| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / अङ्गुत्तरनिकाय (अट्ठकथा) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) |
३. पठमधम्मविहारीसुत्तवण्णना
3. Paṭhamadhammavihārīsuttavaṇṇanā
७३. ततिये दिवसं अतिनामेतीति दिवसं अतिक्कामेति। रिञ्चति पटिसल्लानन्ति एकीभावं विस्सज्जेति। देसेतीति कथेति पकासेति। धम्मपञ्ञत्तियाति धम्मस्स पञ्ञापनाय। धम्मं परियापुणातीति नवङ्गवसेन चतुसच्चधम्मं परियापुणाति वळञ्जेति कथेति। न रिञ्चति पटिसल्लानन्ति एकीभावं न विस्सज्जेति। अनुयुञ्जति अज्झत्तं चेतोसमथन्ति नियकज्झत्ते चित्तसमाधिं आसेवति भावेति, समथकम्मट्ठाने युत्तप्पयुत्तो होति।
73. Tatiye divasaṃ atināmetīti divasaṃ atikkāmeti. Riñcati paṭisallānanti ekībhāvaṃ vissajjeti. Desetīti katheti pakāseti. Dhammapaññattiyāti dhammassa paññāpanāya. Dhammaṃpariyāpuṇātīti navaṅgavasena catusaccadhammaṃ pariyāpuṇāti vaḷañjeti katheti. Na riñcati paṭisallānanti ekībhāvaṃ na vissajjeti. Anuyuñjati ajjhattaṃ cetosamathanti niyakajjhatte cittasamādhiṃ āsevati bhāveti, samathakammaṭṭhāne yuttappayutto hoti.
हितेसिनाति हितं एसन्तेन। अनुकम्पकेनाति अनुकम्पमानेन। अनुकम्पं उपादायाति अनुकम्पं चित्तेन परिग्गहेत्वा, पटिच्चातिपि वुत्तं होति। कतं वो तं मयाति तं मया इमे पञ्च पुग्गले देसेन्तेन तुम्हाकं कतं। एत्तकमेव हि अनुकम्पकस्स सत्थु किच्चं यदिदं अविपरीतधम्मदेसना, इतो परं पन पटिपत्ति नाम सावकानं किच्चं। तेनाह – एतानि भिक्खु रुक्खमूलानि…पे॰… अम्हाकं अनुसासनीति। तत्थ च रुक्खमूलानीति इमिना रुक्खमूलसेनासनं दस्सेति। सुञ्ञागारानीति इमिना जनविवित्तट्ठानं। उभयेनापि च योगानुरूपं सेनासनमाचिक्खति, दायज्जं निय्यातेति। झायथाति आरम्मणूपनिज्झानेन अट्ठतिंसारम्मणानि, लक्खणूपनिज्झानेन च अनिच्चादितो खन्धायतनादीनि उपनिज्झायथ, समथञ्च विपस्सनञ्च वड्ढेथाति वुत्तं होति। मा पमादत्थाति मा पमज्जित्थ। मा पच्छा विप्पटिसारिनो अहुवत्थाति ये हि पुब्बे दहरकाले आरोग्यकाले सत्तसप्पायादिसम्पत्तिकाले सत्थु सम्मुखीभावकाले च योनिसोमनसिकारविरहिता रत्तिन्दिवं मङ्कुलभत्ता हुत्वा सेय्यसुखमिद्धसुखमनुयुत्ता पमज्जन्ति, ते पच्छा जराकाले रोगकाले मरणकाले विपत्तिकाले सत्थु परिनिब्बानकाले च तं पुब्बे पमादविहारं अनुस्सरन्ता सप्पटिसन्धिकालकिरियञ्च भारियं सम्पस्समाना विप्पटिसारिनो होन्ति। तुम्हे पन तादिसा मा अहुवत्थाति एतमत्थं दस्सेन्तो आह – ‘‘मा पच्छा विप्पटिसारिनो अहुवत्था’’ति। अयं वो अम्हाकं अनुसासनीति अयं अम्हाकं सन्तिका ‘‘झायथ मा पमादत्था’’ति तुम्हाकं अनुसासनी, ओवादोति वुत्तं होति।
Hitesināti hitaṃ esantena. Anukampakenāti anukampamānena. Anukampaṃ upādāyāti anukampaṃ cittena pariggahetvā, paṭiccātipi vuttaṃ hoti. Kataṃ vo taṃ mayāti taṃ mayā ime pañca puggale desentena tumhākaṃ kataṃ. Ettakameva hi anukampakassa satthu kiccaṃ yadidaṃ aviparītadhammadesanā, ito paraṃ pana paṭipatti nāma sāvakānaṃ kiccaṃ. Tenāha – etāni bhikkhu rukkhamūlāni…pe… amhākaṃ anusāsanīti. Tattha ca rukkhamūlānīti iminā rukkhamūlasenāsanaṃ dasseti. Suññāgārānīti iminā janavivittaṭṭhānaṃ. Ubhayenāpi ca yogānurūpaṃ senāsanamācikkhati, dāyajjaṃ niyyāteti. Jhāyathāti ārammaṇūpanijjhānena aṭṭhatiṃsārammaṇāni, lakkhaṇūpanijjhānena ca aniccādito khandhāyatanādīni upanijjhāyatha, samathañca vipassanañca vaḍḍhethāti vuttaṃ hoti. Mā pamādatthāti mā pamajjittha. Mā pacchā vippaṭisārino ahuvatthāti ye hi pubbe daharakāle ārogyakāle sattasappāyādisampattikāle satthu sammukhībhāvakāle ca yonisomanasikāravirahitā rattindivaṃ maṅkulabhattā hutvā seyyasukhamiddhasukhamanuyuttā pamajjanti, te pacchā jarākāle rogakāle maraṇakāle vipattikāle satthu parinibbānakāle ca taṃ pubbe pamādavihāraṃ anussarantā sappaṭisandhikālakiriyañca bhāriyaṃ sampassamānā vippaṭisārino honti. Tumhe pana tādisā mā ahuvatthāti etamatthaṃ dassento āha – ‘‘mā pacchā vippaṭisārino ahuvatthā’’ti. Ayaṃ vo amhākaṃ anusāsanīti ayaṃ amhākaṃ santikā ‘‘jhāyatha mā pamādatthā’’ti tumhākaṃ anusāsanī, ovādoti vuttaṃ hoti.
Related texts:
तिपिटक (मूल) • Tipiṭaka (Mūla) / सुत्तपिटक • Suttapiṭaka / अङ्गुत्तरनिकाय • Aṅguttaranikāya / ३. पठमधम्मविहारीसुत्तं • 3. Paṭhamadhammavihārīsuttaṃ
टीका • Tīkā / सुत्तपिटक (टीका) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / अङ्गुत्तरनिकाय (टीका) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) / ३-४. पठमधम्मविहारीसुत्तादिवण्णना • 3-4. Paṭhamadhammavihārīsuttādivaṇṇanā
