| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / संयुत्तनिकाय (अट्ठकथा) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) |
८-९. पठमगिञ्जकावसथसुत्तादिवण्णना
8-9. Paṭhamagiñjakāvasathasuttādivaṇṇanā
१००४-५. अट्ठमे ञातिकेति एकं तळाकं निस्साय द्विन्नं चूळपितिमहापितिपुत्तानं द्वे गामा, तेसु एकस्मिं गामके। गिञ्जकावसथेति इट्ठकामये आवसथे। ओरम्भागियानन्ति हेट्ठाभागियानं, कामभवेयेव पटिसन्धिग्गाहापकानन्ति अत्थो। ओरन्ति लद्धनामेहि वा तीहि मग्गेहि पहातब्बानीतिपि ओरम्भागियानि। तत्थ कामच्छन्दो ब्यापादोति इमानि द्वे समापत्तिया वा अविक्खम्भितानि मग्गेन वा असमुच्छिन्नानि निब्बत्तिवसेन उद्धं भागं रूपभवं अरूपभवं वा गन्तुं न देन्ति। सक्कायदिट्ठिआदीनि तीणि तत्थ निब्बत्तम्पि आनेत्वा पुन इधेव निब्बत्तापेन्तीति सब्बानिपि ओरम्भागियानेव। अनावत्तिधम्मोति पटिसन्धिवसेन अनागमनसभावो।
1004-5. Aṭṭhame ñātiketi ekaṃ taḷākaṃ nissāya dvinnaṃ cūḷapitimahāpitiputtānaṃ dve gāmā, tesu ekasmiṃ gāmake. Giñjakāvasatheti iṭṭhakāmaye āvasathe. Orambhāgiyānanti heṭṭhābhāgiyānaṃ, kāmabhaveyeva paṭisandhiggāhāpakānanti attho. Oranti laddhanāmehi vā tīhi maggehi pahātabbānītipi orambhāgiyāni. Tattha kāmacchando byāpādoti imāni dve samāpattiyā vā avikkhambhitāni maggena vā asamucchinnāni nibbattivasena uddhaṃ bhāgaṃ rūpabhavaṃ arūpabhavaṃ vā gantuṃ na denti. Sakkāyadiṭṭhiādīni tīṇi tattha nibbattampi ānetvā puna idheva nibbattāpentīti sabbānipi orambhāgiyāneva. Anāvattidhammoti paṭisandhivasena anāgamanasabhāvo.
रागदोसमोहानं तनुत्ताति एत्थ कदाचि उप्पत्तिया च परियुट्ठानमन्दताय चाति द्वेधापि तनुभावो वेदितब्बो। सकदागामिस्स हि पुथुज्जनानं विय अभिण्हं रागादयो न उप्पज्जन्ति, कदाचि करहचि उप्पज्जन्ति। उप्पज्जमाना च न पुथुज्जनानं विय बहलबहला उप्पज्जन्ति, मक्खिपत्तं विय तनुका उप्पज्जन्ति। दीघभाणकतिपिटकमहासीवत्थेरो पनाह – ‘‘यस्मा सकदागामिस्स पुत्तधीतरो होन्ति, ओरोधा च होन्ति, तस्मा बहला किलेसा। इदं पन भवतनुकवसेन कथित’’न्ति। तं अट्ठकथायं ‘‘सोतापन्नस्स सत्त भवे ठपेत्वा अट्ठमे भवे भवतनुकं नत्थि, सकदागामिस्स द्वे भवे ठपेत्वा पञ्चसु भवेसु भवतनुकं नत्थि, अनागामिस्स रूपारूपभवं ठपेत्वा कामभवे भवतनुकं नत्थि, खीणासवस्स किस्मिञ्चि भवे भवतनुकं नत्थी’’ति वुत्तत्ता पटिक्खित्तं होति।
Rāgadosamohānaṃtanuttāti ettha kadāci uppattiyā ca pariyuṭṭhānamandatāya cāti dvedhāpi tanubhāvo veditabbo. Sakadāgāmissa hi puthujjanānaṃ viya abhiṇhaṃ rāgādayo na uppajjanti, kadāci karahaci uppajjanti. Uppajjamānā ca na puthujjanānaṃ viya bahalabahalā uppajjanti, makkhipattaṃ viya tanukā uppajjanti. Dīghabhāṇakatipiṭakamahāsīvatthero panāha – ‘‘yasmā sakadāgāmissa puttadhītaro honti, orodhā ca honti, tasmā bahalā kilesā. Idaṃ pana bhavatanukavasena kathita’’nti. Taṃ aṭṭhakathāyaṃ ‘‘sotāpannassa satta bhave ṭhapetvā aṭṭhame bhave bhavatanukaṃ natthi, sakadāgāmissa dve bhave ṭhapetvā pañcasu bhavesu bhavatanukaṃ natthi, anāgāmissa rūpārūpabhavaṃ ṭhapetvā kāmabhave bhavatanukaṃ natthi, khīṇāsavassa kismiñci bhave bhavatanukaṃ natthī’’ti vuttattā paṭikkhittaṃ hoti.
इमं लोकन्ति इमं कामावचरलोकं सन्धाय वुत्तं। अयञ्हेत्थ अधिप्पायो – सचे हि मनुस्सेसु सकदागामिफलं पत्तो देवेसु निब्बत्तित्वा अरहत्तं सच्छिकरोति, इच्चेतं कुसलं। असक्कोन्तो पन अवस्सं मनुस्सलोकं आगन्त्वा सच्छिकरोति। देवेसु सकदागामिफलं पत्तोपि सचे मनुस्सेसु निब्बत्तित्वा अरहत्तं सच्छिकरोति, इच्चेतं कुसलं। असक्कोन्तो पन अवस्सं देवलोकं गन्त्वा सच्छिकरोतीति।
Imaṃlokanti imaṃ kāmāvacaralokaṃ sandhāya vuttaṃ. Ayañhettha adhippāyo – sace hi manussesu sakadāgāmiphalaṃ patto devesu nibbattitvā arahattaṃ sacchikaroti, iccetaṃ kusalaṃ. Asakkonto pana avassaṃ manussalokaṃ āgantvā sacchikaroti. Devesu sakadāgāmiphalaṃ pattopi sace manussesu nibbattitvā arahattaṃ sacchikaroti, iccetaṃ kusalaṃ. Asakkonto pana avassaṃ devalokaṃ gantvā sacchikarotīti.
विनिपतनं विनिपातो, नास्स विनिपातो धम्मोति अविनिपातधम्मो, चतूसु अपायेसु अविनिपातनसभावोति अत्थो। नियतोति धम्मनियामेन नियतो। सम्बोधिपरायणोति उपरिमग्गत्तयसङ्खाता सम्बोधि परं अयनं अस्स गति पटिसरणं अवस्सं पत्तब्बाति सम्बोधिपरायणो। विहेसावेसाति तेसं तेसं ञाणगतिं ञाणूपपत्तिं ञाणाभिसम्परायं ओलोकेन्तस्स कायकिलमथोव एस, आनन्द, तथागतस्साति दीपेति। चित्तविहेसा पन बुद्धानं नत्थि।
Vinipatanaṃ vinipāto, nāssa vinipāto dhammoti avinipātadhammo, catūsu apāyesu avinipātanasabhāvoti attho. Niyatoti dhammaniyāmena niyato. Sambodhiparāyaṇoti uparimaggattayasaṅkhātā sambodhi paraṃ ayanaṃ assa gati paṭisaraṇaṃ avassaṃ pattabbāti sambodhiparāyaṇo. Vihesāvesāti tesaṃ tesaṃ ñāṇagatiṃ ñāṇūpapattiṃ ñāṇābhisamparāyaṃ olokentassa kāyakilamathova esa, ānanda, tathāgatassāti dīpeti. Cittavihesā pana buddhānaṃ natthi.
धम्मादासन्ति धम्ममयं आदासं। येनाति येन धम्मादासेन समन्नागतो। खीणापायदुग्गतिविनिपातोति इदं निरयादीनंयेव वेवचनवसेनेव वुत्तं। निरयादयो हि वड्ढिसङ्खाततो अयतो अपेतत्ता अपायो, दुक्खस्स गति पटिसरणन्ति। दुग्गति, दुक्कटकारिनो एत्थ विवसा निपतन्तीति विनिपातो। नवमं उत्तानमेव।
Dhammādāsanti dhammamayaṃ ādāsaṃ. Yenāti yena dhammādāsena samannāgato. Khīṇāpāyaduggativinipātoti idaṃ nirayādīnaṃyeva vevacanavaseneva vuttaṃ. Nirayādayo hi vaḍḍhisaṅkhātato ayato apetattā apāyo, dukkhassa gati paṭisaraṇanti. Duggati, dukkaṭakārino ettha vivasā nipatantīti vinipāto. Navamaṃ uttānameva.
Related texts:
तिपिटक (मूल) • Tipiṭaka (Mūla) / सुत्तपिटक • Suttapiṭaka / संयुत्तनिकाय • Saṃyuttanikāya
८. पठमगिञ्जकावसथसुत्तं • 8. Paṭhamagiñjakāvasathasuttaṃ
९. दुतियगिञ्जकावसथसुत्तं • 9. Dutiyagiñjakāvasathasuttaṃ
टीका • Tīkā / सुत्तपिटक (टीका) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / संयुत्तनिकाय (टीका) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) / ८-९. पठमगिञ्जकावसथसुत्तादिवण्णना • 8-9. Paṭhamagiñjakāvasathasuttādivaṇṇanā
