Library / Tipiṭaka / തിപിടക • Tipiṭaka / സംയുത്തനികായ • Saṃyuttanikāya |
൪. പഠമദാരുക്ഖന്ധോപമസുത്തം
4. Paṭhamadārukkhandhopamasuttaṃ
൨൪൧. ഏകം സമയം ഭഗവാ കോസമ്ബിയം വിഹരതി ഗങ്ഗായ നദിയാ തീരേ. അദ്ദസാ ഖോ ഭഗവാ മഹന്തം ദാരുക്ഖന്ധം ഗങ്ഗായ നദിയാ സോതേന വുയ്ഹമാനം. ദിസ്വാന ഭിക്ഖൂ ആമന്തേസി – ‘‘പസ്സഥ നോ തുമ്ഹേ, ഭിക്ഖവേ, അമും മഹന്തം ദാരുക്ഖന്ധം ഗങ്ഗായ നദിയാ സോതേന വുയ്ഹമാന’’ന്തി? ‘‘ഏവം, ഭന്തേ’’. ‘‘സചേ സോ, ഭിക്ഖവേ, ദാരുക്ഖന്ധോ ന ഓരിമം തീരം ഉപഗച്ഛതി, ന പാരിമം തീരം ഉപഗച്ഛതി, ന മജ്ഝേ സംസീദിസ്സതി, ന ഥലേ ഉസ്സീദിസ്സതി, ന മനുസ്സഗ്ഗാഹോ ഗഹേസ്സതി, ന അമനുസ്സഗ്ഗാഹോ ഗഹേസ്സതി, ന ആവട്ടഗ്ഗാഹോ ഗഹേസ്സതി, ന അന്തോപൂതി ഭവിസ്സതി; ഏവഞ്ഹി സോ, ഭിക്ഖവേ, ദാരുക്ഖന്ധോ സമുദ്ദനിന്നോ ഭവിസ്സതി സമുദ്ദപോണോ സമുദ്ദപബ്ഭാരോ. തം കിസ്സ ഹേതു? സമുദ്ദനിന്നോ, ഭിക്ഖവേ, ഗങ്ഗായ നദിയാ സോതോ സമുദ്ദപോണോ സമുദ്ദപബ്ഭാരോ.
241. Ekaṃ samayaṃ bhagavā kosambiyaṃ viharati gaṅgāya nadiyā tīre. Addasā kho bhagavā mahantaṃ dārukkhandhaṃ gaṅgāya nadiyā sotena vuyhamānaṃ. Disvāna bhikkhū āmantesi – ‘‘passatha no tumhe, bhikkhave, amuṃ mahantaṃ dārukkhandhaṃ gaṅgāya nadiyā sotena vuyhamāna’’nti? ‘‘Evaṃ, bhante’’. ‘‘Sace so, bhikkhave, dārukkhandho na orimaṃ tīraṃ upagacchati, na pārimaṃ tīraṃ upagacchati, na majjhe saṃsīdissati, na thale ussīdissati, na manussaggāho gahessati, na amanussaggāho gahessati, na āvaṭṭaggāho gahessati, na antopūti bhavissati; evañhi so, bhikkhave, dārukkhandho samuddaninno bhavissati samuddapoṇo samuddapabbhāro. Taṃ kissa hetu? Samuddaninno, bhikkhave, gaṅgāya nadiyā soto samuddapoṇo samuddapabbhāro.
‘‘ഏവമേവ ഖോ, ഭിക്ഖവേ, സചേ തുമ്ഹേപി ന ഓരിമം തീരം ഉപഗച്ഛഥ, ന പാരിമം തീരം ഉപഗച്ഛഥ; ന മജ്ഝേ സംസീദിസ്സഥ, ന ഥലേ ഉസ്സീദിസ്സഥ, ന മനുസ്സഗ്ഗാഹോ ഗഹേസ്സതി, ന അമനുസ്സഗ്ഗാഹോ ഗഹേസ്സതി, ന ആവട്ടഗ്ഗാഹോ ഗഹേസ്സതി, ന അന്തോപൂതീ ഭവിസ്സഥ; ഏവം തുമ്ഹേ , ഭിക്ഖവേ, നിബ്ബാനനിന്നാ ഭവിസ്സഥ നിബ്ബാനപോണാ നിബ്ബാനപബ്ഭാരാ. തം കിസ്സ ഹേതു? നിബ്ബാനനിന്നാ, ഭിക്ഖവേ, സമ്മാദിട്ഠി നിബ്ബാനപോണാ നിബ്ബാനപബ്ഭാരാ’’തി. ഏവം വുത്തേ, അഞ്ഞതരോ ഭിക്ഖു ഭഗവന്തം ഏതദവോച – ‘‘കിം നു ഖോ, ഭന്തേ, ഓരിമം തീരം, കിം പാരിമം തീരം, കോ മജ്ഝേ സംസാദോ 1, കോ ഥലേ ഉസ്സാദോ, കോ മനുസ്സഗ്ഗാഹോ, കോ അമനുസ്സഗ്ഗാഹോ, കോ ആവട്ടഗ്ഗാഹോ, കോ അന്തോപൂതിഭാവോ’’തി?
‘‘Evameva kho, bhikkhave, sace tumhepi na orimaṃ tīraṃ upagacchatha, na pārimaṃ tīraṃ upagacchatha; na majjhe saṃsīdissatha, na thale ussīdissatha, na manussaggāho gahessati, na amanussaggāho gahessati, na āvaṭṭaggāho gahessati, na antopūtī bhavissatha; evaṃ tumhe , bhikkhave, nibbānaninnā bhavissatha nibbānapoṇā nibbānapabbhārā. Taṃ kissa hetu? Nibbānaninnā, bhikkhave, sammādiṭṭhi nibbānapoṇā nibbānapabbhārā’’ti. Evaṃ vutte, aññataro bhikkhu bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘kiṃ nu kho, bhante, orimaṃ tīraṃ, kiṃ pārimaṃ tīraṃ, ko majjhe saṃsādo 2, ko thale ussādo, ko manussaggāho, ko amanussaggāho, ko āvaṭṭaggāho, ko antopūtibhāvo’’ti?
‘‘‘ഓരിമം തീര’ന്തി ഖോ, ഭിക്ഖു, ഛന്നേതം അജ്ഝത്തികാനം ആയതനാനം അധിവചനം. ‘പാരിമം തീര’ന്തി ഖോ , ഭിക്ഖു, ഛന്നേതം ബാഹിരാനം ആയതനാനം അധിവചനം. ‘മജ്ഝേ സംസാദോ’തി ഖോ, ഭിക്ഖു, നന്ദീരാഗസ്സേതം അധിവചനം. ‘ഥലേ ഉസ്സാദോ’തി ഖോ, ഭിക്ഖു, അസ്മിമാനസ്സേതം അധിവചനം.
‘‘‘Orimaṃ tīra’nti kho, bhikkhu, channetaṃ ajjhattikānaṃ āyatanānaṃ adhivacanaṃ. ‘Pārimaṃ tīra’nti kho , bhikkhu, channetaṃ bāhirānaṃ āyatanānaṃ adhivacanaṃ. ‘Majjhe saṃsādo’ti kho, bhikkhu, nandīrāgassetaṃ adhivacanaṃ. ‘Thale ussādo’ti kho, bhikkhu, asmimānassetaṃ adhivacanaṃ.
‘‘കതമോ ച, ഭിക്ഖു, മനുസ്സഗ്ഗാഹോ? ഇധ, ഭിക്ഖു, ഗിഹീഹി സംസട്ഠോ 3 വിഹരതി, സഹനന്ദീ സഹസോകീ, സുഖിതേസു സുഖിതോ, ദുക്ഖിതേസു ദുക്ഖിതോ, ഉപ്പന്നേസു കിച്ചകരണീയേസു അത്തനാ തേസു യോഗം ആപജ്ജതി. അയം വുച്ചതി, ഭിക്ഖു, മനുസ്സഗ്ഗാഹോ.
‘‘Katamo ca, bhikkhu, manussaggāho? Idha, bhikkhu, gihīhi saṃsaṭṭho 4 viharati, sahanandī sahasokī, sukhitesu sukhito, dukkhitesu dukkhito, uppannesu kiccakaraṇīyesu attanā tesu yogaṃ āpajjati. Ayaṃ vuccati, bhikkhu, manussaggāho.
‘‘കതമോ ച, ഭിക്ഖു, അമനുസ്സഗ്ഗാഹോ? ഇധ, ഭിക്ഖു, ഏകച്ചോ അഞ്ഞതരം ദേവനികായം പണിധായ ബ്രഹ്മചരിയം ചരതി – ‘ഇമിനാഹം സീലേന വാ വതേന വാ തപേന വാ ബ്രഹ്മചരിയേന വാ ദേവോ വാ ഭവിസ്സാമി ദേവഞ്ഞതരോ വാ’തി. അയം വുച്ചതി, ഭിക്ഖു, അമനുസ്സഗ്ഗാഹോ. ‘ആവട്ടഗ്ഗാഹോ’തി ഖോ, ഭിക്ഖു, പഞ്ചന്നേതം കാമഗുണാനം അധിവചനം.
‘‘Katamo ca, bhikkhu, amanussaggāho? Idha, bhikkhu, ekacco aññataraṃ devanikāyaṃ paṇidhāya brahmacariyaṃ carati – ‘imināhaṃ sīlena vā vatena vā tapena vā brahmacariyena vā devo vā bhavissāmi devaññataro vā’ti. Ayaṃ vuccati, bhikkhu, amanussaggāho. ‘Āvaṭṭaggāho’ti kho, bhikkhu, pañcannetaṃ kāmaguṇānaṃ adhivacanaṃ.
‘‘കതമോ ച, ഭിക്ഖു, അന്തോപൂതിഭാവോ? ഇധ, ഭിക്ഖു, ഏകച്ചോ ദുസ്സീലോ ഹോതി പാപധമ്മോ അസുചിസങ്കസ്സരസമാചാരോ പടിച്ഛന്നകമ്മന്തോ അസ്സമണോ സമണപടിഞ്ഞോ അബ്രഹ്മചാരീ ബ്രഹ്മചാരിപടിഞ്ഞോ അന്തോപൂതി അവസ്സുതോ കസമ്ബുജാതോ. അയം വുച്ചതി, ഭിക്ഖു, ‘അന്തോപൂതിഭാവോ’’’തി.
‘‘Katamo ca, bhikkhu, antopūtibhāvo? Idha, bhikkhu, ekacco dussīlo hoti pāpadhammo asucisaṅkassarasamācāro paṭicchannakammanto assamaṇo samaṇapaṭiñño abrahmacārī brahmacāripaṭiñño antopūti avassuto kasambujāto. Ayaṃ vuccati, bhikkhu, ‘antopūtibhāvo’’’ti.
തേന ഖോ പന സമയേന നന്ദോ ഗോപാലകോ ഭഗവതോ അവിദൂരേ ഠിതോ ഹോതി. അഥ ഖോ നന്ദോ ഗോപാലകോ ഭഗവന്തം ഏതദവോച – ‘‘അഹം ഖോ, ഭന്തേ, ന ഓരിമം തീരം ഉപഗച്ഛാമി, ന പാരിമം തീരം ഉപഗച്ഛാമി, ന മജ്ഝേ സംസീദിസ്സാമി, ന ഥലേ ഉസ്സീദിസ്സാമി, ന മം മനുസ്സഗ്ഗാഹോ ഗഹേസ്സതി, ന അമനുസ്സഗ്ഗാഹോ ഗഹേസ്സതി, ന ആവട്ടഗ്ഗാഹോ ഗഹേസ്സതി, ന അന്തോപൂതി ഭവിസ്സാമി. ലഭേയ്യാഹം, ഭന്തേ, ഭഗവതോ സന്തികേ പബ്ബജ്ജം, ലഭേയ്യം ഉപസമ്പദ’’ന്തി. ‘‘തേന ഹി ത്വം, നന്ദ, സാമികാനം ഗാവോ നിയ്യാതേഹീ’’തി 5. ‘‘ഗമിസ്സന്തി, ഭന്തേ, ഗാവോ വച്ഛഗിദ്ധിനിയോ’’തി. ‘‘നിയ്യാതേഹേവ ത്വം, നന്ദ, സാമികാനം ഗാവോ’’തി. അഥ ഖോ നന്ദോ ഗോപാലകോ സാമികാനം ഗാവോ നിയ്യാതേത്വാ യേന ഭഗവാ തേനുപസങ്കമി; ഉപസങ്കമിത്വാ ഭഗവന്തം ഏതദവോച – ‘‘നിയ്യാതിതാ 6, ഭന്തേ, സാമികാനം ഗാവോ. ലഭേയ്യാഹം, ഭന്തേ, ഭഗവതോ സന്തികേ പബ്ബജ്ജം, ലഭേയ്യം ഉപസമ്പദ’’ന്തി. അലത്ഥ ഖോ നന്ദോ ഗോപാലകോ ഭഗവതോ സന്തികേ പബ്ബജ്ജം, അലത്ഥ ഉപസമ്പദം. അചിരൂപസമ്പന്നോ ച പനായസ്മാ നന്ദോ ഏകോ വൂപകട്ഠോ…പേ॰… അഞ്ഞതരോ ച പനായസ്മാ നന്ദോ അരഹതം അഹോസീതി. ചതുത്ഥം.
Tena kho pana samayena nando gopālako bhagavato avidūre ṭhito hoti. Atha kho nando gopālako bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘ahaṃ kho, bhante, na orimaṃ tīraṃ upagacchāmi, na pārimaṃ tīraṃ upagacchāmi, na majjhe saṃsīdissāmi, na thale ussīdissāmi, na maṃ manussaggāho gahessati, na amanussaggāho gahessati, na āvaṭṭaggāho gahessati, na antopūti bhavissāmi. Labheyyāhaṃ, bhante, bhagavato santike pabbajjaṃ, labheyyaṃ upasampada’’nti. ‘‘Tena hi tvaṃ, nanda, sāmikānaṃ gāvo niyyātehī’’ti 7. ‘‘Gamissanti, bhante, gāvo vacchagiddhiniyo’’ti. ‘‘Niyyāteheva tvaṃ, nanda, sāmikānaṃ gāvo’’ti. Atha kho nando gopālako sāmikānaṃ gāvo niyyātetvā yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘niyyātitā 8, bhante, sāmikānaṃ gāvo. Labheyyāhaṃ, bhante, bhagavato santike pabbajjaṃ, labheyyaṃ upasampada’’nti. Alattha kho nando gopālako bhagavato santike pabbajjaṃ, alattha upasampadaṃ. Acirūpasampanno ca panāyasmā nando eko vūpakaṭṭho…pe… aññataro ca panāyasmā nando arahataṃ ahosīti. Catutthaṃ.
Footnotes:
Related texts:
അട്ഠകഥാ • Aṭṭhakathā / സുത്തപിടക (അട്ഠകഥാ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / സംയുത്തനികായ (അട്ഠകഥാ) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ൪. പഠമദാരുക്ഖന്ധോപമസുത്തവണ്ണനാ • 4. Paṭhamadārukkhandhopamasuttavaṇṇanā
ടീകാ • Tīkā / സുത്തപിടക (ടീകാ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / സംയുത്തനികായ (ടീകാ) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) / ൪. പഠമദാരുക്ഖന്ധോപമസുത്തവണ്ണനാ • 4. Paṭhamadārukkhandhopamasuttavaṇṇanā