aparādhānurūpe daṇḍane. Balamhīti balakāye. Pañca attheti attattho, parattho, ubhayattho, diṭṭhadhammiko attho, samparāyiko atthoti evaṃ pañcappabhede atthe. Cattāro dhammeti catusaccadhamme, kāmarūpārūpalokuttarabhede vā cattāro dhamme. Paṭiggahaṇaparibhogamattaññutāya eva pariyesanavissajjanamattaññutāpi bodhitā hontīti ‘‘paṭiggahaṇaparibhogamattaṃ jānāti’’icceva vuttaṃ.
ಉತ್ತರತಿ ಅತಿಕ್ಕಮತಿ, ಅಭಿಭವತೀತಿ ವಾ ಉತ್ತರಂ, ನತ್ಥಿ ಏತ್ಥ ಉತ್ತರನ್ತಿ ಅನುತ್ತರಂ। ಅನತಿಸಯಂ, ಅಪ್ಪಟಿಭಾಗಂ ವಾ ಅನೇಕಾಸು ದೇವಮನುಸ್ಸಪರಿಸಾಸು ಅನೇಕಸತಕ್ಖತ್ತುಂ ತೇಸಂ ಅರಿಯಸಚ್ಚಪ್ಪಟಿವೇಧಸಮ್ಪಾದನವಸೇನ ಪವತ್ತಾ ಭಗವತೋ ಧಮ್ಮದೇಸನಾ ಧಮ್ಮಚಕ್ಕಂ। ಅಪಿಚ ಸಬ್ಬಪಠಮಂ ಅಞ್ಞಾತಕೋಣ್ಡಞ್ಞಪ್ಪಮುಖಾಯ ಅಟ್ಠಾರಸಪರಿಸಗಣಾಯ ಬ್ರಹ್ಮಕೋಟಿಯಾ ಚತುಸಚ್ಚಸ್ಸ ಪಟಿವೇಧವಿಧಾಯಿನೀ ಯಾ ಧಮ್ಮದೇಸನಾ, ತಸ್ಸಾ ಸಾತಿಸಯಾ ಧಮ್ಮಚಕ್ಕಸಮಞ್ಞಾ। ತತ್ಥ ಸತಿಪಟ್ಠಾನಾತಿಧಮ್ಮೋ ಏವ ಪವತ್ತನಟ್ಠೇನ ಚಕ್ಕನ್ತಿ ಧಮ್ಮಚಕ್ಕಂ। ಚಕ್ಕನ್ತಿ ವಾ ಆಣಾ ಧಮ್ಮತೋ ಅನಪೇತತ್ತಾ, ಧಮ್ಮಞ್ಚ ತಂ ಚಕ್ಕಞ್ಚಾತಿ ಧಮ್ಮಚಕ್ಕಂ। ಧಮ್ಮೇನ ಞಾಯೇನ ಚಕ್ಕನ್ತಿಪಿ ಧಮ್ಮಚಕ್ಕಂ। ಯಥಾಹ ‘‘ಧಮ್ಮಞ್ಚ ಪವತ್ತೇತಿ ಚಕ್ಕಞ್ಚಾತಿ ಧಮ್ಮಚಕ್ಕಂ, ಚಕ್ಕಞ್ಚ ಪವತ್ತೇತಿ ಧಮ್ಮಞ್ಚಾತಿ ಧಮ್ಮಚಕ್ಕಂ, ಧಮ್ಮೇನ ಪವತ್ತೇತೀತಿ ಧಮ್ಮಚಕ್ಕ’’ನ್ತಿಆದಿ (ಪಟಿ॰ ಮ॰ ೨.೪೦-೪೧)। ಅಪ್ಪಟಿವತ್ತಿಯನ್ತಿ ಧಮ್ಮಿಸ್ಸರಸ್ಸ ಭಗವತೋ ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧಸ್ಸ ಧಮ್ಮಚಕ್ಕಸ್ಸ ಅನುತ್ತರಭಾವತೋ ಅಪ್ಪಟಿಸೇಧನೀಯಂ। ಕೇಹಿ ಪನ ಅಪ್ಪಟಿವತ್ತಿಯನ್ತಿ ಆಹ – ‘‘ಸಮಣೇನ ವಾ’’ತಿಆದಿ। ತತ್ಥ ಸಮಣೇನಾತಿ ಪಬ್ಬಜ್ಜಂ ಉಪಗತೇನ। ಬ್ರಾಹ್ಮಣೇನಾತಿ ಜಾತಿಬ್ರಾಹ್ಮಣೇನ। ಸಾಸನಪರಮತ್ಥಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣಾನಞ್ಹಿ ಪಟಿಲೋಮಚಿತ್ತಂಯೇವ ನತ್ಥಿ। ದೇವೇನಾತಿ ಕಾಮಾವಚರದೇವೇನ। ಕೇನಚೀತಿ ಯೇನ ಕೇನಚಿ ಅವಸಿಟ್ಠಪಾರಿಸಜ್ಜೇನ। ಏತ್ತಾವತಾ ಅಟ್ಠನ್ನಮ್ಪಿ ಪರಿಸಾನಂ ಅನವಸೇಸಪರಿಯಾದಾನಂ ದಟ್ಠಬ್ಬಂ। ಲೋಕಸ್ಮಿನ್ತಿ ಸತ್ತಲೋಕೇ।
Uttarati atikkamati, abhibhavatīti vā uttaraṃ, natthi ettha uttaranti anuttaraṃ. Anatisayaṃ, appaṭibhāgaṃ vā anekāsu devamanussaparisāsu anekasatakkhattuṃ tesaṃ ariyasaccappaṭivedhasampādanavasena pavattā bhagavato dhammadesanā dhammacakkaṃ. Apica sabbapaṭhamaṃ aññātakoṇḍaññappamukhāya aṭṭhārasaparisagaṇāya brahmakoṭiyā catusaccassa paṭivedhavidhāyinī yā dhammadesanā, tassā sātisayā dhammacakkasamaññā. Tattha satipaṭṭhānātidhammo eva pavattanaṭṭhena cakkanti dhammacakkaṃ. Cakkanti vā āṇā dhammato anapetattā, dhammañca taṃ cakkañcāti dhammacakkaṃ. Dhammena ñāyena cakkantipi dhammacakkaṃ. Yathāha ‘‘dhammañca pavatteti cakkañcāti dhammacakkaṃ, cakkañca pavatteti dhammañcāti dhammacakkaṃ, dhammena pavattetīti dhammacakka’’ntiādi (paṭi. ma. 2.40-41). Appaṭivattiyanti dhammissarassa bhagavato sammāsambuddhassa dhammacakkassa anuttarabhāvato appaṭisedhanīyaṃ. Kehi pana appaṭivattiyanti āha – ‘‘samaṇena vā’’tiādi. Tattha samaṇenāti pabbajjaṃ upagatena. Brāhmaṇenāti jātibrāhmaṇena. Sāsanaparamatthasamaṇabrāhmaṇānañhi paṭilomacittaṃyeva natthi. Devenāti kāmāvacaradevena. Kenacīti yena kenaci avasiṭṭhapārisajjena. Ettāvatā aṭṭhannampi parisānaṃ anavasesapariyādānaṃ daṭṭhabbaṃ. Lokasminti sattaloke.
ಪಠಮಚಕ್ಕಾನುವತ್ತನಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Paṭhamacakkānuvattanasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ಸುತ್ತಪಿಟಕ • Suttapiṭaka / ಅಙ್ಗುತ್ತರನಿಕಾಯ • Aṅguttaranikāya / ೧. ಪಠಮಚಕ್ಕಾನುವತ್ತನಸುತ್ತಂ • 1. Paṭhamacakkānuvattanasuttaṃ
ಅಟ್ಠಕಥಾ • Aṭṭhakathā / ಸುತ್ತಪಿಟಕ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ಅಙ್ಗುತ್ತರನಿಕಾಯ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) / ೧. ಪಠಮಚಕ್ಕಾನುವತ್ತನಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ • 1. Paṭhamacakkānuvattanasuttavaṇṇanā
