| Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / សំយុត្តនិកាយ • Saṃyuttanikāya |
៤. បឋមទារុក្ខន្ធោបមសុត្តំ
4. Paṭhamadārukkhandhopamasuttaṃ
២៤១. ឯកំ សមយំ ភគវា កោសម្ពិយំ វិហរតិ គង្គាយ នទិយា តីរេ។ អទ្ទសា ខោ ភគវា មហន្តំ ទារុក្ខន្ធំ គង្គាយ នទិយា សោតេន វុយ្ហមានំ។ ទិស្វាន ភិក្ខូ អាមន្តេសិ – ‘‘បស្សថ នោ តុម្ហេ, ភិក្ខវេ, អមុំ មហន្តំ ទារុក្ខន្ធំ គង្គាយ នទិយា សោតេន វុយ្ហមាន’’ន្តិ? ‘‘ឯវំ, ភន្តេ’’។ ‘‘សចេ សោ, ភិក្ខវេ, ទារុក្ខន្ធោ ន ឱរិមំ តីរំ ឧបគច្ឆតិ, ន បារិមំ តីរំ ឧបគច្ឆតិ, ន មជ្ឈេ សំសីទិស្សតិ, ន ថលេ ឧស្សីទិស្សតិ, ន មនុស្សគ្គាហោ គហេស្សតិ, ន អមនុស្សគ្គាហោ គហេស្សតិ, ន អាវដ្ដគ្គាហោ គហេស្សតិ, ន អន្តោបូតិ ភវិស្សតិ; ឯវញ្ហិ សោ, ភិក្ខវេ, ទារុក្ខន្ធោ សមុទ្ទនិន្នោ ភវិស្សតិ សមុទ្ទបោណោ សមុទ្ទបព្ភារោ។ តំ កិស្ស ហេតុ? សមុទ្ទនិន្នោ, ភិក្ខវេ, គង្គាយ នទិយា សោតោ សមុទ្ទបោណោ សមុទ្ទបព្ភារោ។
241. Ekaṃ samayaṃ bhagavā kosambiyaṃ viharati gaṅgāya nadiyā tīre. Addasā kho bhagavā mahantaṃ dārukkhandhaṃ gaṅgāya nadiyā sotena vuyhamānaṃ. Disvāna bhikkhū āmantesi – ‘‘passatha no tumhe, bhikkhave, amuṃ mahantaṃ dārukkhandhaṃ gaṅgāya nadiyā sotena vuyhamāna’’nti? ‘‘Evaṃ, bhante’’. ‘‘Sace so, bhikkhave, dārukkhandho na orimaṃ tīraṃ upagacchati, na pārimaṃ tīraṃ upagacchati, na majjhe saṃsīdissati, na thale ussīdissati, na manussaggāho gahessati, na amanussaggāho gahessati, na āvaṭṭaggāho gahessati, na antopūti bhavissati; evañhi so, bhikkhave, dārukkhandho samuddaninno bhavissati samuddapoṇo samuddapabbhāro. Taṃ kissa hetu? Samuddaninno, bhikkhave, gaṅgāya nadiyā soto samuddapoṇo samuddapabbhāro.
‘‘ឯវមេវ ខោ, ភិក្ខវេ, សចេ តុម្ហេបិ ន ឱរិមំ តីរំ ឧបគច្ឆថ, ន បារិមំ តីរំ ឧបគច្ឆថ; ន មជ្ឈេ សំសីទិស្សថ, ន ថលេ ឧស្សីទិស្សថ, ន មនុស្សគ្គាហោ គហេស្សតិ, ន អមនុស្សគ្គាហោ គហេស្សតិ, ន អាវដ្ដគ្គាហោ គហេស្សតិ, ន អន្តោបូតី ភវិស្សថ; ឯវំ តុម្ហេ , ភិក្ខវេ, និព្ពាននិន្នា ភវិស្សថ និព្ពានបោណា និព្ពានបព្ភារា។ តំ កិស្ស ហេតុ? និព្ពាននិន្នា, ភិក្ខវេ, សម្មាទិដ្ឋិ និព្ពានបោណា និព្ពានបព្ភារា’’តិ។ ឯវំ វុត្តេ, អញ្ញតរោ ភិក្ខុ ភគវន្តំ ឯតទវោច – ‘‘កិំ នុ ខោ, ភន្តេ, ឱរិមំ តីរំ, កិំ បារិមំ តីរំ, កោ មជ្ឈេ សំសាទោ 1, កោ ថលេ ឧស្សាទោ, កោ មនុស្សគ្គាហោ, កោ អមនុស្សគ្គាហោ, កោ អាវដ្ដគ្គាហោ, កោ អន្តោបូតិភាវោ’’តិ?
‘‘Evameva kho, bhikkhave, sace tumhepi na orimaṃ tīraṃ upagacchatha, na pārimaṃ tīraṃ upagacchatha; na majjhe saṃsīdissatha, na thale ussīdissatha, na manussaggāho gahessati, na amanussaggāho gahessati, na āvaṭṭaggāho gahessati, na antopūtī bhavissatha; evaṃ tumhe , bhikkhave, nibbānaninnā bhavissatha nibbānapoṇā nibbānapabbhārā. Taṃ kissa hetu? Nibbānaninnā, bhikkhave, sammādiṭṭhi nibbānapoṇā nibbānapabbhārā’’ti. Evaṃ vutte, aññataro bhikkhu bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘kiṃ nu kho, bhante, orimaṃ tīraṃ, kiṃ pārimaṃ tīraṃ, ko majjhe saṃsādo 2, ko thale ussādo, ko manussaggāho, ko amanussaggāho, ko āvaṭṭaggāho, ko antopūtibhāvo’’ti?
‘‘‘ឱរិមំ តីរ’ន្តិ ខោ, ភិក្ខុ, ឆន្នេតំ អជ្ឈត្តិកានំ អាយតនានំ អធិវចនំ។ ‘បារិមំ តីរ’ន្តិ ខោ , ភិក្ខុ, ឆន្នេតំ ពាហិរានំ អាយតនានំ អធិវចនំ។ ‘មជ្ឈេ សំសាទោ’តិ ខោ, ភិក្ខុ, នន្ទីរាគស្សេតំ អធិវចនំ។ ‘ថលេ ឧស្សាទោ’តិ ខោ, ភិក្ខុ, អស្មិមានស្សេតំ អធិវចនំ។
‘‘‘Orimaṃ tīra’nti kho, bhikkhu, channetaṃ ajjhattikānaṃ āyatanānaṃ adhivacanaṃ. ‘Pārimaṃ tīra’nti kho , bhikkhu, channetaṃ bāhirānaṃ āyatanānaṃ adhivacanaṃ. ‘Majjhe saṃsādo’ti kho, bhikkhu, nandīrāgassetaṃ adhivacanaṃ. ‘Thale ussādo’ti kho, bhikkhu, asmimānassetaṃ adhivacanaṃ.
‘‘កតមោ ច, ភិក្ខុ, មនុស្សគ្គាហោ? ឥធ, ភិក្ខុ, គិហីហិ សំសដ្ឋោ 3 វិហរតិ, សហនន្ទី សហសោកី, សុខិតេសុ សុខិតោ, ទុក្ខិតេសុ ទុក្ខិតោ, ឧប្បន្នេសុ កិច្ចករណីយេសុ អត្តនា តេសុ យោគំ អាបជ្ជតិ។ អយំ វុច្ចតិ, ភិក្ខុ, មនុស្សគ្គាហោ។
‘‘Katamo ca, bhikkhu, manussaggāho? Idha, bhikkhu, gihīhi saṃsaṭṭho 4 viharati, sahanandī sahasokī, sukhitesu sukhito, dukkhitesu dukkhito, uppannesu kiccakaraṇīyesu attanā tesu yogaṃ āpajjati. Ayaṃ vuccati, bhikkhu, manussaggāho.
‘‘កតមោ ច, ភិក្ខុ, អមនុស្សគ្គាហោ? ឥធ, ភិក្ខុ, ឯកច្ចោ អញ្ញតរំ ទេវនិកាយំ បណិធាយ ព្រហ្មចរិយំ ចរតិ – ‘ឥមិនាហំ សីលេន វា វតេន វា តបេន វា ព្រហ្មចរិយេន វា ទេវោ វា ភវិស្សាមិ ទេវញ្ញតរោ វា’តិ។ អយំ វុច្ចតិ, ភិក្ខុ, អមនុស្សគ្គាហោ។ ‘អាវដ្ដគ្គាហោ’តិ ខោ, ភិក្ខុ, បញ្ចន្នេតំ កាមគុណានំ អធិវចនំ។
‘‘Katamo ca, bhikkhu, amanussaggāho? Idha, bhikkhu, ekacco aññataraṃ devanikāyaṃ paṇidhāya brahmacariyaṃ carati – ‘imināhaṃ sīlena vā vatena vā tapena vā brahmacariyena vā devo vā bhavissāmi devaññataro vā’ti. Ayaṃ vuccati, bhikkhu, amanussaggāho. ‘Āvaṭṭaggāho’ti kho, bhikkhu, pañcannetaṃ kāmaguṇānaṃ adhivacanaṃ.
‘‘កតមោ ច, ភិក្ខុ, អន្តោបូតិភាវោ? ឥធ, ភិក្ខុ, ឯកច្ចោ ទុស្សីលោ ហោតិ បាបធម្មោ អសុចិសង្កស្សរសមាចារោ បដិច្ឆន្នកម្មន្តោ អស្សមណោ សមណបដិញ្ញោ អព្រហ្មចារី ព្រហ្មចារិបដិញ្ញោ អន្តោបូតិ អវស្សុតោ កសម្ពុជាតោ។ អយំ វុច្ចតិ, ភិក្ខុ, ‘អន្តោបូតិភាវោ’’’តិ។
‘‘Katamo ca, bhikkhu, antopūtibhāvo? Idha, bhikkhu, ekacco dussīlo hoti pāpadhammo asucisaṅkassarasamācāro paṭicchannakammanto assamaṇo samaṇapaṭiñño abrahmacārī brahmacāripaṭiñño antopūti avassuto kasambujāto. Ayaṃ vuccati, bhikkhu, ‘antopūtibhāvo’’’ti.
តេន ខោ បន សមយេន នន្ទោ គោបាលកោ ភគវតោ អវិទូរេ ឋិតោ ហោតិ។ អថ ខោ នន្ទោ គោបាលកោ ភគវន្តំ ឯតទវោច – ‘‘អហំ ខោ, ភន្តេ, ន ឱរិមំ តីរំ ឧបគច្ឆាមិ, ន បារិមំ តីរំ ឧបគច្ឆាមិ, ន មជ្ឈេ សំសីទិស្សាមិ, ន ថលេ ឧស្សីទិស្សាមិ, ន មំ មនុស្សគ្គាហោ គហេស្សតិ, ន អមនុស្សគ្គាហោ គហេស្សតិ, ន អាវដ្ដគ្គាហោ គហេស្សតិ, ន អន្តោបូតិ ភវិស្សាមិ។ លភេយ្យាហំ, ភន្តេ, ភគវតោ សន្តិកេ បព្ពជ្ជំ, លភេយ្យំ ឧបសម្បទ’’ន្តិ។ ‘‘តេន ហិ ត្វំ, នន្ទ, សាមិកានំ គាវោ និយ្យាតេហី’’តិ 5។ ‘‘គមិស្សន្តិ, ភន្តេ, គាវោ វច្ឆគិទ្ធិនិយោ’’តិ។ ‘‘និយ្យាតេហេវ ត្វំ, នន្ទ, សាមិកានំ គាវោ’’តិ។ អថ ខោ នន្ទោ គោបាលកោ សាមិកានំ គាវោ និយ្យាតេត្វា យេន ភគវា តេនុបសង្កមិ; ឧបសង្កមិត្វា ភគវន្តំ ឯតទវោច – ‘‘និយ្យាតិតា 6, ភន្តេ, សាមិកានំ គាវោ។ លភេយ្យាហំ, ភន្តេ, ភគវតោ សន្តិកេ បព្ពជ្ជំ, លភេយ្យំ ឧបសម្បទ’’ន្តិ។ អលត្ថ ខោ នន្ទោ គោបាលកោ ភគវតោ សន្តិកេ បព្ពជ្ជំ, អលត្ថ ឧបសម្បទំ។ អចិរូបសម្បន្នោ ច បនាយស្មា នន្ទោ ឯកោ វូបកដ្ឋោ…បេ.… អញ្ញតរោ ច បនាយស្មា នន្ទោ អរហតំ អហោសីតិ។ ចតុត្ថំ។
Tena kho pana samayena nando gopālako bhagavato avidūre ṭhito hoti. Atha kho nando gopālako bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘ahaṃ kho, bhante, na orimaṃ tīraṃ upagacchāmi, na pārimaṃ tīraṃ upagacchāmi, na majjhe saṃsīdissāmi, na thale ussīdissāmi, na maṃ manussaggāho gahessati, na amanussaggāho gahessati, na āvaṭṭaggāho gahessati, na antopūti bhavissāmi. Labheyyāhaṃ, bhante, bhagavato santike pabbajjaṃ, labheyyaṃ upasampada’’nti. ‘‘Tena hi tvaṃ, nanda, sāmikānaṃ gāvo niyyātehī’’ti 7. ‘‘Gamissanti, bhante, gāvo vacchagiddhiniyo’’ti. ‘‘Niyyāteheva tvaṃ, nanda, sāmikānaṃ gāvo’’ti. Atha kho nando gopālako sāmikānaṃ gāvo niyyātetvā yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘niyyātitā 8, bhante, sāmikānaṃ gāvo. Labheyyāhaṃ, bhante, bhagavato santike pabbajjaṃ, labheyyaṃ upasampada’’nti. Alattha kho nando gopālako bhagavato santike pabbajjaṃ, alattha upasampadaṃ. Acirūpasampanno ca panāyasmā nando eko vūpakaṭṭho…pe… aññataro ca panāyasmā nando arahataṃ ahosīti. Catutthaṃ.
Footnotes:
Related texts:
អដ្ឋកថា • Aṭṭhakathā / សុត្តបិដក (អដ្ឋកថា) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / សំយុត្តនិកាយ (អដ្ឋកថា) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ៤. បឋមទារុក្ខន្ធោបមសុត្តវណ្ណនា • 4. Paṭhamadārukkhandhopamasuttavaṇṇanā
ដីកា • Tīkā / សុត្តបិដក (ដីកា) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / សំយុត្តនិកាយ (ដីកា) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) / ៤. បឋមទារុក្ខន្ធោបមសុត្តវណ្ណនា • 4. Paṭhamadārukkhandhopamasuttavaṇṇanā
