| Library / Tipiṭaka / திபிடக • Tipiṭaka / மஹாவிப⁴ங்க³-அட்ட²கதா² • Mahāvibhaṅga-aṭṭhakathā |
பட²மஜ்ஜா²னகதா²
Paṭhamajjhānakathā
இதா³னி இமாய படிபதா³ய அதி⁴க³தங் பட²மஜ்ஜா²னங் ஆதி³ங் கத்வா விஜ்ஜத்தயபரியோஸானங் விஸேஸங் த³ஸ்ஸெந்தோ ‘‘ஸோ கோ² அஹ’’ந்தி ஆதி³மாஹ. தத்த² விவிச்சேவ காமேஹி விவிச்ச அகுஸலேஹி த⁴ம்மேஹீதிஆதீ³னங் கிஞ்சாபி ‘‘தத்த² கதமே காமா? ச²ந்தோ³ காமோ, ராகோ³ காமோ, ச²ந்த³ராகோ³ காமோ; ஸங்கப்போ காமோ, ராகோ³ காமோ, ஸங்கப்பராகோ³ காமோ – இமே வுச்சந்தி காமா. தத்த² கதமே அகுஸலா த⁴ம்மா? காமச்ச²ந்தோ³…பே॰… விசிகிச்சா² – இமே வுச்சந்தி அகுஸலா த⁴ம்மா. இதி இமேஹி ச காமேஹி இமேஹி ச அகுஸலேஹி த⁴ம்மேஹி விவித்தோ ஹோதி பவிவித்தோ, தேன வுச்சதி – ‘விவிச்சேவ காமேஹி விவிச்ச அகுஸலேஹி த⁴ம்மேஹீ’’’திஆதி³னா (விப⁴॰ 564) நயேன விப⁴ங்கே³யேவ அத்தோ² வுத்தோ. ததா²பி அட்ட²கதா²னயங் வினா ந ஸுட்டு² பாகடோதி அட்ட²கதா²னயேனேவ நங் பகாஸயிஸ்ஸாம.
Idāni imāya paṭipadāya adhigataṃ paṭhamajjhānaṃ ādiṃ katvā vijjattayapariyosānaṃ visesaṃ dassento ‘‘so kho aha’’nti ādimāha. Tattha vivicceva kāmehi vivicca akusalehi dhammehītiādīnaṃ kiñcāpi ‘‘tattha katame kāmā? Chando kāmo, rāgo kāmo, chandarāgo kāmo; saṅkappo kāmo, rāgo kāmo, saṅkapparāgo kāmo – ime vuccanti kāmā. Tattha katame akusalā dhammā? Kāmacchando…pe… vicikicchā – ime vuccanti akusalā dhammā. Iti imehi ca kāmehi imehi ca akusalehi dhammehi vivitto hoti pavivitto, tena vuccati – ‘vivicceva kāmehi vivicca akusalehi dhammehī’’’tiādinā (vibha. 564) nayena vibhaṅgeyeva attho vutto. Tathāpi aṭṭhakathānayaṃ vinā na suṭṭhu pākaṭoti aṭṭhakathānayeneva naṃ pakāsayissāma.
ஸெய்யதி²த³ங் – விவிச்சேவ காமேஹீதி காமேஹி விவிச்சித்வா வினா ஹுத்வா அபஸக்கெத்வா. யோ பனாயமெத்த² ஏவகாரோ, ஸோ நியமத்தோ²தி வேதி³தப்³போ³. யஸ்மா ச நியமத்தோ², தஸ்மா தஸ்மிங் பட²மஜ்ஜா²னங் உபஸம்பஜ்ஜ விஹரணஸமயே அவிஜ்ஜமானானம்பி காமானங் தஸ்ஸ பட²மஜ்ஜா²னஸ்ஸ படிபக்க²பா⁴வங் காமபரிச்சாகே³னேவ சஸ்ஸ அதி⁴க³மங் தீ³பேதி. கத²ங்? ‘‘விவிச்சேவ காமேஹீ’’தி ஏவஞ்ஹி நியமே கரியமானே இத³ங் பஞ்ஞாயதி. நூனிமஸ்ஸ ஜா²னஸ்ஸ காமா படிபக்க²பூ⁴தா, யேஸு ஸதி இத³ங் ந பவத்ததி, அந்த⁴காரே ஸதி பதீ³போ விய, தேஸங் பரிச்சாகே³னேவ சஸ்ஸ அதி⁴க³மோ ஹோதி, ஓரிமதீரபரிச்சாகே³ன பாரிமதீரஸ்ஸேவ, தஸ்மா நியமங் கரோதீதி.
Seyyathidaṃ – vivicceva kāmehīti kāmehi viviccitvā vinā hutvā apasakketvā. Yo panāyamettha evakāro, so niyamatthoti veditabbo. Yasmā ca niyamattho, tasmā tasmiṃ paṭhamajjhānaṃ upasampajja viharaṇasamaye avijjamānānampi kāmānaṃ tassa paṭhamajjhānassa paṭipakkhabhāvaṃ kāmapariccāgeneva cassa adhigamaṃ dīpeti. Kathaṃ? ‘‘Vivicceva kāmehī’’ti evañhi niyame kariyamāne idaṃ paññāyati. Nūnimassa jhānassa kāmā paṭipakkhabhūtā, yesu sati idaṃ na pavattati, andhakāre sati padīpo viya, tesaṃ pariccāgeneva cassa adhigamo hoti, orimatīrapariccāgena pārimatīrasseva, tasmā niyamaṃ karotīti.
தத்த² ஸியா – ‘‘கஸ்மா பனேஸ புப்³ப³பதே³யேவ வுத்தோ ந உத்தரபதே³, கிங் அகுஸலேஹி த⁴ம்மேஹி அவிவிச்சாபி ஜா²னங் உபஸம்பஜ்ஜ விஹரெய்யா’’தி? ந கோ² பனேதங் ஏவங் த³ட்ட²ப்³ப³ங். தன்னிஸ்ஸரணதோ ஹி புப்³ப³பதே³ஏவ ஏஸ வுத்தோ. காமதா⁴துஸமதிக்கமனதோ ஹி காமராக³படிபக்க²தோ ச இத³ங் ஜா²னங் காமானமேவ நிஸ்ஸரணங். யதா²ஹ – ‘‘காமானமேதங் நிஸ்ஸரணங், யதி³த³ங் நெக்க²ம்ம’’ந்தி (இதிவு॰ 72). உத்தரபதே³பி பன யதா² ‘‘இதே⁴வ, பி⁴க்க²வே, பட²மோ ஸமணோ, இத⁴ து³தியோ ஸமணோ’’தி (ம॰ நி॰ 1.139) எத்த² ஏவகாரோ ஆனெத்வா வுச்சதி, ஏவங் வத்தப்³போ³. ந ஹி ஸக்கா இதோ அஞ்ஞேஹிபி நீவரணஸங்கா²தேஹி அகுஸலேஹி த⁴ம்மேஹி அவிவிச்ச ஜா²னங் உபஸம்பஜ்ஜ விஹரிதுங் . தஸ்மா ‘‘விவிச்சேவ காமேஹி விவிச்சேவ அகுஸலேஹி த⁴ம்மேஹீ’’தி ஏவங் பத³த்³வயேபி ஏஸ த³ட்ட²ப்³போ³. பத³த்³வயேபி ச கிஞ்சாபி ‘‘விவிச்சா’’தி இமினா ஸாதா⁴ரணவசனேன தத³ங்க³விவேகாத³யோ காயவிவேகாத³யோ ச ஸப்³பே³பி விவேகா ஸங்க³ஹங் க³ச்ச²ந்தி. ததா²பி காயவிவேகோ, சித்தவிவேகோ, விக்க²ம்ப⁴னவிவேகோதி தயோ ஏவ இத⁴ த³ட்ட²ப்³பா³. ‘‘காமேஹீ’’தி இமினா பன பதே³ன யே ச நித்³தே³ஸே ‘‘கதமே வத்து²காமா மனாபியா ரூபா’’திஆதி³னா (மஹானி॰ 1; விப⁴॰ 964) நயேன வத்து²காமா வுத்தா, யே ச தத்தே²வ விப⁴ங்கே³ ச ‘‘ச²ந்தோ³ காமோ’’திஆதி³னா (மஹானி॰ 1) நயேன கிலேஸகாமா வுத்தா, தே ஸப்³பே³பி ஸங்க³ஹிதா இச்சேவ த³ட்ட²ப்³பா³. ஏவஞ்ஹி ஸதி ‘‘விவிச்சேவ காமேஹீ’’தி வத்து²காமேஹிபி விவிச்சேவாதி அத்தோ² யுஜ்ஜதி. தேன காயவிவேகோ வுத்தோ ஹோதி.
Tattha siyā – ‘‘kasmā panesa pubbapadeyeva vutto na uttarapade, kiṃ akusalehi dhammehi aviviccāpi jhānaṃ upasampajja vihareyyā’’ti? Na kho panetaṃ evaṃ daṭṭhabbaṃ. Tannissaraṇato hi pubbapadeeva esa vutto. Kāmadhātusamatikkamanato hi kāmarāgapaṭipakkhato ca idaṃ jhānaṃ kāmānameva nissaraṇaṃ. Yathāha – ‘‘kāmānametaṃ nissaraṇaṃ, yadidaṃ nekkhamma’’nti (itivu. 72). Uttarapadepi pana yathā ‘‘idheva, bhikkhave, paṭhamo samaṇo, idha dutiyo samaṇo’’ti (ma. ni. 1.139) ettha evakāro ānetvā vuccati, evaṃ vattabbo. Na hi sakkā ito aññehipi nīvaraṇasaṅkhātehi akusalehi dhammehi avivicca jhānaṃ upasampajja viharituṃ . Tasmā ‘‘vivicceva kāmehi vivicceva akusalehi dhammehī’’ti evaṃ padadvayepi esa daṭṭhabbo. Padadvayepi ca kiñcāpi ‘‘viviccā’’ti iminā sādhāraṇavacanena tadaṅgavivekādayo kāyavivekādayo ca sabbepi vivekā saṅgahaṃ gacchanti. Tathāpi kāyaviveko, cittaviveko, vikkhambhanavivekoti tayo eva idha daṭṭhabbā. ‘‘Kāmehī’’ti iminā pana padena ye ca niddese ‘‘katame vatthukāmā manāpiyā rūpā’’tiādinā (mahāni. 1; vibha. 964) nayena vatthukāmā vuttā, ye ca tattheva vibhaṅge ca ‘‘chando kāmo’’tiādinā (mahāni. 1) nayena kilesakāmā vuttā, te sabbepi saṅgahitā icceva daṭṭhabbā. Evañhi sati ‘‘vivicceva kāmehī’’ti vatthukāmehipi viviccevāti attho yujjati. Tena kāyaviveko vutto hoti.
விவிச்ச அகுஸலேஹி த⁴ம்மேஹீதி கிலேஸகாமேஹி ஸப்³பா³குஸலேஹி த⁴ம்மேஹி வா விவிச்சாதி அத்தோ² யுஜ்ஜதி. தேன சித்தவிவேகோ வுத்தோ ஹோதி. புரிமேன செத்த² வத்து²காமேஹி விவேகவசனதோயேவ காமஸுக²பரிச்சாகோ³, து³தியேன கிலேஸகாமேஹி விவேகவசனதோ நெக்க²ம்மஸுக²பரிக்³க³ஹோ விபா⁴விதோ ஹோதி. ஏவங் வத்து²காமகிலேஸகாமவிவேகவசனதோயேவ ச ஏதேஸங் பட²மேன ஸங்கிலேஸவத்து²ப்பஹானங், து³தியேன ஸங்கிலேஸப்பஹானங்; பட²மேன லோலபா⁴வஸ்ஸ ஹேதுபரிச்சாகோ³, து³தியேன பா³லபா⁴வஸ்ஸ; பட²மேன ச பயோக³ஸுத்³தி⁴, து³தியேன ஆஸயபோஸனங் விபா⁴விதங் ஹோதீதி விஞ்ஞாதப்³ப³ங். ஏஸ தாவ நயோ ‘‘காமேஹீ’’தி எத்த² வுத்தகாமேஸு வத்து²காமபக்கே².
Vivicca akusalehi dhammehīti kilesakāmehi sabbākusalehi dhammehi vā viviccāti attho yujjati. Tena cittaviveko vutto hoti. Purimena cettha vatthukāmehi vivekavacanatoyeva kāmasukhapariccāgo, dutiyena kilesakāmehi vivekavacanato nekkhammasukhapariggaho vibhāvito hoti. Evaṃ vatthukāmakilesakāmavivekavacanatoyeva ca etesaṃ paṭhamena saṃkilesavatthuppahānaṃ, dutiyena saṃkilesappahānaṃ; paṭhamena lolabhāvassa hetupariccāgo, dutiyena bālabhāvassa; paṭhamena ca payogasuddhi, dutiyena āsayaposanaṃ vibhāvitaṃ hotīti viññātabbaṃ. Esa tāva nayo ‘‘kāmehī’’ti ettha vuttakāmesu vatthukāmapakkhe.
கிலேஸகாமபக்கே² பன ச²ந்தோ³தி ச ராகோ³தி ச ஏவமாதீ³ஹி அனேகபே⁴தோ³ காமச்ச²ந்தோ³யேவ காமோதி அதி⁴ப்பேதோ. ஸோ ச அகுஸலபரியாபன்னோபி ஸமானோ, ‘‘தத்த² கதமோ காமச²ந்தோ³ காமோ’’திஆதி³னா நயேன விப⁴ங்கே³ ஜா²னபடிபக்க²தோ விஸுங் வுத்தோ. கிலேஸகாமத்தா வா புரிமபதே³ வுத்தோ, அகுஸலபரியாபன்னத்தா து³தியபதே³. அனேகபே⁴த³தோ சஸ்ஸ காமதோதி அவத்வா காமேஹீதி வுத்தங். அஞ்ஞேஸம்பி ச த⁴ம்மானங் அகுஸலபா⁴வே விஜ்ஜமானே ‘‘தத்த² கதமே அகுஸலா த⁴ம்மா காமச்ச²ந்தோ³’’திஆதி³னா நயேன விப⁴ங்கே³ (விப⁴॰ 564) உபரிஜா²னங்க³பச்சனீகபடிபக்க²பா⁴வத³ஸ்ஸனதோ நீவரணானேவ வுத்தானி. நீவரணானி ஹி ஜா²னங்க³பச்சனீகானி, தேஸங் ஜா²னங்கா³னேவ படிபக்கா²னி, வித்³த⁴ங்ஸகானீதி வுத்தங் ஹோதி. ததா² ஹி ‘‘ஸமாதி⁴ காமச்ச²ந்த³ஸ்ஸ படிபக்கோ², பீதி ப்³யாபாத³ஸ்ஸ, விதக்கோ தி²னமித்³த⁴ஸ்ஸ, ஸுக²ங் உத்³த⁴ச்சகுக்குச்சஸ்ஸ, விசாரோ விசிகிச்சா²யா’’தி பேடகே வுத்தங்.
Kilesakāmapakkhe pana chandoti ca rāgoti ca evamādīhi anekabhedo kāmacchandoyeva kāmoti adhippeto. So ca akusalapariyāpannopi samāno, ‘‘tattha katamo kāmachando kāmo’’tiādinā nayena vibhaṅge jhānapaṭipakkhato visuṃ vutto. Kilesakāmattā vā purimapade vutto, akusalapariyāpannattā dutiyapade. Anekabhedato cassa kāmatoti avatvā kāmehīti vuttaṃ. Aññesampi ca dhammānaṃ akusalabhāve vijjamāne ‘‘tattha katame akusalā dhammā kāmacchando’’tiādinā nayena vibhaṅge (vibha. 564) uparijhānaṅgapaccanīkapaṭipakkhabhāvadassanato nīvaraṇāneva vuttāni. Nīvaraṇāni hi jhānaṅgapaccanīkāni, tesaṃ jhānaṅgāneva paṭipakkhāni, viddhaṃsakānīti vuttaṃ hoti. Tathā hi ‘‘samādhi kāmacchandassa paṭipakkho, pīti byāpādassa, vitakko thinamiddhassa, sukhaṃ uddhaccakukkuccassa, vicāro vicikicchāyā’’ti peṭake vuttaṃ.
ஏவமெத்த² ‘‘விவிச்சேவ காமேஹீ’’தி இமினா காமச்ச²ந்த³ஸ்ஸ விக்க²ம்ப⁴னவிவேகோ வுத்தோ ஹோதி. ‘‘விவிச்ச அகுஸலேஹி த⁴ம்மேஹீ’’தி இமினா பஞ்சன்னம்பி நீவரணானங். அக்³க³ஹிதக்³க³ஹணேன பன பட²மேன காமச்ச²ந்த³ஸ்ஸ, து³தியேன ஸேஸனீவரணானங். ததா² பட²மேன தீஸு அகுஸலமூலேஸு பஞ்சகாமகு³ணபே⁴த³விஸயஸ்ஸ லோப⁴ஸ்ஸ, து³தியேன ஆகா⁴தவத்து²பே⁴தா³தி³விஸயானங் தோ³ஸமோஹானங். ஓகா⁴தீ³ஸு வா த⁴ம்மேஸு பட²மேன காமோக⁴-காமயோக³-காமாஸவ-காமுபாதா³ன-அபி⁴ஜ்ஜா²காயக³ந்த²-காமராக³-ஸங்யோஜனானங், து³தியேன அவஸேஸஓக⁴-யோகா³ஸவ-உபாதா³ன-க³ந்த²-ஸங்யோஜனானங். பட²மேன ச தண்ஹாய தங்ஸம்பயுத்தகானஞ்ச, து³தியேன அவிஜ்ஜாய தங்ஸம்பயுத்தகானஞ்ச. அபிச பட²மேன லோப⁴ஸம்பயுத்தஅட்ட²சித்துப்பாதா³னங், து³தியேன ஸேஸானங் சதுன்னங் அகுஸலசித்துப்பாதா³னங் விக்க²ம்ப⁴னவிவேகோ வுத்தோ ஹோதீதி வேதி³தப்³போ³. அயங் தாவ ‘‘விவிச்சேவ காமேஹி விவிச்ச அகுஸலேஹி த⁴ம்மேஹீ’’தி எத்த² அத்த²ப்பகாஸனா.
Evamettha ‘‘vivicceva kāmehī’’ti iminā kāmacchandassa vikkhambhanaviveko vutto hoti. ‘‘Vivicca akusalehi dhammehī’’ti iminā pañcannampi nīvaraṇānaṃ. Aggahitaggahaṇena pana paṭhamena kāmacchandassa, dutiyena sesanīvaraṇānaṃ. Tathā paṭhamena tīsu akusalamūlesu pañcakāmaguṇabhedavisayassa lobhassa, dutiyena āghātavatthubhedādivisayānaṃ dosamohānaṃ. Oghādīsu vā dhammesu paṭhamena kāmogha-kāmayoga-kāmāsava-kāmupādāna-abhijjhākāyagantha-kāmarāga-saṃyojanānaṃ, dutiyena avasesaogha-yogāsava-upādāna-gantha-saṃyojanānaṃ. Paṭhamena ca taṇhāya taṃsampayuttakānañca, dutiyena avijjāya taṃsampayuttakānañca. Apica paṭhamena lobhasampayuttaaṭṭhacittuppādānaṃ, dutiyena sesānaṃ catunnaṃ akusalacittuppādānaṃ vikkhambhanaviveko vutto hotīti veditabbo. Ayaṃ tāva ‘‘vivicceva kāmehi vivicca akusalehi dhammehī’’ti ettha atthappakāsanā.
எத்தாவதா ச பட²மஸ்ஸ ஜா²னஸ்ஸ பஹானங்க³ங் த³ஸ்ஸெத்வா இதா³னி ஸம்பயோக³ங்க³ங் த³ஸ்ஸெந்தோ ஸவிதக்கங் ஸவிசாரந்திஆதி³மாஹ. தத்த² விதக்கனங் விதக்கோ, ஊஹனந்தி வுத்தங் ஹோதி. ஸ்வாயங் ஆரம்மணே சித்தஸ்ஸ அபி⁴னிரோபனலக்க²ணோ, ஆஹனநபரியாஹனநரஸோ. ததா² ஹி ‘‘தேன யோகா³வசரோ ஆரம்மணங் விதக்காஹதங் விதக்கபரியாஹதங் கரோதீ’’தி வுச்சதி. ஆரம்மணே சித்தஸ்ஸ ஆனயனபச்சுபட்டா²னோ. விசரணங் விசாரோ, அனுஸஞ்சரணந்தி வுத்தங் ஹோதி. ஸ்வாயங் ஆரம்மணானுமஜ்ஜனலக்க²ணோ, தத்த² ஸஹஜாதானுயோஜனரஸோ, சித்தஸ்ஸ அனுப்பப³ந்த⁴னபச்சுபட்டா²னோ. ஸந்தேபி ச நேஸங் கத்த²சி அவிப்பயோகே³ ஓளாரிகட்டே²ன க⁴ண்டாபி⁴கா⁴தஸத்³தோ³ விய சேதஸோ பட²மாபி⁴னிபாதோ விதக்கோ, ஸுகு²மட்டே²ன அனுரவோ விய அனுப்பப³ந்தோ⁴ விசாரோ. விப்பா²ரவா செத்த² விதக்கோ பரிப்ப²ந்த³னபா⁴வோ சித்தஸ்ஸ, ஆகாஸே உப்பதிதுகாமஸ்ஸ பக்கி²னோ பக்க²விக்கே²போ விய பது³மாபி⁴முக²பாதோ விய ச க³ந்தா⁴னுப³ந்த⁴சேதஸோ ப⁴மரஸ்ஸ. ஸந்தவுத்தி விசாரோ நாதிபரிப்ப²ந்த³னபா⁴வோ சித்தஸ்ஸ, ஆகாஸே உப்பதிதஸ்ஸ பக்கி²னோ பக்க²ப்பஸாரணங் விய பரிப்³ப⁴மனங் விய ச பது³மாபி⁴முக²பதிதஸ்ஸ ப⁴மரஸ்ஸ பது³மஸ்ஸ உபரிபா⁴கே³. ஸோ பன நேஸங் விஸேஸோ பட²ம-து³தியஜ்ஜா²னேஸு பாகடோ ஹோதி. இதி இமினா ச விதக்கேன இமினா ச விசாரேன ஸஹ வத்ததி ருக்கோ² விய புப்பே²ன ச ப²லேன சாதி இத³ங் ஜா²னங் ‘‘ஸவிதக்கங் ஸவிசார’’ந்தி வுச்சதி. விப⁴ங்கே³ பன ‘‘இமினா ச விதக்கேன இமினா ச விசாரேன உபேதோ ஹோதி ஸமுபேதோ’’திஆதி³னா (விப⁴॰ 565) நயேன புக்³க³லாதி⁴ட்டா²னா தே³ஸனா கதா. அத்தோ² பன தத்ராபி ஏவமேவ த³ட்ட²ப்³போ³.
Ettāvatā ca paṭhamassa jhānassa pahānaṅgaṃ dassetvā idāni sampayogaṅgaṃ dassento savitakkaṃ savicārantiādimāha. Tattha vitakkanaṃ vitakko, ūhananti vuttaṃ hoti. Svāyaṃ ārammaṇe cittassa abhiniropanalakkhaṇo, āhananapariyāhananaraso. Tathā hi ‘‘tena yogāvacaro ārammaṇaṃ vitakkāhataṃ vitakkapariyāhataṃ karotī’’ti vuccati. Ārammaṇe cittassa ānayanapaccupaṭṭhāno. Vicaraṇaṃ vicāro, anusañcaraṇanti vuttaṃ hoti. Svāyaṃ ārammaṇānumajjanalakkhaṇo, tattha sahajātānuyojanaraso, cittassa anuppabandhanapaccupaṭṭhāno. Santepi ca nesaṃ katthaci avippayoge oḷārikaṭṭhena ghaṇṭābhighātasaddo viya cetaso paṭhamābhinipāto vitakko, sukhumaṭṭhena anuravo viya anuppabandho vicāro. Vipphāravā cettha vitakko paripphandanabhāvo cittassa, ākāse uppatitukāmassa pakkhino pakkhavikkhepo viya padumābhimukhapāto viya ca gandhānubandhacetaso bhamarassa. Santavutti vicāro nātiparipphandanabhāvo cittassa, ākāse uppatitassa pakkhino pakkhappasāraṇaṃ viya paribbhamanaṃ viya ca padumābhimukhapatitassa bhamarassa padumassa uparibhāge. So pana nesaṃ viseso paṭhama-dutiyajjhānesu pākaṭo hoti. Iti iminā ca vitakkena iminā ca vicārena saha vattati rukkho viya pupphena ca phalena cāti idaṃ jhānaṃ ‘‘savitakkaṃ savicāra’’nti vuccati. Vibhaṅge pana ‘‘iminā ca vitakkena iminā ca vicārena upeto hoti samupeto’’tiādinā (vibha. 565) nayena puggalādhiṭṭhānā desanā katā. Attho pana tatrāpi evameva daṭṭhabbo.
விவேகஜந்தி எத்த² விவித்தி விவேகோ, நீவரணவிக³மோதி அத்தோ². விவித்தோதி வா விவேகோ, நீவரணவிவித்தோ ஜா²னஸம்பயுத்தத⁴ம்மராஸீதி அத்தோ². தஸ்மா விவேகா, தஸ்மிங் வா விவேகே ஜாதந்தி விவேகஜங். பீதிஸுக²ந்தி எத்த² பினயதீதி பீதி, ஸா ஸம்பியாயனலக்க²ணா காயசித்தபீனநரஸா , ப²ரணரஸா வா, ஓத³க்³யபச்சுபட்டா²னா. ஸுக²னங் ஸுக²ங், ஸுட்டு² வா கா²த³தி க²னதி ச காயசித்தாபா³த⁴ந்தி ஸுக²ங், தங் ஸாதலக்க²ணங், ஸம்பயுத்தகானங் உபப்³ரூஹனரஸங், அனுக்³க³ஹபச்சுபட்டா²னங். ஸதிபி ச நேஸங் கத்த²சி அவிப்பயோகே³ இட்டா²ரம்மணபடிலாப⁴துட்டி² பீதி, படிலத்³த⁴ரஸானுப⁴வனங் ஸுக²ங். யத்த² பீதி தத்த² ஸுக²ங், யத்த² ஸுக²ங் தத்த² ந நியமதோ பீதி. ஸங்கா²ரக்க²ந்த⁴ஸங்க³ஹிதா பீதி, வேத³னாக்க²ந்த⁴ஸங்க³ஹிதங் ஸுக²ங். கந்தாரகி²ன்னஸ்ஸ வனந்தோத³கத³ஸ்ஸனஸவனேஸு விய பீதி, வனச்சா²யப்பவேஸனஉத³கபரிபோ⁴கே³ஸு விய ஸுக²ங். தஸ்மிங் தஸ்மிங் ஸமயே பாகடபா⁴வதோ சேதங் வுத்தந்தி வேதி³தப்³ப³ங். அயஞ்ச பீதி, இத³ஞ்ச ஸுக²ங், அஸ்ஸ ஜா²னஸ்ஸ, அஸ்மிங் வா ஜா²னே அத்தீ²தி இத³ங் ஜா²னங் ‘‘பீதிஸுக²’’ந்தி வுச்சதி.
Vivekajanti ettha vivitti viveko, nīvaraṇavigamoti attho. Vivittoti vā viveko, nīvaraṇavivitto jhānasampayuttadhammarāsīti attho. Tasmā vivekā, tasmiṃ vā viveke jātanti vivekajaṃ. Pītisukhanti ettha pinayatīti pīti, sā sampiyāyanalakkhaṇā kāyacittapīnanarasā , pharaṇarasā vā, odagyapaccupaṭṭhānā. Sukhanaṃ sukhaṃ, suṭṭhu vā khādati khanati ca kāyacittābādhanti sukhaṃ, taṃ sātalakkhaṇaṃ, sampayuttakānaṃ upabrūhanarasaṃ, anuggahapaccupaṭṭhānaṃ. Satipi ca nesaṃ katthaci avippayoge iṭṭhārammaṇapaṭilābhatuṭṭhi pīti, paṭiladdharasānubhavanaṃ sukhaṃ. Yattha pīti tattha sukhaṃ, yattha sukhaṃ tattha na niyamato pīti. Saṅkhārakkhandhasaṅgahitā pīti, vedanākkhandhasaṅgahitaṃ sukhaṃ. Kantārakhinnassa vanantodakadassanasavanesu viya pīti, vanacchāyappavesanaudakaparibhogesu viya sukhaṃ. Tasmiṃ tasmiṃ samaye pākaṭabhāvato cetaṃ vuttanti veditabbaṃ. Ayañca pīti, idañca sukhaṃ, assa jhānassa, asmiṃ vā jhāne atthīti idaṃ jhānaṃ ‘‘pītisukha’’nti vuccati.
அத² வா பீதி ச ஸுக²ஞ்ச பீதிஸுக²ங், த⁴ம்மவினயாத³யோ விய. விவேகஜங் பீதிஸுக²மஸ்ஸ ஜா²னஸ்ஸ, அஸ்மிங் வா ஜா²னே அத்தீ²தி ஏவம்பி விவேகஜங்பீதிஸுக²ங். யதே²வ ஹி ஜா²னங், ஏவங் பீதிஸுக²ங் பெத்த² விவேகஜமேவ ஹோதி, தஞ்சஸ்ஸ அத்தீ²தி தஸ்மா ஏகபதே³னேவ ‘‘விவேகஜங் பீதிஸுக²’’ந்திபி வத்துங் யுஜ்ஜதி. விப⁴ங்கே³ பன ‘‘இத³ங் ஸுக²ங் இமாய பீதியா ஸஹக³த’’ந்திஆதி³னா (விப⁴॰ 567) நயேனேதங் வுத்தங். அத்தோ² பன தத்ராபி ஏவமேவ த³ட்ட²ப்³போ³.
Atha vā pīti ca sukhañca pītisukhaṃ, dhammavinayādayo viya. Vivekajaṃ pītisukhamassa jhānassa, asmiṃ vā jhāne atthīti evampi vivekajaṃpītisukhaṃ. Yatheva hi jhānaṃ, evaṃ pītisukhaṃ pettha vivekajameva hoti, tañcassa atthīti tasmā ekapadeneva ‘‘vivekajaṃ pītisukha’’ntipi vattuṃ yujjati. Vibhaṅge pana ‘‘idaṃ sukhaṃ imāya pītiyā sahagata’’ntiādinā (vibha. 567) nayenetaṃ vuttaṃ. Attho pana tatrāpi evameva daṭṭhabbo.
பட²மந்தி க³ணனானுபுப்³ப³தா பட²மங், இத³ங் பட²மங் ஸமாபஜ்ஜதீதிபி பட²மங். பச்சனீகத⁴ம்மே ஜா²பேதீதி ஜா²னங், இமினா யோகி³னோ ஜா²யந்தீதிபி ஜா²னங், பச்சனீகத⁴ம்மே ட³ஹந்தி கோ³சரங் வா சிந்தெந்தீதி அத்தோ². ஸயங் வா தங் ஜா²யதி உபனிஜ்ஜா²யதீதி ஜா²னங், தேனேவ உபனிஜ்ஜா²யனலக்க²ணந்தி வுச்சதி. ததே³தங் ஆரம்மணூபனிஜ்ஜா²னங் , லக்க²ணூபனிஜ்ஜா²னந்தி து³வித⁴ங் ஹோதி. தத்த² ஆரம்மணூபனிஜ்ஜா²னந்தி ஸஹ உபசாரேன அட்ட² ஸமாபத்தியோ வுச்சந்தி. கஸ்மா? கஸிணாதி³ஆரம்மணூபனிஜ்ஜா²யனதோ. லக்க²ணூபனிஜ்ஜா²னந்தி விபஸ்ஸனாமக்³க³ப²லானி வுச்சந்தி. கஸ்மா? லக்க²ணூபனிஜ்ஜா²யனதோ. எத்த² ஹி விபஸ்ஸனா அனிச்சலக்க²ணாதீ³னி உபனிஜ்ஜா²யதி, விபஸ்ஸனாய உபனிஜ்ஜா²யனகிச்சங் பன மக்³கே³ன ஸிஜ்ஜ²தீதி மக்³கோ³ லக்க²ணூபனிஜ்ஜா²னந்தி வுச்சதி. ப²லங் பன நிரோத⁴ஸ்ஸ தத²லக்க²ணங் உபனிஜ்ஜா²யதீதி லக்க²ணூபனிஜ்ஜா²னந்தி வுச்சதி. இமஸ்மிங் பனத்தே² ஆரம்மணூபனிஜ்ஜா²னமேவ ஜா²னந்தி அதி⁴ப்பேதங்.
Paṭhamanti gaṇanānupubbatā paṭhamaṃ, idaṃ paṭhamaṃ samāpajjatītipi paṭhamaṃ. Paccanīkadhamme jhāpetīti jhānaṃ, iminā yogino jhāyantītipi jhānaṃ, paccanīkadhamme ḍahanti gocaraṃ vā cintentīti attho. Sayaṃ vā taṃ jhāyati upanijjhāyatīti jhānaṃ, teneva upanijjhāyanalakkhaṇanti vuccati. Tadetaṃ ārammaṇūpanijjhānaṃ , lakkhaṇūpanijjhānanti duvidhaṃ hoti. Tattha ārammaṇūpanijjhānanti saha upacārena aṭṭha samāpattiyo vuccanti. Kasmā? Kasiṇādiārammaṇūpanijjhāyanato. Lakkhaṇūpanijjhānanti vipassanāmaggaphalāni vuccanti. Kasmā? Lakkhaṇūpanijjhāyanato. Ettha hi vipassanā aniccalakkhaṇādīni upanijjhāyati, vipassanāya upanijjhāyanakiccaṃ pana maggena sijjhatīti maggo lakkhaṇūpanijjhānanti vuccati. Phalaṃ pana nirodhassa tathalakkhaṇaṃ upanijjhāyatīti lakkhaṇūpanijjhānanti vuccati. Imasmiṃ panatthe ārammaṇūpanijjhānameva jhānanti adhippetaṃ.
எத்தா²ஹ – ‘‘கதமங் பன தங் ஜா²னங் நாம, யங் ஸவிதக்கங் ஸவிசாரங்…பே॰… பீதிஸுக²ந்தி ஏவங் அபதே³ஸங் அரஹதீ’’தி? வுச்சதே – யதா² ஸத⁴னோ ஸபரிஜனோதிஆதீ³ஸு ட²பெத்வா த⁴னஞ்ச பரிஜனஞ்ச அஞ்ஞோ அபதே³ஸாரஹோ ஹோதி, ஏவங் ட²பெத்வா விதக்காதி³த⁴ம்மே அஞ்ஞங் அபதே³ஸாரஹங் நத்தி². யதா² பன ஸரதா² ஸபத்தி ஸேனாதி வுத்தே ஸேனங்கே³ஸுயேவ ஸேனாஸம்முதி, ஏவமித⁴ பஞ்சஸு அங்கே³ஸுயேவ ஜா²னஸம்முதி வேதி³தப்³பா³. கதமேஸு பஞ்சஸு? விதக்கோ, விசாரோ, பீதி, ஸுக²ங், சித்தேகக்³க³தாதி ஏதேஸு. ஏதானேவ ஹிஸ்ஸ ‘‘ஸவிதக்கங் ஸவிசார’’ந்திஆதி³னா நயேன அங்க³பா⁴வேன வுத்தானி. அவுத்தத்தா ஏகக்³க³தா அங்க³ங் ந ஹோதீதி சே தஞ்ச ந. கஸ்மா? வுத்தத்தா ஏவ. ஸாபி ஹி விப⁴ங்கே³ ‘‘ஜா²னந்தி விதக்கோ விசாரோ பீதி ஸுக²ங் சித்தஸ்ஸேகக்³க³தா’’தி ஏவங் வுத்தாயேவ. தஸ்மா யதா² ஸவிதக்கங் ஸவிசாரந்தி, ஏவங் ஸசித்தேகக்³க³தந்தி இத⁴ அவுத்தேபி இமினா விப⁴ங்க³வசனேன சித்தேகக்³க³தாபி அங்க³மேவாதி வேதி³தப்³பா³. யேன ஹி அதி⁴ப்பாயேன ப⁴க³வதா உத்³தே³ஸோ கதோ, ஸோ ஏவ தேன விப⁴ங்கே³பி பகாஸிதோதி.
Etthāha – ‘‘katamaṃ pana taṃ jhānaṃ nāma, yaṃ savitakkaṃ savicāraṃ…pe… pītisukhanti evaṃ apadesaṃ arahatī’’ti? Vuccate – yathā sadhano saparijanotiādīsu ṭhapetvā dhanañca parijanañca añño apadesāraho hoti, evaṃ ṭhapetvā vitakkādidhamme aññaṃ apadesārahaṃ natthi. Yathā pana sarathā sapatti senāti vutte senaṅgesuyeva senāsammuti, evamidha pañcasu aṅgesuyeva jhānasammuti veditabbā. Katamesu pañcasu? Vitakko, vicāro, pīti, sukhaṃ, cittekaggatāti etesu. Etāneva hissa ‘‘savitakkaṃ savicāra’’ntiādinā nayena aṅgabhāvena vuttāni. Avuttattā ekaggatā aṅgaṃ na hotīti ce tañca na. Kasmā? Vuttattā eva. Sāpi hi vibhaṅge ‘‘jhānanti vitakko vicāro pīti sukhaṃ cittassekaggatā’’ti evaṃ vuttāyeva. Tasmā yathā savitakkaṃ savicāranti, evaṃ sacittekaggatanti idha avuttepi iminā vibhaṅgavacanena cittekaggatāpi aṅgamevāti veditabbā. Yena hi adhippāyena bhagavatā uddeso kato, so eva tena vibhaṅgepi pakāsitoti.
உபஸம்பஜ்ஜாதி உபக³ந்த்வா, பாபுணித்வாதி வுத்தங் ஹோதி. உபஸம்பாத³யித்வா வா, நிப்பா²தெ³த்வாதி வுத்தங் ஹோதி. விப⁴ங்கே³ பன ‘‘உபஸம்பஜ்ஜாதி பட²மஸ்ஸ ஜா²னஸ்ஸ லாபோ⁴ படிலாபோ⁴ பத்தி ஸம்பத்தி பு²ஸனா ஸம்பு²ஸனா ஸச்சி²கிரியா உபஸம்பதா³’’தி வுத்தங். தஸ்ஸாபி ஏவமேவத்தோ² வேதி³தப்³போ³. விஹாஸிந்தி போ³தி⁴மண்டே³ நிஸஜ்ஜஸங்கா²தேன இரியாபத²விஹாரேன இதிவுத்தப்பகாரஜா²னஸமங்கீ³ ஹுத்வா அத்தபா⁴வஸ்ஸ இரியங் வுத்திங் பாலனங் யபனங் யாபனங் சாரங் விஹாரங் அபி⁴னிப்பா²தே³ஸிந்தி அத்தோ². வுத்தஞ்ஹேதங் விப⁴ங்கே³ – ‘‘விஹரதீதி இரியதி வத்ததி பாலேதி யபேதி யாபேதி சரதி விஹரதி, தேன வுச்சதி விஹரதீ’’தி (விப⁴॰ 512).
Upasampajjāti upagantvā, pāpuṇitvāti vuttaṃ hoti. Upasampādayitvā vā, nipphādetvāti vuttaṃ hoti. Vibhaṅge pana ‘‘upasampajjāti paṭhamassa jhānassa lābho paṭilābho patti sampatti phusanā samphusanā sacchikiriyā upasampadā’’ti vuttaṃ. Tassāpi evamevattho veditabbo. Vihāsinti bodhimaṇḍe nisajjasaṅkhātena iriyāpathavihārena itivuttappakārajhānasamaṅgī hutvā attabhāvassa iriyaṃ vuttiṃ pālanaṃ yapanaṃ yāpanaṃ cāraṃ vihāraṃ abhinipphādesinti attho. Vuttañhetaṃ vibhaṅge – ‘‘viharatīti iriyati vattati pāleti yapeti yāpeti carati viharati, tena vuccati viharatī’’ti (vibha. 512).
கிங் பன கத்வா ப⁴க³வா இமங் ஜா²னங் உபஸம்பஜ்ஜ விஹாஸீதி? கம்மட்டா²னங் பா⁴வெத்வா. கதரங்? ஆனாபானஸ்ஸதிகம்மட்டா²னங். அஞ்ஞேன தத³த்தி²கேன கிங் காதப்³ப³ந்தி? அஞ்ஞேனபி ஏதங் வா கம்மட்டா²னங் பத²வீகஸிணாதீ³னங் வா அஞ்ஞதரங் பா⁴வேதப்³ப³ங். தேஸங் பா⁴வனானயோ விஸுத்³தி⁴மக்³கே³ (விஸுத்³தி⁴॰ 1.55) வுத்தனயேனேவ வேதி³தப்³போ³. இத⁴ பன வுச்சமானே அதிபா⁴ரியங் வினயனிதா³னங் ஹோதி, தஸ்மா பாளியா அத்த²ப்பகாஸனமத்தமேவ கரோமாதி.
Kiṃ pana katvā bhagavā imaṃ jhānaṃ upasampajja vihāsīti? Kammaṭṭhānaṃ bhāvetvā. Kataraṃ? Ānāpānassatikammaṭṭhānaṃ. Aññena tadatthikena kiṃ kātabbanti? Aññenapi etaṃ vā kammaṭṭhānaṃ pathavīkasiṇādīnaṃ vā aññataraṃ bhāvetabbaṃ. Tesaṃ bhāvanānayo visuddhimagge (visuddhi. 1.55) vuttanayeneva veditabbo. Idha pana vuccamāne atibhāriyaṃ vinayanidānaṃ hoti, tasmā pāḷiyā atthappakāsanamattameva karomāti.
பட²மஜ்ஜா²னகதா² நிட்டி²தா.
Paṭhamajjhānakathā niṭṭhitā.
