Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / ధమ్మసఙ్గణీ-మూలటీకా • Dhammasaṅgaṇī-mūlaṭīkā |
అకుసలపదం
Akusalapadaṃ
ధమ్ముద్దేసవారో
Dhammuddesavāro
పఠమచిత్తకథావణ్ణనా
Paṭhamacittakathāvaṇṇanā
౩౬౫. కుసలే వుత్తనయం అనుగన్త్వా యథానురూపం వేదితబ్బతాయ ‘‘వుత్తనయేనా’’తి ఆహ. గన్తబ్బాభావతోతి బుజ్ఝితబ్బాభావతో. దిట్ఠియా గతమత్తన్తి దిట్ఠియా గతిమత్తం గహణమత్తం. ఆసన్నకారణత్తా అయోనిసోమనసికారస్స విసుం గహణం ఏకన్తకారణత్తా చ. సతిసంవరోతి ఇధ సీతాదీహి ఫుట్ఠస్స అప్పమజ్జనం ఖమనం దట్ఠబ్బం. పహానసంవరోతి వీరియసంవరో.
365. Kusale vuttanayaṃ anugantvā yathānurūpaṃ veditabbatāya ‘‘vuttanayenā’’ti āha. Gantabbābhāvatoti bujjhitabbābhāvato. Diṭṭhiyā gatamattanti diṭṭhiyā gatimattaṃ gahaṇamattaṃ. Āsannakāraṇattā ayonisomanasikārassa visuṃ gahaṇaṃ ekantakāraṇattā ca. Satisaṃvaroti idha sītādīhi phuṭṭhassa appamajjanaṃ khamanaṃ daṭṭhabbaṃ. Pahānasaṃvaroti vīriyasaṃvaro.
అస్సాదదస్సనన్తి అస్సాదదిట్ఠి. ఫలట్ఠేన పచ్చుపట్ఠానేన అసమ్మాపటిపత్తిపచ్చుపట్ఠానోమోహో, సమ్మాపటిపత్తిపటిపక్ఖభావగ్గహణాకారో వా. సబ్బస్స లోభస్స అభిజ్ఝాభావే సతిపి విసేసయుత్తాయ అభిజ్ఝాయ కమ్మపథప్పత్తాయ ఇధుప్పజ్జమానాయ లక్ఖణాదిం దస్సేతుం ‘‘సా పరసమ్పత్తీన’’న్తిఆదిమాహ. అత్తనో పరిణామనస్స పురేచారికా తణ్హాభిరతి అభిరతి.
Assādadassananti assādadiṭṭhi. Phalaṭṭhena paccupaṭṭhānena asammāpaṭipattipaccupaṭṭhānomoho, sammāpaṭipattipaṭipakkhabhāvaggahaṇākāro vā. Sabbassa lobhassa abhijjhābhāve satipi visesayuttāya abhijjhāya kammapathappattāya idhuppajjamānāya lakkhaṇādiṃ dassetuṃ ‘‘sā parasampattīna’’ntiādimāha. Attano pariṇāmanassa purecārikā taṇhābhirati abhirati.
అనుపపరిక్ఖా మోహో. మోహవసేన హి దిట్ఠివసేన వా అవత్థుస్మిం సానునయో అధిమోక్ఖో ఉప్పజ్జతీతి. అసతియచిత్తేతి అహిరికాదీహి ఆరక్ఖరహితచిత్తే. సతిరహితత్తా సతిపటిపక్ఖత్తా చాతి ఏతేన సతిరహితా సతిపటిపక్ఖా చ అకుసలా ఖన్ధా ఏవ మిచ్ఛాసతీతి దస్సేతి. తే పన ఉపనాహాదిప్పవత్తియం చిరకతాదిసల్లక్ఖణే పటుసఞ్ఞాసమ్పయుత్తా దట్ఠబ్బా. సదరథాదిభావో అవిసేసేన కిలేససమ్పయోగతో వుత్తో లహుతాదిఏకన్తపటిపక్ఖానం థినమిద్ధాదీనం కేసఞ్చి ఇధ అభావా. అవూపసమోతి అసన్నిసిన్నసబ్భావమాహ. అనవట్ఠానరసన్తి చలనకిచ్చం. చేతసో అవూపసమేతి నిప్ఫాదేతబ్బే పయోజనే భుమ్మం, అవూపసమపచ్చయభూతం ఆరమ్మణం వా ‘‘అవూపసమో’’తి వుత్తం.
Anupaparikkhā moho. Mohavasena hi diṭṭhivasena vā avatthusmiṃ sānunayo adhimokkho uppajjatīti. Asatiyacitteti ahirikādīhi ārakkharahitacitte. Satirahitattā satipaṭipakkhattā cāti etena satirahitā satipaṭipakkhā ca akusalā khandhā eva micchāsatīti dasseti. Te pana upanāhādippavattiyaṃ cirakatādisallakkhaṇe paṭusaññāsampayuttā daṭṭhabbā. Sadarathādibhāvo avisesena kilesasampayogato vutto lahutādiekantapaṭipakkhānaṃ thinamiddhādīnaṃ kesañci idha abhāvā. Avūpasamoti asannisinnasabbhāvamāha. Anavaṭṭhānarasanti calanakiccaṃ. Cetaso avūpasameti nipphādetabbe payojane bhummaṃ, avūpasamapaccayabhūtaṃ ārammaṇaṃ vā ‘‘avūpasamo’’ti vuttaṃ.
ధమ్ముద్దేసవారకథావణ్ణనా నిట్ఠితా.
Dhammuddesavārakathāvaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
తిపిటక (మూల) • Tipiṭaka (Mūla) / అభిధమ్మపిటక • Abhidhammapiṭaka / ధమ్మసఙ్గణీపాళి • Dhammasaṅgaṇīpāḷi / ద్వాదస అకుసలాని • Dvādasa akusalāni
అట్ఠకథా • Aṭṭhakathā / అభిధమ్మపిటక (అట్ఠకథా) • Abhidhammapiṭaka (aṭṭhakathā) / ధమ్మసఙ్గణి-అట్ఠకథా • Dhammasaṅgaṇi-aṭṭhakathā / పఠమచిత్తం • Paṭhamacittaṃ
టీకా • Tīkā / అభిధమ్మపిటక (టీకా) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / ధమ్మసఙ్గణీ-అనుటీకా • Dhammasaṅgaṇī-anuṭīkā / పఠమచిత్తవణ్ణనా • Paṭhamacittavaṇṇanā