| Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / ධම්‌මසඞ්‌ගණී-මූලටීකා • Dhammasaṅgaṇī-mūlaṭīkā |
අකුසලපදං
Akusalapadaṃ
ධම්‌මුද්‌දෙසවාරො
Dhammuddesavāro
පඨමචිත්‌තකථාවණ්‌ණනා
Paṭhamacittakathāvaṇṇanā
365. කුසලෙ වුත්‌තනයං අනුගන්‌ත්‌වා යථානුරූපං වෙදිතබ්‌බතාය ‘‘වුත්‌තනයෙනා’’ති ආහ. ගන්‌තබ්‌බාභාවතොති බුජ්‌ඣිතබ්‌බාභාවතො. දිට්‌ඨියා ගතමත්‌තන්‌ති දිට්‌ඨියා ගතිමත්‌තං ගහණමත්‌තං. ආසන්‌නකාරණත්‌තා අයොනිසොමනසිකාරස්‌ස විසුං ගහණං එකන්‌තකාරණත්‌තා ච. සතිසංවරොති ඉධ සීතාදීහි ඵුට්‌ඨස්‌ස අප්‌පමජ්‌ජනං ඛමනං දට්‌ඨබ්‌බං. පහානසංවරොති වීරියසංවරො.
365. Kusale vuttanayaṃ anugantvā yathānurūpaṃ veditabbatāya ‘‘vuttanayenā’’ti āha. Gantabbābhāvatoti bujjhitabbābhāvato. Diṭṭhiyā gatamattanti diṭṭhiyā gatimattaṃ gahaṇamattaṃ. Āsannakāraṇattā ayonisomanasikārassa visuṃ gahaṇaṃ ekantakāraṇattā ca. Satisaṃvaroti idha sītādīhi phuṭṭhassa appamajjanaṃ khamanaṃ daṭṭhabbaṃ. Pahānasaṃvaroti vīriyasaṃvaro.
අස්‌සාදදස්‌සනන්‌ති අස්‌සාදදිට්‌ඨි. ඵලට්‌ඨෙන පච්‌චුපට්‌ඨානෙන අසම්‌මාපටිපත්‌තිපච්‌චුපට්‌ඨානොමොහො, සම්‌මාපටිපත්‌තිපටිපක්‌ඛභාවග්‌ගහණාකාරො වා. සබ්‌බස්‌ස ලොභස්‌ස අභිජ්‌ඣාභාවෙ සතිපි විසෙසයුත්‌තාය අභිජ්‌ඣාය කම්‌මපථප්‌පත්‌තාය ඉධුප්‌පජ්‌ජමානාය ලක්‌ඛණාදිං දස්‌සෙතුං ‘‘සා පරසම්‌පත්‌තීන’’න්‌තිආදිමාහ. අත්‌තනො පරිණාමනස්‌ස පුරෙචාරිකා තණ්‌හාභිරති අභිරති.
Assādadassananti assādadiṭṭhi. Phalaṭṭhena paccupaṭṭhānena asammāpaṭipattipaccupaṭṭhānomoho, sammāpaṭipattipaṭipakkhabhāvaggahaṇākāro vā. Sabbassa lobhassa abhijjhābhāve satipi visesayuttāya abhijjhāya kammapathappattāya idhuppajjamānāya lakkhaṇādiṃ dassetuṃ ‘‘sā parasampattīna’’ntiādimāha. Attano pariṇāmanassa purecārikā taṇhābhirati abhirati.
අනුපපරික්‌ඛා මොහො. මොහවසෙන හි දිට්‌ඨිවසෙන වා අවත්‌ථුස්‌මිං සානුනයො අධිමොක්‌ඛො උප්‌පජ්‌ජතීති. අසතියචිත්‌තෙති අහිරිකාදීහි ආරක්‌ඛරහිතචිත්‌තෙ. සතිරහිතත්‌තා සතිපටිපක්‌ඛත්‌තා චාති එතෙන සතිරහිතා සතිපටිපක්‌ඛා ච අකුසලා ඛන්‌ධා එව මිච්‌ඡාසතීති දස්‌සෙති. තෙ පන උපනාහාදිප්‌පවත්‌තියං චිරකතාදිසල්‌ලක්‌ඛණෙ පටුසඤ්‌ඤාසම්‌පයුත්‌තා දට්‌ඨබ්‌බා. සදරථාදිභාවො අවිසෙසෙන කිලෙසසම්‌පයොගතො වුත්‌තො ලහුතාදිඑකන්‌තපටිපක්‌ඛානං ථිනමිද්‌ධාදීනං කෙසඤ්‌චි ඉධ අභාවා. අවූපසමොති අසන්‌නිසින්‌නසබ්‌භාවමාහ. අනවට්‌ඨානරසන්‌ති චලනකිච්‌චං. චෙතසො අවූපසමෙති නිප්‌ඵාදෙතබ්‌බෙ පයොජනෙ භුම්‌මං, අවූපසමපච්‌චයභූතං ආරම්‌මණං වා ‘‘අවූපසමො’’ති වුත්‌තං.
Anupaparikkhā moho. Mohavasena hi diṭṭhivasena vā avatthusmiṃ sānunayo adhimokkho uppajjatīti. Asatiyacitteti ahirikādīhi ārakkharahitacitte. Satirahitattā satipaṭipakkhattā cāti etena satirahitā satipaṭipakkhā ca akusalā khandhā eva micchāsatīti dasseti. Te pana upanāhādippavattiyaṃ cirakatādisallakkhaṇe paṭusaññāsampayuttā daṭṭhabbā. Sadarathādibhāvo avisesena kilesasampayogato vutto lahutādiekantapaṭipakkhānaṃ thinamiddhādīnaṃ kesañci idha abhāvā. Avūpasamoti asannisinnasabbhāvamāha. Anavaṭṭhānarasanti calanakiccaṃ. Cetaso avūpasameti nipphādetabbe payojane bhummaṃ, avūpasamapaccayabhūtaṃ ārammaṇaṃ vā ‘‘avūpasamo’’ti vuttaṃ.
ධම්‌මුද්‌දෙසවාරකථාවණ්‌ණනා නිට්‌ඨිතා.
Dhammuddesavārakathāvaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
තිපිටක (මූල) • Tipiṭaka (Mūla) / අභිධම්‌මපිටක • Abhidhammapiṭaka / ධම්‌මසඞ්‌ගණීපාළි • Dhammasaṅgaṇīpāḷi / ද්‌වාදස අකුසලානි • Dvādasa akusalāni
අට්‌ඨකථා • Aṭṭhakathā / අභිධම්‌මපිටක (අට්‌ඨකථා) • Abhidhammapiṭaka (aṭṭhakathā) / ධම්‌මසඞ්‌ගණි-අට්‌ඨකථා • Dhammasaṅgaṇi-aṭṭhakathā / පඨමචිත්‌තං • Paṭhamacittaṃ
ටීකා • Tīkā / අභිධම්‌මපිටක (ටීකා) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / ධම්‌මසඞ්‌ගණී-අනුටීකා • Dhammasaṅgaṇī-anuṭīkā / පඨමචිත්‌තවණ්‌ණනා • Paṭhamacittavaṇṇanā
