| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / วิมานวตฺถุ-อฎฺฐกถา • Vimānavatthu-aṭṭhakathā |
๖. ปฐมกรณียวิมานวณฺณนา
6. Paṭhamakaraṇīyavimānavaṇṇanā
อุจฺจมิทํ มณิถูณนฺติ กรณียวิมานํฯ ตสฺส กา อุปฺปตฺติ? ภควา สาวตฺถิยํ วิหรติ เชตวเนฯ เตน สมเยน สาวตฺถิวาสี เอโก อุปาสโก นฺหาโนปกรณานิ คเหตฺวา อจิรวติํ คนฺตฺวา นฺหตฺวา อาคจฺฉโนฺต ภควนฺตํ สาวตฺถิํ ปิณฺฑาย ปวิสนฺตํ ทิสฺวา อุปสงฺกมิตฺวา วนฺทิตฺวา เอวมาห ‘‘ภเนฺต เกน นิมนฺติตา’’ติฯ ภควา ตุณฺหี อโหสิฯ โส เกนจิ อนิมนฺติตภาวํ ญตฺวา อาห ‘‘อธิวาเสตุ เม, ภเนฺต, ภควา ภตฺตํ อนุกมฺปํ อุปาทายา’’ติฯ อธิวาเสสิ ภควา ตุณฺหีภาเวนฯ โส ภควนฺตํ อตฺตโน เคหํ เนตฺวา พุทฺธารหํ อาสนํ ปญฺญาเปตฺวา ตตฺถ ภควนฺตํ นิสีทาเปตฺวา ปณีเตน อนฺนปาเนน สนฺตเปฺปสิฯ ภควา กตภตฺตกิโจฺจ ตสฺส อนุโมทนํ กตฺวา ปกฺกามิฯ เสสํ อนนฺตรวิมานสทิสํฯ เตน วุตฺตํ –
Uccamidaṃmaṇithūṇanti karaṇīyavimānaṃ. Tassa kā uppatti? Bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane. Tena samayena sāvatthivāsī eko upāsako nhānopakaraṇāni gahetvā aciravatiṃ gantvā nhatvā āgacchanto bhagavantaṃ sāvatthiṃ piṇḍāya pavisantaṃ disvā upasaṅkamitvā vanditvā evamāha ‘‘bhante kena nimantitā’’ti. Bhagavā tuṇhī ahosi. So kenaci animantitabhāvaṃ ñatvā āha ‘‘adhivāsetu me, bhante, bhagavā bhattaṃ anukampaṃ upādāyā’’ti. Adhivāsesi bhagavā tuṇhībhāvena. So bhagavantaṃ attano gehaṃ netvā buddhārahaṃ āsanaṃ paññāpetvā tattha bhagavantaṃ nisīdāpetvā paṇītena annapānena santappesi. Bhagavā katabhattakicco tassa anumodanaṃ katvā pakkāmi. Sesaṃ anantaravimānasadisaṃ. Tena vuttaṃ –
๙๒๖. ‘‘อุจฺจมิทํ มณิถูณํ วิมานํ…เป.… นาริโย จ นจฺจนฺติ สุวณฺณฉนฺนาฯ
926. ‘‘Uccamidaṃ maṇithūṇaṃ vimānaṃ…pe… nāriyo ca naccanti suvaṇṇachannā.
๙๒๘. ‘‘เกน เตตาทิโส วโณฺณ…เป.… วโณฺณ จ เต สพฺพทิสา ปภาสตี’’ติฯ
928. ‘‘Kena tetādiso vaṇṇo…pe… vaṇṇo ca te sabbadisā pabhāsatī’’ti.
๙๓๐. ‘‘โส เทวปุโตฺต อตฺตมโน…เป.… ยสฺส กมฺมสฺสิทํ ผลํ’’ฯ
930. ‘‘So devaputto attamano…pe… yassa kammassidaṃ phalaṃ’’.
๙๓๑.
931.
‘‘กรณียานิ ปุญฺญานิ, ปณฺฑิเตน วิชานตา;
‘‘Karaṇīyāni puññāni, paṇḍitena vijānatā;
สมฺมคฺคเตสุ พุเทฺธสุ, ยตฺถ ทินฺนํ มหปฺผลํฯ
Sammaggatesu buddhesu, yattha dinnaṃ mahapphalaṃ.
๙๓๑.
931.
‘‘อตฺถาย วต เม พุโทฺธ, อรญฺญา คามมาคโต;
‘‘Atthāya vata me buddho, araññā gāmamāgato;
กตฺถ จิตฺตํ ปสาเทตฺวา, ตาวติํสูปโค อหํฯ
Kattha cittaṃ pasādetvā, tāvatiṃsūpago ahaṃ.
๙๓๓. ‘‘เตน เมตาทิโส วโณฺณ…เป.… วโณฺณ จ เม สพฺพทิสา ปภาสตี’’ติฯ
933. ‘‘Tena metādiso vaṇṇo…pe… vaṇṇo ca me sabbadisā pabhāsatī’’ti.
๙๓๑. ตตฺถ ปณฺฑิเตนาติ สปฺปเญฺญนฯ วิชานตาติ อตฺตโน หิตาหิตํ ชานเนฺตนฯ สมฺมคฺคเตสูติ สมฺมาปฎิปเนฺนสุ, พุเทฺธสูติ สมฺมาสมฺพุเทฺธสุฯ
931. Tattha paṇḍitenāti sappaññena. Vijānatāti attano hitāhitaṃ jānantena. Sammaggatesūti sammāpaṭipannesu, buddhesūti sammāsambuddhesu.
๙๓๒. อตฺถายาติ หิตาย, วุฑฺฒิยา วาฯ อรญฺญาติ วิหารโต, เชตวนํ สนฺธาย วทติ ฯ ตาวติํสูปโคติ ตาวติํสเทวกายํ, ตาวติํสภวนํ วา อุปฺปชฺชนวเสน อุปคโตฯ เสสํ วุตฺตนยเมวฯ
932.Atthāyāti hitāya, vuḍḍhiyā vā. Araññāti vihārato, jetavanaṃ sandhāya vadati . Tāvatiṃsūpagoti tāvatiṃsadevakāyaṃ, tāvatiṃsabhavanaṃ vā uppajjanavasena upagato. Sesaṃ vuttanayameva.
กรณียวิมานวณฺณนา นิฎฺฐิตาฯ
Karaṇīyavimānavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ติปิฎก (มูล) • Tipiṭaka (Mūla) / สุตฺตปิฎก • Suttapiṭaka / ขุทฺทกนิกาย • Khuddakanikāya / วิมานวตฺถุปาฬิ • Vimānavatthupāḷi / ๖. ปฐมกรณียวิมานวตฺถุ • 6. Paṭhamakaraṇīyavimānavatthu
