| Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / අඞ්‌ගුත්‌තරනිකාය (ටීකා) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) |
9-10. පඨමකථාවත්‌ථුසුත්‌තාදිවණ්‌ණනා
9-10. Paṭhamakathāvatthusuttādivaṇṇanā
69-70. නවමෙ (දී. නි. ටී. 1.17; දී. නි. අභි. ටී. 1.17; සං. නි. ටී. 2.5.1080) දුග්‌ගතිතො සංසාරතො ච නිය්‍යාති එතෙනාති නිය්‍යානං, සග්‌ගමග්‌ගො, මොක්‌ඛමග්‌ගො ච. තං නිය්‍යානං අරහති, නිය්‍යානෙ වා නියුත්‌තා, නිය්‍යානං වා ඵලභූතං එතිස්‌සා අත්‌ථීති නිය්‍යානිකා. වචීදුච්‌චරිතසංකිලෙසතො නිය්‍යාතීති වා ඊකාරස්‌ස රස්‌සත්‌තං, යකාරස්‌ස ච කකාරං කත්‌වා නිය්‍යානිකා, චෙතනාය සද්‌ධිං සම්‌ඵප්‌පලාපා වෙරමණි. තප්‌පටිපක්‌ඛතො අනිය්‍යානිකා, තස්‌සා භාවො අනිය්‍යානිකත්‌තං, තස්‌මා අනිය්‍යානිකත්‌තා. තිරච්‌ඡානභූතන්‌ති තිරොකරණභූතං. ගෙහස්‌සිතකථාති ගෙහප්‌පටිසංයුත්‌තා. කම්‌මට්‌ඨානභාවෙති අනිච්‌චතාපටිසංයුත්‌තචතුසච්‌චකම්‌මට්‌ඨානභාවෙ.
69-70. Navame (dī. ni. ṭī. 1.17; dī. ni. abhi. ṭī. 1.17; saṃ. ni. ṭī. 2.5.1080) duggatito saṃsārato ca niyyāti etenāti niyyānaṃ, saggamaggo, mokkhamaggo ca. Taṃ niyyānaṃ arahati, niyyāne vā niyuttā, niyyānaṃ vā phalabhūtaṃ etissā atthīti niyyānikā. Vacīduccaritasaṃkilesato niyyātīti vā īkārassa rassattaṃ, yakārassa ca kakāraṃ katvā niyyānikā, cetanāya saddhiṃ samphappalāpā veramaṇi. Tappaṭipakkhato aniyyānikā, tassā bhāvo aniyyānikattaṃ, tasmā aniyyānikattā. Tiracchānabhūtanti tirokaraṇabhūtaṃ. Gehassitakathāti gehappaṭisaṃyuttā. Kammaṭṭhānabhāveti aniccatāpaṭisaṃyuttacatusaccakammaṭṭhānabhāve.
සහ අත්‌ථෙනාති සාත්‌ථකං, හිතප්‌පටිසංයුත්‌තන්‌ති අත්‌ථො. ‘‘සුරාකථා’’තිපි පාඨොති ආහ ‘‘සුරාකථන්‌ති පාළියං පනා’’ති. සා පනෙසා කථා ‘‘එවරූපා නවසුරා පීතා රතිජනනී හොතී’’ති අස්‌සාදවසෙන න වට්‌ටති, ආදීනවවසෙන පන ‘‘උම්‌මත්‌තකසංවත්‌තනිකා’’තිආදිනා නයෙන වට්‌ටති. තෙනාහ ‘‘අනෙකවිධං…පෙ.… ආදීනවවසෙන වට්‌ටතී’’ති. විසිඛාති ඝරසන්‌නිවෙසො. විසිඛාගහණෙන ච තන්‌නිවාසිනො ගහිතා ‘‘ගාමො ආගතො’’තිආදීසු විය. තෙනෙවාහ ‘‘සූරා සමත්‌ථා’’ති ච ‘‘සද්‌ධා පසන්‌නා’’ති ච. කුම්‌භට්‌ඨානප්‌පදෙසෙන කුම්‌භදාසියො වුත්‌තාති ආහ ‘‘කුම්‌භදාසිකථා වා’’ති.
Saha atthenāti sātthakaṃ, hitappaṭisaṃyuttanti attho. ‘‘Surākathā’’tipi pāṭhoti āha ‘‘surākathanti pāḷiyaṃ panā’’ti. Sā panesā kathā ‘‘evarūpā navasurā pītā ratijananī hotī’’ti assādavasena na vaṭṭati, ādīnavavasena pana ‘‘ummattakasaṃvattanikā’’tiādinā nayena vaṭṭati. Tenāha ‘‘anekavidhaṃ…pe… ādīnavavasena vaṭṭatī’’ti. Visikhāti gharasanniveso. Visikhāgahaṇena ca tannivāsino gahitā ‘‘gāmo āgato’’tiādīsu viya. Tenevāha ‘‘sūrā samatthā’’ti ca ‘‘saddhā pasannā’’ti ca. Kumbhaṭṭhānappadesena kumbhadāsiyo vuttāti āha ‘‘kumbhadāsikathā vā’’ti.
රාජකථාදිපුරිමකථාය , ලොකක්‌ඛායිකාදිපච්‌ඡිමකථාය වා විනිමුත්‌තා පුරිමපච්‌ඡිමකථා විමුත්‌තා. උප්‌පත්‌තිඨිතිසංහාරාදිවසෙන ලොකං අක්‌ඛායතීති ලොකක්‌ඛායිකා. අසුකෙන නාමාති පජාපතිනා බ්‍රහ්‌මුනා, ඉස්‌සරෙන වා. විතණ්‌ඩසල්‌ලාපකථාති ‘‘අට්‌ඨීනං සෙතත්‌තා සෙතොති න වත්‌තබ්‌බො, පත්‌තානං කාළත්‌තා කාළොති පන වත්‌තබ්‌බො’’ති එවමාදිකා. ආදි-සද්‌දෙන ‘‘සෙලපුප්‌ඵලකානි විය ජීවිදාවිරපාරයත්‌තිවිසාලා නත්‌ථි, යං යො කොචි තිරියාමානා කතත්‌තා’’ති එවමාදීනං සඞ්‌ගහො දට්‌ඨබ්‌බො. සාගරදෙවෙනාති සාගරපුත්‌තරාජූහි. ඛතොති එතං එකවචනං තෙහි පච්‌චෙකං ඛතත්‌තා ‘‘සාගරදෙවෙන ඛතත්‌තා’’ති වුත්‌තං. සහමුද්‌දා සමුද්‌දොති වුත්‌තො. භවති වද්‌ධති එතෙනාති භවො. භවාභවා හොන්‌තීති ඉතිභවාභවකථා. එත්‌ථ ච භවොති සස්‌සතං, අභවොති උච්‌ඡෙදං. භවොති වුද්‌ධි, අභවොති හානි. භවොති කාමසුඛං, අභවොති අත්‌තකිලමථොති ඉති ඉමාය ඡබ්‌බිධාය ඉතිභවාභවකථාය සද්‌ධිං බාත්‌තිංස තිරච්‌ඡානකථා නාම හොන්‌ති. අථ වා පාළියං සරූපතො අනාගතාපි අරඤ්‌ඤපබ්‌බතනදීදීපකථා ඉතිසද්‌දෙන සඞ්‌ගණ්‌හිත්‌වා බාත්‌තිංස තිරච්‌ඡානකථා වුත්‌තා. දසමෙ නත්‌ථි වත්‌තබ්‌බං.
Rājakathādipurimakathāya , lokakkhāyikādipacchimakathāya vā vinimuttā purimapacchimakathā vimuttā. Uppattiṭhitisaṃhārādivasena lokaṃ akkhāyatīti lokakkhāyikā. Asukena nāmāti pajāpatinā brahmunā, issarena vā. Vitaṇḍasallāpakathāti ‘‘aṭṭhīnaṃ setattā setoti na vattabbo, pattānaṃ kāḷattā kāḷoti pana vattabbo’’ti evamādikā. Ādi-saddena ‘‘selapupphalakāni viya jīvidāvirapārayattivisālā natthi, yaṃ yo koci tiriyāmānā katattā’’ti evamādīnaṃ saṅgaho daṭṭhabbo. Sāgaradevenāti sāgaraputtarājūhi. Khatoti etaṃ ekavacanaṃ tehi paccekaṃ khatattā ‘‘sāgaradevena khatattā’’ti vuttaṃ. Sahamuddā samuddoti vutto. Bhavati vaddhati etenāti bhavo. Bhavābhavā hontīti itibhavābhavakathā. Ettha ca bhavoti sassataṃ, abhavoti ucchedaṃ. Bhavoti vuddhi, abhavoti hāni. Bhavoti kāmasukhaṃ, abhavoti attakilamathoti iti imāya chabbidhāya itibhavābhavakathāya saddhiṃ bāttiṃsa tiracchānakathā nāma honti. Atha vā pāḷiyaṃ sarūpato anāgatāpi araññapabbatanadīdīpakathā itisaddena saṅgaṇhitvā bāttiṃsa tiracchānakathā vuttā. Dasame natthi vattabbaṃ.
පඨමකථාවත්‌ථුසුත්‌තාදිවණ්‌ණනා නිට්‌ඨිතා.
Paṭhamakathāvatthusuttādivaṇṇanā niṭṭhitā.
යමකවග්‌ගවණ්‌ණනා නිට්‌ඨිතා.
Yamakavaggavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
තිපිටක (මූල) • Tipiṭaka (Mūla) / සුත්‌තපිටක • Suttapiṭaka / අඞ්‌ගුත්‌තරනිකාය • Aṅguttaranikāya
9. පඨමකථාවත්‌ථුසුත්‌තං • 9. Paṭhamakathāvatthusuttaṃ
10. දුතියකථාවත්‌ථුසුත්‌තං • 10. Dutiyakathāvatthusuttaṃ
අට්‌ඨකථා • Aṭṭhakathā / සුත්‌තපිටක (අට්‌ඨකථා) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / අඞ්‌ගුත්‌තරනිකාය (අට්‌ඨකථා) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) / 9-10. කථාවත්‌ථුසුත්‌තද්‌වයවණ්‌ණනා • 9-10. Kathāvatthusuttadvayavaṇṇanā
