| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / संयुत्तनिकाय (टीका) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) |
९-१०. पठमद्वयसुत्तादिवण्णना
9-10. Paṭhamadvayasuttādivaṇṇanā
९२-९३. द्वयन्ति दुकं। पाळियं आमेडितलोपेन निद्देसोति आह ‘‘द्वे द्वे कोट्ठासे’’ति। एवमेतन्ति एवं अनिच्चादिभावेन एतं चक्खुरूपञ्चाति द्वयं। चलतीति अनवट्ठानेन पचलति। ब्यथतीति जराय मरणेन च पवेधति। हेतु चेव उप्पत्तिनिमित्तत्ता। सहगतीति सहप्पवत्ति, ताय गहेतब्बत्ता ‘‘सङ्गती’’ति फस्सो वुत्तो। एस नयो सेसपदद्वयेपि। यस्मा च संगच्छमानधम्मविमुत्ता सङ्गति नाम नत्थि, तथा सन्निपातसमवाया, तेसं वसेन निब्बत्तो फस्सो तथा वुच्चतीति। तेनाह ‘‘इमिना’’तिआदि।
92-93.Dvayanti dukaṃ. Pāḷiyaṃ āmeḍitalopena niddesoti āha ‘‘dve dve koṭṭhāse’’ti. Evametanti evaṃ aniccādibhāvena etaṃ cakkhurūpañcāti dvayaṃ. Calatīti anavaṭṭhānena pacalati. Byathatīti jarāya maraṇena ca pavedhati. Hetu ceva uppattinimittattā. Sahagatīti sahappavatti, tāya gahetabbattā ‘‘saṅgatī’’ti phasso vutto. Esa nayo sesapadadvayepi. Yasmā ca saṃgacchamānadhammavimuttā saṅgati nāma natthi, tathā sannipātasamavāyā, tesaṃ vasena nibbatto phasso tathā vuccatīti. Tenāha ‘‘iminā’’tiādi.
वत्थूति चक्खु निस्सयपच्चयादिभावेन। आरम्मणन्ति रूपं आरम्मणपच्चयादिभावेन। सहजाता तयो खन्धा वेदनादयो, ते सहजातादिपच्चयभावेन। अयं हेतूति अयं तिविधो हेतू। फस्सेनातिआदीसु अयं सङ्खेपत्थो – यस्मा रूपारम्मणे फस्से अत्तनो फुसनकिच्चं करोन्ते एवं वेदना अनुभवनकिच्चं, सञ्ञा सञ्जाननकिच्चं करोति, तस्मा ‘‘फस्सेन फुट्ठमेवा’’तिआदिवुत्तमेव अत्थं इदानि पुग्गलाधिट्ठानेन दस्सेतुं ‘‘फुट्ठो’’तिआदि वुत्तं। पञ्चेव खन्धा भगवता समतिंसाय आकारेहि वुत्ता। कस्माति आह ‘‘कथ’’न्तिआदि। रुक्खसाखासु रुक्खवोहारो विय एकेकधम्मेपि खन्धवोहारो होतियेव। तेनाह भगवा – ‘‘विञ्ञाणं विञ्ञाणक्खन्धो’’ति (यम॰ खन्धयमक २)।
Vatthūti cakkhu nissayapaccayādibhāvena. Ārammaṇanti rūpaṃ ārammaṇapaccayādibhāvena. Sahajātā tayo khandhā vedanādayo, te sahajātādipaccayabhāvena. Ayaṃ hetūti ayaṃ tividho hetū. Phassenātiādīsu ayaṃ saṅkhepattho – yasmā rūpārammaṇe phasse attano phusanakiccaṃ karonte evaṃ vedanā anubhavanakiccaṃ, saññā sañjānanakiccaṃ karoti, tasmā ‘‘phassena phuṭṭhamevā’’tiādivuttameva atthaṃ idāni puggalādhiṭṭhānena dassetuṃ ‘‘phuṭṭho’’tiādi vuttaṃ. Pañceva khandhā bhagavatā samatiṃsāya ākārehi vuttā. Kasmāti āha ‘‘katha’’ntiādi. Rukkhasākhāsu rukkhavohāro viya ekekadhammepi khandhavohāro hotiyeva. Tenāha bhagavā – ‘‘viññāṇaṃ viññāṇakkhandho’’ti (yama. khandhayamaka 2).
पठमद्वयसुत्तादिवण्णना निट्ठिता।
Paṭhamadvayasuttādivaṇṇanā niṭṭhitā.
छन्नवग्गवण्णना निट्ठिता।
Channavaggavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
तिपिटक (मूल) • Tipiṭaka (Mūla) / सुत्तपिटक • Suttapiṭaka / संयुत्तनिकाय • Saṃyuttanikāya
९. पठमद्वयसुत्तं • 9. Paṭhamadvayasuttaṃ
१०. दुतियद्वयसुत्तं • 10. Dutiyadvayasuttaṃ
अट्ठकथा • Aṭṭhakathā / सुत्तपिटक (अट्ठकथा) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / संयुत्तनिकाय (अट्ठकथा) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ९-१०. पठमद्वयसुत्तादिवण्णना • 9-10. Paṭhamadvayasuttādivaṇṇanā
