Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಉದಾನ-ಅಟ್ಠಕಥಾ • Udāna-aṭṭhakathā |
೯. ಪಠಮದಬ್ಬಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ
9. Paṭhamadabbasuttavaṇṇanā
೭೯. ನವಮೇ ಆಯಸ್ಮಾತಿ ಪಿಯವಚನಂ। ದಬ್ಬೋತಿ ತಸ್ಸ ಥೇರಸ್ಸ ನಾಮಂ। ಮಲ್ಲಪುತ್ತೋತಿ ಮಲ್ಲರಾಜಸ್ಸ ಪುತ್ತೋ। ಸೋ ಹಿ ಆಯಸ್ಮಾ ಪದುಮುತ್ತರಸ್ಸ ಭಗವತೋ ಪಾದಮೂಲೇ ಕತಾಭಿನೀಹಾರೋ ಕಪ್ಪಸತಸಹಸ್ಸಂ ಉಪಚಿತಪುಞ್ಞಸಞ್ಚಯೋ ಅಮ್ಹಾಕಂ ಭಗವತೋ ಕಾಲೇ ಮಲ್ಲರಾಜಸ್ಸ ದೇವಿಕಾ ಕುಚ್ಛಿಯಂ ನಿಬ್ಬತ್ತೋ ಕತಾಧಿಕಾರತ್ತಾ ಜಾತಿಯಾ ಸತ್ತವಸ್ಸಿಕಕಾಲೇಯೇವ ಮಾತಾಪಿತರೋ ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ಪಬ್ಬಜ್ಜಂ ಯಾಚಿ। ತೇ ಚ ‘‘ಪಬ್ಬಜಿತ್ವಾಪಿ ಆಚಾರಂ ತಾವ ಸಿಕ್ಖತು, ಸಚೇ ತಂ ನಾಭಿರಮಿಸ್ಸತಿ, ಇಧೇವ ಆಗಮಿಸ್ಸತೀ’’ತಿ ಅನುಜಾನಿಂಸು। ಸೋ ಸತ್ಥಾರಂ ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ಪಬ್ಬಜ್ಜಂ ಯಾಚಿ। ಸತ್ಥಾಪಿಸ್ಸ ಉಪನಿಸ್ಸಯಸಮ್ಪತ್ತಿಂ ಓಲೋಕೇತ್ವಾ ಪಬ್ಬಜ್ಜಂ ಅನುಜಾನಿ। ತಸ್ಸ ಪಬ್ಬಜ್ಜಾಸಮಯೇ ದಿನ್ನಓವಾದೇನ ಭವತ್ತಯಂ ಆದಿತ್ತಂ ವಿಯ ಉಪಟ್ಠಾಸಿ। ಸೋ ವಿಪಸ್ಸನಂ ಪಟ್ಠಪೇತ್ವಾ ಖುರಗ್ಗೇಯೇವ ಅರಹತ್ತಂ ಪಾಪುಣಿ। ಯಂಕಿಞ್ಚಿ ಸಾವಕೇನ ಪತ್ತಬ್ಬಂ, ‘‘ತಿಸ್ಸೋ ವಿಜ್ಜಾ ಚತಸ್ಸೋ ಪಟಿಸಮ್ಭಿದಾ ಛಳಭಿಞ್ಞಾ ನವ ಲೋಕುತ್ತರಧಮ್ಮಾ’’ತಿ ಏವಮಾದಿಕಂ ಸಬ್ಬಂ ಅಧಿಗನ್ತ್ವಾ ಅಸೀತಿಯಾ ಮಹಾಸಾವಕೇಸು ಅಬ್ಭನ್ತರೋ ಅಹೋಸಿ। ವುತ್ತಞ್ಹೇತಂ ತೇನ ಆಯಸ್ಮತಾ –
79. Navame āyasmāti piyavacanaṃ. Dabboti tassa therassa nāmaṃ. Mallaputtoti mallarājassa putto. So hi āyasmā padumuttarassa bhagavato pādamūle katābhinīhāro kappasatasahassaṃ upacitapuññasañcayo amhākaṃ bhagavato kāle mallarājassa devikā kucchiyaṃ nibbatto katādhikārattā jātiyā sattavassikakāleyeva mātāpitaro upasaṅkamitvā pabbajjaṃ yāci. Te ca ‘‘pabbajitvāpi ācāraṃ tāva sikkhatu, sace taṃ nābhiramissati, idheva āgamissatī’’ti anujāniṃsu. So satthāraṃ upasaṅkamitvā pabbajjaṃ yāci. Satthāpissa upanissayasampattiṃ oloketvā pabbajjaṃ anujāni. Tassa pabbajjāsamaye dinnaovādena bhavattayaṃ ādittaṃ viya upaṭṭhāsi. So vipassanaṃ paṭṭhapetvā khuraggeyeva arahattaṃ pāpuṇi. Yaṃkiñci sāvakena pattabbaṃ, ‘‘tisso vijjā catasso paṭisambhidā chaḷabhiññā nava lokuttaradhammā’’ti evamādikaṃ sabbaṃ adhigantvā asītiyā mahāsāvakesu abbhantaro ahosi. Vuttañhetaṃ tena āyasmatā –
‘‘ಮಯಾ ಖೋ ಜಾತಿಯಾ ಸತ್ತವಸ್ಸೇನ ಅರಹತ್ತಂ ಸಚ್ಛಿಕತಂ, ಯಂಕಿಞ್ಚಿ ಸಾವಕೇನ ಪತ್ತಬ್ಬಂ, ಸಬ್ಬಂ ತಂ ಅನುಪ್ಪತ್ತಂ ಮಯಾ’’ತಿಆದಿ (ಪಾರಾ॰ ೩೮೦)।
‘‘Mayā kho jātiyā sattavassena arahattaṃ sacchikataṃ, yaṃkiñci sāvakena pattabbaṃ, sabbaṃ taṃ anuppattaṃ mayā’’tiādi (pārā. 380).
ಯೇನ ಭಗವಾ ತೇನುಪಸಙ್ಕಮೀತಿ ಸೋ ಕಿರಾಯಸ್ಮಾ ಏಕದಿವಸಂ ರಾಜಗಹೇ ಪಿಣ್ಡಾಯ ಚರಿತ್ವಾ ಪಚ್ಛಾಭತ್ತಂ ಪಿಣ್ಡಪಾತಪ್ಪಟಿಕ್ಕನ್ತೋ ಭಗವತೋ ವತ್ತಂ ದಸ್ಸೇತ್ವಾ ದಿವಾಟ್ಠಾನಂ ಗನ್ತ್ವಾ ಉದಕಕುಮ್ಭತೋ ಉದಕಂ ಗಹೇತ್ವಾ ಪಾದೇ ಪಕ್ಖಾಲೇತ್ವಾ ಗತ್ತಾನಿ ಸೀತಿಂ ಕತ್ವಾ ಚಮ್ಮಕ್ಖಣ್ಡಂ ಪಞ್ಞಾಪೇತ್ವಾ ನಿಸಿನ್ನೋ ಕಾಲಪರಿಚ್ಛೇದಂ ಕತ್ವಾ ಸಮಾಪತ್ತಿಂ ಸಮಾಪಜ್ಜಿ। ಅಥಾಯಸ್ಮಾ ಯಥಾಕಾಲಪರಿಚ್ಛೇದಂ ಸಮಾಪತ್ತಿತೋ ವುಟ್ಠಹಿತ್ವಾ ಅತ್ತನೋ ಆಯುಸಙ್ಖಾರೇ ಓಲೋಕೇಸಿ। ತಸ್ಸ ತೇ ಪರಿಕ್ಖೀಣಾ ಕತಿಪಯಮುಹುತ್ತಿಕಾ ಉಪಟ್ಠಹಿಂಸು। ಸೋ ಚಿನ್ತೇಸಿ – ‘‘ನ ಖೋ ಮೇತಂ ಪತಿರೂಪಂ, ಯಮಹಂ ಸತ್ಥು ಅನಾರೋಚೇತ್ವಾ ಸಬ್ರಹ್ಮಚಾರೀಹಿ ಚ ಅವಿದಿತೋ ಇಧ ಯಥಾನಿಸಿನ್ನೋವ ಪರಿನಿಬ್ಬಾಯಿಸ್ಸಾಮಿ। ಯಂನೂನಾಹಂ ಸತ್ಥಾರಂ ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ಪರಿನಿಬ್ಬಾನಂ ಅನುಜಾನಾಪೇತ್ವಾ ಸತ್ಥು ವತ್ತಂ ದಸ್ಸೇತ್ವಾ ಸಾಸನಸ್ಸ ನಿಯ್ಯಾನಿಕಭಾವದಸ್ಸನತ್ಥಂ ಮಯ್ಹಂ ಇದ್ಧಾನುಭಾವಂ ವಿಭಾವೇನ್ತೋ ಆಕಾಸೇ ನಿಸೀದಿತ್ವಾ ತೇಜೋಧಾತುಂ ಸಮಾಪಜ್ಜಿತ್ವಾ ಪರಿನಿಬ್ಬಾಯೇಯ್ಯಂ। ಏವಂ ಸನ್ತೇ ಯೇ ಮಯಿ ಅಸ್ಸದ್ಧಾ ಅಪ್ಪಸನ್ನಾ, ತೇಸಮ್ಪಿ ಪಸಾದೋ ಉಪ್ಪಜ್ಜಿಸ್ಸತಿ, ತದಸ್ಸ ತೇಸಂ ದೀಘರತ್ತಂ ಹಿತಾಯ ಸುಖಾಯಾ’’ತಿ। ಏವಞ್ಚ ಸೋ ಆಯಸ್ಮಾ ಚಿನ್ತೇತ್ವಾ ಭಗವನ್ತಂ ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ಸಬ್ಬಂ ತಂ ತಥೇವ ಅಕಾಸಿ। ತೇನ ವುತ್ತಂ – ‘‘ಅಥ ಖೋ ಆಯಸ್ಮಾ ದಬ್ಬೋ ಮಲ್ಲಪುತ್ತೋ ಯೇನ ಭಗವಾ ತೇನುಪಸಙ್ಕಮೀ’’ತಿಆದಿ।
Yena bhagavā tenupasaṅkamīti so kirāyasmā ekadivasaṃ rājagahe piṇḍāya caritvā pacchābhattaṃ piṇḍapātappaṭikkanto bhagavato vattaṃ dassetvā divāṭṭhānaṃ gantvā udakakumbhato udakaṃ gahetvā pāde pakkhāletvā gattāni sītiṃ katvā cammakkhaṇḍaṃ paññāpetvā nisinno kālaparicchedaṃ katvā samāpattiṃ samāpajji. Athāyasmā yathākālaparicchedaṃ samāpattito vuṭṭhahitvā attano āyusaṅkhāre olokesi. Tassa te parikkhīṇā katipayamuhuttikā upaṭṭhahiṃsu. So cintesi – ‘‘na kho metaṃ patirūpaṃ, yamahaṃ satthu anārocetvā sabrahmacārīhi ca avidito idha yathānisinnova parinibbāyissāmi. Yaṃnūnāhaṃ satthāraṃ upasaṅkamitvā parinibbānaṃ anujānāpetvā satthu vattaṃ dassetvā sāsanassa niyyānikabhāvadassanatthaṃ mayhaṃ iddhānubhāvaṃ vibhāvento ākāse nisīditvā tejodhātuṃ samāpajjitvā parinibbāyeyyaṃ. Evaṃ sante ye mayi assaddhā appasannā, tesampi pasādo uppajjissati, tadassa tesaṃ dīgharattaṃ hitāya sukhāyā’’ti. Evañca so āyasmā cintetvā bhagavantaṃ upasaṅkamitvā sabbaṃ taṃ tatheva akāsi. Tena vuttaṃ – ‘‘atha kho āyasmā dabbo mallaputto yena bhagavā tenupasaṅkamī’’tiādi.
ತತ್ಥ ಪರಿನಿಬ್ಬಾನಕಾಲೋ ಮೇತಿ ‘‘ಭಗವಾ ಮಯ್ಹಂ ಅನುಪಾದಿಸೇಸಾಯ ನಿಬ್ಬಾನಧಾತುಯಾ ಪರಿನಿಬ್ಬಾನಕಾಲೋ ಉಪಟ್ಠಿತೋ, ತಮಹಂ ಭಗವತೋ ಆರೋಚೇತ್ವಾ ಪರಿನಿಬ್ಬಾಯಿತುಕಾಮೋಮ್ಹೀ’’ತಿ ದಸ್ಸೇತಿ। ಕೇಚಿ ಪನಾಹು ‘‘ನ ತಾವ ಥೇರೋ ಜಿಣ್ಣೋ, ನ ಚ ಗಿಲಾನೋ, ಪರಿನಿಬ್ಬಾನಾಯ ಚ ಸತ್ಥಾರಂ ಆಪುಚ್ಛತಿ, ಕಿಂ ತತ್ಥ ಕಾರಣಂ? ‘ಮೇತ್ತಿಯಭೂಮಜಕಾ ಭಿಕ್ಖೂ ಪುಬ್ಬೇ ಮಂ ಅಮೂಲಕೇನ ಪಾರಾಜಿಕೇನ ಅನುದ್ಧಂಸೇಸುಂ, ತಸ್ಮಿಂ ಅಧಿಕರಣೇ ವೂಪಸನ್ತೇಪಿ ಅಕ್ಕೋಸನ್ತಿಯೇವ। ತೇಸಂ ಸದ್ದಹಿತ್ವಾ ಅಞ್ಞೇಪಿ ಪುಥುಜ್ಜನಾ ಮಯಿ ಅಗಾರವಂ ಪರಿಭವಞ್ಚ ಕರೋನ್ತಿ। ಇಮಞ್ಚ ದುಕ್ಖಭಾರಂ ನಿರತ್ಥಕಂ ವಹಿತ್ವಾ ಕಿಂ ಪಯೋಜನಂ, ತಸ್ಮಾಹಂ ಇದಾನೇವ ಪರಿನಿಬ್ಬಾಯಿಸ್ಸಾಮೀ’ತಿ ಸನ್ನಿಟ್ಠಾನಂ ಕತ್ವಾ ಸತ್ಥಾರಂ ಆಪುಚ್ಛೀ’’ತಿ। ತಂ ಅಕಾರಣಂ। ನ ಹಿ ಖೀಣಾಸವಾ ಅಪರಿಕ್ಖೀಣೇ ಆಯುಸಙ್ಖಾರೇ ಪರೇಸಂ ಉಪವಾದಾದಿಭಯೇನ ಪರಿನಿಬ್ಬಾನಾಯ ಚೇತೇನ್ತಿ ಘಟಯನ್ತಿ ವಾಯಮನ್ತಿ, ನ ಚ ಪರೇಸಂ ಪಸಂಸಾದಿಹೇತು ಚಿರಂ ತಿಟ್ಠನ್ತಿ, ಅಥ ಖೋ ಸರಸೇನೇವ ಅತ್ತನೋ ಆಯುಸಙ್ಖಾರಸ್ಸ ಪರಿಕ್ಖಯಂ ಆಗಮೇನ್ತಿ। ಯಥಾಹ –
Tattha parinibbānakālo meti ‘‘bhagavā mayhaṃ anupādisesāya nibbānadhātuyā parinibbānakālo upaṭṭhito, tamahaṃ bhagavato ārocetvā parinibbāyitukāmomhī’’ti dasseti. Keci panāhu ‘‘na tāva thero jiṇṇo, na ca gilāno, parinibbānāya ca satthāraṃ āpucchati, kiṃ tattha kāraṇaṃ? ‘Mettiyabhūmajakā bhikkhū pubbe maṃ amūlakena pārājikena anuddhaṃsesuṃ, tasmiṃ adhikaraṇe vūpasantepi akkosantiyeva. Tesaṃ saddahitvā aññepi puthujjanā mayi agāravaṃ paribhavañca karonti. Imañca dukkhabhāraṃ niratthakaṃ vahitvā kiṃ payojanaṃ, tasmāhaṃ idāneva parinibbāyissāmī’ti sanniṭṭhānaṃ katvā satthāraṃ āpucchī’’ti. Taṃ akāraṇaṃ. Na hi khīṇāsavā aparikkhīṇe āyusaṅkhāre paresaṃ upavādādibhayena parinibbānāya cetenti ghaṭayanti vāyamanti, na ca paresaṃ pasaṃsādihetu ciraṃ tiṭṭhanti, atha kho saraseneva attano āyusaṅkhārassa parikkhayaṃ āgamenti. Yathāha –
‘‘ನಾಭಿಕಙ್ಖಾಮಿ ಮರಣಂ, ನಾಭಿಕಙ್ಖಾಮಿ ಜೀವಿತಂ।
‘‘Nābhikaṅkhāmi maraṇaṃ, nābhikaṅkhāmi jīvitaṃ;
ಕಾಲಞ್ಚ ಪಟಿಕಙ್ಖಾಮಿ, ನಿಬ್ಬಿಸಂ ಭತಕೋ ಯಥಾ’’ತಿ॥ (ಥೇರಗಾ॰ ೧೯೬, ೬೦೬; ಮಿ॰ ಪ॰ ೨.೨.೪) –
Kālañca paṭikaṅkhāmi, nibbisaṃ bhatako yathā’’ti. (theragā. 196, 606; mi. pa. 2.2.4) –
ಭಗವಾಪಿಸ್ಸ ಆಯುಸಙ್ಖಾರಂ ಓಲೋಕೇತ್ವಾ ಪರಿಕ್ಖೀಣಭಾವಂ ಞತ್ವಾ ‘‘ಯಸ್ಸದಾನಿ ತ್ವಂ, ದಬ್ಬ, ಕಾಲಂ ಮಞ್ಞಸೀ’’ತಿ ಆಹ।
Bhagavāpissa āyusaṅkhāraṃ oloketvā parikkhīṇabhāvaṃ ñatvā ‘‘yassadāni tvaṃ, dabba, kālaṃ maññasī’’ti āha.
ವೇಹಾಸಂ ಅಬ್ಭುಗ್ಗನ್ತ್ವಾತಿ ಆಕಾಸಂ ಅಭಿಉಗ್ಗನ್ತ್ವಾ, ವೇಹಾಸಂ ಗನ್ತ್ವಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ಅಭಿಸದ್ದಯೋಗೇನ ಹಿ ಇದಂ ಉಪಯೋಗವಚನಂ, ಅತ್ಥೋ ಪನ ಭುಮ್ಮವಸೇನ ವೇದಿತಬ್ಬೋ। ವೇಹಾಸಂ ಅಬ್ಭುಗ್ಗನ್ತ್ವಾ ಕಿಂ ಅಕಾಸೀತಿ ಆಹ – ‘‘ಆಕಾಸೇ ಅನ್ತಲಿಕ್ಖೇ ಪಲ್ಲಙ್ಕೇನ ನಿಸೀದಿತ್ವಾ’’ತಿಆದಿ। ತತ್ಥ ತೇಜೋಧಾತುಂ ಸಮಾಪಜ್ಜಿತ್ವಾತಿ ತೇಜೋಕಸಿಣಚತುತ್ಥಜ್ಝಾನಸಮಾಪತ್ತಿಂ ಸಮಾಪಜ್ಜಿತ್ವಾ। ಥೇರೋ ಹಿ ತದಾ ಭಗವನ್ತಂ ವನ್ದಿತ್ವಾ ತಿಕ್ಖತ್ತುಂ ಪದಕ್ಖಿಣಂ ಕತ್ವಾ ಏಕಮನ್ತಂ ಠಿತೋ ‘‘ಭಗವಾ ಕಪ್ಪಸತಸಹಸ್ಸಂ ತುಮ್ಹೇಹಿ ಸದ್ಧಿಂ ತತ್ಥ ತತ್ಥ ವಸನ್ತೋ ಪುಞ್ಞಾನಿ ಕರೋನ್ತೋ ಇಮಮೇವತ್ಥಂ ಸನ್ಧಾಯ ಅಕಾಸಿಂ, ಸ್ವಾಯಮತ್ಥೋ ಅಜ್ಜ ಮತ್ಥಕಂ ಪತ್ತೋ, ಇದಂ ಪಚ್ಛಿಮದಸ್ಸನ’’ನ್ತಿ ಆಹ। ಯೇ ತತ್ಥ ಪುಥುಜ್ಜನಭಿಕ್ಖೂ ಸೋತಾಪನ್ನಸಕದಾಗಾಮಿನೋ ಚ, ತೇಸು ಏಕಚ್ಚಾನಂ ಮಹನ್ತಂ ಕಾರುಞ್ಞಂ ಅಹೋಸಿ, ಏಕಚ್ಚೇ ಆರೋದನಪ್ಪತ್ತಾ ಅಹೇಸುಂ। ಅಥಸ್ಸ ಭಗವಾ ಚಿತ್ತಾಚಾರಂ ಞತ್ವಾ ‘‘ತೇನ ಹಿ, ದಬ್ಬ, ಮಯ್ಹಂ ಭಿಕ್ಖುಸಙ್ಘಸ್ಸ ಚ ಇದ್ಧಿಪಾಟಿಹಾರಿಯಂ ದಸ್ಸೇಹೀ’’ತಿ ಆಹ। ತಾವದೇವ ಸಬ್ಬೋ ಭಿಕ್ಖುಸಙ್ಘೋ ಸನ್ನಿಪತಿ। ಅಥಾಯಸ್ಮಾ ದಬ್ಬೋ ‘‘ಏಕೋಪಿ ಹುತ್ವಾ ಬಹುಧಾ ಹೋತೀ’’ತಿಆದಿನಾ (ಪಟಿ॰ ಮ॰ ೧.೧೦೨; ದೀ॰ ನಿ॰ ೧.೪೮೪) ನಯೇನ ಆಗತಾನಿ ಸಾವಕಸಾಧಾರಣಾನಿ ಸಬ್ಬಾನಿ ಪಾಟಿಹಾರಿಯಾನಿ ದಸ್ಸೇತ್ವಾ ಪುನ ಚ ಭಗವನ್ತಂ ವನ್ದಿತ್ವಾ ಆಕಾಸಂ ಅಬ್ಭುಗ್ಗನ್ತ್ವಾ ಆಕಾಸೇ ಪಥವಿಂ ನಿಮ್ಮಿನಿತ್ವಾ ತತ್ಥ ಪಲ್ಲಙ್ಕೇನ ನಿಸಿನ್ನೋ ತೇಜೋಕಸಿಣಸಮಾಪತ್ತಿಯಾ ಪರಿಕಮ್ಮಂ ಕತ್ವಾ ಸಮಾಪತ್ತಿಂ ಸಮಾಪಜ್ಜಿತ್ವಾ ವುಟ್ಠಾಯ ಸರೀರಂ ಆವಜ್ಜಿತ್ವಾ ಪುನ ಸಮಾಪತ್ತಿಂ ಸಮಾಪಜ್ಜಿತ್ವಾ ಸರೀರಝಾಪನತೇಜೋಧಾತುಂ ಅಧಿಟ್ಠಹಿತ್ವಾ ಪರಿನಿಬ್ಬಾಯಿ। ಸಹ ಅಧಿಟ್ಠಾನೇನ ಸಬ್ಬೋ ಕಾಯೋ ಅಗ್ಗಿನಾ ಆದಿತ್ತೋ ಅಹೋಸಿ। ಖಣೇನೇವ ಚ ಸೋ ಅಗ್ಗಿ ಕಪ್ಪವುಟ್ಠಾನಗ್ಗಿ ವಿಯ ಅಣುಮತ್ತಮ್ಪಿ ಸಙ್ಖಾರಗತಂ ಮಸಿಮತ್ತಮ್ಪಿ ತತ್ಥ ಕಿಞ್ಚಿ ಅನವಸೇಸೇನ್ತೋ ಅಧಿಟ್ಠಾನಬಲೇನ ಝಾಪೇತ್ವಾ ನಿಬ್ಬಾಯಿ। ತೇನ ವುತ್ತಂ – ‘‘ಅಥ ಖೋ ಆಯಸ್ಮಾ ದಬ್ಬೋ ಮಲ್ಲಪುತ್ತೋ’’ತಿಆದಿ। ತತ್ಥ ವುಟ್ಠಹಿತ್ವಾ ಪರಿನಿಬ್ಬಾಯೀತಿ ಇದ್ಧಿಚಿತ್ತತೋ ವುಟ್ಠಹಿತ್ವಾ ಭವಙ್ಗಚಿತ್ತೇನ ಪರಿನಿಬ್ಬಾಯಿ।
Vehāsaṃabbhuggantvāti ākāsaṃ abhiuggantvā, vehāsaṃ gantvāti attho. Abhisaddayogena hi idaṃ upayogavacanaṃ, attho pana bhummavasena veditabbo. Vehāsaṃ abbhuggantvā kiṃ akāsīti āha – ‘‘ākāse antalikkhe pallaṅkena nisīditvā’’tiādi. Tattha tejodhātuṃ samāpajjitvāti tejokasiṇacatutthajjhānasamāpattiṃ samāpajjitvā. Thero hi tadā bhagavantaṃ vanditvā tikkhattuṃ padakkhiṇaṃ katvā ekamantaṃ ṭhito ‘‘bhagavā kappasatasahassaṃ tumhehi saddhiṃ tattha tattha vasanto puññāni karonto imamevatthaṃ sandhāya akāsiṃ, svāyamattho ajja matthakaṃ patto, idaṃ pacchimadassana’’nti āha. Ye tattha puthujjanabhikkhū sotāpannasakadāgāmino ca, tesu ekaccānaṃ mahantaṃ kāruññaṃ ahosi, ekacce ārodanappattā ahesuṃ. Athassa bhagavā cittācāraṃ ñatvā ‘‘tena hi, dabba, mayhaṃ bhikkhusaṅghassa ca iddhipāṭihāriyaṃ dassehī’’ti āha. Tāvadeva sabbo bhikkhusaṅgho sannipati. Athāyasmā dabbo ‘‘ekopi hutvā bahudhā hotī’’tiādinā (paṭi. ma. 1.102; dī. ni. 1.484) nayena āgatāni sāvakasādhāraṇāni sabbāni pāṭihāriyāni dassetvā puna ca bhagavantaṃ vanditvā ākāsaṃ abbhuggantvā ākāse pathaviṃ nimminitvā tattha pallaṅkena nisinno tejokasiṇasamāpattiyā parikammaṃ katvā samāpattiṃ samāpajjitvā vuṭṭhāya sarīraṃ āvajjitvā puna samāpattiṃ samāpajjitvā sarīrajhāpanatejodhātuṃ adhiṭṭhahitvā parinibbāyi. Saha adhiṭṭhānena sabbo kāyo agginā āditto ahosi. Khaṇeneva ca so aggi kappavuṭṭhānaggi viya aṇumattampi saṅkhāragataṃ masimattampi tattha kiñci anavasesento adhiṭṭhānabalena jhāpetvā nibbāyi. Tena vuttaṃ – ‘‘atha kho āyasmā dabbo mallaputto’’tiādi. Tattha vuṭṭhahitvā parinibbāyīti iddhicittato vuṭṭhahitvā bhavaṅgacittena parinibbāyi.
ಝಾಯಮಾನಸ್ಸಾತಿ ಜಾಲಿಯಮಾನಸ್ಸ। ಡಯ್ಹಮಾನಸ್ಸಾತಿ ತಸ್ಸೇವ ವೇವಚನಂ। ಅಥ ವಾ ಝಾಯಮಾನಸ್ಸಾತಿ ಜಾಲಾಪವತ್ತಿಕ್ಖಣಂ ಸನ್ಧಾಯ ವುತ್ತಂ, ಡಯ್ಹಮಾನಸ್ಸಾತಿ ವೀತಚ್ಚಿತಙ್ಗಾರಕ್ಖಣಂ। ಛಾರಿಕಾತಿ ಭಸ್ಮಂ। ಮಸೀತಿ ಕಜ್ಜಲಂ। ನ ಪಞ್ಞಾಯಿತ್ಥಾತಿ ನ ಪಸ್ಸಿತ್ಥ, ಅಧಿಟ್ಠಾನಬಲೇನ ಸಬ್ಬಂ ಖಣೇನೇವ ಅನ್ತರಧಾಯಿತ್ಥಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ಕಸ್ಮಾ ಪನ ಥೇರೋ ಉತ್ತರಿಮನುಸ್ಸಧಮ್ಮಂ ಇದ್ಧಿಪಾಟಿಹಾರಿಯಂ ದಸ್ಸೇಸಿ, ನನು ಭಗವತಾ ಇದ್ಧಿಪಾಟಿಹಾರಿಯಕರಣಂ ಪಟಿಕ್ಖಿತ್ತನ್ತಿ ? ನ ಚೋದೇತಬ್ಬಮೇತಂ ಗಿಹೀನಂ ಸಮ್ಮುಖಾ ಪಾಟಿಹಾರಿಯಕರಣಸ್ಸ ಪಟಿಕ್ಖಿತ್ತತ್ತಾ। ತಞ್ಚ ಖೋ ವಿಕುಬ್ಬನವಸೇನ, ನ ಪನೇವಂ ಅಧಿಟ್ಠಾನವಸೇನ। ಅಯಂ ಪನಾಯಸ್ಮಾ ಧಮ್ಮಸಾಮಿನಾ ಆಣತ್ತೋವ ಪಾಟಿಹಾರಿಯಂ ದಸ್ಸೇಸಿ।
Jhāyamānassāti jāliyamānassa. Ḍayhamānassāti tasseva vevacanaṃ. Atha vā jhāyamānassāti jālāpavattikkhaṇaṃ sandhāya vuttaṃ, ḍayhamānassāti vītaccitaṅgārakkhaṇaṃ. Chārikāti bhasmaṃ. Masīti kajjalaṃ. Na paññāyitthāti na passittha, adhiṭṭhānabalena sabbaṃ khaṇeneva antaradhāyitthāti attho. Kasmā pana thero uttarimanussadhammaṃ iddhipāṭihāriyaṃ dassesi, nanu bhagavatā iddhipāṭihāriyakaraṇaṃ paṭikkhittanti ? Na codetabbametaṃ gihīnaṃ sammukhā pāṭihāriyakaraṇassa paṭikkhittattā. Tañca kho vikubbanavasena, na panevaṃ adhiṭṭhānavasena. Ayaṃ panāyasmā dhammasāminā āṇattova pāṭihāriyaṃ dassesi.
ಏತಮತ್ಥಂ ವಿದಿತ್ವಾತಿ ಏತಂ ಆಯಸ್ಮತೋ ದಬ್ಬಸ್ಸ ಮಲ್ಲಪುತ್ತಸ್ಸ ಅನುಪಾದಾಪರಿನಿಬ್ಬಾನಂ ಸಬ್ಬಾಕಾರತೋ ವಿದಿತ್ವಾ ತದತ್ಥಪರಿದೀಪನಂ ಇಮಂ ಉದಾನಂ ಉದಾನೇಸಿ।
Etamatthaṃ viditvāti etaṃ āyasmato dabbassa mallaputtassa anupādāparinibbānaṃ sabbākārato viditvā tadatthaparidīpanaṃ imaṃ udānaṃ udānesi.
ತತ್ಥ ಅಭೇದಿ ಕಾಯೋತಿ ಸಬ್ಬೋ ಭೂತುಪಾದಾಯಪಭೇದೋ ಚತುಸನ್ತತಿರೂಪಕಾಯೋ ಭಿಜ್ಜಿ, ಅನವಸೇಸತೋ ಡಯ್ಹಿ, ಅನ್ತರಧಾಯಿ, ಅನುಪ್ಪತ್ತಿಧಮ್ಮತಂ ಆಪಜ್ಜಿ। ನಿರೋಧಿ ಸಞ್ಞಾತಿ ರೂಪಾಯತನಾದಿಗೋಚರತಾಯ ರೂಪಸಞ್ಞಾದಿಭೇದಾ ಸಬ್ಬಾಪಿ ಸಞ್ಞಾ ಅಪ್ಪಟಿಸನ್ಧಿಕೇನ ನಿರೋಧೇನ ನಿರುಜ್ಝಿ। ವೇದನಾ ಸೀತಿಭವಿಂಸು ಸಬ್ಬಾತಿ ವಿಪಾಕವೇದನಾ ಕಿರಿಯವೇದನಾತಿ ಸಬ್ಬಾಪಿ ವೇದನಾ ಅಪ್ಪಟಿಸನ್ಧಿಕನಿರೋಧೇನ ನಿರುದ್ಧತ್ತಾ ಅಣುಮತ್ತಮ್ಪಿ ವೇದನಾದರಥಸ್ಸ ಅಭಾವತೋ ಸೀತಿಭೂತಾ ಅಹೇಸುಂ, ಕುಸಲಾಕುಸಲವೇದನಾ ಪನ ಅರಹತ್ತಫಲಕ್ಖಣೇಯೇವ ನಿರೋಧಂ ಗತಾ। ‘‘ಸೀತಿರಹಿಂಸೂ’’ತಿಪಿ ಪಠನ್ತಿ, ಸನ್ತಾ ನಿರುದ್ಧಾ ಅಹೇಸುನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ। ವೂಪಸಮಿಂಸು ಸಙ್ಖಾರಾತಿ ವಿಪಾಕಕಿರಿಯಪ್ಪಭೇದಾ ಸಬ್ಬೇಪಿ ಫಸ್ಸಾದಯೋ ಸಙ್ಖಾರಕ್ಖನ್ಧಧಮ್ಮಾ ಅಪ್ಪಟಿಸನ್ಧಿಕನಿರೋಧೇನೇವ ನಿರುದ್ಧತ್ತಾ ವಿಸೇಸೇನ ಉಪಸಮಿಂಸು। ವಿಞ್ಞಾಣಂ ಅತ್ಥಮಾಗಮಾತಿ ವಿಞ್ಞಾಣಮ್ಪಿ ವಿಪಾಕಕಿರಿಯಪ್ಪಭೇದಂ ಸಬ್ಬಂ ಅಪ್ಪಟಿಸನ್ಧಿಕನಿರೋಧೇನೇವ ಅತ್ಥಂ ವಿನಾಸಂ ಉಪಚ್ಛೇದಂ ಅಗಮಾ ಅಗಚ್ಛಿ।
Tattha abhedi kāyoti sabbo bhūtupādāyapabhedo catusantatirūpakāyo bhijji, anavasesato ḍayhi, antaradhāyi, anuppattidhammataṃ āpajji. Nirodhi saññāti rūpāyatanādigocaratāya rūpasaññādibhedā sabbāpi saññā appaṭisandhikena nirodhena nirujjhi. Vedanā sītibhaviṃsu sabbāti vipākavedanā kiriyavedanāti sabbāpi vedanā appaṭisandhikanirodhena niruddhattā aṇumattampi vedanādarathassa abhāvato sītibhūtā ahesuṃ, kusalākusalavedanā pana arahattaphalakkhaṇeyeva nirodhaṃ gatā. ‘‘Sītirahiṃsū’’tipi paṭhanti, santā niruddhā ahesunti attho. Vūpasamiṃsu saṅkhārāti vipākakiriyappabhedā sabbepi phassādayo saṅkhārakkhandhadhammā appaṭisandhikanirodheneva niruddhattā visesena upasamiṃsu. Viññāṇaṃ atthamāgamāti viññāṇampi vipākakiriyappabhedaṃ sabbaṃ appaṭisandhikanirodheneva atthaṃ vināsaṃ upacchedaṃ agamā agacchi.
ಇತಿ ಭಗವಾ ಆಯಸ್ಮತೋ ದಬ್ಬಸ್ಸ ಮಲ್ಲಪುತ್ತಸ್ಸ ಪಞ್ಚನ್ನಮ್ಪಿ ಖನ್ಧಾನಂ ಪುಬ್ಬೇಯೇವ ಕಿಲೇಸಾಭಿಸಙ್ಖಾರುಪಾದಾನಸ್ಸ ಅನವಸೇಸತೋ ನಿರುದ್ಧತ್ತಾ ಅನುಪಾದಾನೋ ವಿಯ ಜಾತವೇದೋ ಅಪ್ಪಟಿಸನ್ಧಿಕನಿರೋಧೇನ ನಿರುದ್ಧಭಾವಂ ನಿಸ್ಸಾಯ ಪೀತಿವೇಗವಿಸ್ಸಟ್ಠಂ ಉದಾನಂ ಉದಾನೇಸೀತಿ।
Iti bhagavā āyasmato dabbassa mallaputtassa pañcannampi khandhānaṃ pubbeyeva kilesābhisaṅkhārupādānassa anavasesato niruddhattā anupādāno viya jātavedo appaṭisandhikanirodhena niruddhabhāvaṃ nissāya pītivegavissaṭṭhaṃ udānaṃ udānesīti.
ನವಮಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Navamasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ಸುತ್ತಪಿಟಕ • Suttapiṭaka / ಖುದ್ದಕನಿಕಾಯ • Khuddakanikāya / ಉದಾನಪಾಳಿ • Udānapāḷi / ೯. ಪಠಮದಬ್ಬಸುತ್ತಂ • 9. Paṭhamadabbasuttaṃ