Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / వజిరబుద్ధి-టీకా • Vajirabuddhi-ṭīkā |
౪. నిస్సగ్గియకణ్డో
4. Nissaggiyakaṇḍo
౧. చీవరవగ్గో
1. Cīvaravaggo
౧. పఠమకథినసిక్ఖాపదవణ్ణనా
1. Paṭhamakathinasikkhāpadavaṇṇanā
౪౫౯. సమితావినాతి సమితా’నేన కిలేసాతి సమితావీ, తేన సమితావినా. ‘‘తీణి చీవరానీ’’తి వత్తబ్బే ‘‘తిచీవర’’న్తి వుత్తం. సఙ్ఖ్యాపుబ్బో దిగునేకవచనన్తి ఏత్థ లక్ఖణం వేదితబ్బం. తం పన అధిట్ఠితస్సపి అనధిట్ఠితస్సపి నామం ‘‘ఏకరత్తమ్పి చే భిక్ఖు తిచీవరేన విప్పవసేయ్యా’’తిఆదీసు తిచీవరాధిట్ఠానేన అధిట్ఠితస్స నామం. ‘‘అనుజానామి, భిక్ఖవే, తిచీవరం అధిట్ఠాతు’’న్తి (మహావ॰ ౩౫౮) ఏత్థ అనధిట్ఠితస్స నామం, ఇధ తదుభయమ్పి సమ్భవతి. ‘‘భగవతా భిక్ఖూనం తిచీవరం అనుఞ్ఞాతం హోతీ’’తి ఏత్థ అధిట్ఠితమేవ. ‘‘అఞ్ఞేనేవ తిచీవరేన గామం పవిసన్తీ’’తి ఏత్థ అనధిట్ఠితమేవ. ఏకస్మింయేవ హి చీవరే తిచీవరాధిట్ఠానం రుహతి, న ఇతరస్మిం పత్తాధిట్ఠానం వియ, తస్మా ఇతరం అతిరేకట్ఠానే తిట్ఠతి. తేన వుత్తం ‘‘కథఞ్హి నామ ఛబ్బగ్గియా భిక్ఖూ అతిరేకచీవరం ధారేస్సన్తీ’’తిఆది.
459.Samitāvināti samitā’nena kilesāti samitāvī, tena samitāvinā. ‘‘Tīṇi cīvarānī’’ti vattabbe ‘‘ticīvara’’nti vuttaṃ. Saṅkhyāpubbo digunekavacananti ettha lakkhaṇaṃ veditabbaṃ. Taṃ pana adhiṭṭhitassapi anadhiṭṭhitassapi nāmaṃ ‘‘ekarattampi ce bhikkhu ticīvarena vippavaseyyā’’tiādīsu ticīvarādhiṭṭhānena adhiṭṭhitassa nāmaṃ. ‘‘Anujānāmi, bhikkhave, ticīvaraṃ adhiṭṭhātu’’nti (mahāva. 358) ettha anadhiṭṭhitassa nāmaṃ, idha tadubhayampi sambhavati. ‘‘Bhagavatā bhikkhūnaṃ ticīvaraṃ anuññātaṃ hotī’’ti ettha adhiṭṭhitameva. ‘‘Aññeneva ticīvarena gāmaṃ pavisantī’’ti ettha anadhiṭṭhitameva. Ekasmiṃyeva hi cīvare ticīvarādhiṭṭhānaṃ ruhati, na itarasmiṃ pattādhiṭṭhānaṃ viya, tasmā itaraṃ atirekaṭṭhāne tiṭṭhati. Tena vuttaṃ ‘‘kathañhi nāma chabbaggiyā bhikkhū atirekacīvaraṃ dhāressantī’’tiādi.
౪౬౦-౧. పఠమపఞ్ఞత్తియా పనేత్థ ఏకరత్తమ్పి అతిరేకచీవరం ధారేయ్య, నిస్సగ్గియం వుత్తం హోతి, తతో పరం ‘‘అనుజానామి, భిక్ఖవే, దసాహపరమం అతిరేకచీవరం ధారేతుం. ఏవఞ్చ పన, భిక్ఖవే, ఇమం సిక్ఖాపదం ఉద్దిసేయ్యాథ ‘దసాహపరమం అతిరేకచీవరం ధారేతబ్బం, తం అతిక్కామయతో నిస్సగ్గియం పాచిత్తియ’’’న్తి ఏవం భగవా పరిపుణ్ణం సిక్ఖాపదం పఞ్ఞాపేసి. అథ పచ్ఛిమబోధియం అజాతసత్తుకాలే కథినం అనుఞ్ఞాతం, తతో పట్ఠాయ భిక్ఖూ ఇదం సిక్ఖాపదం ‘‘నిట్ఠితచీవరస్మిం భిక్ఖునా ఉబ్భతస్మిం కథినే దసాహ…పే॰… పాచిత్తియ’’న్తి ఉద్దిసన్తి, ఏస నయో దుతియతతియకథినేసుపి. తథాపి కఙ్ఖావితరణియం (కఙ్ఖా॰ అట్ఠ॰ కథినసిక్ఖాపదవణ్ణనా) ‘‘దసాహపరమన్తి అయమేత్థ అనుపఞ్ఞత్తీ’’తి ఏత్తకంయేవ వుత్తం, తస్మా ‘‘నిట్ఠితచీవరస్మిం భిక్ఖునా ఉబ్భతస్మిం కథినే’’తి వచనం న పఞ్ఞత్తి, న చ అనుపఞ్ఞత్తీతి సిద్ధం. న హి పఞ్ఞత్తివత్థుస్మిం, అనుపఞ్ఞత్తివత్థుమ్హి వా కథినాధికారో దిస్సతీతి యథావుత్తనయోవ సారోతి నిట్ఠమేత్థ గన్తబ్బం. అథాపి సియా ‘‘కథినస్సుప్పత్తికాలతో పట్ఠాయ భగవతో వచనం అనుపఞ్ఞత్తిభావేన వుత్త’’న్తి. యది ఏవం ద్వే అనుపఞ్ఞత్తియో సియుం, తతో పరివారే (పరి॰ ౨౪) ‘‘ఏకా అనుపఞ్ఞత్తీ’’తివచనవిరోధో. అపిచ యథావుత్తనయదీపనత్థం ఇధ తం వచనం పఠమపఞ్ఞత్తికాలే అవత్వా పచ్ఛా వుత్తం. ఏత్థ సాధితత్తా దుతియతతియేసు పచ్ఛా వుత్తపఠమపఞ్ఞత్తీసు ఏవం వుత్తం. అఞ్ఞథా తత్థపి తం వచనం పచ్ఛా వత్తబ్బం సియా. అనుగణ్ఠిపదే పన ‘‘పచ్ఛా వుత్తభావం సన్ధాయ నిట్ఠితచీవరస్మిన్తిఆదీసు అనుపఞ్ఞత్తీ’’తి వుత్తం. సేక్ఖపుథుజ్జనానం పేమం, అరహన్తానం గారవో. దసమం వా నవమం వాతి ఏత్థ భుమ్మత్థే ఉపయోగవచనం.
460-1. Paṭhamapaññattiyā panettha ekarattampi atirekacīvaraṃ dhāreyya, nissaggiyaṃ vuttaṃ hoti, tato paraṃ ‘‘anujānāmi, bhikkhave, dasāhaparamaṃ atirekacīvaraṃ dhāretuṃ. Evañca pana, bhikkhave, imaṃ sikkhāpadaṃ uddiseyyātha ‘dasāhaparamaṃ atirekacīvaraṃ dhāretabbaṃ, taṃ atikkāmayato nissaggiyaṃ pācittiya’’’nti evaṃ bhagavā paripuṇṇaṃ sikkhāpadaṃ paññāpesi. Atha pacchimabodhiyaṃ ajātasattukāle kathinaṃ anuññātaṃ, tato paṭṭhāya bhikkhū idaṃ sikkhāpadaṃ ‘‘niṭṭhitacīvarasmiṃ bhikkhunā ubbhatasmiṃ kathine dasāha…pe… pācittiya’’nti uddisanti, esa nayo dutiyatatiyakathinesupi. Tathāpi kaṅkhāvitaraṇiyaṃ (kaṅkhā. aṭṭha. kathinasikkhāpadavaṇṇanā) ‘‘dasāhaparamanti ayamettha anupaññattī’’ti ettakaṃyeva vuttaṃ, tasmā ‘‘niṭṭhitacīvarasmiṃ bhikkhunā ubbhatasmiṃ kathine’’ti vacanaṃ na paññatti, na ca anupaññattīti siddhaṃ. Na hi paññattivatthusmiṃ, anupaññattivatthumhi vā kathinādhikāro dissatīti yathāvuttanayova sāroti niṭṭhamettha gantabbaṃ. Athāpi siyā ‘‘kathinassuppattikālato paṭṭhāya bhagavato vacanaṃ anupaññattibhāvena vutta’’nti. Yadi evaṃ dve anupaññattiyo siyuṃ, tato parivāre (pari. 24) ‘‘ekā anupaññattī’’tivacanavirodho. Apica yathāvuttanayadīpanatthaṃ idha taṃ vacanaṃ paṭhamapaññattikāle avatvā pacchā vuttaṃ. Ettha sādhitattā dutiyatatiyesu pacchā vuttapaṭhamapaññattīsu evaṃ vuttaṃ. Aññathā tatthapi taṃ vacanaṃ pacchā vattabbaṃ siyā. Anugaṇṭhipade pana ‘‘pacchā vuttabhāvaṃ sandhāya niṭṭhitacīvarasmintiādīsu anupaññattī’’ti vuttaṃ. Sekkhaputhujjanānaṃ pemaṃ, arahantānaṃ gāravo. Dasamaṃ vā navamaṃ vāti ettha bhummatthe upayogavacanaṃ.
౪౬౨-౩. నిట్ఠితచీవరస్మిన్తి ఇదం కేవలం చీవరపలిబోధాభావమత్తదీపనత్థం వుత్తం, తస్మా ‘‘నట్ఠం వా వినట్ఠం వా దడ్ఢం వా చీవరాసా వా ఉపచ్ఛిన్నా’’తి వుత్తం. యది దసాహపరమం ధారేతబ్బచీవరదస్సనత్థం వుత్తం సియా, నట్ఠాదికం సో ధారేయ్య. ధారణఞ్చేత్థ ఠపనం, పరిభోగో వా. తం ద్వయం కతేపి యుజ్జతి, అకతేపి యుజ్జతి, తస్మా ‘‘కతం వా హోతీ’’తిపి న వత్తబ్బం. న హి కతమేవ అతిక్కామయతో నిస్సగ్గియన్తి, తస్మా యం చీవరం ఉపాదాయ ‘‘నిట్ఠితచీవరస్మి’’న్తి వుత్తం. తమ్పి ఉబ్భతస్మిం కథినే దసాహపరమం కాలం ధారేతబ్బన్తి అత్థో న గహేతబ్బో. తఞ్హి చీవరం సన్తఞ్చే, ఉబ్భతస్మిం కథినే ఏకదివసమ్పి పరిహారం న లబ్భతి. అపిచ ‘‘చీవరం నామ వికప్పనుపగం పచ్ఛిమ’’న్తి వుత్తం. తత్థ చ కతం నామ హోతి, తస్మాపి న తం సన్ధాయ ధారేతబ్బన్తి వుత్తన్తి వేదితబ్బం అసమ్భవతో.
462-3.Niṭṭhitacīvarasminti idaṃ kevalaṃ cīvarapalibodhābhāvamattadīpanatthaṃ vuttaṃ, tasmā ‘‘naṭṭhaṃ vā vinaṭṭhaṃ vā daḍḍhaṃ vā cīvarāsā vā upacchinnā’’ti vuttaṃ. Yadi dasāhaparamaṃ dhāretabbacīvaradassanatthaṃ vuttaṃ siyā, naṭṭhādikaṃ so dhāreyya. Dhāraṇañcettha ṭhapanaṃ, paribhogo vā. Taṃ dvayaṃ katepi yujjati, akatepi yujjati, tasmā ‘‘kataṃ vā hotī’’tipi na vattabbaṃ. Na hi katameva atikkāmayato nissaggiyanti, tasmā yaṃ cīvaraṃ upādāya ‘‘niṭṭhitacīvarasmi’’nti vuttaṃ. Tampi ubbhatasmiṃ kathine dasāhaparamaṃ kālaṃ dhāretabbanti attho na gahetabbo. Tañhi cīvaraṃ santañce, ubbhatasmiṃ kathine ekadivasampi parihāraṃ na labbhati. Apica ‘‘cīvaraṃ nāma vikappanupagaṃ pacchima’’nti vuttaṃ. Tattha ca kataṃ nāma hoti, tasmāpi na taṃ sandhāya dhāretabbanti vuttanti veditabbaṃ asambhavato.
అనుగణ్ఠిపదే పనేతం వుత్తం ‘‘తత్థ సియా – తస్స భిక్ఖునో చీవరం నట్ఠాదీసు అఞ్ఞతరం యది భవేయ్య, కతమం చీవరం దసాహపరమం ధారేయ్య. యస్మా ధారేతబ్బచీవరం నత్థి, తస్మా అత్థుద్ధారవసేన కరణపలిబోధదస్సనత్థం ‘నట్ఠం వా’తిఆదిపదాని వుత్తాని. అయం పనత్థో ‘నట్ఠం వా’తిఆదినా నయేన వుత్తచీవరానం అఞ్ఞతరస్మిం చీవరే అసతి గహేతబ్బో, సతి తం దసాహపరమం అతిక్కామయతో నిస్సగ్గియం. ఏస నయో సబ్బత్థ. ‘కతం వా హోతీ’తి వుత్తచీవరమేవాధిప్పేతం. కస్మా పన కతచీవరం ఇమస్మిం అత్థే అధిప్పేతన్తి న వుత్తన్తి చే? పాకటత్తా. కథం? నట్ఠవినట్ఠచీవరాదీనం ధారణస్స అభావతో కతచీవరమేవ ఇధాధిప్పేతన్తి పాకటం. యథా కిం? యథా పఠమానియతే మేథునకాయసంసగ్గరహోనిసజ్జానమేవాగతత్తా సోతస్స రహో అత్థుద్ధారవసేన వుత్తోతి పాకటో, తస్మా ‘చక్ఖుస్స రహో ఇతరస్మిం అత్థే అధిప్పేతో’తి న వుత్తో. ఏవంసమ్పదమిదన్తి వేదితబ్బం. ‘కతం వా హోతీ’తి ఇదం న వత్తబ్బం, కస్మా? అకతం అతిక్కామయతోపి నిస్సగ్గియత్తా, కిఞ్చాపి నిస్సగ్గియం హోతి , ఇధ పన తిచీవరాధిట్ఠానమధిప్పేతం. తస్మిం తిచీవరాధిట్ఠానే అకతం, అరజితం, అకప్పియకతఞ్చ ‘ఇమం సఙ్ఘాటిం అధిట్ఠామీ’తిఆదినా నయేన అధిట్ఠాతుం న వట్టతి, తదత్థదీపనత్థం ‘కతం వా హోతీ’తి వుత్తం. ఇతరథా ‘నిట్ఠితచీవరస్మిం పటిలద్ధే’తి వదేయ్య, ఏవం సన్తే తిచీవరం దసాహం అతిక్కామయతో నిస్సగ్గియన్తి కథం పఞ్ఞాయతీతి చే? వచనప్పమాణతో. ‘అనుజానామి, భిక్ఖవే, తిచీవరం అధిట్ఠాతుం న వికప్పేతు’న్తి వుత్తత్తా ఇధాపి ‘అతిరేకచీవరం నామ అనధిట్ఠిత’న్తి ఏత్తకమేవ వత్తబ్బం సియా. యస్మా ‘కతం వా హోతీ’తి వచనేన ఇధాధిప్పేతచీవరేన సద్ధిం సేసమ్పి దసాహపరమతో ఉత్తరి ధారేతుం న లబ్భతీతి అనుజానన్తో ‘అతిరేకచీవరం నామ అనధిట్ఠితం అవికప్పిత’న్తి ఆహ. తత్థ సియా – యథా ‘అవికప్పిత’న్తి అత్థుద్ధారవసేన వుత్తం, తథా ‘వికప్పనుపగం పచ్ఛిమ’న్తిపి. కస్మా? యస్మా తిచీవరమేవ దసాహపరమం ధారేతబ్బం ‘నిట్ఠితచీవరస్మి’న్తిఆదిఅనుపఞ్ఞత్తివసేన. ఇతరథా ఏకాహాతిక్కమేపి నిస్సగ్గియం హోతి ‘యో పన, భిక్ఖు, అతిరేకచీవరం ధారేయ్య, నిస్సగ్గియం పాచిత్తియ’న్తి వచనతో. న తిచీవరతో అఞ్ఞమ్పి చీవరం దసాహపరమం ధారేతబ్బం, తతో పరం నిస్సగ్గియం ‘అన్తోదసాహ’న్తి వుత్తత్తా. యథాహ ‘అనాపత్తి అన్తోదసాహం అధిట్ఠేతి, వికప్పేతీ’తి, ఇతరథా ‘అన్తోదసాహం అధిట్ఠేతీ’తి వచనమత్తమేవ భవేయ్య, తస్మా అట్ఠకథాయం వుత్తనయేనేవ అత్థో గహేతబ్బో. ఇదం సబ్బం అపరే వదన్తీ’’తి. ఏత్థ అన్తోకథినే ఉప్పన్నచీవరం కతమేవ సన్తఞ్చే, దసాహపరమం ధారేతబ్బన్తి ఇదఞ్చిమస్స సాధనత్థం వుత్తవచనఞ్చ పరతో ఇధేవ వుత్తవిచారణాయ యథావుత్తయుత్తియా చ విరుజ్ఝతీతి న గహేతబ్బం.
Anugaṇṭhipade panetaṃ vuttaṃ ‘‘tattha siyā – tassa bhikkhuno cīvaraṃ naṭṭhādīsu aññataraṃ yadi bhaveyya, katamaṃ cīvaraṃ dasāhaparamaṃ dhāreyya. Yasmā dhāretabbacīvaraṃ natthi, tasmā atthuddhāravasena karaṇapalibodhadassanatthaṃ ‘naṭṭhaṃ vā’tiādipadāni vuttāni. Ayaṃ panattho ‘naṭṭhaṃ vā’tiādinā nayena vuttacīvarānaṃ aññatarasmiṃ cīvare asati gahetabbo, sati taṃ dasāhaparamaṃ atikkāmayato nissaggiyaṃ. Esa nayo sabbattha. ‘Kataṃ vā hotī’ti vuttacīvaramevādhippetaṃ. Kasmā pana katacīvaraṃ imasmiṃ atthe adhippetanti na vuttanti ce? Pākaṭattā. Kathaṃ? Naṭṭhavinaṭṭhacīvarādīnaṃ dhāraṇassa abhāvato katacīvarameva idhādhippetanti pākaṭaṃ. Yathā kiṃ? Yathā paṭhamāniyate methunakāyasaṃsaggarahonisajjānamevāgatattā sotassa raho atthuddhāravasena vuttoti pākaṭo, tasmā ‘cakkhussa raho itarasmiṃ atthe adhippeto’ti na vutto. Evaṃsampadamidanti veditabbaṃ. ‘Kataṃ vā hotī’ti idaṃ na vattabbaṃ, kasmā? Akataṃ atikkāmayatopi nissaggiyattā, kiñcāpi nissaggiyaṃ hoti , idha pana ticīvarādhiṭṭhānamadhippetaṃ. Tasmiṃ ticīvarādhiṭṭhāne akataṃ, arajitaṃ, akappiyakatañca ‘imaṃ saṅghāṭiṃ adhiṭṭhāmī’tiādinā nayena adhiṭṭhātuṃ na vaṭṭati, tadatthadīpanatthaṃ ‘kataṃ vā hotī’ti vuttaṃ. Itarathā ‘niṭṭhitacīvarasmiṃ paṭiladdhe’ti vadeyya, evaṃ sante ticīvaraṃ dasāhaṃ atikkāmayato nissaggiyanti kathaṃ paññāyatīti ce? Vacanappamāṇato. ‘Anujānāmi, bhikkhave, ticīvaraṃ adhiṭṭhātuṃ na vikappetu’nti vuttattā idhāpi ‘atirekacīvaraṃ nāma anadhiṭṭhita’nti ettakameva vattabbaṃ siyā. Yasmā ‘kataṃ vā hotī’ti vacanena idhādhippetacīvarena saddhiṃ sesampi dasāhaparamato uttari dhāretuṃ na labbhatīti anujānanto ‘atirekacīvaraṃ nāma anadhiṭṭhitaṃ avikappita’nti āha. Tattha siyā – yathā ‘avikappita’nti atthuddhāravasena vuttaṃ, tathā ‘vikappanupagaṃ pacchima’ntipi. Kasmā? Yasmā ticīvarameva dasāhaparamaṃ dhāretabbaṃ ‘niṭṭhitacīvarasmi’ntiādianupaññattivasena. Itarathā ekāhātikkamepi nissaggiyaṃ hoti ‘yo pana, bhikkhu, atirekacīvaraṃ dhāreyya, nissaggiyaṃ pācittiya’nti vacanato. Na ticīvarato aññampi cīvaraṃ dasāhaparamaṃ dhāretabbaṃ, tato paraṃ nissaggiyaṃ ‘antodasāha’nti vuttattā. Yathāha ‘anāpatti antodasāhaṃ adhiṭṭheti, vikappetī’ti, itarathā ‘antodasāhaṃ adhiṭṭhetī’ti vacanamattameva bhaveyya, tasmā aṭṭhakathāyaṃ vuttanayeneva attho gahetabbo. Idaṃ sabbaṃ apare vadantī’’ti. Ettha antokathine uppannacīvaraṃ katameva santañce, dasāhaparamaṃ dhāretabbanti idañcimassa sādhanatthaṃ vuttavacanañca parato idheva vuttavicāraṇāya yathāvuttayuttiyā ca virujjhatīti na gahetabbaṃ.
ఇధేవ వుత్తవిచారణా నామ – ‘‘స్వే కథినుద్ధారో భవిస్సతీ’’తి అజ్జ ఉప్పన్నచీవరం తదహేవ అనధిట్ఠహన్తస్స అరుణుగ్గమనే నిస్సగ్గియం. కస్మా? ‘‘నిట్ఠితచీవరస్మి’’న్తిఆదినా సిక్ఖాపదస్స వుత్తత్తా. అన్తోకథినే అతిరేకదసాహమ్పి పరిహారం లభతి, కథినతో ఉద్ధం ఏకదివసమ్పి న లభతి. యథా కిం? యథా అత్థతకథినో సఙ్ఘో అత్థతదివసతో పట్ఠాయ యావ ఉబ్భారా ఏకదివసావసేసేపి కథినుబ్భారే ఆనిసంసం లభతి, పునదివసే న లభతి. సచే సతిసమ్మోసా భాజనీయచీవరం న భాజితం, పునదివసే అనత్థతకథినానమ్పి సాధారణం హోతి. దివసా చే సావసేసా, అత్థతకథినస్సేవ సఙ్ఘస్స పాపుణాతి, ఏవమేవ అత్థతదివసతో పట్ఠాయ యావ ఉబ్భారా అనధిట్ఠితం అవికప్పితం వట్టతి అనుఞ్ఞాతదివసబ్భన్తరత్తా. కథినదివసో గణనుపగో హోతి, ఉబ్భతదివసతో పట్ఠాయ దసాహపరమం కాలం ఉప్పన్నచీవరం పరిహారం లభతి, తతో పరం న లభతి. కస్మా? ‘‘అనుజానామి, భిక్ఖవే, దసాహపరమం అతిరేకచీవరం ధారేతు’’న్తి వచనతో. అన్తోకథినేపి ఏకాదసే అరుణుగ్గమనే నిస్సగ్గియప్పసఙ్గం ‘‘నిట్ఠితచీవరస్మిం ఉబ్భతస్మిం కథినే’’తి అయం అనుపఞ్ఞత్తి వారేత్వా ఠితా, న చ తే దివసే అదివసే అకాసీతి. తథా తతియకథినే చ విచారితం ‘‘నిట్ఠితచీవరస్మిం భిక్ఖునా ఉబ్భతస్మిం కథినే భిక్ఖునో పనేవ అకాలచీవరం ఉప్పజ్జేయ్యా’తి వదన్తేన భగవతా యం మయా హేట్ఠా పఠమసిక్ఖాపదే ‘దసాహపరమం అతిరేకచీవరం ధారేతబ్బ’న్తి అనుఞ్ఞాతం, తమ్పి కథినమాసతో బహి ఉప్పన్నమేవ, న అన్తోతి దీపితం హోతీ’’తి చ, ‘‘‘కాలేపి ఆదిస్స దిన్నం ఏతం అకాలచీవర’న్తి (పారా॰ ౫౦౦) వచనతో కథినుబ్భారతో ఉద్ధం దసాహపరిహారం న లభతీతి దీపితం హోతి, తేహి సద్ధిం పున కథినుబ్భారతో ఉద్ధం పఞ్చ దివసాని లభతీతి పసఙ్గోపి ‘నిట్ఠితచీవర…పే॰… ఖిప్పమేవ కారేతబ్బ’న్తి అకాలచీవరస్స ఉప్పత్తికాలం నియమేత్వా వుత్తత్తా వారితో హోతి. తదుభయేన కథినబ్భన్తరే ఉప్పన్నచీవరం కథినుబ్భారతో ఉద్ధం ఏకదివసమ్పి పరిహారం న లభతీతి సిద్ధం హోతీ’’తి చ. తస్మా దువిధమ్పేతం విచారణం సన్ధాయ అమ్హేహి ‘‘ఇధేవ వుత్తవిచారణాయ యథావుత్తయుత్తియా చ విరుజ్ఝతీతి న గహేతబ్బ’’న్తి వుత్తన్తి వేదితబ్బం.
Idheva vuttavicāraṇā nāma – ‘‘sve kathinuddhāro bhavissatī’’ti ajja uppannacīvaraṃ tadaheva anadhiṭṭhahantassa aruṇuggamane nissaggiyaṃ. Kasmā? ‘‘Niṭṭhitacīvarasmi’’ntiādinā sikkhāpadassa vuttattā. Antokathine atirekadasāhampi parihāraṃ labhati, kathinato uddhaṃ ekadivasampi na labhati. Yathā kiṃ? Yathā atthatakathino saṅgho atthatadivasato paṭṭhāya yāva ubbhārā ekadivasāvasesepi kathinubbhāre ānisaṃsaṃ labhati, punadivase na labhati. Sace satisammosā bhājanīyacīvaraṃ na bhājitaṃ, punadivase anatthatakathinānampi sādhāraṇaṃ hoti. Divasā ce sāvasesā, atthatakathinasseva saṅghassa pāpuṇāti, evameva atthatadivasato paṭṭhāya yāva ubbhārā anadhiṭṭhitaṃ avikappitaṃ vaṭṭati anuññātadivasabbhantarattā. Kathinadivaso gaṇanupago hoti, ubbhatadivasato paṭṭhāya dasāhaparamaṃ kālaṃ uppannacīvaraṃ parihāraṃ labhati, tato paraṃ na labhati. Kasmā? ‘‘Anujānāmi, bhikkhave, dasāhaparamaṃ atirekacīvaraṃ dhāretu’’nti vacanato. Antokathinepi ekādase aruṇuggamane nissaggiyappasaṅgaṃ ‘‘niṭṭhitacīvarasmiṃ ubbhatasmiṃ kathine’’ti ayaṃ anupaññatti vāretvā ṭhitā, na ca te divase adivase akāsīti. Tathā tatiyakathine ca vicāritaṃ ‘‘niṭṭhitacīvarasmiṃ bhikkhunā ubbhatasmiṃ kathine bhikkhuno paneva akālacīvaraṃ uppajjeyyā’ti vadantena bhagavatā yaṃ mayā heṭṭhā paṭhamasikkhāpade ‘dasāhaparamaṃ atirekacīvaraṃ dhāretabba’nti anuññātaṃ, tampi kathinamāsato bahi uppannameva, na antoti dīpitaṃ hotī’’ti ca, ‘‘‘kālepi ādissa dinnaṃ etaṃ akālacīvara’nti (pārā. 500) vacanato kathinubbhārato uddhaṃ dasāhaparihāraṃ na labhatīti dīpitaṃ hoti, tehi saddhiṃ puna kathinubbhārato uddhaṃ pañca divasāni labhatīti pasaṅgopi ‘niṭṭhitacīvara…pe… khippameva kāretabba’nti akālacīvarassa uppattikālaṃ niyametvā vuttattā vārito hoti. Tadubhayena kathinabbhantare uppannacīvaraṃ kathinubbhārato uddhaṃ ekadivasampi parihāraṃ na labhatīti siddhaṃ hotī’’ti ca. Tasmā duvidhampetaṃ vicāraṇaṃ sandhāya amhehi ‘‘idheva vuttavicāraṇāya yathāvuttayuttiyā ca virujjhatīti na gahetabba’’nti vuttanti veditabbaṃ.
ఏత్థాహ – ‘‘నిట్ఠితచీవరస్మిం ఉబ్భతస్మిం కథినే’’తి ఇదం భుమ్మం కిం చీవరస్స ఉప్పత్తి నియమేతి, ఉదాహు ధారణం, ఉదాహు ఉభయన్తి, కిఞ్చేత్థ, యది ఉప్పత్తిం నియమేతి, పచ్ఛిమకత్తికమాసే ఏవ ఉబ్భతస్మిం కథినే ఉప్పన్నచీవరం తతో పట్ఠాయ దసాహం ధారేతబ్బం అనిట్ఠితేపి తస్మిం మాసేతి ఆపజ్జతి. అథ ధారణం నియమేతి, అన్తోకథినే ఉప్పన్నచీవరం ఉబ్భతేపి దసాహపరమం ధారేతబ్బన్తి ఆపజ్జతి. అథ ఉభయం నియమేతి, తతియకథినే వియ విసేసేత్వా వత్తబ్బన్తి? వుచ్చతే – కామం ఉభయం నియమేతి, న పన విసేసనే పయోజనం అత్థి. యం అన్తోకథినే ఉప్పన్నచీవరం సన్ధాయ ‘‘నిట్ఠితచీవరస్మి’’న్తి వుత్తం, న తం సన్ధాయ ‘‘ధారేతబ్బ’’న్తి వుత్తం, సాధితఞ్హేతం. ‘‘కతం వా హోతీ’’తిఆదివచనతో తదత్థసిద్ధి, తేన పున విసేసనే పయోజనం నత్థి, న హి కతమేవ నిస్సగ్గియం కరోతి, న చ నట్ఠాదికం ధారేతుం సక్కాతి. యేన వా అధిప్పాయేన భగవతా ఇదం సిక్ఖాపదం పఞ్ఞత్తం, సో అధిప్పాయో తతియకథినే పకాసితోతి వేదితబ్బో. కస్మా తత్థ పకాసితోతి చే? విసేసవిధానదస్సనాధిప్పాయతో. విసేసవిధానఞ్హి ‘‘నో చస్స పారిపూరీ’’తిఆది. తత్థాపి ‘‘చీవరం ఉప్పజ్జేయ్యా’’తి అవత్వా ‘‘అకాలచీవరం ఉప్పజ్జేయ్యా’’తి విసేసనేన ఉబ్భతేపి కథినే కాలచీవరం అత్థీతి దీపేతి. కిఞ్చేతం? పచ్ఛిమకత్తికమాసే ఉప్పన్నచీవరం, తేనేవ తత్థ ‘‘అనత్థతే కథినే ఏకాదసమాసే ఉప్పన్న’’న్తి వుత్తం, తస్మా ఉప్పత్తినియమే వుత్తదోసాభావసిద్ధి. యఞ్చ తత్థ ‘‘కాలేపి ఆదిస్స దిన్నం ఏతం అకాలచీవరం నామా’’తి వుత్తం, తస్స ద్వే అత్థవికప్పా. ఆదేసవసేన ‘‘అకాలచీవర’’న్తి లద్ధసఙ్ఖ్యమ్పి కాలే ఉప్పన్నత్తా కాలపరిహారం లభతి, పగేవానాదేసన్తి అయం పఠమో వికప్పో ఉప్పత్తినియమే వుత్తదోసాభావమేవ ఉపత్థమ్భేతి. తథా ఆదేసవసేన అకాలచీవరసఙ్ఖ్యం గతం చీవరకాలే ఉప్పన్నత్తా చీవరకాలతో పరం దసాహపరిహారం న లభతి, పగేవానాదేసన్తి అయం దుతియో ధారణనియమే వుత్తదోసాభావమేవ ఉపత్థమ్భేతి. యది ఏవం ఆదేసవసేన అకాలచీవరస్స అకాలచీవరతా కిమత్థికాతి చే? సఙ్ఘుద్దేసికస్స తస్స అత్థతకథినస్సపి భిక్ఖుసఙ్ఘస్స సాధారణభావత్థికాతి వేదితబ్బా.
Etthāha – ‘‘niṭṭhitacīvarasmiṃ ubbhatasmiṃ kathine’’ti idaṃ bhummaṃ kiṃ cīvarassa uppatti niyameti, udāhu dhāraṇaṃ, udāhu ubhayanti, kiñcettha, yadi uppattiṃ niyameti, pacchimakattikamāse eva ubbhatasmiṃ kathine uppannacīvaraṃ tato paṭṭhāya dasāhaṃ dhāretabbaṃ aniṭṭhitepi tasmiṃ māseti āpajjati. Atha dhāraṇaṃ niyameti, antokathine uppannacīvaraṃ ubbhatepi dasāhaparamaṃ dhāretabbanti āpajjati. Atha ubhayaṃ niyameti, tatiyakathine viya visesetvā vattabbanti? Vuccate – kāmaṃ ubhayaṃ niyameti, na pana visesane payojanaṃ atthi. Yaṃ antokathine uppannacīvaraṃ sandhāya ‘‘niṭṭhitacīvarasmi’’nti vuttaṃ, na taṃ sandhāya ‘‘dhāretabba’’nti vuttaṃ, sādhitañhetaṃ. ‘‘Kataṃ vā hotī’’tiādivacanato tadatthasiddhi, tena puna visesane payojanaṃ natthi, na hi katameva nissaggiyaṃ karoti, na ca naṭṭhādikaṃ dhāretuṃ sakkāti. Yena vā adhippāyena bhagavatā idaṃ sikkhāpadaṃ paññattaṃ, so adhippāyo tatiyakathine pakāsitoti veditabbo. Kasmā tattha pakāsitoti ce? Visesavidhānadassanādhippāyato. Visesavidhānañhi ‘‘no cassa pāripūrī’’tiādi. Tatthāpi ‘‘cīvaraṃ uppajjeyyā’’ti avatvā ‘‘akālacīvaraṃ uppajjeyyā’’ti visesanena ubbhatepi kathine kālacīvaraṃ atthīti dīpeti. Kiñcetaṃ? Pacchimakattikamāse uppannacīvaraṃ, teneva tattha ‘‘anatthate kathine ekādasamāse uppanna’’nti vuttaṃ, tasmā uppattiniyame vuttadosābhāvasiddhi. Yañca tattha ‘‘kālepi ādissa dinnaṃ etaṃ akālacīvaraṃ nāmā’’ti vuttaṃ, tassa dve atthavikappā. Ādesavasena ‘‘akālacīvara’’nti laddhasaṅkhyampi kāle uppannattā kālaparihāraṃ labhati, pagevānādesanti ayaṃ paṭhamo vikappo uppattiniyame vuttadosābhāvameva upatthambheti. Tathā ādesavasena akālacīvarasaṅkhyaṃ gataṃ cīvarakāle uppannattā cīvarakālato paraṃ dasāhaparihāraṃ na labhati, pagevānādesanti ayaṃ dutiyo dhāraṇaniyame vuttadosābhāvameva upatthambheti. Yadi evaṃ ādesavasena akālacīvarassa akālacīvaratā kimatthikāti ce? Saṅghuddesikassa tassa atthatakathinassapi bhikkhusaṅghassa sādhāraṇabhāvatthikāti veditabbā.
అపిచ పుగ్గలస్స కథినదివసాపి దివసావ. ఏవం గణనుపగత్తా అకాలచీవరసఙ్ఖయాపటిలాభానుభావేన ‘‘ఉబ్భతస్మిం కథినే’’తి వచనాపేక్ఖస్స అనిస్సగ్గియత్తా తదనులోమత్తా ‘‘కాలచీవరస్సపీ’’తి ఏవం సబ్బథా చతుబ్బిధం ఏత్థ వచనన్తి వేదితబ్బం. అపిచ అత్థి ఏకచ్చేన కథినుద్ధారేన ఉబ్భతే కథినే ఉప్పన్నం ఏకచ్చస్స భిక్ఖునో కాలచీవరం హోతి, ఏకచ్చస్స అకాలచీవరం, తం సీమాతిక్కన్తస్స, నో ఉబ్భారగతం. తం ద్విన్నం వసేన ఉబ్భతే ఉప్పన్నం ఠపేత్వా ఇతరేసం అఞ్ఞతరేన ఉబ్భతే ఉప్పన్నన్తి వేదితబ్బం. తఞ్హి యస్స ఉబ్భతం, తస్స అకాలచీవరం, ఇతరస్స కాలచీవరం. తథా అత్థి ఏకచ్చేన కథినుద్ధారేన ఉబ్భతే కథినే ఉప్పన్నం సబ్బస్సపి అకాలచీవరమేవ హోతి. తం యథాఠపితం వేదితబ్బం. తథా అత్థి ఉబ్భతస్మిం కథినే ఉప్పన్నం ఠపేత్వా వస్సానస్స పచ్ఛిమే మాసే ఉప్పన్నం. తథా అత్థి ఉబ్భతస్మిం కథినే ఉప్పన్నం అకాలచీవరం, తం హేమన్తే, గిమ్హే వా ఉప్పన్నన్తి వేదితబ్బం. ఏవం పుగ్గలకాలభేదతో బహువిధత్తా ఉప్పన్నస్స ‘‘ఉబ్భతస్మిం కథినే ఉప్పన్న’’న్తి న వుత్తన్తి వేదితబ్బం. అనేకంసికత్తా ఇమమ్పి అత్థవికప్పం దస్సేతుం ‘‘ఉబ్భతస్మిం కథినేతి భిక్ఖునో కథినం ఉబ్భతం హోతీ’’తి. ఏత్తావతా సిద్ధేపి ‘‘అట్ఠన్నం మాతికానం అఞ్ఞతరాయా’’తిఆది వుత్తం. ‘‘ధారయామీ’’తి భిక్ఖునీవిభఙ్గే ఆగతోతి వత్తబ్బో. ‘‘ఏవ’’న్తి వచనేన వచనభేదో తత్థ నత్థీతి వుత్తం హోతి.
Apica puggalassa kathinadivasāpi divasāva. Evaṃ gaṇanupagattā akālacīvarasaṅkhayāpaṭilābhānubhāvena ‘‘ubbhatasmiṃ kathine’’ti vacanāpekkhassa anissaggiyattā tadanulomattā ‘‘kālacīvarassapī’’ti evaṃ sabbathā catubbidhaṃ ettha vacananti veditabbaṃ. Apica atthi ekaccena kathinuddhārena ubbhate kathine uppannaṃ ekaccassa bhikkhuno kālacīvaraṃ hoti, ekaccassa akālacīvaraṃ, taṃ sīmātikkantassa, no ubbhāragataṃ. Taṃ dvinnaṃ vasena ubbhate uppannaṃ ṭhapetvā itaresaṃ aññatarena ubbhate uppannanti veditabbaṃ. Tañhi yassa ubbhataṃ, tassa akālacīvaraṃ, itarassa kālacīvaraṃ. Tathā atthi ekaccena kathinuddhārena ubbhate kathine uppannaṃ sabbassapi akālacīvarameva hoti. Taṃ yathāṭhapitaṃ veditabbaṃ. Tathā atthi ubbhatasmiṃ kathine uppannaṃ ṭhapetvā vassānassa pacchime māse uppannaṃ. Tathā atthi ubbhatasmiṃ kathine uppannaṃ akālacīvaraṃ, taṃ hemante, gimhe vā uppannanti veditabbaṃ. Evaṃ puggalakālabhedato bahuvidhattā uppannassa ‘‘ubbhatasmiṃ kathine uppanna’’nti na vuttanti veditabbaṃ. Anekaṃsikattā imampi atthavikappaṃ dassetuṃ ‘‘ubbhatasmiṃ kathineti bhikkhuno kathinaṃ ubbhataṃ hotī’’ti. Ettāvatā siddhepi ‘‘aṭṭhannaṃ mātikānaṃ aññatarāyā’’tiādi vuttaṃ. ‘‘Dhārayāmī’’ti bhikkhunīvibhaṅge āgatoti vattabbo. ‘‘Eva’’nti vacanena vacanabhedo tattha natthīti vuttaṃ hoti.
‘‘వికప్పనుపగం పచ్ఛిమ’’న్తి ఇదం సబ్బసఙ్గాహికత్తా వుత్తం. ‘‘అధిట్ఠానుపగం పచ్ఛిమ’’న్తి అసబ్బసఙ్గాహికం. న హి యత్తకం సఙ్ఘాటి అధిట్ఠానుపగం పచ్ఛిమం, తత్తకం అన్తరవాసకాది అధిట్ఠానుపగం పచ్ఛిమం హోతి అధిట్ఠానస్స బహువిధత్తా. న ఏవం వికప్పనాయ భేదో తస్సా ఏకవిధత్తాతి వేదితబ్బం. ‘‘ఏకాదసే అరుణుగ్గమనే నిస్సగ్గియ’’న్తి అన్తిమం ఠపేత్వా తతో పురిమతరస్మిన్తి అత్థో వేదితబ్బో. అన్తిమం నామ అపరకత్తికాయ పఠమారుణుగ్గమనం. తఞ్హి కాలత్తా నిస్సగ్గియం న కరోతి, తేనేవాహ అచ్చేకచీవరసిక్ఖాపదట్ఠకథాయం ‘‘ఛట్ఠితో పట్ఠాయ పన ఉప్పన్నం అనచ్చేకచీవరమ్పి పచ్చుద్ధరిత్వా ఠపితచీవరమ్పి ఏతం పరిహారం లభతియేవా’’తి (పారా॰ అట్ఠ॰ ౨.౬౪౬-౯). ఇమంయేవ నయం సన్ధాయ ‘‘అచ్చేకచీవరస్స అనత్థతే కథినే ఏకాదసదివసాధికో మాసో, అత్థతే కథినే ఏకాదసదివసాధికా పఞ్చ మాసా, తతో పరం ఏకదివసమ్పి పరిహారో నత్థీ’’తి తత్థేవాహ. ఇమస్మిం నయే సిద్ధే అనచ్చేకచీవరం ద్వాదసాహే న లభతీతి సిద్ధమేవ హోతి. తతో ‘‘అనచ్చేకచీవరే అనచ్చేకచీవరసఞ్ఞీ, అనాపత్తీ’’తి (పారా॰ ౬౫౦) ఏత్థ అచ్చేకచీవరసదిసే అఞ్ఞస్మిం అనధిట్ఠితేతి సిద్ధం హోతి. తత్థ పన ‘‘పఞ్చ మాసా’’తి ఉక్కట్ఠపరిచ్ఛేదవచనం. వస్సికసాటికఞ్చ అవస్సికసాటికభావం పత్వా ఏకాదసమాసే పరిహారం లభతీతి వేదితబ్బం.
‘‘Vikappanupagaṃ pacchima’’nti idaṃ sabbasaṅgāhikattā vuttaṃ. ‘‘Adhiṭṭhānupagaṃ pacchima’’nti asabbasaṅgāhikaṃ. Na hi yattakaṃ saṅghāṭi adhiṭṭhānupagaṃ pacchimaṃ, tattakaṃ antaravāsakādi adhiṭṭhānupagaṃ pacchimaṃ hoti adhiṭṭhānassa bahuvidhattā. Na evaṃ vikappanāya bhedo tassā ekavidhattāti veditabbaṃ. ‘‘Ekādase aruṇuggamane nissaggiya’’nti antimaṃ ṭhapetvā tato purimatarasminti attho veditabbo. Antimaṃ nāma aparakattikāya paṭhamāruṇuggamanaṃ. Tañhi kālattā nissaggiyaṃ na karoti, tenevāha accekacīvarasikkhāpadaṭṭhakathāyaṃ ‘‘chaṭṭhito paṭṭhāya pana uppannaṃ anaccekacīvarampi paccuddharitvā ṭhapitacīvarampi etaṃ parihāraṃ labhatiyevā’’ti (pārā. aṭṭha. 2.646-9). Imaṃyeva nayaṃ sandhāya ‘‘accekacīvarassa anatthate kathine ekādasadivasādhiko māso, atthate kathine ekādasadivasādhikā pañca māsā, tato paraṃ ekadivasampi parihāro natthī’’ti tatthevāha. Imasmiṃ naye siddhe anaccekacīvaraṃ dvādasāhe na labhatīti siddhameva hoti. Tato ‘‘anaccekacīvare anaccekacīvarasaññī, anāpattī’’ti (pārā. 650) ettha accekacīvarasadise aññasmiṃ anadhiṭṭhiteti siddhaṃ hoti. Tattha pana ‘‘pañca māsā’’ti ukkaṭṭhaparicchedavacanaṃ. Vassikasāṭikañca avassikasāṭikabhāvaṃ patvā ekādasamāse parihāraṃ labhatīti veditabbaṃ.
దసాహాతిక్కన్తం నిస్సగ్గియన్తి ఏత్థ ఆపత్తివుట్ఠానే ‘‘దసాహప్పటిచ్ఛన్నం పక్ఖఅతిరేకపక్ఖమాసఅతిరేకమాసపటిచ్ఛన్న’’న్తిఆదివచనభేదో వియ, న ఇధ వచనభేదో, తస్మా సంవచ్ఛరాతిక్కన్తమ్పి దసాహాతిక్కన్తమేవ నామ, తథా దుతియకథినేపి సంవచ్ఛరవిప్పవుత్థమ్పి రత్తివిప్పవుత్థమేవ. తతియే సంవచ్ఛరాతిక్కన్తమ్పి మాసాతిక్కన్తమేవ నామాతి వేదితబ్బం. ‘‘అనధిట్ఠితే అధిట్ఠితసఞ్ఞీ నిస్సగ్గియం పాచిత్తియ’’న్తి ఇదమేకస్స తికపాచిత్తియస్స ఆదిపదదీపనం. ఏస నయో అవికప్పితేతిఆదీసుపి, తస్మా ఏత్థ అట్ఠసు తికచ్ఛేదేసు ఏకం విత్థారేత్వా ఇతరేసం ఏకేకమాదిపదం విత్థారేహ్వా ద్వే ద్వే భగవతావ సఙ్ఖిత్తత్తాతి బహూసుపి తికచ్ఛేదేసు సమ్భవన్తేసు ఏకో ఏవ వుచ్చతి, ‘‘అయం వినయస్స ధమ్మతా’’తి వదన్తి. దుక్కటవారేసు పన ఏకం దుక్కటం విత్థారేత్వా సేసాని సత్త తథేవ సఙ్ఖిత్తాని. తథా అన్తిమన్తిమో ఏకేకో అనాపత్తికోట్ఠాసోతి వేదితబ్బం.
Dasāhātikkantaṃ nissaggiyanti ettha āpattivuṭṭhāne ‘‘dasāhappaṭicchannaṃ pakkhaatirekapakkhamāsaatirekamāsapaṭicchanna’’ntiādivacanabhedo viya, na idha vacanabhedo, tasmā saṃvaccharātikkantampi dasāhātikkantameva nāma, tathā dutiyakathinepi saṃvaccharavippavutthampi rattivippavutthameva. Tatiye saṃvaccharātikkantampi māsātikkantameva nāmāti veditabbaṃ. ‘‘Anadhiṭṭhite adhiṭṭhitasaññī nissaggiyaṃ pācittiya’’nti idamekassa tikapācittiyassa ādipadadīpanaṃ. Esa nayo avikappitetiādīsupi, tasmā ettha aṭṭhasu tikacchedesu ekaṃ vitthāretvā itaresaṃ ekekamādipadaṃ vitthārehvā dve dve bhagavatāva saṅkhittattāti bahūsupi tikacchedesu sambhavantesu eko eva vuccati, ‘‘ayaṃ vinayassa dhammatā’’ti vadanti. Dukkaṭavāresu pana ekaṃ dukkaṭaṃ vitthāretvā sesāni satta tatheva saṅkhittāni. Tathā antimantimo ekeko anāpattikoṭṭhāsoti veditabbaṃ.
అనాపత్తి అన్తోదసాహన్తి అయం సఙ్ఖేపత్థో – తం దసాహపరమం ధారేతబ్బం. తం అతిరేకచీవరం యథాసకం అధిట్ఠానం అన్తోదసాహం అధిట్ఠేతి వా వికప్పేతి వా విస్సజ్జేతి వా అత్తనో ధమ్మతాయ నస్సతి వా వినస్సతి వా డయ్హతి వా అఞ్ఞో వా తం అచ్ఛిన్దిత్వా గణ్హాతి విస్సాసన్తో వా గణ్హాతి పాచిత్తియతో అనాపత్తి. దుక్కటతో పన సియా ఆపత్తి సియా అనాపత్తి సఞ్ఞాభేదేన. అన్తిమానం పనేత్థ ద్విన్నం పదానం వసేన అనచ్ఛిన్నే అచ్ఛిన్నసఞ్ఞీ నిస్సగ్గియం పాచిత్తియం. అవిస్సాసగ్గాహే విస్సాసగ్గాహసఞ్ఞీ నిస్సగ్గియం పాచిత్తియన్తిఆదికా ద్వే తికపాచిత్తియా, ద్వే చ దుక్కటా సఙ్ఖిత్తాతి వేదితబ్బా. ఏత్థ హి యది అన్తోదసాహం అధిట్ఠేతి, దసాహపరమం అరుణం అతిక్కమిత్వా తస్స దివసభాగే అధిట్ఠహతీతి వేదితబ్బం. అయం తావ పాళివినిచ్ఛయో.
Anāpatti antodasāhanti ayaṃ saṅkhepattho – taṃ dasāhaparamaṃ dhāretabbaṃ. Taṃ atirekacīvaraṃ yathāsakaṃ adhiṭṭhānaṃ antodasāhaṃ adhiṭṭheti vā vikappeti vā vissajjeti vā attano dhammatāya nassati vā vinassati vā ḍayhati vā añño vā taṃ acchinditvā gaṇhāti vissāsanto vā gaṇhāti pācittiyato anāpatti. Dukkaṭato pana siyā āpatti siyā anāpatti saññābhedena. Antimānaṃ panettha dvinnaṃ padānaṃ vasena anacchinne acchinnasaññī nissaggiyaṃ pācittiyaṃ. Avissāsaggāhe vissāsaggāhasaññī nissaggiyaṃ pācittiyantiādikā dve tikapācittiyā, dve ca dukkaṭā saṅkhittāti veditabbā. Ettha hi yadi antodasāhaṃ adhiṭṭheti, dasāhaparamaṃ aruṇaṃ atikkamitvā tassa divasabhāge adhiṭṭhahatīti veditabbaṃ. Ayaṃ tāva pāḷivinicchayo.
అట్ఠకథాయం పన ఇతో గరుకతరానీతిఆదిమ్హి అయం చోదనాపుబ్బఙ్గమో వినిచ్ఛయో – గణ్ఠిపదే పనస్స ఇతో నిస్సట్ఠచీవరదానతో గరుకమ్పి ఞత్తిదుతియకమ్మం యథా అపలోకనేన కరోన్తి, ఏవమిదం ఞత్తియా కత్తబ్బమ్పి పకతివచనేన వట్టతీతి. యది ఏవం పరివారే కమ్మవగ్గస్స అట్ఠకథాయం ‘‘ఞత్తికమ్మమ్పి ఏకం ఞత్తిం ఠపేత్వావ కాతబ్బం, అపలోకనకమ్మాదివసేన న కాతబ్బ’’న్తి (పరి॰ అట్ఠ॰ ౪౮౨) యం వుత్తం, తేన విరుజ్ఝేయ్య. తేనేతం వుచ్చతి ‘‘తేసం ఏతం అనులోమ’’న్తి, తస్మా అనులోమనయేనేవ తం వుత్తం. నియమం పన యథా ద్విన్నం పారిసుద్ధిఉపోసథో వినా ఞత్తియా హోతి, ఏవం ద్విన్నం నిస్సట్ఠచీవరదానమ్పీతి వదామ, తస్మా ‘‘ఆయస్మతో దేమా’’తి వత్తుం వట్టతి. కథం పనేతం ఞాతబ్బన్తి? తదనులోమత్తాతి. ఏకదేవేదం ఞత్తికమ్మం అపలోకనేనాపి కాతుం వట్టతీతి సాధనన్తి వేదితబ్బన్తి ఆచరియో. అనుగణ్ఠిపదే పనేత్థ చోదనం కత్వా ‘‘ఏతం సాధితం. ఞత్తికమ్మం ఏకం ఞత్తిం ఠపేత్వావ కాతబ్బ’’న్తి పాళియా ఆగతం సన్ధాయ వుత్తం, ఇదం పన పాళియం నాగతం, లేసతో ఆహరిత్వా వుత్తన్తి కత్వా ఏతం అపలోకనేనాపి వట్టతీతి.
Aṭṭhakathāyaṃ pana ito garukatarānītiādimhi ayaṃ codanāpubbaṅgamo vinicchayo – gaṇṭhipade panassa ito nissaṭṭhacīvaradānato garukampi ñattidutiyakammaṃ yathā apalokanena karonti, evamidaṃ ñattiyā kattabbampi pakativacanena vaṭṭatīti. Yadi evaṃ parivāre kammavaggassa aṭṭhakathāyaṃ ‘‘ñattikammampi ekaṃ ñattiṃ ṭhapetvāva kātabbaṃ, apalokanakammādivasena na kātabba’’nti (pari. aṭṭha. 482) yaṃ vuttaṃ, tena virujjheyya. Tenetaṃ vuccati ‘‘tesaṃ etaṃ anuloma’’nti, tasmā anulomanayeneva taṃ vuttaṃ. Niyamaṃ pana yathā dvinnaṃ pārisuddhiuposatho vinā ñattiyā hoti, evaṃ dvinnaṃ nissaṭṭhacīvaradānampīti vadāma, tasmā ‘‘āyasmato demā’’ti vattuṃ vaṭṭati. Kathaṃ panetaṃ ñātabbanti? Tadanulomattāti. Ekadevedaṃ ñattikammaṃ apalokanenāpi kātuṃ vaṭṭatīti sādhananti veditabbanti ācariyo. Anugaṇṭhipade panettha codanaṃ katvā ‘‘etaṃ sādhitaṃ. Ñattikammaṃ ekaṃ ñattiṃ ṭhapetvāva kātabba’’nti pāḷiyā āgataṃ sandhāya vuttaṃ, idaṃ pana pāḷiyaṃ nāgataṃ, lesato āharitvā vuttanti katvā etaṃ apalokanenāpi vaṭṭatīti.
౪౬౮. ఏస నయోతి అఞ్ఞేసం చీవరేసు ఉపచికాదీహి ఖాయితేసు మమపి ఖాయితానీతిఆది. ‘‘అఞ్ఞేన కతం…పే॰… సాధక’’న్తి వచనతో సమానజాతికం, ఏకత్థజాతికఞ్చ తతియకథినం పఠమసమానమేవాతి సిద్ధం హోతి.
468.Esanayoti aññesaṃ cīvaresu upacikādīhi khāyitesu mamapi khāyitānītiādi. ‘‘Aññena kataṃ…pe… sādhaka’’nti vacanato samānajātikaṃ, ekatthajātikañca tatiyakathinaṃ paṭhamasamānamevāti siddhaṃ hoti.
౪౬౯. తిచీవరం అధిట్ఠాతున్తి ఏత్థ తిచీవరం తిచీవరాధిట్ఠానేన అధిట్ఠాతబ్బయుత్తకం, యం వా తిచీవరాధిట్ఠానేన అధిట్ఠాతుం అవికప్పేతుం అనుజానామి, తస్స అధిట్ఠానకాలపరిచ్ఛేదాభావతో సబ్బకాలం ఇచ్ఛన్తస్స అధిట్ఠాతుంయేవ అనుజానామి, తం కాలపరిచ్ఛేదం కత్వా వికప్పేతుం నానుజానామి. సతి పన పచ్చయే యదా తదా వా పచ్చుద్ధరిత్వా వికప్పేతుం వట్టతీతి ‘‘అనాపత్తి అన్తోదసాహం అధిట్ఠేతి, వికప్పేతీ’’తి వచనతో సిద్ధం హోతీతి వుత్తమేతం. వస్సికసాటికం తతో పరం వికప్పేతుంయేవ నాధిట్ఠాతుం. వత్థఞ్హి కతపరియోసితం అన్తోచతుమాసే వస్సానదివసం ఆదిం కత్వా అన్తోదసాహే అధిట్ఠాతుం అనుజానామి, చతుమాసతో ఉద్ధం అత్తనో సన్తకం కత్వా ఠపితుకామేన వికప్పేతుం అనుజానామీతి అత్థో. సుగతచీవరతో ఊనకన్తి తిణ్ణమ్పి చీవరానం ఉక్కట్ఠపరిచ్ఛేదో. ‘‘తిచీవరం పన పరిక్ఖారచోళం అధిట్ఠాతుం వట్టతీ’’తి వాదే పన సతి తథారూపపచ్చయే వట్టతి. యథా సతి పచ్చయే వికప్పేతుం వట్టతీతి సాధితమేతం, పగేవ అఞ్ఞేన అధిట్ఠానేన అధిట్ఠాతుం. ‘‘అన్తోదసాహం అధిట్ఠేతి, వికప్పేతీ’’తి అనియమతో వుత్తన్తి సఙ్ఘాటి, ఉత్తరాసఙ్గో, అన్తరవాసకన్తి అధిట్ఠితానధిట్ఠితానం సమానమేవ నామం. ‘‘అయం సఙ్ఘాటీ’’తిఆదీసు (మహావ॰ ౧౨౬) హి అనధిట్ఠితా వుత్తా. ‘‘తిచీవరేన విప్పవసేయ్యా’’తి ఏత్థ అధిట్ఠితా వుత్తా. సామన్తవిహారే వాతి గోచరగామతో విహారేతి ధమ్మసిరిత్థేరో. దూరతరేపి లబ్భతేవాతి ఆచరియో. అనుగణ్ఠిపదేపి ‘‘సామన్తవిహారే వాతి దేసనాసీసమత్తం, తస్మా ఠపితట్ఠానం సల్లక్ఖేత్వా దూరే ఠితమ్పి అధిట్ఠాతబ్బ’’న్తి వుత్తం. సామన్తవిహారో నామ యత్థ తదహేవ గన్త్వా నివత్తితుం సక్కా. రత్తివిప్పవాసం రక్ఖన్తేన తతో దూరే ఠితం అధిట్ఠాతుం న వట్టతి, ఏవం కిర మహాఅట్ఠకథాయం వుత్తన్తి. కేచి ‘‘చీవరవంసే ఠపితం అఞ్ఞో పరివత్తిత్వా నాగదన్తే ఠపేతి, తం అజానిత్వా అధిట్ఠహన్తస్సపి రుహతి చీవరస్స సల్లక్ఖితత్తా’’తి వదన్తి. అధిట్ఠహిత్వాతి పరిక్ఖారచోళాదివసేన. మహన్తతరమేవాతిఆది సబ్బాధిట్ఠానసాధారణలక్ఖణం . తత్థ పున అధిట్ఠాతబ్బమేవాతి అధిట్ఠితచీవరస్స ఏకదేసభూతత్తా. అనధిట్ఠితఞ్చే, అధిట్ఠితస్స అప్పభావేన ఏకదేసభూతం అధిట్ఠితసఙ్ఖ్యమేవ గచ్ఛతి. తథా అధిట్ఠితఞ్చే, అనధిట్ఠితస్స ఏకదేసభూతం అనధిట్ఠితసఙ్ఖ్యం గచ్ఛతీతి హి లక్ఖణం, న కేవలఞ్చేత్థ దుతియపట్టమేవ, తతియపట్టాదికమ్పి. యథాహ ‘‘అనుజానామి…పే॰… ఉతుద్ధటానం దుస్సానం చతుగ్గుణం సఙ్ఘాటిం…పే॰… పంసుకూలే యావదత్థ’’న్తి (మహావ॰ ౩౪౮).
469.Ticīvaraṃ adhiṭṭhātunti ettha ticīvaraṃ ticīvarādhiṭṭhānena adhiṭṭhātabbayuttakaṃ, yaṃ vā ticīvarādhiṭṭhānena adhiṭṭhātuṃ avikappetuṃ anujānāmi, tassa adhiṭṭhānakālaparicchedābhāvato sabbakālaṃ icchantassa adhiṭṭhātuṃyeva anujānāmi, taṃ kālaparicchedaṃ katvā vikappetuṃ nānujānāmi. Sati pana paccaye yadā tadā vā paccuddharitvā vikappetuṃ vaṭṭatīti ‘‘anāpatti antodasāhaṃ adhiṭṭheti, vikappetī’’ti vacanato siddhaṃ hotīti vuttametaṃ. Vassikasāṭikaṃ tato paraṃ vikappetuṃyeva nādhiṭṭhātuṃ. Vatthañhi katapariyositaṃ antocatumāse vassānadivasaṃ ādiṃ katvā antodasāhe adhiṭṭhātuṃ anujānāmi, catumāsato uddhaṃ attano santakaṃ katvā ṭhapitukāmena vikappetuṃ anujānāmīti attho. Sugatacīvarato ūnakanti tiṇṇampi cīvarānaṃ ukkaṭṭhaparicchedo. ‘‘Ticīvaraṃ pana parikkhāracoḷaṃ adhiṭṭhātuṃ vaṭṭatī’’ti vāde pana sati tathārūpapaccaye vaṭṭati. Yathā sati paccaye vikappetuṃ vaṭṭatīti sādhitametaṃ, pageva aññena adhiṭṭhānena adhiṭṭhātuṃ. ‘‘Antodasāhaṃ adhiṭṭheti, vikappetī’’ti aniyamato vuttanti saṅghāṭi, uttarāsaṅgo, antaravāsakanti adhiṭṭhitānadhiṭṭhitānaṃ samānameva nāmaṃ. ‘‘Ayaṃ saṅghāṭī’’tiādīsu (mahāva. 126) hi anadhiṭṭhitā vuttā. ‘‘Ticīvarena vippavaseyyā’’ti ettha adhiṭṭhitā vuttā. Sāmantavihāre vāti gocaragāmato vihāreti dhammasiritthero. Dūratarepi labbhatevāti ācariyo. Anugaṇṭhipadepi ‘‘sāmantavihāre vāti desanāsīsamattaṃ, tasmā ṭhapitaṭṭhānaṃ sallakkhetvā dūre ṭhitampi adhiṭṭhātabba’’nti vuttaṃ. Sāmantavihāro nāma yattha tadaheva gantvā nivattituṃ sakkā. Rattivippavāsaṃ rakkhantena tato dūre ṭhitaṃ adhiṭṭhātuṃ na vaṭṭati, evaṃ kira mahāaṭṭhakathāyaṃ vuttanti. Keci ‘‘cīvaravaṃse ṭhapitaṃ añño parivattitvā nāgadante ṭhapeti, taṃ ajānitvā adhiṭṭhahantassapi ruhati cīvarassa sallakkhitattā’’ti vadanti. Adhiṭṭhahitvāti parikkhāracoḷādivasena. Mahantataramevātiādi sabbādhiṭṭhānasādhāraṇalakkhaṇaṃ . Tattha puna adhiṭṭhātabbamevāti adhiṭṭhitacīvarassa ekadesabhūtattā. Anadhiṭṭhitañce, adhiṭṭhitassa appabhāvena ekadesabhūtaṃ adhiṭṭhitasaṅkhyameva gacchati. Tathā adhiṭṭhitañce, anadhiṭṭhitassa ekadesabhūtaṃ anadhiṭṭhitasaṅkhyaṃ gacchatīti hi lakkhaṇaṃ, na kevalañcettha dutiyapaṭṭameva, tatiyapaṭṭādikampi. Yathāha ‘‘anujānāmi…pe… utuddhaṭānaṃ dussānaṃ catugguṇaṃ saṅghāṭiṃ…pe… paṃsukūle yāvadattha’’nti (mahāva. 348).
అవసేసా భిక్ఖూతి వక్ఖమానకాలే నిసిన్నా భిక్ఖూ. తస్మా వట్టతీతి యథా ‘‘అనుజానామి, భిక్ఖవే, తిచీవరం అధిట్ఠాతుం న వికప్పేతు’’న్తి వుత్తం, ఏవం పరిక్ఖారచోళమ్పి వుత్తం, న తస్స ఉక్కట్ఠపరిచ్ఛేదో వుత్తో, న చ సఙ్ఖ్యాపరిచ్ఛేదో, తస్మా తీణిపి చీవరాని పచ్చుద్ధరిత్వా ‘‘ఇమాని చీవరాని పరిక్ఖారచోళాని అధిట్ఠామీ’’తి అధిట్ఠహిత్వా పరిభుఞ్జితుం వట్టతీతి అత్థో. ‘‘నిధానముఖమేత’’న్తి కథం పఞ్ఞాయతీతి చే? ‘‘తేన ఖో పన సమయేన భిక్ఖూనం పరిపుణ్ణం హోతి తిచీవరం, అత్థో చ హోతి పరిస్సావనేహిపి థవికాహిపీ’’తి ఏతస్మిం వత్థుస్మిం ‘‘అనుజానామి, భిక్ఖవే, పరిక్ఖారచోళ’’న్తి (మహావ॰ ౩౫౮) అనుఞ్ఞాతత్తా. భిక్ఖూనఞ్చ ఏకమేవ పరిస్సావనం, థవికా వా వట్టతి, న ద్వే వా తీణి వాతి పటిక్ఖేపాభావతో వికప్పనుపగపచ్ఛిమప్పమాణాని, అతిరేకప్పమాణాని వా పరిస్సావనాదీని పరిక్ఖారాని కప్పన్తీతి సిద్ధం. యది ఏవం ‘‘యంనూనాహం భిక్ఖూనం చీవరే సీమం బన్ధేయ్యం మరియాదం ఠపేయ్య’’న్తి (మహావ॰ ౩౪౬) వచనవిరోధోతి చే? న, అనుసన్ధియా అజాననతో, విరోధతో చ. కిం వుత్తం హోతి? చీవరక్ఖన్ధకే (మహావ॰ ౩౨౬ ఆదయో) పఠమం గహపతిచీవరం అనుఞ్ఞాతం, తతో పావారకోసియకోజవకమ్బలాది. తతో ‘‘తేన ఖో పన సమయేన సఙ్ఘస్స ఉచ్చావచాని చీవరాని ఉప్పన్నాని హోన్తి. అథ ఖో భిక్ఖూనం ఏతదహోసి ‘కిం ను ఖో భగవతా చీవరం అనుఞ్ఞాతం, కిం అననుఞ్ఞాత’’’న్తి ఏతస్మిం వత్థుస్మిం ‘‘అనుజానామి, భిక్ఖవే, ఛ చీవరాని ఖోమ’’న్తిఆదినా (మహావ॰ ౩౩౯) కప్పియచీవరజాతి అనుఞ్ఞాతా, న పన సఙ్ఖ్యాపమాణం. తతో ‘‘అద్దస భగవా…పే॰… సమ్బహులే భిక్ఖూ చీవరేహి ఉబ్భణ్డితే సీసేపి చీవరభిసిం కరిత్వా ఖన్ధేపి చీవరభిసిం కరిత్వా కటియాపి చీవరభిసిం కరిత్వా ఆగచ్ఛన్తే, దిస్వాన భగవతో ఏతదహోసి…పే॰… యేపి ఖో తే కులపుత్తా ఇమస్మిం ధమ్మవినయే సీతాలుకా సీతభీరుకా, తేపి సక్కోన్తి తిచీవరేన యాపేతుం, యంనూనాహం భిక్ఖూనం చీవరే సీమం బన్ధేయ్యం మరియాదం ఠపేయ్యం తిచీవరం అనుజానేయ్య’’న్తి (మహావ॰ ౩౪౬) చీవరం అనుఞ్ఞాతం, తఞ్చ ఖో ఏకమేవ. ఛబ్బగ్గియా పన మిచ్ఛా గహేత్వా బహూని పరిహరింసు. తాని నేసం అతిరేకట్ఠానే ఠితాని హోన్తి. తతో ‘‘అనుజానామి, భిక్ఖవే, దసాహపరమం అతిరేకచీవరం ధారేతు’’న్తి (మహావ॰ ౩౪౭) అనుఞ్ఞాతం, తేనేతం పఞ్ఞాయతి. అతిరేకాని బహూని చీవరాని తే పరిహరింసు, ‘‘తాని దసాహపరమమేవ ధారేతుం అనుజానామి, న తమేవేక’’న్తి వదన్తేన యా పుబ్బే తిచీవరాధిట్ఠానసఙ్ఖాతా చీవరే సీమాబద్ధా, మరియాదా చ ఠపితా, తాయ సతిపి తిచీవరబాహుల్లపరిహరణక్కమో దస్సితో దివసపరిచ్ఛేదవసేన. తతో పరం ‘‘అనుజానామి, భిక్ఖవే, అతిరేకచీవరం వికప్పేతు’’న్తి (మహావ॰ ౩౪౭) అనుజానన్తేన వినాపి దివసపరిచ్ఛేదేన అతిరేకచీవరపరిహరణక్కమో దస్సితోతి ద్వేపి తాని నిధానముఖానీతి సిద్ధం. తథా పరిక్ఖారచోళాధిట్ఠానమ్పి సియా, అఞ్ఞథా ఇతరచీవరాధిట్ఠానానుజాననవిరోధో సియా సీమామరియాదట్ఠపనవిరోధతో. తిచీవరాధిట్ఠానపఞ్ఞత్తియేవ తిచీవరమరియాదా హోతి. తేన వుత్తం ‘‘పాటేక్కం నిధానముఖమేత’’న్తి. ‘‘పఠమం తిచీవరం తిచీవరాధిట్ఠానేన అధిట్ఠాతబ్బం, పున పరిహరితుం అసక్కోన్తేన పచ్చుద్ధరిత్వా పరిక్ఖారచోళం అధిట్ఠాతబ్బం, న త్వేవ ఆదితోవ ఇదం వుత్త’’న్తి వుత్తం. ‘‘యథా తిచీవరం పరిహరితుం అసక్కోన్తస్స గిలానస్స విప్పవాససమ్ముతి అనుఞ్ఞాతా, అగిలానస్సపి సాసఙ్కసిక్ఖాపదే (పారా॰ ౬౫౨) తస్స అన్తరఘరే నిక్ఖేపో చ, తతోపి సతి పచ్చయే ఛారత్తవిప్పవాసో, తతోపి అసక్కోన్తస్స పచ్చుద్ధారో, పచ్చుద్ధటమ్పి అన్తోదసాహే అధిట్ఠాతుం, అసక్కోన్తస్స వికప్పనా చ అనుఞ్ఞాతా. తథేవ ద్విన్నమ్పి సమ్ముఖాపరమ్ముఖావికప్పనానం పరసన్తకత్తా వికప్పనపచ్చయే అసతి ‘పరిక్ఖారచోళ’న్తి అధిట్ఠహిత్వా పరిభుఞ్జితుం భగవతా అనుఞ్ఞాతం సియా, యతో తదధిప్పాయఞ్ఞూ ఏవం వదన్తీ’’తి మహాపచ్చరియమ్పి వుత్తం. పుబ్బేతిఆది ‘‘పాటేక్కం నిధానముఖ’’న్తి వుత్తస్స పయోగదస్సనత్థం వుత్తం. అబద్ధసీమాయం దుప్పరిహారన్తి వికప్పనాదిఅత్థాయ ఉపచారం అతిక్కమిత్వాపి గమనసమ్భవతో.
Avasesā bhikkhūti vakkhamānakāle nisinnā bhikkhū. Tasmā vaṭṭatīti yathā ‘‘anujānāmi, bhikkhave, ticīvaraṃ adhiṭṭhātuṃ na vikappetu’’nti vuttaṃ, evaṃ parikkhāracoḷampi vuttaṃ, na tassa ukkaṭṭhaparicchedo vutto, na ca saṅkhyāparicchedo, tasmā tīṇipi cīvarāni paccuddharitvā ‘‘imāni cīvarāni parikkhāracoḷāni adhiṭṭhāmī’’ti adhiṭṭhahitvā paribhuñjituṃ vaṭṭatīti attho. ‘‘Nidhānamukhameta’’nti kathaṃ paññāyatīti ce? ‘‘Tena kho pana samayena bhikkhūnaṃ paripuṇṇaṃ hoti ticīvaraṃ, attho ca hoti parissāvanehipi thavikāhipī’’ti etasmiṃ vatthusmiṃ ‘‘anujānāmi, bhikkhave, parikkhāracoḷa’’nti (mahāva. 358) anuññātattā. Bhikkhūnañca ekameva parissāvanaṃ, thavikā vā vaṭṭati, na dve vā tīṇi vāti paṭikkhepābhāvato vikappanupagapacchimappamāṇāni, atirekappamāṇāni vā parissāvanādīni parikkhārāni kappantīti siddhaṃ. Yadi evaṃ ‘‘yaṃnūnāhaṃ bhikkhūnaṃ cīvare sīmaṃ bandheyyaṃ mariyādaṃ ṭhapeyya’’nti (mahāva. 346) vacanavirodhoti ce? Na, anusandhiyā ajānanato, virodhato ca. Kiṃ vuttaṃ hoti? Cīvarakkhandhake (mahāva. 326 ādayo) paṭhamaṃ gahapaticīvaraṃ anuññātaṃ, tato pāvārakosiyakojavakambalādi. Tato ‘‘tena kho pana samayena saṅghassa uccāvacāni cīvarāni uppannāni honti. Atha kho bhikkhūnaṃ etadahosi ‘kiṃ nu kho bhagavatā cīvaraṃ anuññātaṃ, kiṃ ananuññāta’’’nti etasmiṃ vatthusmiṃ ‘‘anujānāmi, bhikkhave, cha cīvarāni khoma’’ntiādinā (mahāva. 339) kappiyacīvarajāti anuññātā, na pana saṅkhyāpamāṇaṃ. Tato ‘‘addasa bhagavā…pe… sambahule bhikkhū cīvarehi ubbhaṇḍite sīsepi cīvarabhisiṃ karitvā khandhepi cīvarabhisiṃ karitvā kaṭiyāpi cīvarabhisiṃ karitvā āgacchante, disvāna bhagavato etadahosi…pe… yepi kho te kulaputtā imasmiṃ dhammavinaye sītālukā sītabhīrukā, tepi sakkonti ticīvarena yāpetuṃ, yaṃnūnāhaṃ bhikkhūnaṃ cīvare sīmaṃ bandheyyaṃ mariyādaṃ ṭhapeyyaṃ ticīvaraṃ anujāneyya’’nti (mahāva. 346) cīvaraṃ anuññātaṃ, tañca kho ekameva. Chabbaggiyā pana micchā gahetvā bahūni parihariṃsu. Tāni nesaṃ atirekaṭṭhāne ṭhitāni honti. Tato ‘‘anujānāmi, bhikkhave, dasāhaparamaṃ atirekacīvaraṃ dhāretu’’nti (mahāva. 347) anuññātaṃ, tenetaṃ paññāyati. Atirekāni bahūni cīvarāni te parihariṃsu, ‘‘tāni dasāhaparamameva dhāretuṃ anujānāmi, na tameveka’’nti vadantena yā pubbe ticīvarādhiṭṭhānasaṅkhātā cīvare sīmābaddhā, mariyādā ca ṭhapitā, tāya satipi ticīvarabāhullapariharaṇakkamo dassito divasaparicchedavasena. Tato paraṃ ‘‘anujānāmi, bhikkhave, atirekacīvaraṃ vikappetu’’nti (mahāva. 347) anujānantena vināpi divasaparicchedena atirekacīvarapariharaṇakkamo dassitoti dvepi tāni nidhānamukhānīti siddhaṃ. Tathā parikkhāracoḷādhiṭṭhānampi siyā, aññathā itaracīvarādhiṭṭhānānujānanavirodho siyā sīmāmariyādaṭṭhapanavirodhato. Ticīvarādhiṭṭhānapaññattiyeva ticīvaramariyādā hoti. Tena vuttaṃ ‘‘pāṭekkaṃ nidhānamukhameta’’nti. ‘‘Paṭhamaṃ ticīvaraṃ ticīvarādhiṭṭhānena adhiṭṭhātabbaṃ, puna pariharituṃ asakkontena paccuddharitvā parikkhāracoḷaṃ adhiṭṭhātabbaṃ, na tveva āditova idaṃ vutta’’nti vuttaṃ. ‘‘Yathā ticīvaraṃ pariharituṃ asakkontassa gilānassa vippavāsasammuti anuññātā, agilānassapi sāsaṅkasikkhāpade (pārā. 652) tassa antaraghare nikkhepo ca, tatopi sati paccaye chārattavippavāso, tatopi asakkontassa paccuddhāro, paccuddhaṭampi antodasāhe adhiṭṭhātuṃ, asakkontassa vikappanā ca anuññātā. Tatheva dvinnampi sammukhāparammukhāvikappanānaṃ parasantakattā vikappanapaccaye asati ‘parikkhāracoḷa’nti adhiṭṭhahitvā paribhuñjituṃ bhagavatā anuññātaṃ siyā, yato tadadhippāyaññū evaṃ vadantī’’ti mahāpaccariyampi vuttaṃ. Pubbetiādi ‘‘pāṭekkaṃ nidhānamukha’’nti vuttassa payogadassanatthaṃ vuttaṃ. Abaddhasīmāyaṃ dupparihāranti vikappanādiatthāya upacāraṃ atikkamitvāpi gamanasambhavato.
వస్సికసాటికా అనతిరిత్తప్పమాణాతి తస్సా ఉక్కట్ఠపరిచ్ఛేదస్స వుత్తత్తా వుత్తం. పచ్చత్థరణమ్పి అధిట్ఠాతబ్బమేవాతి ‘‘ఇదం, భన్తే, అమ్హాకం సేనాసనస్స ఉపరి అత్థరితబ్బ’’న్తిఆదినా దిన్నం నాధిట్ఠాతబ్బం, ‘‘ఇదం తుమ్హాక’’న్తి దిన్నం సయం అధిప్పేతంవ అధిట్ఠాతబ్బన్తి అధిప్పాయో. ‘‘సకిం అధిట్ఠితం అధిట్ఠితమేవ హోతి, న పున పచ్చుద్ధరీయతి కాలపరిచ్ఛేదాభావతో’’తి లిఖితం. ‘‘ఏకవచనేనపి వట్టతీతి అపరే’’తి వుత్తం. భేసజ్జనవకమ్మమాతాపితుఆదీనం అత్థాయాతి ఏత్థ ‘‘ఇమినా భేసజ్జం చేతాపేస్సామి, ఇదం మాతుయా దస్సామీ’’తి ఠపేన్తేన అధిట్ఠాతబ్బం. ‘‘‘ఇదం భేసజ్జస్స, ఇమం మాతుయా’తి విభజన్తేన అధిట్ఠానకిచ్చం నత్థీతి అపరే’’తి వుత్తం. ‘‘సకభావం మోచేత్వా ఠపనం సన్ధాయాహా’’తి లిఖితం.
Vassikasāṭikā anatirittappamāṇāti tassā ukkaṭṭhaparicchedassa vuttattā vuttaṃ. Paccattharaṇampi adhiṭṭhātabbamevāti ‘‘idaṃ, bhante, amhākaṃ senāsanassa upari attharitabba’’ntiādinā dinnaṃ nādhiṭṭhātabbaṃ, ‘‘idaṃ tumhāka’’nti dinnaṃ sayaṃ adhippetaṃva adhiṭṭhātabbanti adhippāyo. ‘‘Sakiṃ adhiṭṭhitaṃ adhiṭṭhitameva hoti, na puna paccuddharīyati kālaparicchedābhāvato’’ti likhitaṃ. ‘‘Ekavacanenapi vaṭṭatīti apare’’ti vuttaṃ. Bhesajjanavakammamātāpituādīnaṃatthāyāti ettha ‘‘iminā bhesajjaṃ cetāpessāmi, idaṃ mātuyā dassāmī’’ti ṭhapentena adhiṭṭhātabbaṃ. ‘‘‘Idaṃ bhesajjassa, imaṃ mātuyā’ti vibhajantena adhiṭṭhānakiccaṃ natthīti apare’’ti vuttaṃ. ‘‘Sakabhāvaṃ mocetvā ṭhapanaṃ sandhāyāhā’’ti likhitaṃ.
‘‘పున అధిట్ఠాతబ్బన్తి అయం సఙ్గీతితో పట్ఠాయ ఆగతఅట్ఠకథావాదో. తతో పరం ఆచరియానం తత్థ తత్థ యుత్తివిచారణా’’తి వుత్తం. పమాణచీవరస్సాతి పచ్ఛిమప్పమాణస్స. ద్వే చీవరానీతి సహ ఉత్తరాసఙ్గేన. ఏస నయోతి పమాణయుత్తేసు యత్థ కత్థచీతిఆదినయోవ. ‘‘తం అతిక్కామయతో ఛేదనక’’న్తి (పాచి॰ ౫౩౩) వచనతో ఉత్తరి పటిసిద్ధం, తతో హేట్ఠా అప్పటిసిద్ధత్తా వట్టతి. తత్థ సియా – తిచీవరస్స పచ్ఛిమప్పమాణం విసుం సుత్తే నత్థీతి, న వత్తబ్బం, సిక్ఖాకరణీయేహి సిద్ధత్తా. కిం వుత్తం హోతి? ‘‘‘పరిమణ్డలం నివాసేస్సామి, పారుపిస్సామి, సుప్పటిచ్ఛన్నో అన్తరఘరే గమిస్సామీ’తి (పాచి॰ ౫౭౬-౫౭౯) వచనతో యత్తకేన పమాణేన పరిమణ్డలతా, సుప్పటిచ్ఛన్నతా చ అట్ఠకథాయం వుత్తక్కమేన సమ్పజ్జతీ’’తి వత్తబ్బం. తేసం వసేన పచ్ఛిమప్పమాణన్తి సిద్ధం, తఞ్చ ఖో ముట్ఠిపఞ్చకాది యథావుత్తమేవ వుచ్చతే. తేనేవాహ లేసం ఠపేత్వా ‘‘విసుం సుత్తే నత్థీ’’తి.
‘‘Puna adhiṭṭhātabbanti ayaṃ saṅgītito paṭṭhāya āgataaṭṭhakathāvādo. Tato paraṃ ācariyānaṃ tattha tattha yuttivicāraṇā’’ti vuttaṃ. Pamāṇacīvarassāti pacchimappamāṇassa. Dve cīvarānīti saha uttarāsaṅgena. Esa nayoti pamāṇayuttesu yattha katthacītiādinayova. ‘‘Taṃ atikkāmayato chedanaka’’nti (pāci. 533) vacanato uttari paṭisiddhaṃ, tato heṭṭhā appaṭisiddhattā vaṭṭati. Tattha siyā – ticīvarassa pacchimappamāṇaṃ visuṃ sutte natthīti, na vattabbaṃ, sikkhākaraṇīyehi siddhattā. Kiṃ vuttaṃ hoti? ‘‘‘Parimaṇḍalaṃ nivāsessāmi, pārupissāmi, suppaṭicchanno antaraghare gamissāmī’ti (pāci. 576-579) vacanato yattakena pamāṇena parimaṇḍalatā, suppaṭicchannatā ca aṭṭhakathāyaṃ vuttakkamena sampajjatī’’ti vattabbaṃ. Tesaṃ vasena pacchimappamāṇanti siddhaṃ, tañca kho muṭṭhipañcakādi yathāvuttameva vuccate. Tenevāha lesaṃ ṭhapetvā ‘‘visuṃ sutte natthī’’ti.
అపిచేత్థ అధిప్పేతం, తథాపి న సమేతియేవాతి అత్థో, తస్మా ‘‘యదీ’’తిఆదిసమ్బన్ధో అద్ధా వుత్తో. యస్మా పరిచ్ఛిన్నో సమేతి చ. ఇతరేసు పన ఏకచ్చస్మిం ఆచరియవాదే నేవ పరిచ్ఛేదో అత్థి. ఏకచ్చస్మిం న పుబ్బాపరం సమేతీతి సమ్బన్ధో. అధిట్ఠానం అధిట్ఠానమేవ, పరిభోగకాలే పన అరజితం న వట్టతి. ఇదం సబ్బం తిచీవరే ఏవ. ఇమస్స పన సిక్ఖాపదస్స అయం సఙ్ఖేపవినిచ్ఛయో – అనత్థతే కథినే హేమన్తానం పఠమదివసతో పట్ఠాయ అత్థతే కథినే గిమ్హానం పఠమదివసతో పట్ఠాయ ఉప్పన్నచీవరం సన్ధాయ ‘‘నిట్ఠితచీవరస్మి’’న్తిఆది వుత్తన్తి.
Apicettha adhippetaṃ, tathāpi na sametiyevāti attho, tasmā ‘‘yadī’’tiādisambandho addhā vutto. Yasmā paricchinno sameti ca. Itaresu pana ekaccasmiṃ ācariyavāde neva paricchedo atthi. Ekaccasmiṃ na pubbāparaṃ sametīti sambandho. Adhiṭṭhānaṃ adhiṭṭhānameva, paribhogakāle pana arajitaṃ na vaṭṭati. Idaṃ sabbaṃ ticīvare eva. Imassa pana sikkhāpadassa ayaṃ saṅkhepavinicchayo – anatthate kathine hemantānaṃ paṭhamadivasato paṭṭhāya atthate kathine gimhānaṃ paṭhamadivasato paṭṭhāya uppannacīvaraṃ sandhāya ‘‘niṭṭhitacīvarasmi’’ntiādi vuttanti.
ఏత్థాహ – ‘‘రజకేహి ధోవాపేత్వా సేతం కారాపేన్తస్సాపి అధిట్ఠానం అధిట్ఠానమేవా’’తి వచనతో అరజితేపి అధిట్ఠానం రుహతి, తేన సూచికమ్మం కత్వా రజిత్వా కప్పబిన్దుం దత్వా అధిట్ఠాతబ్బన్తి నియమో న కాతబ్బోతి? వుచ్చతే, కాతబ్బోవ పత్తో వియ అధిట్ఠితో. యథా పున సేతభావం, తమ్బభావం వా పత్తో అధిట్ఠానం న విజహతి, న చ పన తాదిసో అధిట్ఠానం ఉపగచ్ఛతి, ఏవమేతం దట్ఠబ్బన్తి. ‘‘యతో పట్ఠాయ పరిభోగాదయో వట్టన్తి, తతో పట్ఠాయ అన్తోదసాహే అధిట్ఠాతబ్బ’’న్తి వదన్తి.
Etthāha – ‘‘rajakehi dhovāpetvā setaṃ kārāpentassāpi adhiṭṭhānaṃ adhiṭṭhānamevā’’ti vacanato arajitepi adhiṭṭhānaṃ ruhati, tena sūcikammaṃ katvā rajitvā kappabinduṃ datvā adhiṭṭhātabbanti niyamo na kātabboti? Vuccate, kātabbova patto viya adhiṭṭhito. Yathā puna setabhāvaṃ, tambabhāvaṃ vā patto adhiṭṭhānaṃ na vijahati, na ca pana tādiso adhiṭṭhānaṃ upagacchati, evametaṃ daṭṭhabbanti. ‘‘Yato paṭṭhāya paribhogādayo vaṭṭanti, tato paṭṭhāya antodasāhe adhiṭṭhātabba’’nti vadanti.
అవిసేసేన వుత్తవచనన్తి అధిట్ఠాతబ్బం అధిట్ఠేతి, వికప్పేతబ్బం వికప్పేతీతి ఏవం సవిసేసం కత్వా అవచనం ‘‘న వికప్పేతు’’న్తి (మహావ॰ ౩౫౮) ఇమినా విరుద్ధం వియ దిస్సతి. ఇదాని ఇదం అధిట్ఠానవికప్పననయపటిబద్ధం ఖన్ధకం, పరివారఞ్చ మిస్సేత్వా పకిణ్ణకం వుచ్చతి – ఖన్ధకే తావ ‘‘అనుజానామి, భిక్ఖవే, తిచీవరం అధిట్ఠాతుం న వికప్పేతుం, వస్సికసాటికం వస్సానం చాతుమాసం అధిట్ఠాతుం, తతో పరం వికప్పేతు’’న్తిఆది వుత్తం. పరివారే ‘‘న నవ చీవరాని అధిట్ఠాతబ్బాని, న నవ చీవరాని వికప్పేతబ్బానీ’’తి (పరి॰ ౩౨౯), ‘‘దసకే దస, ఏకాదసకే ఏకాదస చీవరాని అధిట్ఠాతబ్బాని, న వికప్పేతబ్బానీ’’తి (పరి॰ ౩౩౧) చ అనేకక్ఖత్తుం వచనేన సుట్ఠు దళ్హం కత్వా ‘‘సబ్బాని చీవరాని అధిట్ఠాతబ్బాని, న వికప్పేతబ్బానీ’’తి వుత్తం, తస్మా ఉభోపి తే విరుద్ధా వియ దిస్సన్తి, ఖన్ధకే ఏవ చ ‘‘వస్సికసాటికం వస్సానం చాతుమాసం అధిట్ఠాతుం తతో పరం వికప్పేతు’’న్తి (మహావ॰ ౩౫౮) వుత్తం. తదట్ఠకథాయం ‘‘వస్సికసాటికా అనతిరిత్తప్పమాణా నామం గహేత్వా వుత్తనయేనేవ చత్తారో వస్సికే మాసే అధిట్ఠాతబ్బా, తతో పరం పచ్చుద్ధరిత్వా వికప్పేతబ్బా’’తి వుత్తం. ఇదఞ్చ విరుద్ధం వియ దిస్సతి అఞ్ఞమఞ్ఞం హేమన్తే పచ్చుద్ధారసమ్భవతో, వస్సానే వికప్పనాసమ్భవతో చ. తథా ఇధ ‘‘అనాపత్తి అన్తోదసాహం అధిట్ఠేతి వికప్పేతీ’’తి వచనప్పమాణతో సబ్బత్థ వికప్పనాయ అప్పటిసిద్ధభావో వేదితబ్బోతి (పారా॰ అట్ఠ॰ ౨.౪౬౯) అట్ఠకథావచనం పరివారవచనేన విరుద్ధం వియ దిస్సతి, న హి విరుద్ధం తథాగతా భాసన్తి, తస్మా అట్ఠకథానయోవేత్థ పటిసరణం, యేన సబ్బమ్పి తం ఏకరసం హోతి. పరివారట్ఠకథాయఞ్చ వుత్తం ‘‘న వికప్పేతబ్బానీతి అధిట్ఠితకాలతో పట్ఠాయ న వికప్పేతబ్బానీ’’తి (పరి॰ అట్ఠ॰ ౩౨౯). తిచీవరాని అధిట్ఠితకాలతో పట్ఠాయ, వస్సికసాటికాదీని చ అత్తనో అత్తనో అధిట్ఠానఖేత్తే న అకామా వికప్పేతబ్బానీతి అత్థో, అవసేసపాళి, అత్థో చ ఇధ అట్ఠకథాయం వుత్తో, తస్మా సబ్బమ్పేతం ఏకరసన్తి.
Avisesenavuttavacananti adhiṭṭhātabbaṃ adhiṭṭheti, vikappetabbaṃ vikappetīti evaṃ savisesaṃ katvā avacanaṃ ‘‘na vikappetu’’nti (mahāva. 358) iminā viruddhaṃ viya dissati. Idāni idaṃ adhiṭṭhānavikappananayapaṭibaddhaṃ khandhakaṃ, parivārañca missetvā pakiṇṇakaṃ vuccati – khandhake tāva ‘‘anujānāmi, bhikkhave, ticīvaraṃ adhiṭṭhātuṃ na vikappetuṃ, vassikasāṭikaṃ vassānaṃ cātumāsaṃ adhiṭṭhātuṃ, tato paraṃ vikappetu’’ntiādi vuttaṃ. Parivāre ‘‘na nava cīvarāni adhiṭṭhātabbāni, na nava cīvarāni vikappetabbānī’’ti (pari. 329), ‘‘dasake dasa, ekādasake ekādasa cīvarāni adhiṭṭhātabbāni, na vikappetabbānī’’ti (pari. 331) ca anekakkhattuṃ vacanena suṭṭhu daḷhaṃ katvā ‘‘sabbāni cīvarāni adhiṭṭhātabbāni, na vikappetabbānī’’ti vuttaṃ, tasmā ubhopi te viruddhā viya dissanti, khandhake eva ca ‘‘vassikasāṭikaṃ vassānaṃ cātumāsaṃ adhiṭṭhātuṃ tato paraṃ vikappetu’’nti (mahāva. 358) vuttaṃ. Tadaṭṭhakathāyaṃ ‘‘vassikasāṭikā anatirittappamāṇā nāmaṃ gahetvā vuttanayeneva cattāro vassike māse adhiṭṭhātabbā, tato paraṃ paccuddharitvā vikappetabbā’’ti vuttaṃ. Idañca viruddhaṃ viya dissati aññamaññaṃ hemante paccuddhārasambhavato, vassāne vikappanāsambhavato ca. Tathā idha ‘‘anāpatti antodasāhaṃ adhiṭṭheti vikappetī’’ti vacanappamāṇato sabbattha vikappanāya appaṭisiddhabhāvo veditabboti (pārā. aṭṭha. 2.469) aṭṭhakathāvacanaṃ parivāravacanena viruddhaṃ viya dissati, na hi viruddhaṃ tathāgatā bhāsanti, tasmā aṭṭhakathānayovettha paṭisaraṇaṃ, yena sabbampi taṃ ekarasaṃ hoti. Parivāraṭṭhakathāyañca vuttaṃ ‘‘na vikappetabbānīti adhiṭṭhitakālato paṭṭhāya na vikappetabbānī’’ti (pari. aṭṭha. 329). Ticīvarāni adhiṭṭhitakālato paṭṭhāya, vassikasāṭikādīni ca attano attano adhiṭṭhānakhette na akāmā vikappetabbānīti attho, avasesapāḷi, attho ca idha aṭṭhakathāyaṃ vutto, tasmā sabbampetaṃ ekarasanti.
ఏత్థాహ – యది ఏవం ‘‘నవ చీవరాని నాధిట్ఠాతబ్బానీ’’తి చ వత్తబ్బం. వికప్పితకాలతో పట్ఠాయ హి నాధిట్ఠాతబ్బానీతి? ఏత్థ వుచ్చతే – ‘‘తిచీవరం అధిట్ఠాతుం న వికప్పేతుం…పే॰… పరిక్ఖారచోళం అధిట్ఠాతుం న వికప్పేతు’’న్తి ఏత్థ సబ్బత్థ అధిట్ఠానే పటిసేధాదస్సనతో, వికప్పనాయ అదస్సనతో చ ‘‘తతో పర’’న్తి ద్వీస్వేవ పరిచ్ఛేదదస్సనతో చ ‘‘నవ చీవరాని అధిట్ఠాతబ్బాని, న వికప్పేతబ్బాని చేవ వుత్తన్తి వేదితబ్బం. అపరో నయో – అనుజానామి, భిక్ఖవే, తిచీవరం అధిట్ఠాతుం అకామా. కస్మా? కాలే ఉప్పన్నం అనధిట్ఠహన్తస్స కాలాతిక్కమే ఆపత్తిసమ్భవతో, అకాలే ఉప్పన్నం అనధిట్ఠహన్తస్స దసాహాతిక్కమే ఆపత్తిసమ్భవతో చ. తత్థ యం కాలే ఉప్పన్నం అప్పహోన్తేపి దసాహే కాలాతిక్కమే ఆపత్తికరం, తం నిస్సజ్జనకాలే ‘‘ఇదం మే, భన్తే, అతిరేకచీవరం ధారితం నిస్సగ్గియం, ఇమాహం సఙ్ఘస్సా’’తిఆదినా నిస్సజ్జితబ్బం, ఇతరం యథాపాళిమేవ. తత్థ పఠమనయో ‘‘యో పన, భిక్ఖు, అతిరేకచీవరం ధారేయ్య నిస్సగ్గియ’’న్తి ఇమాయ పఠమపఞ్ఞత్తియా వసేన వుత్తో, దుతియో అనుపఞ్ఞత్తియా వసేన వుత్తో.
Etthāha – yadi evaṃ ‘‘nava cīvarāni nādhiṭṭhātabbānī’’ti ca vattabbaṃ. Vikappitakālato paṭṭhāya hi nādhiṭṭhātabbānīti? Ettha vuccate – ‘‘ticīvaraṃ adhiṭṭhātuṃ na vikappetuṃ…pe… parikkhāracoḷaṃ adhiṭṭhātuṃ na vikappetu’’nti ettha sabbattha adhiṭṭhāne paṭisedhādassanato, vikappanāya adassanato ca ‘‘tato para’’nti dvīsveva paricchedadassanato ca ‘‘nava cīvarāni adhiṭṭhātabbāni, na vikappetabbāni ceva vuttanti veditabbaṃ. Aparo nayo – anujānāmi, bhikkhave, ticīvaraṃ adhiṭṭhātuṃ akāmā. Kasmā? Kāle uppannaṃ anadhiṭṭhahantassa kālātikkame āpattisambhavato, akāle uppannaṃ anadhiṭṭhahantassa dasāhātikkame āpattisambhavato ca. Tattha yaṃ kāle uppannaṃ appahontepi dasāhe kālātikkame āpattikaraṃ, taṃ nissajjanakāle ‘‘idaṃ me, bhante, atirekacīvaraṃ dhāritaṃ nissaggiyaṃ, imāhaṃ saṅghassā’’tiādinā nissajjitabbaṃ, itaraṃ yathāpāḷimeva. Tattha paṭhamanayo ‘‘yo pana, bhikkhu, atirekacīvaraṃ dhāreyya nissaggiya’’nti imāya paṭhamapaññattiyā vasena vutto, dutiyo anupaññattiyā vasena vutto.
యథా చ నిస్సజ్జితబ్బవత్థుమ్హి అసతి యథాపాళిం అవత్వా కేవలం ఆపత్తి ఏవ దేసేతబ్బా, యథా చ వస్సికసాటికనిస్సజ్జనే కేవలం పరియిట్ఠమత్తే యథాపాళిం అవత్వా యథాసమ్భవం నిస్సజ్జితబ్బం, తథా ఇదమ్పీతి వేదితబ్బం. యథా సంవచ్ఛరాతిక్కన్తం అతిరేకచీవరం ‘‘దసాహాతిక్కన్త’’మిచ్చేవ వుచ్చతి. సంవచ్ఛరవిప్పవుత్థతిచీవరం, మాసాతిక్కన్తఞ్చ ‘‘రత్తివిప్పవుత్థ’’న్తి చ ‘‘ఛారత్తవిప్పవుత్థ’’న్తి చ వుచ్చతి, తథా ఇదమ్పి ‘‘దసాహాతిక్కన్త’’మిచ్చేవ వుచ్చతీతి ఏకే, తస్మా సిద్ధమిదం ‘‘అనుజానామి, భిక్ఖవే, తిచీవరం అధిట్ఠాతుం అకామా’’తి, తథా అకామా న వికప్పేతున్తి అత్థో. ఇచ్ఛాయ హి సతి ‘‘పచ్చుద్ధరిత్వా విప్పవాససుఖత్థం వికప్పనాయ ఓకాసో దిన్నో హోతి, దసాహాతిక్కమే చ అనాపత్తీ’’తి వచనతో వికప్పేతుం అనుజానామీతి వుత్తం హోతి. తథా వస్సికసాటికా అకామా అధిట్ఠాతుం దసాహాతిక్కమే ఆపత్తిసమ్భవతో. కిత్తకం కాలన్తి చే? వస్సానం చాతుమాసం, ఇచ్ఛాయ పన సతి ఉద్ధంయేవ వికప్పేతబ్బం. ‘‘సబ్బత్థ వికప్పనాయ అప్పటిసిద్ధభావో వేదితబ్బో’’తి హి వుత్తం. ‘‘అత్థాపత్తి హేమన్తే ఆపజ్జతి, నో గిమ్హే, నో వస్సే’’తి (పరి॰ ౩౨౩) చ వుత్తం, తేన వుత్తం అట్ఠకథాయం ‘‘తతో పరం పచ్చుద్ధరిత్వా వికప్పేతబ్బా’’తి.
Yathā ca nissajjitabbavatthumhi asati yathāpāḷiṃ avatvā kevalaṃ āpatti eva desetabbā, yathā ca vassikasāṭikanissajjane kevalaṃ pariyiṭṭhamatte yathāpāḷiṃ avatvā yathāsambhavaṃ nissajjitabbaṃ, tathā idampīti veditabbaṃ. Yathā saṃvaccharātikkantaṃ atirekacīvaraṃ ‘‘dasāhātikkanta’’micceva vuccati. Saṃvaccharavippavutthaticīvaraṃ, māsātikkantañca ‘‘rattivippavuttha’’nti ca ‘‘chārattavippavuttha’’nti ca vuccati, tathā idampi ‘‘dasāhātikkanta’’micceva vuccatīti eke, tasmā siddhamidaṃ ‘‘anujānāmi, bhikkhave, ticīvaraṃ adhiṭṭhātuṃ akāmā’’ti, tathā akāmā na vikappetunti attho. Icchāya hi sati ‘‘paccuddharitvā vippavāsasukhatthaṃ vikappanāya okāso dinno hoti, dasāhātikkame ca anāpattī’’ti vacanato vikappetuṃ anujānāmīti vuttaṃ hoti. Tathā vassikasāṭikā akāmā adhiṭṭhātuṃ dasāhātikkame āpattisambhavato. Kittakaṃ kālanti ce? Vassānaṃ cātumāsaṃ, icchāya pana sati uddhaṃyeva vikappetabbaṃ. ‘‘Sabbattha vikappanāya appaṭisiddhabhāvo veditabbo’’ti hi vuttaṃ. ‘‘Atthāpatti hemante āpajjati, no gimhe, no vasse’’ti (pari. 323) ca vuttaṃ, tena vuttaṃ aṭṭhakathāyaṃ ‘‘tato paraṃ paccuddharitvā vikappetabbā’’ti.
తత్రాయం విచారణా – కదా పచ్చుద్ధరితబ్బా, కదా వికప్పేతబ్బా, కిఞ్చేత్థ యస్మా ‘‘తతో పర’’న్తి వుత్తం. హేమన్తఞ్చ పత్తమత్తే సా అధిట్ఠానం విజహతి, తస్మా ‘‘పచ్చుద్ధరిత్వా’’తి న వత్తబ్బం అధిట్ఠానస్స నత్థితాయ, అథ ‘‘అన్తోచాతుమాసే వికప్పేతబ్బా’’తి న వత్తబ్బం. ‘‘తతో పరం వికప్పేతు’’న్తి హి వుత్తన్తి? ఏత్థ ఏకచ్చే వదన్తి ‘‘వత్తబ్బమేత’’న్తి. యథా పరివుత్థపరివాసో, చిణ్ణమానత్తో చ సన్తో నిట్ఠితేసుపి పరివాసమానత్తదివసేసు, తథా నిట్ఠితేసుపి అధిట్ఠానదివసేసు సాధిట్ఠానమేతన్తి ఏకే. అట్ఠకథాచరియానం ఇదం సన్నిట్ఠానం ‘‘కత్తికపుణ్ణమదివసే పచ్చుద్ధరిత్వా పాటిపదదివసే వికప్పేతబ్బా’’తి. వుత్తఞ్హేతం పరివారట్ఠకథాయం ‘‘కత్తికపుణ్ణమాసియా పచ్ఛిమే పాటిపదదివసే వికప్పేత్వా ఠపితం వస్సికసాటికం నివాసేన్తో హేమన్తే ఆపజ్జతి. కురున్దియం పన ‘కత్తికపుణ్ణమదివసే అపచ్చుద్ధరిత్వా హేమన్తే ఆపజ్జతీ’తి వుత్తం, తమ్పి సువుత్తం. ‘చాతుమాసం అధిట్ఠాతుం, తతో పరం వికప్పేతు’న్తి హి వుత్త’’న్తి (పరి॰ అట్ఠ॰ ౩౨౩). తత్థ కురున్దినయో పచ్ఛా వుత్తత్తా సారతో దట్ఠబ్బో , న పురిమో. నివాసేన్తో హి గిమ్హేపి ఓరేనద్ధమాసం ఆపజ్జతి ఏవ. ఇధ చ ‘‘అత్థాపత్తి హేమన్తే ఆపజ్జతి, నో గిమ్హేతి వుత్త’’న్తి కురున్దివచనస్సాయమత్థో దిస్సతి.
Tatrāyaṃ vicāraṇā – kadā paccuddharitabbā, kadā vikappetabbā, kiñcettha yasmā ‘‘tato para’’nti vuttaṃ. Hemantañca pattamatte sā adhiṭṭhānaṃ vijahati, tasmā ‘‘paccuddharitvā’’ti na vattabbaṃ adhiṭṭhānassa natthitāya, atha ‘‘antocātumāse vikappetabbā’’ti na vattabbaṃ. ‘‘Tato paraṃ vikappetu’’nti hi vuttanti? Ettha ekacce vadanti ‘‘vattabbameta’’nti. Yathā parivutthaparivāso, ciṇṇamānatto ca santo niṭṭhitesupi parivāsamānattadivasesu, tathā niṭṭhitesupi adhiṭṭhānadivasesu sādhiṭṭhānametanti eke. Aṭṭhakathācariyānaṃ idaṃ sanniṭṭhānaṃ ‘‘kattikapuṇṇamadivase paccuddharitvā pāṭipadadivase vikappetabbā’’ti. Vuttañhetaṃ parivāraṭṭhakathāyaṃ ‘‘kattikapuṇṇamāsiyā pacchime pāṭipadadivase vikappetvā ṭhapitaṃ vassikasāṭikaṃ nivāsento hemante āpajjati. Kurundiyaṃ pana ‘kattikapuṇṇamadivase apaccuddharitvā hemante āpajjatī’ti vuttaṃ, tampi suvuttaṃ. ‘Cātumāsaṃ adhiṭṭhātuṃ, tato paraṃ vikappetu’nti hi vutta’’nti (pari. aṭṭha. 323). Tattha kurundinayo pacchā vuttattā sārato daṭṭhabbo , na purimo. Nivāsento hi gimhepi orenaddhamāsaṃ āpajjati eva. Idha ca ‘‘atthāpatti hemante āpajjati, no gimheti vutta’’nti kurundivacanassāyamattho dissati.
‘‘కత్తికపుణ్ణమదివసే అపచ్చుద్ధరిత్వా తస్మింయేవ దివసే అవికప్పేన్తో పచ్ఛిమపాటిపదదివసే అపచ్చుద్ధారపచ్చయా దుక్కటం ఆపజ్జతి, న, అవికప్పనపచ్చయా దసాహపరిహారసమ్భవతో’’తి కారణమేకే వదన్తి. ఏవం సతి హేమన్తే పత్తమత్తే అధిట్ఠానం విజహతీతి ఆపజ్జతి, తఞ్చ అయుత్తం. అధిట్ఠానఞ్హి ‘‘అఞ్ఞస్స దానేన…పే॰… ఛిద్దభావేనాతి ఇమేహి నవహి కారణేహి విజహతీ’’తి (పారా॰ అట్ఠ॰ ౨.౪౬౯) వుత్తం, న ‘‘అధిట్ఠానఖేత్తాతిక్కమేన వా’’తి. అసాధారణత్తా న వుత్తన్తి చే? న, ‘‘ఛిద్దభావేనా’’తి న వత్తబ్బప్పసఙ్గతో, ఛిద్దభావేన పన తిచీవరస్సేవ సబ్బట్ఠకథాసు అధిట్ఠానవిజహనస్స వుత్తత్తా. తస్మా హేమన్తస్స పఠమదివసే అపచ్చుద్ధారపచ్చయా దుక్కటం ఆపజ్జతి, న పచ్చుద్ధరిత్వా అవికప్పనపచ్చయా. ‘‘వికప్పేతు’’న్తి వచనతో తతో అధిట్ఠానం న విజహతీతి పఞ్ఞాయతి. న హి కత్తికపుణ్ణమాసియా పచ్ఛిమే పాటిపదదివసే అవికప్పేత్వా హేమన్తే ఆపజ్జతీతి వుత్తన్తి అధిప్పాయో, యస్మా తం అపచ్చుద్ధారపచ్చయా దుక్కటం హేమన్తస్స పఠమఅరుణక్ఖణే ఏవ ఆపజ్జతి, తస్మా ‘‘కత్తికపుణ్ణమదివసే అపచ్చుద్ధరిత్వా’’తి వుత్తం. పచ్చుద్ధటం పన హేమన్తే దసాహపరిహారం లభతి. ‘‘దసాహే అప్పహోన్తే చీవరకాలం నాతిక్కామేతబ్బా’’తి (పారా॰ అట్ఠ॰ ౨.౬౩౦) హి వుత్తం, తఞ్చ ఖో సమయే ఉప్పన్నం చే, నాసమయే. తథా చ సాధితం అపచ్చుద్ధటం న నిస్సగ్గియం హోతి, నో చ తం పరిదహితం, తస్మా కత్తికపుణ్ణమదివసే ఏవ పచ్చుద్ధరణఞ్చ వికప్పనఞ్చ కత్తబ్బన్తి సిద్ధం, ఏత్థ చ యథా అతిరేకచీవరం దసమే దివసే వికప్పేన్తేన దసాహపరమం ధారితం హోతి, అన్తోదసాహే చ వికప్పితం హోతి, తథా కత్తికపుణ్ణమాయ వికప్పేన్తేన వస్సానం చాతుమాసం అధిట్ఠితఞ్చ హోతి, తతో పరం అనాపత్తిఖేత్తే ఏవ వికప్పనా చ హోతీతి వేదితబ్బం. ఏత్తావతా అత్థి వికప్పనాఖేత్తే అధిట్ఠానం, అధిట్ఠానఖేత్తే చ వికప్పనాతి దీపితం హోతి. అఞ్ఞథా ‘‘అత్థాపత్తి అధిట్ఠానేన ఆపజ్జతి, అనధిట్ఠానేన ఆపజ్జతి. అత్థాపత్తి వికప్పనాయ ఆపజ్జతి, అవికప్పనాయ ఆపజ్జతీ’’తి దుకేసు ద్వే దుకాని వత్తబ్బాని సియుం. తత్థ పఠమదుకే పఠమపదం సమ్భవతి. వికప్పనఖేత్తే హి వస్సికసాటికాదీనం అధిట్ఠానేన వినయాతిసారదుక్కటం ఆపజ్జతి. ఏతేనేవ దుతియదుక్కటస్స దుతియపదం వుత్తం హోతి. అనధిట్ఠానేన ఆపజ్జతీతి నత్థి. అన్తోదసాహే అనాపజ్జనతో, వికప్పనాదిసమ్భవతో చ వికప్పనాయ ఆపజ్జతీతి నత్థి సబ్బత్థ వికప్పనాయ అప్పటిసిద్ధత్తా, తస్మా తాని దుకాని ‘‘న లబ్భన్తీ’’తి న వుత్తాని. ఏత్థాహ – యా సా ‘‘అత్థాపత్తి హేమన్తే ఆపజ్జతీ’’తి (పరి॰ ౩౨౩) వచనప్పమాణతో దుక్కటాపత్తి సాధితా, సా సఞ్చిచ్చ అపచ్చుద్ధరన్తస్స యుజ్జతి, అసతియా చే, కఞ్చి, అనాపత్తి. కత్తికపుణ్ణమాయ పచ్చుద్ధటం సఞ్చిచ్చ అవికప్పయతో దుక్కటేన సహ పునదివసే నిస్సగ్గియం, అసతియా అవికప్పయతో నిస్సగ్గియమేవ ఇధ పఠమపఞ్ఞత్తియా. యం పన వుత్తం మాతికాట్ఠకథాయం (కఙ్ఖా॰ అట్ఠ॰ కథినసిక్ఖాపదవణ్ణనా) ‘‘వస్సికసాటికా వస్సానమాసాతిక్కమేనాపి, కణ్డుపటిచ్ఛాది ఆబాధవూపసమేనాపి అధిట్ఠానం విజహతి, తస్మా సా తతో పరం వికప్పేతబ్బా’’తి, తేనేతం విరుజ్ఝతి, న కేవలం ఇదమేవ, ‘‘తతో పరం పచ్చుద్ధరిత్వా వికప్పేతబ్బా’’తి అట్ఠకథావచనఞ్చ విరుజ్ఝతి. తతో పరం నామ హి హేమన్తం, తత్థ చే పచ్చుద్ధారో, ‘‘వస్సికసాటికా వస్సానమాసాతిక్కమేనాపీ’’తిఆది న యుత్తం అధిట్ఠానాభావేన పచ్చుద్ధారాభావతో. అవిరోధో చ ఇచ్ఛితబ్బో, తస్మా ‘‘పచ్చుద్ధరణం వత్తమత్త’’న్తివాదో ఏత్థాపి సమ్భవతీతి చే? న, కురున్ది వచనవిరోధతో. తత్థ హి కత్తికపుణ్ణమాయ పచ్చుద్ధారో వుత్తో, తస్మా వస్సానదివసత్తా సాధిట్ఠానావసా పచ్చుద్ధరీయతీతి న పచ్చుద్ధారో వత్తమత్తం, తస్మా ‘‘తతో పర’’న్తి యావ పుణ్ణమా అధిప్పేతా సియా. యథా చాయం వికప్పో, తథా ‘‘వస్సానమాసాతిక్కమేనాపి ఆబాధవూపసమేనాపీ’’తి ఇదమ్పి అవస్సం పచ్చుద్ధరితబ్బతాయ వుత్తం సియా. ఏవఞ్చ సతి ఇధ సమన్తపాసాదికాయ తదవచనేన సమేతి. అఞ్ఞథా ఇధపి తం వత్తబ్బం సియాతి యథావుత్తోవ విధి ఏత్థ సమ్భవతి, కిఞ్చాపి సమ్భవతి, దువిఞ్ఞాపయస్స పన లోకస్స సువిఞ్ఞాపనత్థం వుత్తా. యస్మా పన సా వస్సానాతిక్కమేన అధిట్ఠానం విజహతి, హేమన్తపఠమారుణే చ అపచ్చుద్ధారపచ్చయా దుక్కటా సాధితా, తస్మా కత్తికపుణ్ణమాయమేవ పచ్చుద్ధరిత్వా వికప్పేతబ్బా, అవికప్పితాయ ‘‘నిస్సగ్గియాపజ్జనమేవా’’తి వత్తబ్బం. ఏత్తావతాపి సన్తోసం అకత్వా వినిచ్ఛయో పరియేసితబ్బో. హోతి చేత్థ –
‘‘Kattikapuṇṇamadivase apaccuddharitvā tasmiṃyeva divase avikappento pacchimapāṭipadadivase apaccuddhārapaccayā dukkaṭaṃ āpajjati, na, avikappanapaccayā dasāhaparihārasambhavato’’ti kāraṇameke vadanti. Evaṃ sati hemante pattamatte adhiṭṭhānaṃ vijahatīti āpajjati, tañca ayuttaṃ. Adhiṭṭhānañhi ‘‘aññassa dānena…pe… chiddabhāvenāti imehi navahi kāraṇehi vijahatī’’ti (pārā. aṭṭha. 2.469) vuttaṃ, na ‘‘adhiṭṭhānakhettātikkamena vā’’ti. Asādhāraṇattā na vuttanti ce? Na, ‘‘chiddabhāvenā’’ti na vattabbappasaṅgato, chiddabhāvena pana ticīvarasseva sabbaṭṭhakathāsu adhiṭṭhānavijahanassa vuttattā. Tasmā hemantassa paṭhamadivase apaccuddhārapaccayā dukkaṭaṃ āpajjati, na paccuddharitvā avikappanapaccayā. ‘‘Vikappetu’’nti vacanato tato adhiṭṭhānaṃ na vijahatīti paññāyati. Na hi kattikapuṇṇamāsiyā pacchime pāṭipadadivase avikappetvā hemante āpajjatīti vuttanti adhippāyo, yasmā taṃ apaccuddhārapaccayā dukkaṭaṃ hemantassa paṭhamaaruṇakkhaṇe eva āpajjati, tasmā ‘‘kattikapuṇṇamadivase apaccuddharitvā’’ti vuttaṃ. Paccuddhaṭaṃ pana hemante dasāhaparihāraṃ labhati. ‘‘Dasāhe appahonte cīvarakālaṃ nātikkāmetabbā’’ti (pārā. aṭṭha. 2.630) hi vuttaṃ, tañca kho samaye uppannaṃ ce, nāsamaye. Tathā ca sādhitaṃ apaccuddhaṭaṃ na nissaggiyaṃ hoti, no ca taṃ paridahitaṃ, tasmā kattikapuṇṇamadivase eva paccuddharaṇañca vikappanañca kattabbanti siddhaṃ, ettha ca yathā atirekacīvaraṃ dasame divase vikappentena dasāhaparamaṃ dhāritaṃ hoti, antodasāhe ca vikappitaṃ hoti, tathā kattikapuṇṇamāya vikappentena vassānaṃ cātumāsaṃ adhiṭṭhitañca hoti, tato paraṃ anāpattikhette eva vikappanā ca hotīti veditabbaṃ. Ettāvatā atthi vikappanākhette adhiṭṭhānaṃ, adhiṭṭhānakhette ca vikappanāti dīpitaṃ hoti. Aññathā ‘‘atthāpatti adhiṭṭhānena āpajjati, anadhiṭṭhānena āpajjati. Atthāpatti vikappanāya āpajjati, avikappanāya āpajjatī’’ti dukesu dve dukāni vattabbāni siyuṃ. Tattha paṭhamaduke paṭhamapadaṃ sambhavati. Vikappanakhette hi vassikasāṭikādīnaṃ adhiṭṭhānena vinayātisāradukkaṭaṃ āpajjati. Eteneva dutiyadukkaṭassa dutiyapadaṃ vuttaṃ hoti. Anadhiṭṭhānena āpajjatīti natthi. Antodasāhe anāpajjanato, vikappanādisambhavato ca vikappanāya āpajjatīti natthi sabbattha vikappanāya appaṭisiddhattā, tasmā tāni dukāni ‘‘na labbhantī’’ti na vuttāni. Etthāha – yā sā ‘‘atthāpatti hemante āpajjatī’’ti (pari. 323) vacanappamāṇato dukkaṭāpatti sādhitā, sā sañcicca apaccuddharantassa yujjati, asatiyā ce, kañci, anāpatti. Kattikapuṇṇamāya paccuddhaṭaṃ sañcicca avikappayato dukkaṭena saha punadivase nissaggiyaṃ, asatiyā avikappayato nissaggiyameva idha paṭhamapaññattiyā. Yaṃ pana vuttaṃ mātikāṭṭhakathāyaṃ (kaṅkhā. aṭṭha. kathinasikkhāpadavaṇṇanā) ‘‘vassikasāṭikā vassānamāsātikkamenāpi, kaṇḍupaṭicchādi ābādhavūpasamenāpi adhiṭṭhānaṃ vijahati, tasmā sā tato paraṃ vikappetabbā’’ti, tenetaṃ virujjhati, na kevalaṃ idameva, ‘‘tato paraṃ paccuddharitvā vikappetabbā’’ti aṭṭhakathāvacanañca virujjhati. Tato paraṃ nāma hi hemantaṃ, tattha ce paccuddhāro, ‘‘vassikasāṭikā vassānamāsātikkamenāpī’’tiādi na yuttaṃ adhiṭṭhānābhāvena paccuddhārābhāvato. Avirodho ca icchitabbo, tasmā ‘‘paccuddharaṇaṃ vattamatta’’ntivādo etthāpi sambhavatīti ce? Na, kurundi vacanavirodhato. Tattha hi kattikapuṇṇamāya paccuddhāro vutto, tasmā vassānadivasattā sādhiṭṭhānāvasā paccuddharīyatīti na paccuddhāro vattamattaṃ, tasmā ‘‘tato para’’nti yāva puṇṇamā adhippetā siyā. Yathā cāyaṃ vikappo, tathā ‘‘vassānamāsātikkamenāpi ābādhavūpasamenāpī’’ti idampi avassaṃ paccuddharitabbatāya vuttaṃ siyā. Evañca sati idha samantapāsādikāya tadavacanena sameti. Aññathā idhapi taṃ vattabbaṃ siyāti yathāvuttova vidhi ettha sambhavati, kiñcāpi sambhavati, duviññāpayassa pana lokassa suviññāpanatthaṃ vuttā. Yasmā pana sā vassānātikkamena adhiṭṭhānaṃ vijahati, hemantapaṭhamāruṇe ca apaccuddhārapaccayā dukkaṭā sādhitā, tasmā kattikapuṇṇamāyameva paccuddharitvā vikappetabbā, avikappitāya ‘‘nissaggiyāpajjanamevā’’ti vattabbaṃ. Ettāvatāpi santosaṃ akatvā vinicchayo pariyesitabbo. Hoti cettha –
‘‘ఏవం అభావం వినయస్స పాళి,
‘‘Evaṃ abhāvaṃ vinayassa pāḷi,
భిన్నం అభిన్నఞ్చ తదత్థయుత్తిం;
Bhinnaṃ abhinnañca tadatthayuttiṃ;
విఞ్ఞాతుకామేన తదత్థవిఞ్ఞూ,
Viññātukāmena tadatthaviññū,
పరియేసితబ్బా వినయే విఞ్ఞాయా’’తి.
Pariyesitabbā vinaye viññāyā’’ti.
‘‘తుయ్హం గణ్హాహీ’’తి వుత్తే వినాపి ‘‘మయ్హం గణ్హామీ’’తి వచనేన సుదిన్నం హోతి. ఇతరో చే అధివాసేతి, తేనాపి సుగ్గహితం హోతి, నో చే అధివాసేతి, దేన్తేన సుదిన్నం. తం పన వత్థు న కస్సచి హోతి. తథా ‘‘మయ్హం గణ్హామీ’’తి వదతి, సామికో చే అధివాసేతి, వినాపి ‘‘గణ్హాహీ’’తి వచనేన సుగ్గహితం. నో చే అధివాసేతి, సామికస్సేవ తం, న హి తస్సేతం వినయకమ్మన్తి ఏత్థ వినయకమ్మస్సత్థాయ చే గణ్హాతి, న వట్టతి. న కేవలం అత్తనో అత్థాయ గహితం , పున తస్సపి దేతి, వట్టతీతి చ. తథా అనపేక్ఖో హుత్వా పరస్స విస్సజ్జేత్వా పున తేన దిన్నం వా తస్స విస్సాసన్తో వా పరిభుఞ్జతి, వట్టతి. తత్థాపి వినయకమ్మవసేన న వట్టతీతి ఏకే. తే ఏవ ‘‘మహన్తం వా ఖుద్దకం కరోతీ’’తి ఏత్థ ‘‘తిచీవరే దీఘతో విదత్థి అనతిక్కమిత్వా ఛిన్దిత్వా కరోతి, ఏవం సేసేసుపీ’’తి వదన్తి. ఏవరూపేసు ఠానేసు పోరాణాచరియానం కథామగ్గం సుట్ఠు ఆచరియకులసేవనాయ సఞ్జానిత్వా తేన సంసన్దిత్వా సతో సమ్పజానో హుత్వా సోతూనఞ్చ చిత్తం అవిమోహేత్వా కథేతబ్బం. ఏసా అమ్హాకం ఆయాచనా.
‘‘Tuyhaṃ gaṇhāhī’’ti vutte vināpi ‘‘mayhaṃ gaṇhāmī’’ti vacanena sudinnaṃ hoti. Itaro ce adhivāseti, tenāpi suggahitaṃ hoti, no ce adhivāseti, dentena sudinnaṃ. Taṃ pana vatthu na kassaci hoti. Tathā ‘‘mayhaṃ gaṇhāmī’’ti vadati, sāmiko ce adhivāseti, vināpi ‘‘gaṇhāhī’’ti vacanena suggahitaṃ. No ce adhivāseti, sāmikasseva taṃ, na hi tassetaṃ vinayakammanti ettha vinayakammassatthāya ce gaṇhāti, na vaṭṭati. Na kevalaṃ attano atthāya gahitaṃ , puna tassapi deti, vaṭṭatīti ca. Tathā anapekkho hutvā parassa vissajjetvā puna tena dinnaṃ vā tassa vissāsanto vā paribhuñjati, vaṭṭati. Tatthāpi vinayakammavasena na vaṭṭatīti eke. Te eva ‘‘mahantaṃ vā khuddakaṃ karotī’’ti ettha ‘‘ticīvare dīghato vidatthi anatikkamitvā chinditvā karoti, evaṃ sesesupī’’ti vadanti. Evarūpesu ṭhānesu porāṇācariyānaṃ kathāmaggaṃ suṭṭhu ācariyakulasevanāya sañjānitvā tena saṃsanditvā sato sampajāno hutvā sotūnañca cittaṃ avimohetvā kathetabbaṃ. Esā amhākaṃ āyācanā.
పఠమకథినసిక్ఖాపదవణ్ణనా నిట్ఠితా.
Paṭhamakathinasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
తిపిటక (మూల) • Tipiṭaka (Mūla) / వినయపిటక • Vinayapiṭaka / మహావిభఙ్గ • Mahāvibhaṅga / ౧. పఠమకథినసిక్ఖాపదం • 1. Paṭhamakathinasikkhāpadaṃ
అట్ఠకథా • Aṭṭhakathā / వినయపిటక (అట్ఠకథా) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / మహావిభఙ్గ-అట్ఠకథా • Mahāvibhaṅga-aṭṭhakathā / ౧. పఠమకథినసిక్ఖాపదవణ్ణనా • 1. Paṭhamakathinasikkhāpadavaṇṇanā
టీకా • Tīkā / వినయపిటక (టీకా) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / సారత్థదీపనీ-టీకా • Sāratthadīpanī-ṭīkā / ౧. పఠమకథినసిక్ఖాపదవణ్ణనా • 1. Paṭhamakathinasikkhāpadavaṇṇanā
టీకా • Tīkā / వినయపిటక (టీకా) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / విమతివినోదనీ-టీకా • Vimativinodanī-ṭīkā / ౧. పఠమకథినసిక్ఖాపదవణ్ణనా • 1. Paṭhamakathinasikkhāpadavaṇṇanā