| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / สํยุตฺตนิกาย (ฎีกา) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) |
๙-๑๐. ปฐมทฺวยสุตฺตาทิวณฺณนา
9-10. Paṭhamadvayasuttādivaṇṇanā
๙๒-๙๓. ทฺวยนฺติ ทุกํฯ ปาฬิยํ อาเมฑิตโลเปน นิเทฺทโสติ อาห ‘‘เทฺว เทฺว โกฎฺฐาเส’’ติฯ เอวเมตนฺติ เอวํ อนิจฺจาทิภาเวน เอตํ จกฺขุรูปญฺจาติ ทฺวยํฯ จลตีติ อนวฎฺฐาเนน ปจลติฯ พฺยถตีติ ชราย มรเณน จ ปเวธติฯ เหตุ เจว อุปฺปตฺตินิมิตฺตตฺตาฯ สหคตีติ สหปฺปวตฺติ, ตาย คเหตพฺพตฺตา ‘‘สงฺคตี’’ติ ผโสฺส วุโตฺตฯ เอส นโย เสสปททฺวเยปิฯ ยสฺมา จ สํคจฺฉมานธมฺมวิมุตฺตา สงฺคติ นาม นตฺถิ, ตถา สนฺนิปาตสมวายา, เตสํ วเสน นิพฺพโตฺต ผโสฺส ตถา วุจฺจตีติฯ เตนาห ‘‘อิมินา’’ติอาทิฯ
92-93.Dvayanti dukaṃ. Pāḷiyaṃ āmeḍitalopena niddesoti āha ‘‘dve dve koṭṭhāse’’ti. Evametanti evaṃ aniccādibhāvena etaṃ cakkhurūpañcāti dvayaṃ. Calatīti anavaṭṭhānena pacalati. Byathatīti jarāya maraṇena ca pavedhati. Hetu ceva uppattinimittattā. Sahagatīti sahappavatti, tāya gahetabbattā ‘‘saṅgatī’’ti phasso vutto. Esa nayo sesapadadvayepi. Yasmā ca saṃgacchamānadhammavimuttā saṅgati nāma natthi, tathā sannipātasamavāyā, tesaṃ vasena nibbatto phasso tathā vuccatīti. Tenāha ‘‘iminā’’tiādi.
วตฺถูติ จกฺขุ นิสฺสยปจฺจยาทิภาเวนฯ อารมฺมณนฺติ รูปํ อารมฺมณปจฺจยาทิภาเวนฯ สหชาตา ตโย ขนฺธา เวทนาทโย, เต สหชาตาทิปจฺจยภาเวนฯ อยํ เหตูติ อยํ ติวิโธ เหตูฯ ผเสฺสนาติอาทีสุ อยํ สเงฺขปโตฺถ – ยสฺมา รูปารมฺมเณ ผเสฺส อตฺตโน ผุสนกิจฺจํ กโรเนฺต เอวํ เวทนา อนุภวนกิจฺจํ, สญฺญา สญฺชานนกิจฺจํ กโรติ, ตสฺมา ‘‘ผเสฺสน ผุฎฺฐเมวา’’ติอาทิวุตฺตเมว อตฺถํ อิทานิ ปุคฺคลาธิฎฺฐาเนน ทเสฺสตุํ ‘‘ผุโฎฺฐ’’ติอาทิ วุตฺตํฯ ปเญฺจว ขนฺธา ภควตา สมติํสาย อากาเรหิ วุตฺตาฯ กสฺมาติ อาห ‘‘กถ’’นฺติอาทิฯ รุกฺขสาขาสุ รุกฺขโวหาโร วิย เอเกกธเมฺมปิ ขนฺธโวหาโร โหติเยวฯ เตนาห ภควา – ‘‘วิญฺญาณํ วิญฺญาณกฺขโนฺธ’’ติ (ยม. ขนฺธยมก ๒)ฯ
Vatthūti cakkhu nissayapaccayādibhāvena. Ārammaṇanti rūpaṃ ārammaṇapaccayādibhāvena. Sahajātā tayo khandhā vedanādayo, te sahajātādipaccayabhāvena. Ayaṃ hetūti ayaṃ tividho hetū. Phassenātiādīsu ayaṃ saṅkhepattho – yasmā rūpārammaṇe phasse attano phusanakiccaṃ karonte evaṃ vedanā anubhavanakiccaṃ, saññā sañjānanakiccaṃ karoti, tasmā ‘‘phassena phuṭṭhamevā’’tiādivuttameva atthaṃ idāni puggalādhiṭṭhānena dassetuṃ ‘‘phuṭṭho’’tiādi vuttaṃ. Pañceva khandhā bhagavatā samatiṃsāya ākārehi vuttā. Kasmāti āha ‘‘katha’’ntiādi. Rukkhasākhāsu rukkhavohāro viya ekekadhammepi khandhavohāro hotiyeva. Tenāha bhagavā – ‘‘viññāṇaṃ viññāṇakkhandho’’ti (yama. khandhayamaka 2).
ปฐมทฺวยสุตฺตาทิวณฺณนา นิฎฺฐิตาฯ
Paṭhamadvayasuttādivaṇṇanā niṭṭhitā.
ฉนฺนวคฺควณฺณนา นิฎฺฐิตาฯ
Channavaggavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ติปิฎก (มูล) • Tipiṭaka (Mūla) / สุตฺตปิฎก • Suttapiṭaka / สํยุตฺตนิกาย • Saṃyuttanikāya
๙. ปฐมทฺวยสุตฺตํ • 9. Paṭhamadvayasuttaṃ
๑๐. ทุติยทฺวยสุตฺตํ • 10. Dutiyadvayasuttaṃ
อฎฺฐกถา • Aṭṭhakathā / สุตฺตปิฎก (อฎฺฐกถา) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / สํยุตฺตนิกาย (อฎฺฐกถา) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ๙-๑๐. ปฐมทฺวยสุตฺตาทิวณฺณนา • 9-10. Paṭhamadvayasuttādivaṇṇanā
