| Library / Tipiṭaka / ཏིཔིཊཀ • Tipiṭaka / ཨངྒུཏྟརནིཀཱཡ (ཊཱིཀཱ) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) |
༩-༡༠. པཋམཀཐཱཝཏྠུསུཏྟཱདིཝཎྞནཱ
9-10. Paṭhamakathāvatthusuttādivaṇṇanā
༦༩-༧༠. ནཝམེ (དཱི॰ ནི॰ ཊཱི॰ ༡.༡༧; དཱི॰ ནི॰ ཨབྷི॰ ཊཱི॰ ༡.༡༧; སཾ॰ ནི॰ ཊཱི॰ ༢.༥.༡༠༨༠) དུགྒཏིཏོ སཾསཱརཏོ ཙ ནིཡྻཱཏི ཨེཏེནཱཏི ནིཡྻཱནཾ, སགྒམགྒོ, མོཀྑམགྒོ ཙ། ཏཾ ནིཡྻཱནཾ ཨརཧཏི, ནིཡྻཱནེ ཝཱ ནིཡུཏྟཱ, ནིཡྻཱནཾ ཝཱ ཕལབྷཱུཏཾ ཨེཏིསྶཱ ཨཏྠཱིཏི ནིཡྻཱནིཀཱ། ཝཙཱིདུཙྩརིཏསཾཀིལེསཏོ ནིཡྻཱཏཱིཏི ཝཱ ཨཱིཀཱརསྶ རསྶཏྟཾ, ཡཀཱརསྶ ཙ ཀཀཱརཾ ཀཏྭཱ ནིཡྻཱནིཀཱ, ཙེཏནཱཡ སདྡྷིཾ སམྥཔྤལཱཔཱ ཝེརམཎི། ཏཔྤཊིཔཀྑཏོ ཨནིཡྻཱནིཀཱ, ཏསྶཱ བྷཱཝོ ཨནིཡྻཱནིཀཏྟཾ, ཏསྨཱ ཨནིཡྻཱནིཀཏྟཱ། ཏིརཙྪཱནབྷཱུཏནྟི ཏིརོཀརཎབྷཱུཏཾ། གེཧསྶིཏཀཐཱཏི གེཧཔྤཊིསཾཡུཏྟཱ། ཀམྨཊྛཱནབྷཱཝེཏི ཨནིཙྩཏཱཔཊིསཾཡུཏྟཙཏུསཙྩཀམྨཊྛཱནབྷཱཝེ།
69-70. Navame (dī. ni. ṭī. 1.17; dī. ni. abhi. ṭī. 1.17; saṃ. ni. ṭī. 2.5.1080) duggatito saṃsārato ca niyyāti etenāti niyyānaṃ, saggamaggo, mokkhamaggo ca. Taṃ niyyānaṃ arahati, niyyāne vā niyuttā, niyyānaṃ vā phalabhūtaṃ etissā atthīti niyyānikā. Vacīduccaritasaṃkilesato niyyātīti vā īkārassa rassattaṃ, yakārassa ca kakāraṃ katvā niyyānikā, cetanāya saddhiṃ samphappalāpā veramaṇi. Tappaṭipakkhato aniyyānikā, tassā bhāvo aniyyānikattaṃ, tasmā aniyyānikattā. Tiracchānabhūtanti tirokaraṇabhūtaṃ. Gehassitakathāti gehappaṭisaṃyuttā. Kammaṭṭhānabhāveti aniccatāpaṭisaṃyuttacatusaccakammaṭṭhānabhāve.
སཧ ཨཏྠེནཱཏི སཱཏྠཀཾ, ཧིཏཔྤཊིསཾཡུཏྟནྟི ཨཏྠོ། ‘‘སུརཱཀཐཱ’’ཏིཔི པཱཋོཏི ཨཱཧ ‘‘སུརཱཀཐནྟི པཱལི༹ཡཾ པནཱ’’ཏི། སཱ པནེསཱ ཀཐཱ ‘‘ཨེཝརཱུཔཱ ནཝསུརཱ པཱིཏཱ རཏིཛནནཱི ཧོཏཱི’’ཏི ཨསྶཱདཝསེན ན ཝཊྚཏི, ཨཱདཱིནཝཝསེན པན ‘‘ཨུམྨཏྟཀསཾཝཏྟནིཀཱ’’ཏིཨཱདིནཱ ནཡེན ཝཊྚཏི། ཏེནཱཧ ‘‘ཨནེཀཝིདྷཾ…པེ॰… ཨཱདཱིནཝཝསེན ཝཊྚཏཱི’’ཏི། ཝིསིཁཱཏི གྷརསནྣིཝེསོ། ཝིསིཁཱགཧཎེན ཙ ཏནྣིཝཱསིནོ གཧིཏཱ ‘‘གཱམོ ཨཱགཏོ’’ཏིཨཱདཱིསུ ཝིཡ། ཏེནེཝཱཧ ‘‘སཱུརཱ སམཏྠཱ’’ཏི ཙ ‘‘སདྡྷཱ པསནྣཱ’’ཏི ཙ། ཀུམྦྷཊྛཱནཔྤདེསེན ཀུམྦྷདཱསིཡོ ཝུཏྟཱཏི ཨཱཧ ‘‘ཀུམྦྷདཱསིཀཐཱ ཝཱ’’ཏི།
Saha atthenāti sātthakaṃ, hitappaṭisaṃyuttanti attho. ‘‘Surākathā’’tipi pāṭhoti āha ‘‘surākathanti pāḷiyaṃ panā’’ti. Sā panesā kathā ‘‘evarūpā navasurā pītā ratijananī hotī’’ti assādavasena na vaṭṭati, ādīnavavasena pana ‘‘ummattakasaṃvattanikā’’tiādinā nayena vaṭṭati. Tenāha ‘‘anekavidhaṃ…pe… ādīnavavasena vaṭṭatī’’ti. Visikhāti gharasanniveso. Visikhāgahaṇena ca tannivāsino gahitā ‘‘gāmo āgato’’tiādīsu viya. Tenevāha ‘‘sūrā samatthā’’ti ca ‘‘saddhā pasannā’’ti ca. Kumbhaṭṭhānappadesena kumbhadāsiyo vuttāti āha ‘‘kumbhadāsikathā vā’’ti.
རཱཛཀཐཱདིཔུརིམཀཐཱཡ , ལོཀཀྑཱཡིཀཱདིཔཙྪིམཀཐཱཡ ཝཱ ཝིནིམུཏྟཱ པུརིམཔཙྪིམཀཐཱ ཝིམུཏྟཱ། ཨུཔྤཏྟིཋིཏིསཾཧཱརཱདིཝསེན ལོཀཾ ཨཀྑཱཡཏཱིཏི ལོཀཀྑཱཡིཀཱ། ཨསུཀེན ནཱམཱཏི པཛཱཔཏིནཱ བྲཧྨུནཱ, ཨིསྶརེན ཝཱ། ཝིཏཎྜསལླཱཔཀཐཱཏི ‘‘ཨཊྛཱིནཾ སེཏཏྟཱ སེཏོཏི ན ཝཏྟབྦོ, པཏྟཱནཾ ཀཱལ༹ཏྟཱ ཀཱལོ༹ཏི པན ཝཏྟབྦོ’’ཏི ཨེཝམཱདིཀཱ། ཨཱདི-སདྡེན ‘‘སེལཔུཔྥལཀཱནི ཝིཡ ཛཱིཝིདཱཝིརཔཱརཡཏྟིཝིསཱལཱ ནཏྠི, ཡཾ ཡོ ཀོཙི ཏིརིཡཱམཱནཱ ཀཏཏྟཱ’’ཏི ཨེཝམཱདཱིནཾ སངྒཧོ དཊྛབྦོ། སཱགརདེཝེནཱཏི སཱགརཔུཏྟརཱཛཱུཧི། ཁཏོཏི ཨེཏཾ ཨེཀཝཙནཾ ཏེཧི པཙྩེཀཾ ཁཏཏྟཱ ‘‘སཱགརདེཝེན ཁཏཏྟཱ’’ཏི ཝུཏྟཾ། སཧམུདྡཱ སམུདྡོཏི ཝུཏྟོ། བྷཝཏི ཝདྡྷཏི ཨེཏེནཱཏི བྷཝོ། བྷཝཱབྷཝཱ ཧོནྟཱིཏི ཨིཏིབྷཝཱབྷཝཀཐཱ། ཨེཏྠ ཙ བྷཝོཏི སསྶཏཾ, ཨབྷཝོཏི ཨུཙྪེདཾ། བྷཝོཏི ཝུདྡྷི, ཨབྷཝོཏི ཧཱནི། བྷཝོཏི ཀཱམསུཁཾ, ཨབྷཝོཏི ཨཏྟཀིལམཐོཏི ཨིཏི ཨིམཱཡ ཚབྦིདྷཱཡ ཨིཏིབྷཝཱབྷཝཀཐཱཡ སདྡྷིཾ བཱཏྟིཾས ཏིརཙྪཱནཀཐཱ ནཱམ ཧོནྟི། ཨཐ ཝཱ པཱལི༹ཡཾ སརཱུཔཏོ ཨནཱགཏཱཔི ཨརཉྙཔབྦཏནདཱིདཱིཔཀཐཱ ཨིཏིསདྡེན སངྒཎྷིཏྭཱ བཱཏྟིཾས ཏིརཙྪཱནཀཐཱ ཝུཏྟཱ། དསམེ ནཏྠི ཝཏྟབྦཾ།
Rājakathādipurimakathāya , lokakkhāyikādipacchimakathāya vā vinimuttā purimapacchimakathā vimuttā. Uppattiṭhitisaṃhārādivasena lokaṃ akkhāyatīti lokakkhāyikā. Asukena nāmāti pajāpatinā brahmunā, issarena vā. Vitaṇḍasallāpakathāti ‘‘aṭṭhīnaṃ setattā setoti na vattabbo, pattānaṃ kāḷattā kāḷoti pana vattabbo’’ti evamādikā. Ādi-saddena ‘‘selapupphalakāni viya jīvidāvirapārayattivisālā natthi, yaṃ yo koci tiriyāmānā katattā’’ti evamādīnaṃ saṅgaho daṭṭhabbo. Sāgaradevenāti sāgaraputtarājūhi. Khatoti etaṃ ekavacanaṃ tehi paccekaṃ khatattā ‘‘sāgaradevena khatattā’’ti vuttaṃ. Sahamuddā samuddoti vutto. Bhavati vaddhati etenāti bhavo. Bhavābhavā hontīti itibhavābhavakathā. Ettha ca bhavoti sassataṃ, abhavoti ucchedaṃ. Bhavoti vuddhi, abhavoti hāni. Bhavoti kāmasukhaṃ, abhavoti attakilamathoti iti imāya chabbidhāya itibhavābhavakathāya saddhiṃ bāttiṃsa tiracchānakathā nāma honti. Atha vā pāḷiyaṃ sarūpato anāgatāpi araññapabbatanadīdīpakathā itisaddena saṅgaṇhitvā bāttiṃsa tiracchānakathā vuttā. Dasame natthi vattabbaṃ.
པཋམཀཐཱཝཏྠུསུཏྟཱདིཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ།
Paṭhamakathāvatthusuttādivaṇṇanā niṭṭhitā.
ཡམཀཝགྒཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ།
Yamakavaggavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ཏིཔིཊཀ (མཱུལ) • Tipiṭaka (Mūla) / སུཏྟཔིཊཀ • Suttapiṭaka / ཨངྒུཏྟརནིཀཱཡ • Aṅguttaranikāya
༩. པཋམཀཐཱཝཏྠུསུཏྟཾ • 9. Paṭhamakathāvatthusuttaṃ
༡༠. དུཏིཡཀཐཱཝཏྠུསུཏྟཾ • 10. Dutiyakathāvatthusuttaṃ
ཨཊྛཀཐཱ • Aṭṭhakathā / སུཏྟཔིཊཀ (ཨཊྛཀཐཱ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ཨངྒུཏྟརནིཀཱཡ (ཨཊྛཀཐཱ) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) / ༩-༡༠. ཀཐཱཝཏྠུསུཏྟདྭཡཝཎྞནཱ • 9-10. Kathāvatthusuttadvayavaṇṇanā
