Library / Tipiṭaka / തിപിടക • Tipiṭaka / അങ്ഗുത്തരനികായ (ടീകാ) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) |
(൧൪) ൪. രാജവഗ്ഗോ
(14) 4. Rājavaggo
൧. പഠമചക്കാനുവത്തനസുത്തവണ്ണനാ
1. Paṭhamacakkānuvattanasuttavaṇṇanā
൧൩൧. ചതുത്ഥസ്സ പഠമേ അത്ഥഞ്ഞൂതി ഹിതഞ്ഞൂ. ഹിതപരിയായോ ഹേത്ഥ അത്ഥ-സദ്ദോ ‘‘അത്തത്ഥോ പരത്ഥോ’’തിആദീസു (മഹാനി॰ ൬൯; ചൂളനി॰ മോഘരാജമാണവപുച്ഛാനിദ്ദേസോ ൮൫; പടി॰ മ॰ ൩.൫) വിയ. യസ്മാ ചേസ പരേസം ഹിതം ജാനന്തോ തേ അത്തനി രഞ്ജേതി, തസ്മാ വുത്തം ‘‘രഞ്ജിതും ജാനാതീ’’തി. ദണ്ഡേതി അപരാധാനുരൂപേ ദണ്ഡനേ. ബലമ്ഹീതി ബലകായേ. പഞ്ച അത്ഥേതി അത്തത്ഥോ, പരത്ഥോ, ഉഭയത്ഥോ, ദിട്ഠധമ്മികോ അത്ഥോ, സമ്പരായികോ അത്ഥോതി ഏവം പഞ്ചപ്പഭേദേ അത്ഥേ. ചത്താരോ ധമ്മേതി ചതുസച്ചധമ്മേ, കാമരൂപാരൂപലോകുത്തരഭേദേ വാ ചത്താരോ ധമ്മേ. പടിഗ്ഗഹണപരിഭോഗമത്തഞ്ഞുതായ ഏവ പരിയേസനവിസ്സജ്ജനമത്തഞ്ഞുതാപി ബോധിതാ ഹോന്തീതി ‘‘പടിഗ്ഗഹണപരിഭോഗമത്തം ജാനാതി’’ഇച്ചേവ വുത്തം.
131. Catutthassa paṭhame atthaññūti hitaññū. Hitapariyāyo hettha attha-saddo ‘‘attattho parattho’’tiādīsu (mahāni. 69; cūḷani. mogharājamāṇavapucchāniddeso 85; paṭi. ma. 3.5) viya. Yasmā cesa paresaṃ hitaṃ jānanto te attani rañjeti, tasmā vuttaṃ ‘‘rañjituṃ jānātī’’ti. Daṇḍeti aparādhānurūpe daṇḍane. Balamhīti balakāye. Pañca attheti attattho, parattho, ubhayattho, diṭṭhadhammiko attho, samparāyiko atthoti evaṃ pañcappabhede atthe. Cattāro dhammeti catusaccadhamme, kāmarūpārūpalokuttarabhede vā cattāro dhamme. Paṭiggahaṇaparibhogamattaññutāya eva pariyesanavissajjanamattaññutāpi bodhitā hontīti ‘‘paṭiggahaṇaparibhogamattaṃ jānāti’’icceva vuttaṃ.
ഉത്തരതി അതിക്കമതി, അഭിഭവതീതി വാ ഉത്തരം, നത്ഥി ഏത്ഥ ഉത്തരന്തി അനുത്തരം. അനതിസയം, അപ്പടിഭാഗം വാ അനേകാസു ദേവമനുസ്സപരിസാസു അനേകസതക്ഖത്തും തേസം അരിയസച്ചപ്പടിവേധസമ്പാദനവസേന പവത്താ ഭഗവതോ ധമ്മദേസനാ ധമ്മചക്കം. അപിച സബ്ബപഠമം അഞ്ഞാതകോണ്ഡഞ്ഞപ്പമുഖായ അട്ഠാരസപരിസഗണായ ബ്രഹ്മകോടിയാ ചതുസച്ചസ്സ പടിവേധവിധായിനീ യാ ധമ്മദേസനാ, തസ്സാ സാതിസയാ ധമ്മചക്കസമഞ്ഞാ. തത്ഥ സതിപട്ഠാനാതിധമ്മോ ഏവ പവത്തനട്ഠേന ചക്കന്തി ധമ്മചക്കം. ചക്കന്തി വാ ആണാ ധമ്മതോ അനപേതത്താ, ധമ്മഞ്ച തം ചക്കഞ്ചാതി ധമ്മചക്കം. ധമ്മേന ഞായേന ചക്കന്തിപി ധമ്മചക്കം. യഥാഹ ‘‘ധമ്മഞ്ച പവത്തേതി ചക്കഞ്ചാതി ധമ്മചക്കം, ചക്കഞ്ച പവത്തേതി ധമ്മഞ്ചാതി ധമ്മചക്കം, ധമ്മേന പവത്തേതീതി ധമ്മചക്ക’’ന്തിആദി (പടി॰ മ॰ ൨.൪൦-൪൧). അപ്പടിവത്തിയന്തി ധമ്മിസ്സരസ്സ ഭഗവതോ സമ്മാസമ്ബുദ്ധസ്സ ധമ്മചക്കസ്സ അനുത്തരഭാവതോ അപ്പടിസേധനീയം. കേഹി പന അപ്പടിവത്തിയന്തി ആഹ – ‘‘സമണേന വാ’’തിആദി. തത്ഥ സമണേനാതി പബ്ബജ്ജം ഉപഗതേന. ബ്രാഹ്മണേനാതി ജാതിബ്രാഹ്മണേന. സാസനപരമത്ഥസമണബ്രാഹ്മണാനഞ്ഹി പടിലോമചിത്തംയേവ നത്ഥി. ദേവേനാതി കാമാവചരദേവേന. കേനചീതി യേന കേനചി അവസിട്ഠപാരിസജ്ജേന. ഏത്താവതാ അട്ഠന്നമ്പി പരിസാനം അനവസേസപരിയാദാനം ദട്ഠബ്ബം. ലോകസ്മിന്തി സത്തലോകേ.
Uttarati atikkamati, abhibhavatīti vā uttaraṃ, natthi ettha uttaranti anuttaraṃ. Anatisayaṃ, appaṭibhāgaṃ vā anekāsu devamanussaparisāsu anekasatakkhattuṃ tesaṃ ariyasaccappaṭivedhasampādanavasena pavattā bhagavato dhammadesanā dhammacakkaṃ. Apica sabbapaṭhamaṃ aññātakoṇḍaññappamukhāya aṭṭhārasaparisagaṇāya brahmakoṭiyā catusaccassa paṭivedhavidhāyinī yā dhammadesanā, tassā sātisayā dhammacakkasamaññā. Tattha satipaṭṭhānātidhammo eva pavattanaṭṭhena cakkanti dhammacakkaṃ. Cakkanti vā āṇā dhammato anapetattā, dhammañca taṃ cakkañcāti dhammacakkaṃ. Dhammena ñāyena cakkantipi dhammacakkaṃ. Yathāha ‘‘dhammañca pavatteti cakkañcāti dhammacakkaṃ, cakkañca pavatteti dhammañcāti dhammacakkaṃ, dhammena pavattetīti dhammacakka’’ntiādi (paṭi. ma. 2.40-41). Appaṭivattiyanti dhammissarassa bhagavato sammāsambuddhassa dhammacakkassa anuttarabhāvato appaṭisedhanīyaṃ. Kehi pana appaṭivattiyanti āha – ‘‘samaṇena vā’’tiādi. Tattha samaṇenāti pabbajjaṃ upagatena. Brāhmaṇenāti jātibrāhmaṇena. Sāsanaparamatthasamaṇabrāhmaṇānañhi paṭilomacittaṃyeva natthi. Devenāti kāmāvacaradevena. Kenacīti yena kenaci avasiṭṭhapārisajjena. Ettāvatā aṭṭhannampi parisānaṃ anavasesapariyādānaṃ daṭṭhabbaṃ. Lokasminti sattaloke.
പഠമചക്കാനുവത്തനസുത്തവണ്ണനാ നിട്ഠിതാ.
Paṭhamacakkānuvattanasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
തിപിടക (മൂല) • Tipiṭaka (Mūla) / സുത്തപിടക • Suttapiṭaka / അങ്ഗുത്തരനികായ • Aṅguttaranikāya / ൧. പഠമചക്കാനുവത്തനസുത്തം • 1. Paṭhamacakkānuvattanasuttaṃ
അട്ഠകഥാ • Aṭṭhakathā / സുത്തപിടക (അട്ഠകഥാ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / അങ്ഗുത്തരനികായ (അട്ഠകഥാ) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) / ൧. പഠമചക്കാനുവത്തനസുത്തവണ്ണനാ • 1. Paṭhamacakkānuvattanasuttavaṇṇanā