Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / အင္ဂုတ္တရနိကာယ • Aṅguttaranikāya |
၃. ပဌမဓမ္မဝိဟာရီသုတ္တံ
3. Paṭhamadhammavihārīsuttaṃ
၇၃. အထ ခော အညတရော ဘိက္ခု ယေန ဘဂဝာ တေနုပသင္ကမိ; ဥပသင္ကမိတ္ဝာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝာဒေတ္ဝာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခော သော ဘိက္ခု ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝောစ – ‘‘‘ဓမ္မဝိဟာရီ, ဓမ္မဝိဟာရီ’တိ, ဘန္တေ, ဝုစ္စတိ။ ကိတ္တာဝတာ နု ခော, ဘန္တေ, ဘိက္ခု ဓမ္မဝိဟာရီ ဟောတီ’’တိ?
73. Atha kho aññataro bhikkhu yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinno kho so bhikkhu bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘‘dhammavihārī, dhammavihārī’ti, bhante, vuccati. Kittāvatā nu kho, bhante, bhikkhu dhammavihārī hotī’’ti?
‘‘ဣဓ, ဘိက္ခု, ဘိက္ခု ဓမ္မံ ပရိယာပုဏာတိ – သုတ္တံ, ဂေယ္ယံ, ဝေယ္ယာကရဏံ, ဂာထံ, ဥဒာနံ, ဣတိဝုတ္တကံ, ဇာတကံ, အဗ္ဘုတဓမ္မံ, ဝေဒလ္လံ။ သော တာယ ဓမ္မပရိယတ္တိယာ ဒိဝသံ အတိနာမေတိ, ရိဉ္စတိ ပဋိသလ္လာနံ, နာနုယုဉ္ဇတိ အဇ္ဈတ္တံ စေတောသမထံ။ အယံ ဝုစ္စတိ, ဘိက္ခု – ‘ဘိက္ခု ပရိယတ္တိဗဟုလော, နော ဓမ္မဝိဟာရီ’’’။
‘‘Idha, bhikkhu, bhikkhu dhammaṃ pariyāpuṇāti – suttaṃ, geyyaṃ, veyyākaraṇaṃ, gāthaṃ, udānaṃ, itivuttakaṃ, jātakaṃ, abbhutadhammaṃ, vedallaṃ. So tāya dhammapariyattiyā divasaṃ atināmeti, riñcati paṭisallānaṃ, nānuyuñjati ajjhattaṃ cetosamathaṃ. Ayaṃ vuccati, bhikkhu – ‘bhikkhu pariyattibahulo, no dhammavihārī’’’.
‘‘ပုန စပရံ, ဘိက္ခု, ဘိက္ခု ယထာသုတံ ယထာပရိယတ္တံ ဓမ္မံ ဝိတ္ထာရေန ပရေသံ ဒေသေတိ။ သော တာယ ဓမ္မပညတ္တိယာ ဒိဝသံ အတိနာမေတိ, ရိဉ္စတိ ပဋိသလ္လာနံ, နာနုယုဉ္ဇတိ အဇ္ဈတ္တံ စေတောသမထံ။ အယံ ဝုစ္စတိ, ဘိက္ခု – ‘ဘိက္ခု ပညတ္တိဗဟုလော, နော ဓမ္မဝိဟာရီ’’’။
‘‘Puna caparaṃ, bhikkhu, bhikkhu yathāsutaṃ yathāpariyattaṃ dhammaṃ vitthārena paresaṃ deseti. So tāya dhammapaññattiyā divasaṃ atināmeti, riñcati paṭisallānaṃ, nānuyuñjati ajjhattaṃ cetosamathaṃ. Ayaṃ vuccati, bhikkhu – ‘bhikkhu paññattibahulo, no dhammavihārī’’’.
‘‘ပုန စပရံ, ဘိက္ခု, ဘိက္ခု ယထာသုတံ ယထာပရိယတ္တံ ဓမ္မံ ဝိတ္ထာရေန သဇ္ဈာယံ ကရောတိ။ သော တေန သဇ္ဈာယေန ဒိဝသံ အတိနာမေတိ, ရိဉ္စတိ ပဋိသလ္လာနံ, နာနုယုဉ္ဇတိ အဇ္ဈတ္တံ စေတောသမထံ။ အယံ ဝုစ္စတိ, ဘိက္ခု – ‘ဘိက္ခု သဇ္ဈာယဗဟုလော, နော ဓမ္မဝိဟာရီ’’’။
‘‘Puna caparaṃ, bhikkhu, bhikkhu yathāsutaṃ yathāpariyattaṃ dhammaṃ vitthārena sajjhāyaṃ karoti. So tena sajjhāyena divasaṃ atināmeti, riñcati paṭisallānaṃ, nānuyuñjati ajjhattaṃ cetosamathaṃ. Ayaṃ vuccati, bhikkhu – ‘bhikkhu sajjhāyabahulo, no dhammavihārī’’’.
‘‘ပုန စပရံ, ဘိက္ခု, ဘိက္ခု ယထာသုတံ ယထာပရိယတ္တံ ဓမ္မံ စေတသာ အနုဝိတက္ကေတိ အနုဝိစာရေတိ မနသာနုပေက္ခတိ။ သော တေဟိ ဓမ္မဝိတက္ကေဟိ ဒိဝသံ အတိနာမေတိ, ရိဉ္စတိ ပဋိသလ္လာနံ, နာနုယုဉ္ဇတိ အဇ္ဈတ္တံ စေတောသမထံ။ အယံ ဝုစ္စတိ, ဘိက္ခု – ‘ဘိက္ခု ဝိတက္ကဗဟုလော, နော ဓမ္မဝိဟာရီ’’’။
‘‘Puna caparaṃ, bhikkhu, bhikkhu yathāsutaṃ yathāpariyattaṃ dhammaṃ cetasā anuvitakketi anuvicāreti manasānupekkhati. So tehi dhammavitakkehi divasaṃ atināmeti, riñcati paṭisallānaṃ, nānuyuñjati ajjhattaṃ cetosamathaṃ. Ayaṃ vuccati, bhikkhu – ‘bhikkhu vitakkabahulo, no dhammavihārī’’’.
‘‘ဣဓ, ဘိက္ခု, ဘိက္ခု ဓမ္မံ ပရိယာပုဏာတိ – သုတ္တံ, ဂေယ္ယံ, ဝေယ္ယာကရဏံ, ဂာထံ, ဥဒာနံ, ဣတိဝုတ္တကံ, ဇာတကံ, အဗ္ဘုတဓမ္မံ, ဝေဒလ္လံ။ သော တာယ ဓမ္မပရိယတ္တိယာ န ဒိဝသံ အတိနာမေတိ, နာပိ ရိဉ္စတိ ပဋိသလ္လာနံ, အနုယုဉ္ဇတိ အဇ္ဈတ္တံ စေတောသမထံ။ ဧဝံ ခော, ဘိက္ခု, ဘိက္ခု ဓမ္မဝိဟာရီ ဟောတိ။
‘‘Idha, bhikkhu, bhikkhu dhammaṃ pariyāpuṇāti – suttaṃ, geyyaṃ, veyyākaraṇaṃ, gāthaṃ, udānaṃ, itivuttakaṃ, jātakaṃ, abbhutadhammaṃ, vedallaṃ. So tāya dhammapariyattiyā na divasaṃ atināmeti, nāpi riñcati paṭisallānaṃ, anuyuñjati ajjhattaṃ cetosamathaṃ. Evaṃ kho, bhikkhu, bhikkhu dhammavihārī hoti.
‘‘ဣတိ ခော, ဘိက္ခု, ဒေသိတော မယာ ပရိယတ္တိဗဟုလော, ဒေသိတော ပညတ္တိဗဟုလော, ဒေသိတော သဇ္ဈာယဗဟုလော, ဒေသိတော ဝိတက္ကဗဟုလော, ဒေသိတော ဓမ္မဝိဟာရီ။ ယံ ခော, ဘိက္ခု 1, သတ္ထာရာ ကရဏီယံ သာဝကာနံ ဟိတေသိနာ အနုကမ္ပကေန အနုကမ္ပံ ဥပာဒာယ, ကတံ ဝော တံ မယာ။ ဧတာနိ, ဘိက္ခု, ရုက္ခမူလာနိ, ဧတာနိ သုညာဂာရာနိ။ ဈာယထ, ဘိက္ခု, မာ ပမာဒတ္ထ , မာ ပစ္ဆာ ဝိပ္ပဋိသာရိနော အဟုဝတ္ထ။ အယံ ဝော အမ္ဟာကံ အနုသာသနီ’’တိ။ တတိယံ။
‘‘Iti kho, bhikkhu, desito mayā pariyattibahulo, desito paññattibahulo, desito sajjhāyabahulo, desito vitakkabahulo, desito dhammavihārī. Yaṃ kho, bhikkhu 2, satthārā karaṇīyaṃ sāvakānaṃ hitesinā anukampakena anukampaṃ upādāya, kataṃ vo taṃ mayā. Etāni, bhikkhu, rukkhamūlāni, etāni suññāgārāni. Jhāyatha, bhikkhu, mā pamādattha , mā pacchā vippaṭisārino ahuvattha. Ayaṃ vo amhākaṃ anusāsanī’’ti. Tatiyaṃ.
Footnotes:
Related texts:
အဋ္ဌကထာ • Aṭṭhakathā / သုတ္တပိဋက (အဋ္ဌကထာ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / အင္ဂုတ္တရနိကာယ (အဋ္ဌကထာ) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) / ၃. ပဌမဓမ္မဝိဟာရီသုတ္တဝဏ္ဏနာ • 3. Paṭhamadhammavihārīsuttavaṇṇanā
ဋီကာ • Tīkā / သုတ္တပိဋက (ဋီကာ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / အင္ဂုတ္တရနိကာယ (ဋီကာ) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) / ၃-၄. ပဌမဓမ္မဝိဟာရီသုတ္တာဒိဝဏ္ဏနာ • 3-4. Paṭhamadhammavihārīsuttādivaṇṇanā