Library / Tipiṭaka / തിപിടക • Tipiṭaka / ധമ്മസങ്ഗണീ-മൂലടീകാ • Dhammasaṅgaṇī-mūlaṭīkā |
അകുസലപദം
Akusalapadaṃ
ധമ്മുദ്ദേസവാരോ
Dhammuddesavāro
പഠമചിത്തകഥാവണ്ണനാ
Paṭhamacittakathāvaṇṇanā
൩൬൫. കുസലേ വുത്തനയം അനുഗന്ത്വാ യഥാനുരൂപം വേദിതബ്ബതായ ‘‘വുത്തനയേനാ’’തി ആഹ. ഗന്തബ്ബാഭാവതോതി ബുജ്ഝിതബ്ബാഭാവതോ. ദിട്ഠിയാ ഗതമത്തന്തി ദിട്ഠിയാ ഗതിമത്തം ഗഹണമത്തം. ആസന്നകാരണത്താ അയോനിസോമനസികാരസ്സ വിസും ഗഹണം ഏകന്തകാരണത്താ ച. സതിസംവരോതി ഇധ സീതാദീഹി ഫുട്ഠസ്സ അപ്പമജ്ജനം ഖമനം ദട്ഠബ്ബം. പഹാനസംവരോതി വീരിയസംവരോ.
365. Kusale vuttanayaṃ anugantvā yathānurūpaṃ veditabbatāya ‘‘vuttanayenā’’ti āha. Gantabbābhāvatoti bujjhitabbābhāvato. Diṭṭhiyā gatamattanti diṭṭhiyā gatimattaṃ gahaṇamattaṃ. Āsannakāraṇattā ayonisomanasikārassa visuṃ gahaṇaṃ ekantakāraṇattā ca. Satisaṃvaroti idha sītādīhi phuṭṭhassa appamajjanaṃ khamanaṃ daṭṭhabbaṃ. Pahānasaṃvaroti vīriyasaṃvaro.
അസ്സാദദസ്സനന്തി അസ്സാദദിട്ഠി. ഫലട്ഠേന പച്ചുപട്ഠാനേന അസമ്മാപടിപത്തിപച്ചുപട്ഠാനോമോഹോ, സമ്മാപടിപത്തിപടിപക്ഖഭാവഗ്ഗഹണാകാരോ വാ. സബ്ബസ്സ ലോഭസ്സ അഭിജ്ഝാഭാവേ സതിപി വിസേസയുത്തായ അഭിജ്ഝായ കമ്മപഥപ്പത്തായ ഇധുപ്പജ്ജമാനായ ലക്ഖണാദിം ദസ്സേതും ‘‘സാ പരസമ്പത്തീന’’ന്തിആദിമാഹ. അത്തനോ പരിണാമനസ്സ പുരേചാരികാ തണ്ഹാഭിരതി അഭിരതി.
Assādadassananti assādadiṭṭhi. Phalaṭṭhena paccupaṭṭhānena asammāpaṭipattipaccupaṭṭhānomoho, sammāpaṭipattipaṭipakkhabhāvaggahaṇākāro vā. Sabbassa lobhassa abhijjhābhāve satipi visesayuttāya abhijjhāya kammapathappattāya idhuppajjamānāya lakkhaṇādiṃ dassetuṃ ‘‘sā parasampattīna’’ntiādimāha. Attano pariṇāmanassa purecārikā taṇhābhirati abhirati.
അനുപപരിക്ഖാ മോഹോ. മോഹവസേന ഹി ദിട്ഠിവസേന വാ അവത്ഥുസ്മിം സാനുനയോ അധിമോക്ഖോ ഉപ്പജ്ജതീതി. അസതിയചിത്തേതി അഹിരികാദീഹി ആരക്ഖരഹിതചിത്തേ. സതിരഹിതത്താ സതിപടിപക്ഖത്താ ചാതി ഏതേന സതിരഹിതാ സതിപടിപക്ഖാ ച അകുസലാ ഖന്ധാ ഏവ മിച്ഛാസതീതി ദസ്സേതി. തേ പന ഉപനാഹാദിപ്പവത്തിയം ചിരകതാദിസല്ലക്ഖണേ പടുസഞ്ഞാസമ്പയുത്താ ദട്ഠബ്ബാ. സദരഥാദിഭാവോ അവിസേസേന കിലേസസമ്പയോഗതോ വുത്തോ ലഹുതാദിഏകന്തപടിപക്ഖാനം ഥിനമിദ്ധാദീനം കേസഞ്ചി ഇധ അഭാവാ. അവൂപസമോതി അസന്നിസിന്നസബ്ഭാവമാഹ. അനവട്ഠാനരസന്തി ചലനകിച്ചം. ചേതസോ അവൂപസമേതി നിപ്ഫാദേതബ്ബേ പയോജനേ ഭുമ്മം, അവൂപസമപച്ചയഭൂതം ആരമ്മണം വാ ‘‘അവൂപസമോ’’തി വുത്തം.
Anupaparikkhā moho. Mohavasena hi diṭṭhivasena vā avatthusmiṃ sānunayo adhimokkho uppajjatīti. Asatiyacitteti ahirikādīhi ārakkharahitacitte. Satirahitattā satipaṭipakkhattā cāti etena satirahitā satipaṭipakkhā ca akusalā khandhā eva micchāsatīti dasseti. Te pana upanāhādippavattiyaṃ cirakatādisallakkhaṇe paṭusaññāsampayuttā daṭṭhabbā. Sadarathādibhāvo avisesena kilesasampayogato vutto lahutādiekantapaṭipakkhānaṃ thinamiddhādīnaṃ kesañci idha abhāvā. Avūpasamoti asannisinnasabbhāvamāha. Anavaṭṭhānarasanti calanakiccaṃ. Cetaso avūpasameti nipphādetabbe payojane bhummaṃ, avūpasamapaccayabhūtaṃ ārammaṇaṃ vā ‘‘avūpasamo’’ti vuttaṃ.
ധമ്മുദ്ദേസവാരകഥാവണ്ണനാ നിട്ഠിതാ.
Dhammuddesavārakathāvaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
തിപിടക (മൂല) • Tipiṭaka (Mūla) / അഭിധമ്മപിടക • Abhidhammapiṭaka / ധമ്മസങ്ഗണീപാളി • Dhammasaṅgaṇīpāḷi / ദ്വാദസ അകുസലാനി • Dvādasa akusalāni
അട്ഠകഥാ • Aṭṭhakathā / അഭിധമ്മപിടക (അട്ഠകഥാ) • Abhidhammapiṭaka (aṭṭhakathā) / ധമ്മസങ്ഗണി-അട്ഠകഥാ • Dhammasaṅgaṇi-aṭṭhakathā / പഠമചിത്തം • Paṭhamacittaṃ
ടീകാ • Tīkā / അഭിധമ്മപിടക (ടീകാ) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / ധമ്മസങ്ഗണീ-അനുടീകാ • Dhammasaṅgaṇī-anuṭīkā / പഠമചിത്തവണ്ണനാ • Paṭhamacittavaṇṇanā