| Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / ឥតិវុត្តក-អដ្ឋកថា • Itivuttaka-aṭṭhakathā |
៥. បឋមឯសនាសុត្តវណ្ណនា
5. Paṭhamaesanāsuttavaṇṇanā
៥៤. បញ្ចមេ ឯសនាតិ គវេសនា បរិយេសនា មគ្គនា។ តា វិភាគតោ ទស្សេតុំ ‘‘កាមេសនា’’តិអាទិ វុត្តំ។ តត្ថ កាមេសនាតិ កាមានំ ឯសនា, កាមសង្ខាតា វា ឯសនា កាមេសនា។ វុត្តញ្ហេតំ –
54. Pañcame esanāti gavesanā pariyesanā magganā. Tā vibhāgato dassetuṃ ‘‘kāmesanā’’tiādi vuttaṃ. Tattha kāmesanāti kāmānaṃ esanā, kāmasaṅkhātā vā esanā kāmesanā. Vuttañhetaṃ –
‘‘តត្ថ កតមា កាមេសនា? យោ កាមេសុ កាមច្ឆន្ទោ, កាមរាគោ, កាមនន្ទី, កាមស្នេហោ , កាមបិបាសា, កាមមុច្ឆា, កាមជ្ឈោសានំ, អយំ វុច្ចតិ កាមេសនា’’តិ (វិភ. ៩១៩)។
‘‘Tattha katamā kāmesanā? Yo kāmesu kāmacchando, kāmarāgo, kāmanandī, kāmasneho , kāmapipāsā, kāmamucchā, kāmajjhosānaṃ, ayaṃ vuccati kāmesanā’’ti (vibha. 919).
តស្មា កាមរាគោ កាមេសនាតិ វេទិតព្ពោ។ ភវេសនាយបិ ឯសេវ នយោ។ វុត្តម្បិ ចេតំ –
Tasmā kāmarāgo kāmesanāti veditabbo. Bhavesanāyapi eseva nayo. Vuttampi cetaṃ –
‘‘តត្ថ កតមា ភវេសនា? យោ ភវេសុ ភវច្ឆន្ទោ…បេ.… ភវជ្ឈោសានំ, អយំ វុច្ចតិ ភវេសនា’’តិ (វិភ. ៩១៩)។
‘‘Tattha katamā bhavesanā? Yo bhavesu bhavacchando…pe… bhavajjhosānaṃ, ayaṃ vuccati bhavesanā’’ti (vibha. 919).
តស្មា ភវេសនរាគោ រូបារូបភវបត្ថនា ភវេសនាតិ វេទិតព្ពា។ ព្រហ្មចរិយស្ស ឯសនា ព្រហ្មចរិយេសនា។ យថាហ –
Tasmā bhavesanarāgo rūpārūpabhavapatthanā bhavesanāti veditabbā. Brahmacariyassa esanā brahmacariyesanā. Yathāha –
‘‘តត្ថ កតមា ព្រហ្មចរិយេសនា? សស្សតោ លោកោតិ វា, អសស្សតោ លោកោតិ វា, អន្តវា លោកោតិ វា, អនន្តវា លោកោតិ វា, តំ ជីវំ តំ សរីរន្តិ វា, អញ្ញំ ជីវំ អញ្ញំ សរីរន្តិ វា, ហោតិ តថាគតោ បរំ មរណាតិ វា, ន ហោតិ តថាគតោ បរំ មរណាតិ វា, ហោតិ ច ន ច ហោតិ តថាគតោ បរំ មរណាតិ វា, នេវ ហោតិ ន ន ហោតិ តថាគតោ បរំ មរណាតិ វា, យា ឯវរូបា ទិដ្ឋិ ទិដ្ឋិគតំ ទិដ្ឋិគហនំ ទិដ្ឋិកន្តារោ ទិដ្ឋិវិសូកាយិកំ ទិដ្ឋិវិប្ផន្ទិតំ ទិដ្ឋិសញ្ញោជនំ គាហោ បតិដ្ឋាហោ អភិនិវេសោ បរាមាសោ កុម្មគ្គោ មិច្ឆាបថោ មិច្ឆត្តំ តិត្ថាយតនំ វិបរិយេសគ្គាហោ, អយំ វុច្ចតិ ព្រហ្មចរិយេសនា’’តិ (វិភ. ៩១៩)។
‘‘Tattha katamā brahmacariyesanā? Sassato lokoti vā, asassato lokoti vā, antavā lokoti vā, anantavā lokoti vā, taṃ jīvaṃ taṃ sarīranti vā, aññaṃ jīvaṃ aññaṃ sarīranti vā, hoti tathāgato paraṃ maraṇāti vā, na hoti tathāgato paraṃ maraṇāti vā, hoti ca na ca hoti tathāgato paraṃ maraṇāti vā, neva hoti na na hoti tathāgato paraṃ maraṇāti vā, yā evarūpā diṭṭhi diṭṭhigataṃ diṭṭhigahanaṃ diṭṭhikantāro diṭṭhivisūkāyikaṃ diṭṭhivipphanditaṃ diṭṭhisaññojanaṃ gāho patiṭṭhāho abhiniveso parāmāso kummaggo micchāpatho micchattaṃ titthāyatanaṃ vipariyesaggāho, ayaṃ vuccati brahmacariyesanā’’ti (vibha. 919).
តស្មា ទិដ្ឋិគតសម្មតស្ស ព្រហ្មចរិយស្ស ឯសនា ទិដ្ឋិព្រហ្មចរិយេសនាតិ វេទិតព្ពាតិ។ ឯត្តាវតា រាគទិដ្ឋិយោ ឯសនាតិ ទស្សិតា ហោន្តិ។ ន កេវលញ្ច រាគទិដ្ឋិយោវ ឯសនា, តទេកដ្ឋំ កម្មម្បិ។ វុត្តម្បិ ចេតំ –
Tasmā diṭṭhigatasammatassa brahmacariyassa esanā diṭṭhibrahmacariyesanāti veditabbāti. Ettāvatā rāgadiṭṭhiyo esanāti dassitā honti. Na kevalañca rāgadiṭṭhiyova esanā, tadekaṭṭhaṃ kammampi. Vuttampi cetaṃ –
‘‘តត្ថ កតមា កាមេសនា? កាមរាគោ តទេកដ្ឋំ អកុសលំ កាយកម្មំ វចីកម្មំ មនោកម្មំ, អយំ វុច្ចតិ កាមេសនា។ តត្ថ កតមា ភវេសនា? ភវរាគោ តទេកដ្ឋំ អកុសលំ កាយកម្មំ វចីកម្មំ មនោកម្មំ, អយំ វុច្ចតិ ភវេសនា។ តត្ថ កតមា ព្រហ្មចរិយេសនា? អន្តគ្គាហិកា ទិដ្ឋិ តទេកដ្ឋំ អកុសលំ កាយកម្មំ, វចីកម្មំ, មនោកម្មំ, អយំ វុច្ចតិ ព្រហ្មចរិយេសនា’’តិ (វិភ. ៩១៩) –
‘‘Tattha katamā kāmesanā? Kāmarāgo tadekaṭṭhaṃ akusalaṃ kāyakammaṃ vacīkammaṃ manokammaṃ, ayaṃ vuccati kāmesanā. Tattha katamā bhavesanā? Bhavarāgo tadekaṭṭhaṃ akusalaṃ kāyakammaṃ vacīkammaṃ manokammaṃ, ayaṃ vuccati bhavesanā. Tattha katamā brahmacariyesanā? Antaggāhikā diṭṭhi tadekaṭṭhaṃ akusalaṃ kāyakammaṃ, vacīkammaṃ, manokammaṃ, ayaṃ vuccati brahmacariyesanā’’ti (vibha. 919) –
ឯវមេតា តិស្សោ ឯសនា វេទិតព្ពា។
Evametā tisso esanā veditabbā.
គាថាសុ សម្ភវន្តិ ឯត្ថ ឯសនានំ ឧប្បត្តិហេតុភូតា អវិជ្ជាទយោ តណ្ហា ចាតិ សម្ភវោ, សមុទយោតិ អត្ថោ។ យត្ថ ចេតា និរុជ្ឈន្តីតិ ព្រហ្មចរិយេសនា បឋមមគ្គេន និរុជ្ឈតិ, កាមេសនា អនាគាមិមគ្គេន, ភវេសនា អរហត្តមគ្គេន និរុជ្ឈតីតិ វេទិតព្ពំ។ សេសំ វុត្តនយមេវ។
Gāthāsu sambhavanti ettha esanānaṃ uppattihetubhūtā avijjādayo taṇhā cāti sambhavo, samudayoti attho. Yatthacetā nirujjhantīti brahmacariyesanā paṭhamamaggena nirujjhati, kāmesanā anāgāmimaggena, bhavesanā arahattamaggena nirujjhatīti veditabbaṃ. Sesaṃ vuttanayameva.
បញ្ចមសុត្តវណ្ណនា និដ្ឋិតា។
Pañcamasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
តិបិដក (មូល) • Tipiṭaka (Mūla) / សុត្តបិដក • Suttapiṭaka / ខុទ្ទកនិកាយ • Khuddakanikāya / ឥតិវុត្តកបាឡិ • Itivuttakapāḷi / ៥. បឋមឯសនាសុត្តំ • 5. Paṭhamaesanāsuttaṃ
