Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / සංයුත්තනිකාය • Saṃyuttanikāya |
5. පඨමකාමභූසුත්තං
5. Paṭhamakāmabhūsuttaṃ
347. එකං සමයං ආයස්මා කාමභූ මච්ඡිකාසණ්ඩෙ විහරති අම්බාටකවනෙ. අථ ඛො චිත්තො ගහපති යෙනායස්මා කාමභූ තෙනුපසඞ්කමි; උපසඞ්කමිත්වා ආයස්මන්තං කාමභුං අභිවාදෙත්වා එකමන්තං නිසීදි . එකමන්තං නිසින්නං ඛො චිත්තං ගහපතිං ආයස්මා කාමභූ එතදවොච –
347. Ekaṃ samayaṃ āyasmā kāmabhū macchikāsaṇḍe viharati ambāṭakavane. Atha kho citto gahapati yenāyasmā kāmabhū tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā āyasmantaṃ kāmabhuṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi . Ekamantaṃ nisinnaṃ kho cittaṃ gahapatiṃ āyasmā kāmabhū etadavoca –
‘‘වුත්තමිදං , ගහපති –
‘‘Vuttamidaṃ , gahapati –
‘‘නෙලඞ්ගො සෙතපච්ඡාදො, එකාරො වත්තතී රථො;
‘‘Nelaṅgo setapacchādo, ekāro vattatī ratho;
අනීඝං පස්ස ආයන්තං 1, ඡින්නසොතං අබන්ධන’’න්ති.
Anīghaṃ passa āyantaṃ 2, chinnasotaṃ abandhana’’nti.
‘‘ඉමස්ස නු ඛො, ගහපති, සංඛිත්තෙන භාසිතස්ස කථං විත්ථාරෙන අත්ථො දට්ඨබ්බො’’ති? ‘‘කිං නු ඛො එතං, භන්තෙ, භගවතා භාසිත’’න්ති? ‘‘එවං, ගහපතී’’ති. ‘‘තෙන හි, භන්තෙ, මුහුත්තං ආගමෙහි යාවස්ස අත්ථං පෙක්ඛාමී’’ති. අථ ඛො චිත්තො ගහපති මුහුත්තං තුණ්හී හුත්වා ආයස්මන්තං කාමභුං එතදවොච –
‘‘Imassa nu kho, gahapati, saṃkhittena bhāsitassa kathaṃ vitthārena attho daṭṭhabbo’’ti? ‘‘Kiṃ nu kho etaṃ, bhante, bhagavatā bhāsita’’nti? ‘‘Evaṃ, gahapatī’’ti. ‘‘Tena hi, bhante, muhuttaṃ āgamehi yāvassa atthaṃ pekkhāmī’’ti. Atha kho citto gahapati muhuttaṃ tuṇhī hutvā āyasmantaṃ kāmabhuṃ etadavoca –
‘‘‘නෙලඞ්ග’න්ති ඛො, භන්තෙ, සීලානමෙතං අධිවචනං. ‘සෙතපච්ඡාදො’ති ඛො, භන්තෙ, විමුත්තියා එතං අධිවචනං. ‘එකාරො’ති ඛො, භන්තෙ, සතියා එතං අධිවචනං. ‘වත්තතී’ති ඛො, භන්තෙ, අභික්කමපටික්කමස්සෙතං අධිවචනං. ‘රථො’ති ඛො, භන්තෙ, ඉමස්සෙතං චාතුමහාභූතිකස්ස කායස්ස අධිවචනං මාතාපෙත්තිකසම්භවස්ස ඔදනකුම්මාසූපචයස්ස අනිච්චුච්ඡාදනපරිමද්දනභෙදනවිද්ධංසනධම්මස්ස. රාගො ඛො, භන්තෙ, නීඝො, දොසො නීඝො, මොහො නීඝො. තෙ ඛීණාසවස්ස භික්ඛුනො පහීනා උච්ඡින්නමූලා තාලාවත්ථුකතා අනභාවඞ්කතා ආයතිං අනුප්පාදධම්මා. තස්මා ඛීණාසවො භික්ඛු ‘අනීඝො’ති වුච්චති. ‘ආයන්ත’න්ති ඛො, භන්තෙ, අරහතො එතං අධිවචනං. ‘සොතො’ති ඛො, භන්තෙ, තණ්හායෙතං අධිවචනං. සා ඛීණාසවස්ස භික්ඛුනො පහීනා උච්ඡින්නමූලා තාලාවත්ථුකතා අනභාවඞ්කතා ආයතිං අනුප්පාදධම්මා. තස්මා ඛීණාසවො භික්ඛු ‘ඡින්නසොතො’ති වුච්චති. රාගො ඛො, භන්තෙ, බන්ධනං, දොසො බන්ධනං, මොහො බන්ධනං. තෙ ඛීණාසවස්ස භික්ඛුනො පහීනා උච්ඡින්නමූලා තාලාවත්ථුකතා අනභාවඞ්කතා ආයතිං අනුප්පාදධම්මා. තස්මා ඛීණාසවො භික්ඛු ‘අබන්ධනො’ති වුච්චති. ඉති ඛො, භන්තෙ, යං තං භගවතා වුත්තං –
‘‘‘Nelaṅga’nti kho, bhante, sīlānametaṃ adhivacanaṃ. ‘Setapacchādo’ti kho, bhante, vimuttiyā etaṃ adhivacanaṃ. ‘Ekāro’ti kho, bhante, satiyā etaṃ adhivacanaṃ. ‘Vattatī’ti kho, bhante, abhikkamapaṭikkamassetaṃ adhivacanaṃ. ‘Ratho’ti kho, bhante, imassetaṃ cātumahābhūtikassa kāyassa adhivacanaṃ mātāpettikasambhavassa odanakummāsūpacayassa aniccucchādanaparimaddanabhedanaviddhaṃsanadhammassa. Rāgo kho, bhante, nīgho, doso nīgho, moho nīgho. Te khīṇāsavassa bhikkhuno pahīnā ucchinnamūlā tālāvatthukatā anabhāvaṅkatā āyatiṃ anuppādadhammā. Tasmā khīṇāsavo bhikkhu ‘anīgho’ti vuccati. ‘Āyanta’nti kho, bhante, arahato etaṃ adhivacanaṃ. ‘Soto’ti kho, bhante, taṇhāyetaṃ adhivacanaṃ. Sā khīṇāsavassa bhikkhuno pahīnā ucchinnamūlā tālāvatthukatā anabhāvaṅkatā āyatiṃ anuppādadhammā. Tasmā khīṇāsavo bhikkhu ‘chinnasoto’ti vuccati. Rāgo kho, bhante, bandhanaṃ, doso bandhanaṃ, moho bandhanaṃ. Te khīṇāsavassa bhikkhuno pahīnā ucchinnamūlā tālāvatthukatā anabhāvaṅkatā āyatiṃ anuppādadhammā. Tasmā khīṇāsavo bhikkhu ‘abandhano’ti vuccati. Iti kho, bhante, yaṃ taṃ bhagavatā vuttaṃ –
‘‘නෙලඞ්ගො සෙතපච්ඡාදො, එකාරො වත්තතී රථො;
‘‘Nelaṅgo setapacchādo, ekāro vattatī ratho;
අනීඝං පස්ස ආයන්තං, ඡින්නසොතං අබන්ධන’’න්ති.
Anīghaṃ passa āyantaṃ, chinnasotaṃ abandhana’’nti.
‘‘ඉමස්ස ඛො, භන්තෙ, භගවතා සංඛිත්තෙන භාසිතස්ස එවං විත්ථාරෙන අත්ථං ආජානාමී’’ති . ‘‘ලාභා තෙ, ගහපති, සුලද්ධං තෙ, ගහපති! යස්ස තෙ ගම්භීරෙ බුද්ධවචනෙ පඤ්ඤාචක්ඛු කමතී’’ති. පඤ්චමං.
‘‘Imassa kho, bhante, bhagavatā saṃkhittena bhāsitassa evaṃ vitthārena atthaṃ ājānāmī’’ti . ‘‘Lābhā te, gahapati, suladdhaṃ te, gahapati! Yassa te gambhīre buddhavacane paññācakkhu kamatī’’ti. Pañcamaṃ.
Footnotes:
Related texts:
අට්ඨකථා • Aṭṭhakathā / සුත්තපිටක (අට්ඨකථා) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / සංයුත්තනිකාය (අට්ඨකථා) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / 5. පඨමකාමභූසුත්තවණ්ණනා • 5. Paṭhamakāmabhūsuttavaṇṇanā
ටීකා • Tīkā / සුත්තපිටක (ටීකා) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / සංයුත්තනිකාය (ටීකා) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) / 5. පඨමකාමභූසුත්තවණ්ණනා • 5. Paṭhamakāmabhūsuttavaṇṇanā