| Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / අඞ්‌ගුත්‌තරනිකාය (ටීකා) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) |
(8) 3. යොධාජීවවග්‌ගො
(8) 3. Yodhājīvavaggo
1-2. පඨමචෙතොවිමුත්‌තිඵලසුත්‌තාදිවණ්‌ණනා
1-2. Paṭhamacetovimuttiphalasuttādivaṇṇanā
71-72. තතියස්‌ස පඨමෙ අවිජ්‌ජාපලිඝන්‌ති එත්‌ථ අවිජ්‌ජාති වට්‌ටමූලිකා අවිජ්‌ජා, අයං පචුරජනෙහි උක්‌ඛිපිතුං අසක්‌කුණෙය්‍යභාවතො දුක්‌ඛිපනට්‌ඨෙන නිබ්‌බානද්‌වාරප්‌පවෙසවිබන්‌ධනෙන ච ‘‘පලිඝො වියාති පලිඝො’’ති වුච්‌චති. තෙනෙස තස්‌සා උක්‌ඛිත්‌තත්‌තා ‘‘උක්‌ඛිත්‌තපලිඝො’’ති වුත්‌තො. පුනබ්‌භවස්‌ස කරණසීලො, පුනබ්‌භවං වා ඵලං අරහතීති පොනොභවිකා, පුනබ්‌භවදායිකාති අත්‌ථො. ජාතිසංසාරොති ජායනවසෙන චෙව සංසරණවසෙන ච එවංලද්‌ධනාමානං පුනබ්‌භවක්‌ඛන්‌ධානං පච්‌චයො කම්‌මාභිසඞ්‌ඛාරො. ජාතිසංසාරොති හි ඵලූපචාරෙන කාරණං වුත්‌තං. තඤ්‌හි පුනප්‌පුනං උප්‌පත්‌තිකාරණවසෙන පරික්‌ඛිපිත්‌වා ඨිතත්‌තා ‘‘පරිඛා’’ති වුච්‌චති සන්‌තානස්‌ස පරික්‌ඛිපනතො. තෙනෙස තස්‌ස සංකිණ්‌ණත්‌තා විකිණ්‌ණත්‌තා සබ්‌බසො ඛිත්‌තත්‌තා විනාසිතත්‌තා ‘‘සංකිණ්‌ණපරිඛො’’ති වුත්‌තො.
71-72. Tatiyassa paṭhame avijjāpalighanti ettha avijjāti vaṭṭamūlikā avijjā, ayaṃ pacurajanehi ukkhipituṃ asakkuṇeyyabhāvato dukkhipanaṭṭhena nibbānadvārappavesavibandhanena ca ‘‘paligho viyāti paligho’’ti vuccati. Tenesa tassā ukkhittattā ‘‘ukkhittapaligho’’ti vutto. Punabbhavassa karaṇasīlo, punabbhavaṃ vā phalaṃ arahatīti ponobhavikā, punabbhavadāyikāti attho. Jātisaṃsāroti jāyanavasena ceva saṃsaraṇavasena ca evaṃladdhanāmānaṃ punabbhavakkhandhānaṃ paccayo kammābhisaṅkhāro. Jātisaṃsāroti hi phalūpacārena kāraṇaṃ vuttaṃ. Tañhi punappunaṃ uppattikāraṇavasena parikkhipitvā ṭhitattā ‘‘parikhā’’ti vuccati santānassa parikkhipanato. Tenesa tassa saṃkiṇṇattā vikiṇṇattā sabbaso khittattā vināsitattā ‘‘saṃkiṇṇaparikho’’ti vutto.
තණ්‌හාසඞ්‌ඛාතන්‌ති එත්‌ථ තණ්‌හාති වට්‌ටමූලිකා තණ්‌හා. අයඤ්‌හි ගම්‌භීරානුගතට්‌ඨෙන ‘‘එසිකා’’ති වුච්‌චති. ලුඤ්‌චිත්‌වා උද්‌ධරිත්‌වා. ඔරම්‌භාගියානීති ඔරම්‌භාගජනකානි කාමභවෙ උපපත්‌තිපච්‌චයානි කාමරාගසංයොජනාදීනි. එතානි හි කවාටං විය නගරද්‌වාරං චිත්‌තං පිදහිත්‌වා ඨිතත්‌තා ‘‘අග්‌ගළා’’ති වුච්‌චන්‌ති. තෙනෙස තෙසං නිග්‌ගතත්‌තා භින්‌නත්‌තා ‘‘නිරග්‌ගළො’’ති වුත්‌තොති. අග්‌ගමග්‌ගෙන පන්‌නො අපචිතො මානද්‌ධජො එතස්‌සාති පන්‌නද්‌ධජො. පන්‌නභාරොති ඛන්‌ධභාරකිලෙසභාරඅභිසඞ්‌ඛාරභාරා ඔරොපිතා අස්‌සාති පන්‌නභාරො. විසංයුත්‌තොති චතූහි යොගෙහි සබ්‌බකිලෙසෙහි ච විසංයුත්‌තො. අස්‌මිමානොති රූපෙ අස්‌මීති මානො, වෙදනාය, සඤ්‌ඤාය, සඞ්‌ඛාරෙසු, විඤ්‌ඤාණෙ අස්‌මිමානො. එත්‌ථ හි පඤ්‌චපි ඛන්‌ධෙ අවිසෙසතො ‘‘අස්‌මී’’ති ගහෙත්‌වා පවත්‌තමානො අස්‌මිමානොති අධිප්‌පෙතො.
Taṇhāsaṅkhātanti ettha taṇhāti vaṭṭamūlikā taṇhā. Ayañhi gambhīrānugataṭṭhena ‘‘esikā’’ti vuccati. Luñcitvā uddharitvā. Orambhāgiyānīti orambhāgajanakāni kāmabhave upapattipaccayāni kāmarāgasaṃyojanādīni. Etāni hi kavāṭaṃ viya nagaradvāraṃ cittaṃ pidahitvā ṭhitattā ‘‘aggaḷā’’ti vuccanti. Tenesa tesaṃ niggatattā bhinnattā ‘‘niraggaḷo’’ti vuttoti. Aggamaggena panno apacito mānaddhajo etassāti pannaddhajo. Pannabhāroti khandhabhārakilesabhāraabhisaṅkhārabhārā oropitā assāti pannabhāro. Visaṃyuttoti catūhi yogehi sabbakilesehi ca visaṃyutto. Asmimānoti rūpe asmīti māno, vedanāya, saññāya, saṅkhāresu, viññāṇe asmimāno. Ettha hi pañcapi khandhe avisesato ‘‘asmī’’ti gahetvā pavattamāno asmimānoti adhippeto.
නගරද්‌වාරස්‌ස පරිස්‌සයපටිබාහනත්‌ථඤ්‌චෙව සොධනත්‌ථඤ්‌ච උභොසු පස්‌සෙසු එසිකාථම්‌භෙ නිඛණිත්‌වා ඨපෙතීති ආහ ‘‘නගරද්‌වාරෙ උස්‌සාපිතෙ එසිකාථම්‌භෙ’’ති. පාකාරවිද්‌ධංසනෙනෙව පරිඛාභූමිසමකරණං හොතීති ආහ ‘‘පාකාරං භින්‌දිත්‌වා පරිඛං විකිරිත්‌වා’’ති. ‘‘එව’’න්‌තිආදි උපමාසංසන්‌දනං. සන්‌තො සංවිජ්‌ජමානො කායො ධම්‌මසමූහොති සක්‌කායො, උපාදානක්‌ඛන්‌ධපඤ්‌චකං. ද්‌වත්‌තිංසකම්‌මකාරණා දුක්‌ඛක්‌ඛන්‌ධෙ ආගතදුක්‌ඛානි. අක්‌ඛිරොගසීසරොගාදයො. අට්‌ඨනවුති රොගා, රාජභයාදීනි පඤ්‌චවීසතිමහාභයානි. දුතියං උත්‌තානමෙව.
Nagaradvārassa parissayapaṭibāhanatthañceva sodhanatthañca ubhosu passesu esikāthambhe nikhaṇitvā ṭhapetīti āha ‘‘nagaradvāre ussāpite esikāthambhe’’ti. Pākāraviddhaṃsaneneva parikhābhūmisamakaraṇaṃ hotīti āha ‘‘pākāraṃ bhinditvā parikhaṃ vikiritvā’’ti. ‘‘Eva’’ntiādi upamāsaṃsandanaṃ. Santo saṃvijjamāno kāyo dhammasamūhoti sakkāyo, upādānakkhandhapañcakaṃ. Dvattiṃsakammakāraṇā dukkhakkhandhe āgatadukkhāni. Akkhirogasīsarogādayo. Aṭṭhanavuti rogā, rājabhayādīni pañcavīsatimahābhayāni. Dutiyaṃ uttānameva.
පඨමචෙතොවිමුත්‌තිඵලසුත්‌තාදිවණ්‌ණනා නිට්‌ඨිතා.
Paṭhamacetovimuttiphalasuttādivaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
තිපිටක (මූල) • Tipiṭaka (Mūla) / සුත්‌තපිටක • Suttapiṭaka / අඞ්‌ගුත්‌තරනිකාය • Aṅguttaranikāya
1. පඨමචෙතොවිමුත්‌තිඵලසුත්‌තං • 1. Paṭhamacetovimuttiphalasuttaṃ
2. දුතියචෙතොවිමුත්‌තිඵලසුත්‌තං • 2. Dutiyacetovimuttiphalasuttaṃ
අට්‌ඨකථා • Aṭṭhakathā / සුත්‌තපිටක (අට්‌ඨකථා) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / අඞ්‌ගුත්‌තරනිකාය (අට්‌ඨකථා) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā)
1. පඨමචෙතොවිමුත්‌තිඵලසුත්‌තවණ්‌ණනා • 1. Paṭhamacetovimuttiphalasuttavaṇṇanā
2. දුතියචෙතොවිමුත්‌තිඵලසුත්‌තවණ්‌ණනා • 2. Dutiyacetovimuttiphalasuttavaṇṇanā
