| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / องฺคุตฺตรนิกาย (อฎฺฐกถา) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) |
๓. ปฐมธมฺมวิหารีสุตฺตวณฺณนา
3. Paṭhamadhammavihārīsuttavaṇṇanā
๗๓. ตติเย ทิวสํ อตินาเมตีติ ทิวสํ อติกฺกาเมติฯ ริญฺจติ ปฎิสลฺลานนฺติ เอกีภาวํ วิสฺสเชฺชติฯ เทเสตีติ กเถติ ปกาเสติฯ ธมฺมปญฺญตฺติยาติ ธมฺมสฺส ปญฺญาปนายฯ ธมฺมํ ปริยาปุณาตีติ นวงฺควเสน จตุสจฺจธมฺมํ ปริยาปุณาติ วฬเญฺชติ กเถติฯ น ริญฺจติ ปฎิสลฺลานนฺติ เอกีภาวํ น วิสฺสเชฺชติฯ อนุยุญฺชติ อชฺฌตฺตํ เจโตสมถนฺติ นิยกชฺฌเตฺต จิตฺตสมาธิํ อาเสวติ ภาเวติ, สมถกมฺมฎฺฐาเน ยุตฺตปฺปยุโตฺต โหติฯ
73. Tatiye divasaṃ atināmetīti divasaṃ atikkāmeti. Riñcati paṭisallānanti ekībhāvaṃ vissajjeti. Desetīti katheti pakāseti. Dhammapaññattiyāti dhammassa paññāpanāya. Dhammaṃpariyāpuṇātīti navaṅgavasena catusaccadhammaṃ pariyāpuṇāti vaḷañjeti katheti. Na riñcati paṭisallānanti ekībhāvaṃ na vissajjeti. Anuyuñjati ajjhattaṃ cetosamathanti niyakajjhatte cittasamādhiṃ āsevati bhāveti, samathakammaṭṭhāne yuttappayutto hoti.
หิเตสินาติ หิตํ เอสเนฺตนฯ อนุกมฺปเกนาติ อนุกมฺปมาเนนฯ อนุกมฺปํ อุปาทายาติ อนุกมฺปํ จิเตฺตน ปริคฺคเหตฺวา, ปฎิจฺจาติปิ วุตฺตํ โหติฯ กตํ โว ตํ มยาติ ตํ มยา อิเม ปญฺจ ปุคฺคเล เทเสเนฺตน ตุมฺหากํ กตํฯ เอตฺตกเมว หิ อนุกมฺปกสฺส สตฺถุ กิจฺจํ ยทิทํ อวิปรีตธมฺมเทสนา, อิโต ปรํ ปน ปฎิปตฺติ นาม สาวกานํ กิจฺจํฯ เตนาห – เอตานิ ภิกฺขุ รุกฺขมูลานิ…เป.… อมฺหากํ อนุสาสนีติฯ ตตฺถ จ รุกฺขมูลานีติ อิมินา รุกฺขมูลเสนาสนํ ทเสฺสติฯ สุญฺญาคารานีติ อิมินา ชนวิวิตฺตฎฺฐานํฯ อุภเยนาปิ จ โยคานุรูปํ เสนาสนมาจิกฺขติ, ทายชฺชํ นิยฺยาเตติฯ ฌายถาติ อารมฺมณูปนิชฺฌาเนน อฎฺฐติํสารมฺมณานิ, ลกฺขณูปนิชฺฌาเนน จ อนิจฺจาทิโต ขนฺธายตนาทีนิ อุปนิชฺฌายถ, สมถญฺจ วิปสฺสนญฺจ วเฑฺฒถาติ วุตฺตํ โหติฯ มา ปมาทตฺถาติ มา ปมชฺชิตฺถฯ มา ปจฺฉา วิปฺปฎิสาริโน อหุวตฺถาติ เย หิ ปุเพฺพ ทหรกาเล อาโรคฺยกาเล สตฺตสปฺปายาทิสมฺปตฺติกาเล สตฺถุ สมฺมุขีภาวกาเล จ โยนิโสมนสิการวิรหิตา รตฺตินฺทิวํ มงฺกุลภตฺตา หุตฺวา เสยฺยสุขมิทฺธสุขมนุยุตฺตา ปมชฺชนฺติ, เต ปจฺฉา ชรากาเล โรคกาเล มรณกาเล วิปตฺติกาเล สตฺถุ ปรินิพฺพานกาเล จ ตํ ปุเพฺพ ปมาทวิหารํ อนุสฺสรนฺตา สปฺปฎิสนฺธิกาลกิริยญฺจ ภาริยํ สมฺปสฺสมานา วิปฺปฎิสาริโน โหนฺติฯ ตุเมฺห ปน ตาทิสา มา อหุวตฺถาติ เอตมตฺถํ ทเสฺสโนฺต อาห – ‘‘มา ปจฺฉา วิปฺปฎิสาริโน อหุวตฺถา’’ติฯ อยํ โว อมฺหากํ อนุสาสนีติ อยํ อมฺหากํ สนฺติกา ‘‘ฌายถ มา ปมาทตฺถา’’ติ ตุมฺหากํ อนุสาสนี, โอวาโทติ วุตฺตํ โหติฯ
Hitesināti hitaṃ esantena. Anukampakenāti anukampamānena. Anukampaṃ upādāyāti anukampaṃ cittena pariggahetvā, paṭiccātipi vuttaṃ hoti. Kataṃ vo taṃ mayāti taṃ mayā ime pañca puggale desentena tumhākaṃ kataṃ. Ettakameva hi anukampakassa satthu kiccaṃ yadidaṃ aviparītadhammadesanā, ito paraṃ pana paṭipatti nāma sāvakānaṃ kiccaṃ. Tenāha – etāni bhikkhu rukkhamūlāni…pe… amhākaṃ anusāsanīti. Tattha ca rukkhamūlānīti iminā rukkhamūlasenāsanaṃ dasseti. Suññāgārānīti iminā janavivittaṭṭhānaṃ. Ubhayenāpi ca yogānurūpaṃ senāsanamācikkhati, dāyajjaṃ niyyāteti. Jhāyathāti ārammaṇūpanijjhānena aṭṭhatiṃsārammaṇāni, lakkhaṇūpanijjhānena ca aniccādito khandhāyatanādīni upanijjhāyatha, samathañca vipassanañca vaḍḍhethāti vuttaṃ hoti. Mā pamādatthāti mā pamajjittha. Mā pacchā vippaṭisārino ahuvatthāti ye hi pubbe daharakāle ārogyakāle sattasappāyādisampattikāle satthu sammukhībhāvakāle ca yonisomanasikāravirahitā rattindivaṃ maṅkulabhattā hutvā seyyasukhamiddhasukhamanuyuttā pamajjanti, te pacchā jarākāle rogakāle maraṇakāle vipattikāle satthu parinibbānakāle ca taṃ pubbe pamādavihāraṃ anussarantā sappaṭisandhikālakiriyañca bhāriyaṃ sampassamānā vippaṭisārino honti. Tumhe pana tādisā mā ahuvatthāti etamatthaṃ dassento āha – ‘‘mā pacchā vippaṭisārino ahuvatthā’’ti. Ayaṃ vo amhākaṃ anusāsanīti ayaṃ amhākaṃ santikā ‘‘jhāyatha mā pamādatthā’’ti tumhākaṃ anusāsanī, ovādoti vuttaṃ hoti.
Related texts:
ติปิฎก (มูล) • Tipiṭaka (Mūla) / สุตฺตปิฎก • Suttapiṭaka / องฺคุตฺตรนิกาย • Aṅguttaranikāya / ๓. ปฐมธมฺมวิหารีสุตฺตํ • 3. Paṭhamadhammavihārīsuttaṃ
ฎีกา • Tīkā / สุตฺตปิฎก (ฎีกา) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / องฺคุตฺตรนิกาย (ฎีกา) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) / ๓-๔. ปฐมธมฺมวิหารีสุตฺตาทิวณฺณนา • 3-4. Paṭhamadhammavihārīsuttādivaṇṇanā
