Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / မဟာဝိဘင္ဂ-အဋ္ဌကထာ • Mahāvibhaṅga-aṭṭhakathā |
၄. နိသ္သဂ္ဂိယကဏ္ဍံ
4. Nissaggiyakaṇḍaṃ
၁. စီဝရဝဂ္ဂော
1. Cīvaravaggo
၁. ပဌမကထိနသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ
1. Paṭhamakathinasikkhāpadavaṇṇanā
တိံသ နိသ္သဂ္ဂိယာ ဓမ္မာ၊ ယေ ဝုတ္တာ သမိတာဝိနာ။
Tiṃsa nissaggiyā dhammā, ye vuttā samitāvinā;
တေသံ ဒာနိ ကရိသ္သာမိ၊ အပုဗ္ဗပဒဝဏ္ဏနံ။
Tesaṃ dāni karissāmi, apubbapadavaṇṇanaṃ.
၄၅၉. တေန သမယေန ဗုဒ္ဓော ဘဂဝာ ဝေသာလိယံ ဝိဟရတိ ဂောတမကေ စေတိယေ။ တေန ခော ပန သမယေန ဘဂဝတာ ဘိက္ခူနံ တိစီဝရံ အနုညာတံ ဟောတီတိ ဧတ္ထ တိစီဝရန္တိ အန္တရဝာသကော ဥတ္တရာသင္ဂော သင္ဃာဋီတိ ဣဒံ စီဝရတ္တယံ ပရိဘုဉ္ဇိတုံ အနုညာတံ ဟောတိ။ ယတ္ထ ပနေတံ အနုညာတံ, ယဒာ စ အနုညာတံ, ယေန စ ကာရဏေန အနုညာတံ, တံ သဗ္ဗံ စီဝရက္ခန္ဓကေ ဇီဝကဝတ္ထုသ္မိံ (မဟာဝ. ၃၂၆ အာဒယော) အာဂတမေဝ။ အညေနေဝ တိစီဝရေန ဂာမံ ပဝိသန္တီတိ ယေန ဝိဟာရေ အစ္ဆန္တိ န္ဟာနဉ္စ ဩတရန္တိ, တတော အညေန, ဧဝံ ဒိဝသေ ဒိဝသေ နဝ စီဝရာနိ ဓာရေန္တိ။
459. Tena samayena buddho bhagavā vesāliyaṃ viharati gotamake cetiye. Tena kho pana samayena bhagavatā bhikkhūnaṃ ticīvaraṃ anuññātaṃ hotīti ettha ticīvaranti antaravāsako uttarāsaṅgo saṅghāṭīti idaṃ cīvarattayaṃ paribhuñjituṃ anuññātaṃ hoti. Yattha panetaṃ anuññātaṃ, yadā ca anuññātaṃ, yena ca kāraṇena anuññātaṃ, taṃ sabbaṃ cīvarakkhandhake jīvakavatthusmiṃ (mahāva. 326 ādayo) āgatameva. Aññeneva ticīvarena gāmaṃ pavisantīti yena vihāre acchanti nhānañca otaranti, tato aññena, evaṃ divase divase nava cīvarāni dhārenti.
၄၆၀. ဥပ္ပန္နံ ဟောတီတိ အနုပညတ္တိယာ ဒ္ဝာရံ ဒဒမာနံ ပဋိလာဘဝသေန ဥပ္ပန္နံ ဟောတိ, နော နိပ္ဖတ္တိဝသေန။
460.Uppannaṃ hotīti anupaññattiyā dvāraṃ dadamānaṃ paṭilābhavasena uppannaṃ hoti, no nipphattivasena.
အာယသ္မတော သာရိပုတ္တသ္သ ဒာတုကာမော ဟောတီတိ အာယသ္မာ ကိရ အာနန္ဒော ဘဂဝန္တံ ဌပေတ္ဝာ အညော ဧဝရူပော ဂုဏဝိသိဋ္ဌော ပုဂ္ဂလော နတ္ထီတိ ဂုဏဗဟုမာနေန အာယသ္မန္တံ သာရိပုတ္တံ အတိမမာယတိ။ သော သဒာပိ မနာပံ စီဝရံ လဘိတ္ဝာ ရဇိတ္ဝာ ကပ္ပဗိန္ဒုံ ဒတ္ဝာ ထေရသ္သေဝ ဒေတိ, ပုရေဘတ္တေ ပဏီတံ ယာဂုခဇ္ဇကံ ဝာ ပိဏ္ဍပာတံ ဝာ လဘိတ္ဝာပိ ထေရသ္သေဝ ဒေတိ, ပစ္ဆာဘတ္တေ မဓုဖာဏိတာဒီနိ လဘိတ္ဝာပိ ထေရသ္သေဝ ဒေတိ, ဥပဋ္ဌာကကုလေဟိ ဒာရကေ နိက္ခာမေတ္ဝာ ပဗ္ဗာဇေတ္ဝာပိ ထေရသ္သ သန္တိကေ ဥပဇ္ဈံ ဂာဟာပေတ္ဝာ သယံ အနုသာဝနကမ္မံ ကရောတိ။ အာယသ္မာပိ သာရိပုတ္တော ‘‘ပိတု ကတ္တဗ္ဗကိစ္စံ နာမ ဇေဋ္ဌပုတ္တသ္သ ဘာရော, တံ မယာ ဘဂဝတော ကတ္တဗ္ဗံ ကိစ္စံ အာနန္ဒော ကရောတိ, အဟံ အာနန္ဒံ နိသ္သာယ အပ္ပောသ္သုက္ကော ဝိဟရိတုံ လဘာမီ’’တိ အာယသ္မန္တံ အာနန္ဒံ အတိဝိယ မမာယတိ, သောပိ မနာပံ စီဝရံ လဘိတ္ဝာ အာနန္ဒတ္ထေရသ္သေဝ ဒေတီတိ သဗ္ဗံ ပုရိမသဒိသမေဝ ။ ဧဝံ ဂုဏဗဟုမာနေန မမာယန္တော တဒာ ဥပ္ပန္နမ္ပိ တံ စီဝရံ အာယသ္မတော သာရိပုတ္တသ္သ ဒာတုကာမော ဟောတီတိ ဝေဒိတဗ္ဗော။
Āyasmato sāriputtassa dātukāmo hotīti āyasmā kira ānando bhagavantaṃ ṭhapetvā añño evarūpo guṇavisiṭṭho puggalo natthīti guṇabahumānena āyasmantaṃ sāriputtaṃ atimamāyati. So sadāpi manāpaṃ cīvaraṃ labhitvā rajitvā kappabinduṃ datvā therasseva deti, purebhatte paṇītaṃ yāgukhajjakaṃ vā piṇḍapātaṃ vā labhitvāpi therasseva deti, pacchābhatte madhuphāṇitādīni labhitvāpi therasseva deti, upaṭṭhākakulehi dārake nikkhāmetvā pabbājetvāpi therassa santike upajjhaṃ gāhāpetvā sayaṃ anusāvanakammaṃ karoti. Āyasmāpi sāriputto ‘‘pitu kattabbakiccaṃ nāma jeṭṭhaputtassa bhāro, taṃ mayā bhagavato kattabbaṃ kiccaṃ ānando karoti, ahaṃ ānandaṃ nissāya appossukko viharituṃ labhāmī’’ti āyasmantaṃ ānandaṃ ativiya mamāyati, sopi manāpaṃ cīvaraṃ labhitvā ānandattherasseva detīti sabbaṃ purimasadisameva . Evaṃ guṇabahumānena mamāyanto tadā uppannampi taṃ cīvaraṃ āyasmato sāriputtassa dātukāmo hotīti veditabbo.
နဝမံ ဝာ ဘဂဝာ ဒိဝသံ ဒသမံ ဝာတိ ဧတ္ထ ပန သစေ ဘဝေယ္ယ ‘‘ကထံ ထေရော ဇာနာတီ’’တိ? ဗဟူဟိ ကာရဏေဟိ ဇာနာတိ။ သာရိပုတ္တတ္ထေရော ကိရ ဇနပဒစာရိကံ ပက္ကမန္တော အာနန္ဒတ္ထေရံ အာပုစ္ဆိတ္ဝာဝ ပက္ကမတိ ‘‘အဟံ ဧတ္တကေန နာမ ကာလေန အာဂစ္ဆိသ္သာမိ, ဧတ္ထန္တရေ ဘဂဝန္တံ မာ ပမဇ္ဇီ’’တိ။ သစေ သမ္မုခာ န အာပုစ္ဆတိ, ဘိက္ခူ ပေသေတ္ဝာပိ အာပုစ္ဆိတ္ဝာဝ ဂစ္ဆတိ။ သစေ အညတ္ထ ဝသ္သံ ဝသတိ, ယေ ပဌမတရံ ဘိက္ခူ အာဂစ္ဆန္တိ, တေ ဧဝံ ပဟိဏတိ ‘‘မမ ဝစနေန ဘဂဝတော စ ပာဒေ သိရသာ ဝန္ဒထ, အာနန္ဒသ္သ စ အာရောဂ္ယံ ဝတ္ဝာ မံ ‘အသုကဒိဝသေ နာမ အာဂမိသ္သတီ’တိ ဝဒထာ’’တိ သဒာ စ ယထာပရိစ္ဆိန္နဒိဝသေယေဝ ဧတိ။ အပိစာယသ္မာ အာနန္ဒော အနုမာနေနပိ ဇာနာတိ ‘‘ဧတ္တကေ ဒိဝသေ ဘဂဝတာ ဝိယောဂံ သဟန္တော အဓိဝာသေန္တော အာယသ္မာ သာရိပုတ္တော ဝသိ, ဣတော ဒာနိ ပဋ္ဌာယ အသုကံ နာမ ဒိဝသံ န အတိက္ကမိသ္သတိ အဒ္ဓာ အာဂမိသ္သတီ’’တိ။ ယေသံ ယေသဉ္ဟိ ပညာ မဟတီ တေသံ တေသံ ဘဂဝတိ ပေမဉ္စ ဂာရဝော စ မဟာ ဟောတီတိ ဣမိနာ နယေနာပိ ဇာနာတိ။ ဧဝံ ဗဟူဟိ ကာရဏေဟိ ဇာနာတိ။ တေနာဟ – ‘‘နဝမံ ဝာ ဘဂဝာ ဒိဝသံ ဒသမံ ဝာ’’တိ။ ဧဝံ ဝုတ္တေ ယသ္မာ ဣဒံ သိက္ခာပဒံ ပဏ္ဏတ္တိဝဇ္ဇံ, န လောကဝဇ္ဇံ; တသ္မာ အာယသ္မတာ အာနန္ဒေန ဝုတ္တသဒိသမေဝ ပရိစ္ဆေဒံ ကရောန္တော ‘‘အထ ခော ဘဂဝာ။ပေ.။ ဓာရေတု’’န္တိ။ သစေ ပန ထေရေန အဒ္ဓမာသော ဝာ မာသော ဝာ ဥဒ္ဒိဋ္ဌော အဘဝိသ္သ, သောပိ ဘဂဝတာ အနုညာတော အသ္သ။
Navamaṃ vā bhagavā divasaṃ dasamaṃ vāti ettha pana sace bhaveyya ‘‘kathaṃ thero jānātī’’ti? Bahūhi kāraṇehi jānāti. Sāriputtatthero kira janapadacārikaṃ pakkamanto ānandattheraṃ āpucchitvāva pakkamati ‘‘ahaṃ ettakena nāma kālena āgacchissāmi, etthantare bhagavantaṃ mā pamajjī’’ti. Sace sammukhā na āpucchati, bhikkhū pesetvāpi āpucchitvāva gacchati. Sace aññattha vassaṃ vasati, ye paṭhamataraṃ bhikkhū āgacchanti, te evaṃ pahiṇati ‘‘mama vacanena bhagavato ca pāde sirasā vandatha, ānandassa ca ārogyaṃ vatvā maṃ ‘asukadivase nāma āgamissatī’ti vadathā’’ti sadā ca yathāparicchinnadivaseyeva eti. Apicāyasmā ānando anumānenapi jānāti ‘‘ettake divase bhagavatā viyogaṃ sahanto adhivāsento āyasmā sāriputto vasi, ito dāni paṭṭhāya asukaṃ nāma divasaṃ na atikkamissati addhā āgamissatī’’ti. Yesaṃ yesañhi paññā mahatī tesaṃ tesaṃ bhagavati pemañca gāravo ca mahā hotīti iminā nayenāpi jānāti. Evaṃ bahūhi kāraṇehi jānāti. Tenāha – ‘‘navamaṃ vā bhagavā divasaṃ dasamaṃ vā’’ti. Evaṃ vutte yasmā idaṃ sikkhāpadaṃ paṇṇattivajjaṃ, na lokavajjaṃ; tasmā āyasmatā ānandena vuttasadisameva paricchedaṃ karonto ‘‘atha kho bhagavā…pe… dhāretu’’nti. Sace pana therena addhamāso vā māso vā uddiṭṭho abhavissa, sopi bhagavatā anuññāto assa.
၄၆၂-၃. နိဋ္ဌိတစီဝရသ္မိန္တိ ယေန ကေနစိ နိဋ္ဌာနေန နိဋ္ဌိတေ စီဝရသ္မိံ။ ယသ္မာ ပန တံ စီဝရံ ကရဏေနပိ နိဋ္ဌိတံ ဟောတိ, နသ္သနာဒီဟိပိ တသ္မာသ္သ ပဒဘာဇနေ အတ္ထမတ္တမေဝ ဒသ္သေတုံ ဘိက္ခုနော စီဝရံ ကတံ ဝာ ဟောတီတိအာဒိ ဝုတ္တံ။ တတ္ထ ကတန္တိ သူစိကမ္မပရိယောသာနေန ကတံ, သူစိကမ္မပရိယောသာနံ နာမ ယံကိဉ္စိ သူစိယာ ကတ္တဗ္ဗံ ပာသပဋ္ဋဂဏ္ဌိကပဋ္ဋပရိယောသာနံ ကတ္ဝာ သူစိယာ ပဋိသာမနံ။ နဋ္ဌန္တိ စောရာဒီဟိ ဟဋံ, ဧတမ္ပိ ဟိ ကရဏပလိဗောဓသ္သ နိဋ္ဌိတတ္တာ နိဋ္ဌိတန္တိ ဝုစ္စတိ။ ဝိနဋ္ဌန္တိ ဥပစိကာဒီဟိ ခာယိတံ။ ဒဍ္ဎန္တိ အဂ္ဂိနာ ဒဍ္ဎံ။ စီဝရာသာ ဝာ ဥပစ္ဆိန္နာတိ ‘‘အသုကသ္မိံ နာမ ကုလေ စီဝရံ လဘိသ္သာမီ’’တိ ယာ စီဝရာသာ ဥပ္ပန္နာ ဟောတိ, သာ ဝာ ဥပစ္ဆိန္နာ, ဧတေသမ္ပိ ဟိ ကရဏပလိဗောဓသ္သေဝ နိဋ္ဌိတတ္တာ နိဋ္ဌိတဘာဝော ဝေဒိတဗ္ဗော။
462-3.Niṭṭhitacīvarasminti yena kenaci niṭṭhānena niṭṭhite cīvarasmiṃ. Yasmā pana taṃ cīvaraṃ karaṇenapi niṭṭhitaṃ hoti, nassanādīhipi tasmāssa padabhājane atthamattameva dassetuṃ bhikkhuno cīvaraṃ kataṃ vā hotītiādi vuttaṃ. Tattha katanti sūcikammapariyosānena kataṃ, sūcikammapariyosānaṃ nāma yaṃkiñci sūciyā kattabbaṃ pāsapaṭṭagaṇṭhikapaṭṭapariyosānaṃ katvā sūciyā paṭisāmanaṃ. Naṭṭhanti corādīhi haṭaṃ, etampi hi karaṇapalibodhassa niṭṭhitattā niṭṭhitanti vuccati. Vinaṭṭhanti upacikādīhi khāyitaṃ. Daḍḍhanti agginā daḍḍhaṃ. Cīvarāsā vā upacchinnāti ‘‘asukasmiṃ nāma kule cīvaraṃ labhissāmī’’ti yā cīvarāsā uppannā hoti, sā vā upacchinnā, etesampi hi karaṇapalibodhasseva niṭṭhitattā niṭṭhitabhāvo veditabbo.
ဥဗ္ဘတသ္မိံ ကထိနေတိ ကထိနေ စ ဥဗ္ဘတသ္မိံ။ ဧတေန ဒုတိယသ္သ ပလိဗောဓသ္သ အဘာဝံ ဒသ္သေတိ။ တံ ပန ကထိနံ ယသ္မာ အဋ္ဌသု ဝာ မာတိကာသု ဧကာယ အန္တရုဗ္ဘာရေန ဝာ ဥဒ္ဓရီယတိ, တေနသ္သ နိဒ္ဒေသေ ‘‘အဋ္ဌန္နံ မာတိကာန’’န္တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ တတ္ထ ‘‘အဋ္ဌိမာ, ဘိက္ခဝေ, မာတိကာ ကထိနသ္သ ဥဗ္ဘာရာယ – ပက္ကမနန္တိကာ, နိဋ္ဌာနန္တိကာ, သန္နိဋ္ဌာနန္တိကာ, နာသနန္တိကာ, သဝနန္တိကာ, အာသာဝစ္ဆေဒိကာ, သီမာတိက္ကန္တိကာ, သဟုဗ္ဘာရာ’’တိ ဧဝံ အဋ္ဌ မာတိကာယော ကထိနက္ခန္ဓကေ အာဂတာ။ အန္တရုဗ္ဘာရောပိ ‘‘သုဏာတု မေ, ဘန္တေ, သင္ဃော; ယဒိ သင္ဃသ္သ ပတ္တကလ္လံ, သင္ဃော ကထိနံ ဥဒ္ဓရေယ္ယ, ဧသာ ဉတ္တိ။ သုဏာတု မေ, ဘန္တေ, သင္ဃော; သင္ဃော ကထိနံ ဥဒ္ဓရတိ, ယသ္သာယသ္မတော ခမတိ, ကထိနသ္သ ဥဗ္ဘာရော, သော တုဏ္ဟသ္သ; ယသ္သ နက္ခမတိ, သော ဘာသေယ္ယ။ ဥဗ္ဘတံ သင္ဃေန ကထိနံ, ခမတိ သင္ဃသ္သ, တသ္မာ တုဏ္ဟီ, ဧဝမေတံ ဓာရယာမီ’’တိ (ပာစိ. ၉၂၆) ဧဝံ ဘိက္ခုနီဝိဘင္ဂေ အာဂတော။ တတ္ထ ယံ ဝတ္တဗ္ဗံ တံ အာဂတဋ္ဌာနေယေဝ ဝဏ္ဏယိသ္သာမ။ ဣဓ ပန ဝုစ္စမာနေ ပာဠိ အာဟရိတဗ္ဗာ ဟောတိ, အတ္ထောပိ ဝတ္တဗ္ဗော။ ဝုတ္တောပိ စ န သုဝိညေယ္ယော ဟောတိ, အဋ္ဌာနေ ဝုတ္တတ္တာယ။
Ubbhatasmiṃ kathineti kathine ca ubbhatasmiṃ. Etena dutiyassa palibodhassa abhāvaṃ dasseti. Taṃ pana kathinaṃ yasmā aṭṭhasu vā mātikāsu ekāya antarubbhārena vā uddharīyati, tenassa niddese ‘‘aṭṭhannaṃ mātikāna’’ntiādi vuttaṃ. Tattha ‘‘aṭṭhimā, bhikkhave, mātikā kathinassa ubbhārāya – pakkamanantikā, niṭṭhānantikā, sanniṭṭhānantikā, nāsanantikā, savanantikā, āsāvacchedikā, sīmātikkantikā, sahubbhārā’’ti evaṃ aṭṭha mātikāyo kathinakkhandhake āgatā. Antarubbhāropi ‘‘suṇātu me, bhante, saṅgho; yadi saṅghassa pattakallaṃ, saṅgho kathinaṃ uddhareyya, esā ñatti. Suṇātu me, bhante, saṅgho; saṅgho kathinaṃ uddharati, yassāyasmato khamati, kathinassa ubbhāro, so tuṇhassa; yassa nakkhamati, so bhāseyya. Ubbhataṃ saṅghena kathinaṃ, khamati saṅghassa, tasmā tuṇhī, evametaṃ dhārayāmī’’ti (pāci. 926) evaṃ bhikkhunīvibhaṅge āgato. Tattha yaṃ vattabbaṃ taṃ āgataṭṭhāneyeva vaṇṇayissāma. Idha pana vuccamāne pāḷi āharitabbā hoti, atthopi vattabbo. Vuttopi ca na suviññeyyo hoti, aṭṭhāne vuttattāya.
ဒသာဟပရမန္တိ ဒသ အဟာနိ ပရမော ပရိစ္ဆေဒော အသ္သာတိ ဒသာဟပရမော, တံ ဒသာဟပရမံ ကာလံ ဓာရေတဗ္ဗန္တိ အတ္ထော။ ပဒဘာဇနေ ပန အတ္ထမတ္တမေဝ ဒသ္သေတုံ ‘‘ဒသာဟပရမတာ ဓာရေတဗ္ဗ’’န္တိ ဝုတ္တံ။ ဣဒဉ္ဟိ ဝုတ္တံ ဟောတိ ‘‘ဒသာဟပရမ’’န္တိ ဧတ္ထ ယာ ဒသာဟပရမတာ ဒသာဟပရမဘာဝော, အယံ ဧတ္တကော ကာလော ယာဝ နာတိက္ကမတိ တာဝ ဓာရေတဗ္ဗန္တိ။
Dasāhaparamanti dasa ahāni paramo paricchedo assāti dasāhaparamo, taṃ dasāhaparamaṃ kālaṃ dhāretabbanti attho. Padabhājane pana atthamattameva dassetuṃ ‘‘dasāhaparamatā dhāretabba’’nti vuttaṃ. Idañhi vuttaṃ hoti ‘‘dasāhaparama’’nti ettha yā dasāhaparamatā dasāhaparamabhāvo, ayaṃ ettako kālo yāva nātikkamati tāva dhāretabbanti.
အဓိဋ္ဌိတဝိကပ္ပိတေသု အပရိယာပန္နတ္တာ အတိရေကံ စီဝရန္တိ အတိရေကစီဝရံ။ တေနေဝသ္သ ပဒဘာဇနေ ဝုတ္တံ ‘‘အနဓိဋ္ဌိတံ အဝိကပ္ပိတ’’န္တိ။
Adhiṭṭhitavikappitesu apariyāpannattā atirekaṃ cīvaranti atirekacīvaraṃ. Tenevassa padabhājane vuttaṃ ‘‘anadhiṭṭhitaṃ avikappita’’nti.
ဆန္နံ စီဝရာနံ အညတရန္တိ ခောမံ, ကပ္ပာသိကံ, ကောသေယ္ယံ, ကမ္ဗလံ, သာဏံ, ဘင္ဂန္တိ ဣမေသံ ဆန္နံ စီဝရာနံ အညတရံ။ ဧတေန စီဝရသ္သ ဇာတိံ ဒသ္သေတ္ဝာ ဣဒာနိ ပမာဏံ ဒသ္သေတုံ ‘‘ဝိကပ္ပနုပဂံ ပစ္ဆိမ’’န္တိ အာဟ။ တသ္သ ပမာဏံ ဒီဃတော ဒ္ဝေ ဝိဒတ္ထိယော, တိရိယံ ဝိဒတ္ထိ။ တတ္ရာယံ ပာဠိ – ‘‘အနုဇာနာမိ, ဘိက္ခဝေ, အာယာမေန အဋ္ဌင္ဂုလံ သုဂတင္ဂုလေန စတုရင္ဂုလဝိတ္ထတံ ပစ္ဆိမံ စီဝရံ ဝိကပ္ပေတု’’န္တိ (မဟာဝ. ၃၅၈)။
Channaṃ cīvarānaṃ aññataranti khomaṃ, kappāsikaṃ, koseyyaṃ, kambalaṃ, sāṇaṃ, bhaṅganti imesaṃ channaṃ cīvarānaṃ aññataraṃ. Etena cīvarassa jātiṃ dassetvā idāni pamāṇaṃ dassetuṃ ‘‘vikappanupagaṃ pacchima’’nti āha. Tassa pamāṇaṃ dīghato dve vidatthiyo, tiriyaṃ vidatthi. Tatrāyaṃ pāḷi – ‘‘anujānāmi, bhikkhave, āyāmena aṭṭhaṅgulaṃ sugataṅgulena caturaṅgulavitthataṃ pacchimaṃ cīvaraṃ vikappetu’’nti (mahāva. 358).
တံ အတိက္ကာမယတော နိသ္သဂ္ဂိယံ ပာစိတ္တိယန္တိ တံ ယထာဝုတ္တဇာတိပ္ပမာဏံ စီဝရံ ဒသာဟပရမံ ကာလံ အတိက္ကာမယတော, ဧတ္ထန္တရေ ယထာ အတိရေကစီဝရံ န ဟောတိ တထာ အကုဗ္ဗတော နိသ္သဂ္ဂိယံ ပာစိတ္တိယံ, တဉ္စ စီဝရံ နိသ္သဂ္ဂိယံ ဟောတိ, ပာစိတ္တိယာပတ္တိ စသ္သ ဟောတီတိ အတ္ထော။ အထ ဝာ နိသ္သဇ္ဇနံ နိသ္သဂ္ဂိယံ, ပုဗ္ဗဘာဂေ ကတ္တဗ္ဗသ္သ ဝိနယကမ္မသ္သေတံ နာမံ။ နိသ္သဂ္ဂိယမသ္သ အတ္ထီတိ နိသ္သဂ္ဂိယမိစ္စေဝ။ ကိန္တံ? ပာစိတ္တိယံ။ တံ အတိက္ကာမယတော သနိသ္သဂ္ဂိယဝိနယကမ္မံ ပာစိတ္တိယံ ဟောတီတိ အယမေတ္ထ အတ္ထော။ ပဒဘာဇနေ ပန ပဌမံ တာဝ အတ္ထဝိကပ္ပံ ဒသ္သေတုံ ‘‘တံ အတိက္ကာမယတော နိသ္သဂ္ဂိယံ ဟောတီ’’တိ မာတိကံ ဌပေတ္ဝာ ‘‘ဧကာဒသေ အရုဏုဂ္ဂမနေ နိသ္သဂ္ဂိယံ ဟောတိ, နိသ္သဇ္ဇိတဗ္ဗ’’န္တိ ဝုတ္တံ။ ပုန ယသ္သ စ နိသ္သဇ္ဇိတဗ္ဗံ, ယထာ စ နိသ္သဇ္ဇိတဗ္ဗံ, တံ ဒသ္သေတုံ ‘‘သင္ဃသ္သ ဝာ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ တတ္ထ ဧကာဒသေ အရုဏုဂ္ဂမနေတိ ဧတ္ထ ယံ ဒိဝသံ စီဝရံ ဥပ္ပန္နံ တသ္သ ယော အရုဏော, သော ဥပ္ပန္နဒိဝသနိသ္သိတော, တသ္မာ စီဝရုပ္ပာဒဒိဝသဧန သဒ္ဓိံ ဧကာဒသေ အရုဏုဂ္ဂမနေ နိသ္သဂ္ဂိယံ ဟောတီတိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ သစေပိ ဗဟူနိ ဧကဇ္ဈံ ဗန္ဓိတ္ဝာ ဝာ ဝေဌေတ္ဝာ ဝာ ဌပိတာနိ ဧကာဝ အာပတ္တိ။ အဗဒ္ဓာဝေဌိတေသု ဝတ္ထုဂဏနာယ အာပတ္တိယော။
Taṃatikkāmayato nissaggiyaṃ pācittiyanti taṃ yathāvuttajātippamāṇaṃ cīvaraṃ dasāhaparamaṃ kālaṃ atikkāmayato, etthantare yathā atirekacīvaraṃ na hoti tathā akubbato nissaggiyaṃ pācittiyaṃ, tañca cīvaraṃ nissaggiyaṃ hoti, pācittiyāpatti cassa hotīti attho. Atha vā nissajjanaṃ nissaggiyaṃ, pubbabhāge kattabbassa vinayakammassetaṃ nāmaṃ. Nissaggiyamassa atthīti nissaggiyamicceva. Kintaṃ? Pācittiyaṃ. Taṃ atikkāmayato sanissaggiyavinayakammaṃ pācittiyaṃ hotīti ayamettha attho. Padabhājane pana paṭhamaṃ tāva atthavikappaṃ dassetuṃ ‘‘taṃ atikkāmayato nissaggiyaṃ hotī’’ti mātikaṃ ṭhapetvā ‘‘ekādase aruṇuggamane nissaggiyaṃ hoti, nissajjitabba’’nti vuttaṃ. Puna yassa ca nissajjitabbaṃ, yathā ca nissajjitabbaṃ, taṃ dassetuṃ ‘‘saṅghassa vā’’tiādi vuttaṃ. Tattha ekādase aruṇuggamaneti ettha yaṃ divasaṃ cīvaraṃ uppannaṃ tassa yo aruṇo, so uppannadivasanissito, tasmā cīvaruppādadivasaena saddhiṃ ekādase aruṇuggamane nissaggiyaṃ hotīti veditabbaṃ. Sacepi bahūni ekajjhaṃ bandhitvā vā veṭhetvā vā ṭhapitāni ekāva āpatti. Abaddhāveṭhitesu vatthugaṇanāya āpattiyo.
နိသ္သဇ္ဇိတ္ဝာ အာပတ္တိ ဒေသေတဗ္ဗာတိ ကထံ ဒေသေတဗ္ဗာ? ယထာ ခန္ဓကေ ဝုတ္တံ, ကထဉ္စ တတ္ထ ဝုတ္တံ? ဧဝံ ဝုတ္တံ – ‘‘တေန, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနာ သင္ဃံ ဥပသင္ကမိတ္ဝာ ဧကံသံ ဥတ္တရာသင္ဂံ ကရိတ္ဝာ ဝုဍ္ဎာနံ ဘိက္ခူနံ ပာဒေ ဝန္ဒိတ္ဝာ ဥက္ကုဋိကံ နိသီဒိတ္ဝာ အဉ္ဇလိံ ပဂ္ဂဟေတ္ဝာ ဧဝမသ္သ ဝစနီယော – ‘အဟံ, ဘန္တေ, ဣတ္ထန္နာမံ အာပတ္တိံ အာပန္နော, တံ ပဋိဒေသေမီ’’’တိ (စူဠဝ. ၂၃၉)။ ဣဓ ပန သစေ ဧကံ စီဝရံ ဟောတိ ‘‘ဧကံ နိသ္သဂ္ဂိယံ ပာစိတ္တိယ’’န္တိ ဝတ္တဗ္ဗံ။ သစေ ဒ္ဝေ, ‘‘ဒ္ဝေ’’တိ ဝတ္တဗ္ဗံ။ သစေ ဗဟူနိ ‘‘သမ္ဗဟုလာနီ’’တိ ဝတ္တဗ္ဗံ။ နိသ္သဇ္ဇနေပိ သစေ ဧကံ ယထာပာဠိမေဝ ‘‘ဣဒံ မေ, ဘန္တေ, စီဝရ’’န္တိ ဝတ္တဗ္ဗံ။ သစေ ဒ္ဝေ ဝာ ဗဟူနိ ဝာ, ‘‘ဣမာနိ မေ, ဘန္တေ, စီဝရာနိ ဒသာဟာတိက္ကန္တာနိ နိသ္သဂ္ဂိယာနိ, ဣမာနာဟံ သင္ဃသ္သ နိသ္သဇ္ဇာမီ’’တိ ဝတ္တဗ္ဗံ။ ပာဠိံ ဝတ္တုံ အသက္ကောန္တေန အညထာပိ ဝတ္တဗ္ဗံ။
Nissajjitvāāpatti desetabbāti kathaṃ desetabbā? Yathā khandhake vuttaṃ, kathañca tattha vuttaṃ? Evaṃ vuttaṃ – ‘‘tena, bhikkhave, bhikkhunā saṅghaṃ upasaṅkamitvā ekaṃsaṃ uttarāsaṅgaṃ karitvā vuḍḍhānaṃ bhikkhūnaṃ pāde vanditvā ukkuṭikaṃ nisīditvā añjaliṃ paggahetvā evamassa vacanīyo – ‘ahaṃ, bhante, itthannāmaṃ āpattiṃ āpanno, taṃ paṭidesemī’’’ti (cūḷava. 239). Idha pana sace ekaṃ cīvaraṃ hoti ‘‘ekaṃ nissaggiyaṃ pācittiya’’nti vattabbaṃ. Sace dve, ‘‘dve’’ti vattabbaṃ. Sace bahūni ‘‘sambahulānī’’ti vattabbaṃ. Nissajjanepi sace ekaṃ yathāpāḷimeva ‘‘idaṃ me, bhante, cīvara’’nti vattabbaṃ. Sace dve vā bahūni vā, ‘‘imāni me, bhante, cīvarāni dasāhātikkantāni nissaggiyāni, imānāhaṃ saṅghassa nissajjāmī’’ti vattabbaṃ. Pāḷiṃ vattuṃ asakkontena aññathāpi vattabbaṃ.
ဗ္ယတ္တေန ဘိက္ခုနာ ပဋိဗလေန အာပတ္တိ ပဋိဂ္ဂဟေတဗ္ဗာတိ ခန္ဓကေ ဝုတ္တနယေနေဝ ပဋိဂ္ဂဟေတဗ္ဗာ။ ဧဝဉ္ဟိ တတ္ထ ဝုတ္တံ – ‘‘ဗ္ယတ္တေန ဘိက္ခုနာ ပဋိဗလေန သင္ဃော ဉာပေတဗ္ဗော –
Byattenabhikkhunā paṭibalena āpatti paṭiggahetabbāti khandhake vuttanayeneva paṭiggahetabbā. Evañhi tattha vuttaṃ – ‘‘byattena bhikkhunā paṭibalena saṅgho ñāpetabbo –
‘သုဏာတု မေ ဘန္တေ သင္ဃော, အယံ ဣတ္ထန္နာမော ဘိက္ခု အာပတ္တိံ သရတိ ဝိဝရတိ ဥတ္တာနိံ ကရောတိ ဒေသေတိ, ယဒိ သင္ဃသ္သ ပတ္တကလ္လံ, အဟံ ဣတ္ထန္နာမသ္သ ဘိက္ခုနော အာပတ္တိံ ပဋိဂ္ဂဏ္ဟေယ္ယ’န္တိ။
‘Suṇātu me bhante saṅgho, ayaṃ itthannāmo bhikkhu āpattiṃ sarati vivarati uttāniṃ karoti deseti, yadi saṅghassa pattakallaṃ, ahaṃ itthannāmassa bhikkhuno āpattiṃ paṭiggaṇheyya’nti.
တေန ဝတ္တဗ္ဗော ‘ပသ္သသီ’တိ? ‘အာမ, ပသ္သာမီ’တိ။ အာယတိံ သံဝရေယ္ယာသီ’’တိ (စူဠဝ. ၂၃၉)။ ဒ္ဝီသု ပန သမ္ဗဟုလာသု ဝာ ပုရိမနယေနေဝ ဝစနဘေဒော ဉာတဗ္ဗော။
Tena vattabbo ‘passasī’ti? ‘Āma, passāmī’ti. Āyatiṃ saṃvareyyāsī’’ti (cūḷava. 239). Dvīsu pana sambahulāsu vā purimanayeneva vacanabhedo ñātabbo.
စီဝရဒာနေပိ ‘‘သင္ဃော ဣမံ စီဝရံ ဣမာနိ စီဝရာနီ’’တိ ဝတ္ထုဝသေန ဝစနဘေဒော ဝေဒိတဗ္ဗော။ ဂဏသ္သ စ ပုဂ္ဂလသ္သ စ နိသ္သဇ္ဇနေပိ ဧသေဝ နယော။
Cīvaradānepi ‘‘saṅgho imaṃ cīvaraṃ imāni cīvarānī’’ti vatthuvasena vacanabhedo veditabbo. Gaṇassa ca puggalassa ca nissajjanepi eseva nayo.
အာပတ္တိဒေသနာပဋိဂ္ဂဟဏေသု ပနေတ္ထ အယံ ပာဠိ – ‘‘တေန, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနာ သမ္ဗဟုလေ ဘိက္ခူ ဥပသင္ကမိတ္ဝာ ဧကံသံ ဥတ္တရာသင္ဂံ ကတ္ဝာ ဝုဍ္ဎာနံ ဘိက္ခူနံ ပာဒေ ဝန္ဒိတ္ဝာ ဥက္ကုဋိကံ နိသီဒိတ္ဝာ အဉ္ဇလိံ ပဂ္ဂဟေတ္ဝာ ဧဝမသ္သု ဝစနီယာ – ‘အဟံ, ဘန္တေ, ဣတ္ထန္နာမံ အာပတ္တိံ အာပန္နော တံ ပဋိဒေသေမီ’တိ။ ဗ္ယတ္တေန ဘိက္ခုနာ ပဋိဗလေန တေ ဘိက္ခူ ဉာပေတဗ္ဗာ –
Āpattidesanāpaṭiggahaṇesu panettha ayaṃ pāḷi – ‘‘tena, bhikkhave, bhikkhunā sambahule bhikkhū upasaṅkamitvā ekaṃsaṃ uttarāsaṅgaṃ katvā vuḍḍhānaṃ bhikkhūnaṃ pāde vanditvā ukkuṭikaṃ nisīditvā añjaliṃ paggahetvā evamassu vacanīyā – ‘ahaṃ, bhante, itthannāmaṃ āpattiṃ āpanno taṃ paṭidesemī’ti. Byattena bhikkhunā paṭibalena te bhikkhū ñāpetabbā –
‘သုဏန္တု မေ အာယသ္မန္တာ, အယံ ဣတ္ထန္နာမော ဘိက္ခု အာပတ္တိံ သရတိ ဝိဝရတိ ဥတ္တာနိံ ကရောတိ ဒေသေတိ။ ယဒာယသ္မန္တာနံ ပတ္တကလ္လံ, အဟံ ဣတ္ထန္နာမသ္သ ဘိက္ခုနော အာပတ္တိံ ပဋိဂ္ဂဏ္ဟေယ္ယ’န္တိ။
‘Suṇantu me āyasmantā, ayaṃ itthannāmo bhikkhu āpattiṃ sarati vivarati uttāniṃ karoti deseti. Yadāyasmantānaṃ pattakallaṃ, ahaṃ itthannāmassa bhikkhuno āpattiṃ paṭiggaṇheyya’nti.
တေန ဝတ္တဗ္ဗော ‘ပသ္သသီ’တိ? ‘အာမ, ပသ္သာမီ’တိ။ ‘အာယတိံ သံဝရေယ္ယာသီ’တိ။
Tena vattabbo ‘passasī’ti? ‘Āma, passāmī’ti. ‘Āyatiṃ saṃvareyyāsī’ti.
တေန ဘိက္ခုနာ ဧကံ ဘိက္ခုံ ဥပသင္ကမိတ္ဝာ ဧကံသံ ဥတ္တရာသင္ဂံ ကရိတ္ဝာ ဥက္ကုဋိကံ နိသီဒိတ္ဝာ အဉ္ဇလိံ ပဂ္ဂဟေတ္ဝာ ဧဝမသ္သ ဝစနီယော – ‘အဟံ, အာဝုသော, ဣတ္ထန္နာမံ အာပတ္တိံ အာပန္နော တံ ပဋိဒေသေမီ’တိ။ တေန ဝတ္တဗ္ဗော ‘ပသ္သသီ’တိ, အာမ ပသ္သာမီတိ အာယတိံ သံဝရေယ္ယာသီ’’တိ (စူဠဝ. ၂၃၉)။ တတ္ထ ပုရိမနယေနေဝ အာပတ္တိယာ နာမဂ္ဂဟဏံ ဝစနဘေဒော စ ဝေဒိတဗ္ဗော။
Tena bhikkhunā ekaṃ bhikkhuṃ upasaṅkamitvā ekaṃsaṃ uttarāsaṅgaṃ karitvā ukkuṭikaṃ nisīditvā añjaliṃ paggahetvā evamassa vacanīyo – ‘ahaṃ, āvuso, itthannāmaṃ āpattiṃ āpanno taṃ paṭidesemī’ti. Tena vattabbo ‘passasī’ti, āma passāmīti āyatiṃ saṃvareyyāsī’’ti (cūḷava. 239). Tattha purimanayeneva āpattiyā nāmaggahaṇaṃ vacanabhedo ca veditabbo.
ယထာ စ ဂဏသ္သ နိသ္သဇ္ဇနေ ဧဝံ ဒ္ဝိန္နံ နိသ္သဇ္ဇနေပိ ပာဠိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ ယဒိ ဟိ ဝိသေသော ဘဝေယ္ယ, ယထေဝ ‘‘အနုဇာနာမိ, ဘိက္ခဝေ, တိဏ္ဏန္နံ ပာရိသုဒ္ဓိဥပောသထံ ကာတုံ, ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, ကာတဗ္ဗော။ ဗ္ယတ္တေန ဘိက္ခုနာ ပဋိဗလေန တေ ဘိက္ခူ ဉာပေတဗ္ဗာ’’တိအာဒိနာ နယေန ‘‘တိဏ္ဏန္နံ ပာရိသုဒ္ဓိဥပောသထံ ကာတု’’န္တိ ဝတ္ဝာ ပုန ‘‘အနုဇာနာမိ, ဘိက္ခဝေ, ဒ္ဝိန္နံ ပာရိသုဒ္ဓိဥပောသထံ ကာတုံ, ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, ကာတဗ္ဗော။ ထေရေန ဘိက္ခုနာ ဧကံသံ ဥတ္တရာသင္ဂ’’န္တိအာဒိနာ (မဟာဝ. ၁၆၈) နယေန ဝိသုံယေဝ ဒ္ဝိန္နံ ပာရိသုဒ္ဓိဥပောသထော ဝုတ္တော, ဧဝမိဓာပိ ဝိသုံ ပာဠိံ ဝဒေယ္ယ, ယသ္မာ ပန နတ္ထိ, တသ္မာ အဝတ္ဝာ ဂတောတိ, ဂဏသ္သ ဝုတ္တာ ပာဠိယေဝေတ္ထ ပာဠိ။
Yathā ca gaṇassa nissajjane evaṃ dvinnaṃ nissajjanepi pāḷi veditabbā. Yadi hi viseso bhaveyya, yatheva ‘‘anujānāmi, bhikkhave, tiṇṇannaṃ pārisuddhiuposathaṃ kātuṃ, evañca pana, bhikkhave, kātabbo. Byattena bhikkhunā paṭibalena te bhikkhū ñāpetabbā’’tiādinā nayena ‘‘tiṇṇannaṃ pārisuddhiuposathaṃ kātu’’nti vatvā puna ‘‘anujānāmi, bhikkhave, dvinnaṃ pārisuddhiuposathaṃ kātuṃ, evañca pana, bhikkhave, kātabbo. Therena bhikkhunā ekaṃsaṃ uttarāsaṅga’’ntiādinā (mahāva. 168) nayena visuṃyeva dvinnaṃ pārisuddhiuposatho vutto, evamidhāpi visuṃ pāḷiṃ vadeyya, yasmā pana natthi, tasmā avatvā gatoti, gaṇassa vuttā pāḷiyevettha pāḷi.
အာပတ္တိပဋိဂ္ဂဟဏေ ပန အယံ ဝိသေသော, ယထာ ဂဏသ္သ နိသ္သဇ္ဇိတ္ဝာ အာပတ္တိယာ ဒေသိယမာနာယ အာပတ္တိပဋိဂ္ဂာဟကော ဘိက္ခု ဉတ္တိံ ဌပေတိ, ဧဝံ အဋ္ဌပေတ္ဝာ ဒ္ဝီသု အညတရေန ယထာ ဧကပုဂ္ဂလော ပဋိဂ္ဂဏ္ဟာတိ, ဧဝံ အာပတ္တိ ပဋိဂ္ဂဟေတဗ္ဗာ။ ဒ္ဝိန္နဉ္ဟိ ဉတ္တိဋ္ဌပနာ နာမ နတ္ထိ, ယဒိ သိယာ ဒ္ဝိန္နံ ပာရိသုဒ္ဓိဥပောသထံ ဝိသုံ န ဝဒေယ္ယ။
Āpattipaṭiggahaṇe pana ayaṃ viseso, yathā gaṇassa nissajjitvā āpattiyā desiyamānāya āpattipaṭiggāhako bhikkhu ñattiṃ ṭhapeti, evaṃ aṭṭhapetvā dvīsu aññatarena yathā ekapuggalo paṭiggaṇhāti, evaṃ āpatti paṭiggahetabbā. Dvinnañhi ñattiṭṭhapanā nāma natthi, yadi siyā dvinnaṃ pārisuddhiuposathaṃ visuṃ na vadeyya.
နိသ္သဋ္ဌစီဝရဒာနေပိ ယထာ ‘‘ဣမံ စီဝရံ အာယသ္မတော ဒမ္မီ’’တိ ဧကော ဝဒတိ, ဧဝံ ‘‘ဣမံ မယံ စီဝရံ အာယသ္မတော ဒေမာ’’တိ ဝတ္တုံ ဝဋ္ဋတိ။ ဣတော ဂရုကတရာနိ ဟိ ဉတ္တိဒုတိယကမ္မာနိပိ ‘‘အပလောကေတ္ဝာ ကာတဗ္ဗာနီ’’တိ ဝုတ္တာနိ အတ္ထိ, တေသံ ဧတံ အနုလောမံ နိသ္သဋ္ဌစီဝရံ ပန ဒာတဗ္ဗမေဝ အဒာတုံ န လဗ္ဘတိ, ဝိနယကမ္မမတ္တဉ္ဟေတံ။ န တံ တေန သင္ဃသ္သ ဝာ ဂဏသ္သ ဝာ ပုဂ္ဂလသ္သ ဝာ ဒိန္နမေဝ ဟောတီတိ။
Nissaṭṭhacīvaradānepi yathā ‘‘imaṃ cīvaraṃ āyasmato dammī’’ti eko vadati, evaṃ ‘‘imaṃ mayaṃ cīvaraṃ āyasmato demā’’ti vattuṃ vaṭṭati. Ito garukatarāni hi ñattidutiyakammānipi ‘‘apaloketvā kātabbānī’’ti vuttāni atthi, tesaṃ etaṃ anulomaṃ nissaṭṭhacīvaraṃ pana dātabbameva adātuṃ na labbhati, vinayakammamattañhetaṃ. Na taṃ tena saṅghassa vā gaṇassa vā puggalassa vā dinnameva hotīti.
၄၆၈. ဒသာဟာတိက္ကန္တေ အတိက္ကန္တသညီတိ ဒသာဟံ အတိက္ကန္တေ စီဝရေ ‘‘အတိက္ကန္တံ ဣဒ’’န္တိ ဧဝံသညီ, ဒသာဟေ ဝာ အတိက္ကန္တေ ‘‘အတိက္ကန္တော ဒသာဟော’’တိ ဧဝံသညီ။ နိသ္သဂ္ဂိယံ ပာစိတ္တိယန္တိ န ဣဓ သညာ ရက္ခတိ။ ယောပိ ဧဝံသညီ, တသ္သပိ တံ စီဝရံ နိသ္သဂ္ဂိယံ ပာစိတ္တိယာပတ္တိ စ။ သနိသ္သဂ္ဂိယဝိနယကမ္မံ ဝာ ပာစိတ္တိယန္တိ ဥဘောပိ အတ္ထဝိကပ္ပာ ယုဇ္ဇန္တိ။ ဧသ နယော သဗ္ဗတ္ထ။
468.Dasāhātikkante atikkantasaññīti dasāhaṃ atikkante cīvare ‘‘atikkantaṃ ida’’nti evaṃsaññī, dasāhe vā atikkante ‘‘atikkanto dasāho’’ti evaṃsaññī. Nissaggiyaṃ pācittiyanti na idha saññā rakkhati. Yopi evaṃsaññī, tassapi taṃ cīvaraṃ nissaggiyaṃ pācittiyāpatti ca. Sanissaggiyavinayakammaṃ vā pācittiyanti ubhopi atthavikappā yujjanti. Esa nayo sabbattha.
အဝိသ္သဇ္ဇိတေ ဝိသ္သဇ္ဇိတသညီတိ ကသ္သစိ အဒိန္နေ အပရိစ္စတ္တေ ‘‘ပရိစ္စတ္တံ မယာ’’တိ ဧဝံသညီ။
Avissajjitevissajjitasaññīti kassaci adinne apariccatte ‘‘pariccattaṃ mayā’’ti evaṃsaññī.
အနဋ္ဌေ နဋ္ဌသညီတိ အတ္တနော စီဝရေန သဒ္ဓိံ ဗဟူနိ အညေသံ စီဝရာနိ ဧကတော ဌပိတာနိ စောရာ ဟရန္တိ။ တတ္ရေသ အတ္တနော စီဝရေ အနဋ္ဌေ နဋ္ဌသညီ ဟောတိ။ ဧသ နယော အဝိနဋ္ဌာဒီသုပိ။
Anaṭṭhe naṭṭhasaññīti attano cīvarena saddhiṃ bahūni aññesaṃ cīvarāni ekato ṭhapitāni corā haranti. Tatresa attano cīvare anaṭṭhe naṭṭhasaññī hoti. Esa nayo avinaṭṭhādīsupi.
အဝိလုတ္တေတိ ဧတ္ထ ပန ဂဗ္ဘံ ဘိန္ဒိတ္ဝာ ပသယ္ဟာဝဟာရဝသေန အဝိလုတ္တေတိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။
Avilutteti ettha pana gabbhaṃ bhinditvā pasayhāvahāravasena avilutteti veditabbaṃ.
အနိသ္သဇ္ဇိတ္ဝာ ပရိဘုဉ္ဇတိ အာပတ္တိ ဒုက္ကဋသ္သာတိ သကိံ နိဝတ္ထံ ဝာ သကိံ ပာရုတံ ဝာ ကာယတော အမောစေတ္ဝာ ဒိဝသမ္ပိ ဝိစရတိ, ဧကာဝ အာပတ္တိ။ မောစေတ္ဝာ မောစေတ္ဝာ နိဝာသေတိ ဝာ ပာရုပတိ ဝာ ပယောဂေ ပယောဂေ ဒုက္ကဋံ။ ဒုန္နိဝတ္ထံ ဝာ ဒုပ္ပာရုတံ ဝာ သဏ္ဌပေန္တသ္သ အနာပတ္တိ။ အညသ္သ တံ ပရိဘုဉ္ဇတောပိ အနာပတ္တိ, ‘‘အနာပတ္တိ အညေန ကတံ ပဋိလဘိတ္ဝာ ပရိဘုဉ္ဇတီ’’တိ (ပာရာ. ၅၇၀) အာဒိဝစနဉ္စေတ္ထ သာဓကံ။ အနတိက္ကန္တေ အတိက္ကန္တသညိနော ဝေမတိကသ္သ စ ဒုက္ကဋံ ပရိဘောဂံ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ။
Anissajjitvā paribhuñjati āpatti dukkaṭassāti sakiṃ nivatthaṃ vā sakiṃ pārutaṃ vā kāyato amocetvā divasampi vicarati, ekāva āpatti. Mocetvā mocetvā nivāseti vā pārupati vā payoge payoge dukkaṭaṃ. Dunnivatthaṃ vā duppārutaṃ vā saṇṭhapentassa anāpatti. Aññassa taṃ paribhuñjatopi anāpatti, ‘‘anāpatti aññena kataṃ paṭilabhitvā paribhuñjatī’’ti (pārā. 570) ādivacanañcettha sādhakaṃ. Anatikkante atikkantasaññino vematikassa ca dukkaṭaṃ paribhogaṃ sandhāya vuttaṃ.
၄၆၉. ‘‘အနာပတ္တိ အန္တောဒသာဟံ အဓိဋ္ဌေတိ, ဝိကပ္ပေတီ’’တိ ဧတ္ထ ပန အဓိဋ္ဌာနုပဂံ ဝိကပ္ပနုပဂဉ္စ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ တတ္ရာယံ ပာဠိ – အထ ခော ဘိက္ခူနံ ဧတဒဟောသိ – ‘‘ယာနိ တာနိ ဘဂဝတာ အနုညာတာနိ ‘တိစီဝရ’န္တိ ဝာ ‘ဝသ္သိကသာဋိကာ’တိ ဝာ ‘နိသီဒန’န္တိ ဝာ ‘ပစ္စတ္ထရဏ’န္တိ ဝာ ‘ကဏ္ဍုပ္ပဋိစ္ဆာဒီ’တိ ဝာ မုခပုဉ္ဆနစောဠကန္တိ ဝာ ပရိက္ခာရစောဠန္တိ ဝာ သဗ္ဗာနိ တာနိ အဓိဋ္ဌာတဗ္ဗာနီတိ နု ခော ဥဒာဟု ဝိကပ္ပေတဗ္ဗာနီ’’တိ, ဘဂဝတော ဧတမတ္ထံ အာရောစေသုံ –
469.‘‘Anāpatti antodasāhaṃ adhiṭṭheti, vikappetī’’ti ettha pana adhiṭṭhānupagaṃ vikappanupagañca veditabbaṃ. Tatrāyaṃ pāḷi – atha kho bhikkhūnaṃ etadahosi – ‘‘yāni tāni bhagavatā anuññātāni ‘ticīvara’nti vā ‘vassikasāṭikā’ti vā ‘nisīdana’nti vā ‘paccattharaṇa’nti vā ‘kaṇḍuppaṭicchādī’ti vā mukhapuñchanacoḷakanti vā parikkhāracoḷanti vā sabbāni tāni adhiṭṭhātabbānīti nu kho udāhu vikappetabbānī’’ti, bhagavato etamatthaṃ ārocesuṃ –
‘‘အနုဇာနာမိ, ဘိက္ခဝေ, တိစီဝရံ အဓိဋ္ဌာတုံ န ဝိကပ္ပေတုံ; ဝသ္သိကသာဋိကံ ဝသ္သာနံ စာတုမာသံ အဓိဋ္ဌာတုံ တတော ပရံ ဝိကပ္ပေတုံ; နိသီဒနံ အဓိဋ္ဌာတုံ န ဝိကပ္ပေတုံ; ပစ္စတ္ထရဏံ အဓိဋ္ဌာတုံ န ဝိကပ္ပေတုံ; ကဏ္ဍုပ္ပဋိစ္ဆာဒိံ ယာဝအာဗာဓာ အဓိဋ္ဌာတုံ တတော ပရံ ဝိကပ္ပေတုံ; မုခပုဉ္ဆနစောဠံ အဓိဋ္ဌာတုံ န ဝိကပ္ပေတုံ; ပရိက္ခာရစောဠံ အဓိဋ္ဌာတုံ န ဝိကပ္ပေတု’’န္တိ (မဟာဝ. ၃၅၈)။
‘‘Anujānāmi, bhikkhave, ticīvaraṃ adhiṭṭhātuṃ na vikappetuṃ; vassikasāṭikaṃ vassānaṃ cātumāsaṃ adhiṭṭhātuṃ tato paraṃ vikappetuṃ; nisīdanaṃ adhiṭṭhātuṃ na vikappetuṃ; paccattharaṇaṃ adhiṭṭhātuṃ na vikappetuṃ; kaṇḍuppaṭicchādiṃ yāvaābādhā adhiṭṭhātuṃ tato paraṃ vikappetuṃ; mukhapuñchanacoḷaṃ adhiṭṭhātuṃ na vikappetuṃ; parikkhāracoḷaṃ adhiṭṭhātuṃ na vikappetu’’nti (mahāva. 358).
‘‘တတ္ထ တိစီဝရံ’’ အဓိဋ္ဌဟန္တေန ရဇိတ္ဝာ ကပ္ပဗိန္ဒုံ ဒတ္ဝာ ပမာဏယုတ္တမေဝ အဓိဋ္ဌာတဗ္ဗံ။ တသ္သ ပမာဏံ ဥက္ကဋ္ဌပရိစ္ဆေဒေန သုဂတစီဝရတော ဦနကံ ဝဋ္ဋတိ, လာမကပရိစ္ဆေဒေန သင္ဃာဋိယာ ဥတ္တရာသင္ဂသ္သ စ ဒီဃတော မုဋ္ဌိပဉ္စကံ တိရိယံ မုဋ္ဌိတ္တိကံ ပမာဏံ ဝဋ္ဋတိ။ အန္တရဝာသကော ဒီဃတော မုဋ္ဌိပဉ္စကော တိရိယံ ဒ္ဝိဟတ္ထောပိ ဝဋ္ဋတိ။ ပာရုပဏေနပိ ဟိ သက္ကာ နာဘိံ ပဋိစ္ဆာဒေတုန္တိ။ ဝုတ္တပ္ပမာဏတော ပန အတိရေကံ ဦနကဉ္စ ပရိက္ခာရစောဠန္တိ အဓိဋ္ဌာတဗ္ဗံ။
‘‘Tattha ticīvaraṃ’’ adhiṭṭhahantena rajitvā kappabinduṃ datvā pamāṇayuttameva adhiṭṭhātabbaṃ. Tassa pamāṇaṃ ukkaṭṭhaparicchedena sugatacīvarato ūnakaṃ vaṭṭati, lāmakaparicchedena saṅghāṭiyā uttarāsaṅgassa ca dīghato muṭṭhipañcakaṃ tiriyaṃ muṭṭhittikaṃ pamāṇaṃ vaṭṭati. Antaravāsako dīghato muṭṭhipañcako tiriyaṃ dvihatthopi vaṭṭati. Pārupaṇenapi hi sakkā nābhiṃ paṭicchādetunti. Vuttappamāṇato pana atirekaṃ ūnakañca parikkhāracoḷanti adhiṭṭhātabbaṃ.
တတ္ထ ယသ္မာ ‘‘ဒ္ဝေ စီဝရသ္သ အဓိဋ္ဌာနာ – ကာယေန ဝာ အဓိဋ္ဌေတိ, ဝာစာယ ဝာ အဓိဋ္ဌေတီ’’တိ (ပရိ. ၃၂၂) ဝုတ္တံ, တသ္မာ ပုရာဏသင္ဃာဋိံ ‘‘ဣမံ သင္ဃာဋိံ ပစ္စုဒ္ဓရာမီ’’တိ ပစ္စုဒ္ဓရိတ္ဝာ နဝံ သင္ဃာဋိံ ဟတ္ထေန ဂဟေတ္ဝာ ‘‘ဣမံ သင္ဃာဋိံ အဓိဋ္ဌာမီ’’တိ စိတ္တေန အာဘောဂံ ကတ္ဝာ ကာယဝိကာရံ ကရောန္တေန ကာယေန အဓိဋ္ဌာတဗ္ဗာ။ ဣဒံ ကာယေန အဓိဋ္ဌာနံ, တံ ယေန ကေနစိ သရီရာဝယဝေန အဖုသန္တသ္သ န ဝဋ္ဋတိ။ ဝာစာယ အဓိဋ္ဌာနေ ပန ဝစီဘေဒံ ကတ္ဝာ ဝာစာယ အဓိဋ္ဌာတဗ္ဗာ။ တတ္ရ ဒုဝိဓံ အဓိဋ္ဌာနံ – သစေ ဟတ္ထပာသေ ဟောတိ ‘‘ဣမံ သင္ဃာဋိံ အဓိဋ္ဌာမီ’’တိ ဝာစာ ဘိန္ဒိတဗ္ဗာ။ အထ အန္တောဂဗ္ဘေ ဝာ ဥပရိပာသာဒေ ဝာ သာမန္တဝိဟာရေ ဝာ ဟောတိ ဌပိတဋ္ဌာနံ သလ္လက္ခေတ္ဝာ ‘‘ဧတံ သင္ဃာဋိံ အဓိဋ္ဌာမီ’’တိ ဝာစာ ဘိန္ဒိတဗ္ဗာ။ ဧသ နယော ဥတ္တရာသင္ဂေ အန္တရဝာသကေ စ။ နာမမတ္တမေဝ ဟိ ဝိသေသော။ တသ္မာ သဗ္ဗာနိ သင္ဃာဋိံ ဥတ္တရာသင္ဂံ အန္တရဝာသကန္တိ ဧဝံ အတ္တနော နာမေနေဝ အဓိဋ္ဌာတဗ္ဗာနိ။ သစေ အဓိဋ္ဌဟိတ္ဝာ ဌပိတဝတ္ထေဟိ သင္ဃာဋိအာဒီနိ ကရောတိ, နိဋ္ဌိတေ ရဇနေ စ ကပ္ပေ စ ဣမံ ‘‘ပစ္စုဒ္ဓရာမီ’’တိ ပစ္စုဒ္ဓရိတ္ဝာ ပုန အဓိဋ္ဌာတဗ္ဗာနိ။ အဓိဋ္ဌိတေန ပန သဒ္ဓိံ မဟန္တတရမေဝ ဒုတိယပဋ္ဋံ ဝာ ခဏ္ဍံ ဝာ သံသိဗ္ဗန္တေန ပုန အဓိဋ္ဌာတဗ္ဗမေဝ။ သမေ ဝာ ခုဒ္ဒကေ ဝာ အဓိဋ္ဌာနကိစ္စံ နတ္ထိ။
Tattha yasmā ‘‘dve cīvarassa adhiṭṭhānā – kāyena vā adhiṭṭheti, vācāya vā adhiṭṭhetī’’ti (pari. 322) vuttaṃ, tasmā purāṇasaṅghāṭiṃ ‘‘imaṃ saṅghāṭiṃ paccuddharāmī’’ti paccuddharitvā navaṃ saṅghāṭiṃ hatthena gahetvā ‘‘imaṃ saṅghāṭiṃ adhiṭṭhāmī’’ti cittena ābhogaṃ katvā kāyavikāraṃ karontena kāyena adhiṭṭhātabbā. Idaṃ kāyena adhiṭṭhānaṃ, taṃ yena kenaci sarīrāvayavena aphusantassa na vaṭṭati. Vācāya adhiṭṭhāne pana vacībhedaṃ katvā vācāya adhiṭṭhātabbā. Tatra duvidhaṃ adhiṭṭhānaṃ – sace hatthapāse hoti ‘‘imaṃ saṅghāṭiṃ adhiṭṭhāmī’’ti vācā bhinditabbā. Atha antogabbhe vā uparipāsāde vā sāmantavihāre vā hoti ṭhapitaṭṭhānaṃ sallakkhetvā ‘‘etaṃ saṅghāṭiṃ adhiṭṭhāmī’’ti vācā bhinditabbā. Esa nayo uttarāsaṅge antaravāsake ca. Nāmamattameva hi viseso. Tasmā sabbāni saṅghāṭiṃ uttarāsaṅgaṃ antaravāsakanti evaṃ attano nāmeneva adhiṭṭhātabbāni. Sace adhiṭṭhahitvā ṭhapitavatthehi saṅghāṭiādīni karoti, niṭṭhite rajane ca kappe ca imaṃ ‘‘paccuddharāmī’’ti paccuddharitvā puna adhiṭṭhātabbāni. Adhiṭṭhitena pana saddhiṃ mahantatarameva dutiyapaṭṭaṃ vā khaṇḍaṃ vā saṃsibbantena puna adhiṭṭhātabbameva. Same vā khuddake vā adhiṭṭhānakiccaṃ natthi.
တိစီဝရံ ပန ပရိက္ခာရစောဠံ အဓိဋ္ဌာတုံ ဝဋ္ဋတိ န ဝဋ္ဋတီတိ? မဟာပဒုမတ္ထေရော ကိရာဟ – ‘‘တိစီဝရံ တိစီဝရမေဝ အဓိဋ္ဌာတဗ္ဗံ။ သစေ ပရိက္ခာရစောဠာဓိဋ္ဌာနံ လဘေယ္ယ ဥဒောသိတသိက္ခာပဒေ ပရိဟာရော နိရတ္ထကော ဘဝေယ္ယာ’’တိ။ ဧဝံ ဝုတ္တေ ကိရ အဝသေသာ ဘိက္ခူ အာဟံသု – ‘‘ပရိက္ခာရစောဠမ္ပိ ဘဂဝတာဝ အဓိဋ္ဌာတဗ္ဗန္တိ ဝုတ္တံ, တသ္မာ ဝဋ္ဋတီ’’တိ။ မဟာပစ္စရိယမ္ပိ ဝုတ္တံ ‘‘ပရိက္ခာရစောဠံ နာမ ပာဋေက္ကံ နိဓာနမုခမေတန္တိ တိစီဝရံ ပရိက္ခာရစောဠန္တိ အဓိဋ္ဌဟိတ္ဝာ ပရိဘုဉ္ဇိတုံ ဝဋ္ဋတိ။ ဥဒောသိတသိက္ခာပဒေ ပန တိစီဝရံ အဓိဋ္ဌဟိတ္ဝာ ပရိဟရန္တသ္သ ပရိဟာရော ဝုတ္တော’’တိ။ ဥဘတောဝိဘင္ဂဘာဏကော ပုဏ္ဏဝာလိကဝာသီ မဟာတိသ္သတ္ထေရောပိ ကိရ အာဟ – ‘‘မယံ ပုဗ္ဗေ မဟာထေရာနံ အသ္သုမ္ဟ, အရညဝာသိနော ဘိက္ခူ ရုက္ခသုသိရာဒီသု စီဝရံ ဌပေတ္ဝာ ပဓာနံ ပဒဟနတ္ထာယ ဂစ္ဆန္တိ။ သာမန္တဝိဟာရေ ဓမ္မသဝနတ္ထာယ ဂတာနဉ္စ နေသံ သူရိယေ ဥဋ္ဌိတေ သာမဏေရာ ဝာ ဒဟရဘိက္ခူ ဝာ ပတ္တစီဝရံ ဂဟေတ္ဝာ ဂစ္ဆန္တိ, တသ္မာ သုခပရိဘောဂတ္ထံ တိစီဝရံ ပရိက္ခာရစောဠန္တိ အဓိဋ္ဌာတုံ ဝဋ္ဋတီ’’တိ။ မဟာပစ္စရိယမ္ပိ ဝုတ္တံ ပုဗ္ဗေ အာရညိကာ ဘိက္ခူ အဗဒ္ဓသီမာယံ ဒုပ္ပရိဟာရန္တိ တိစီဝရံ ပရိက္ခာရစောဠမေဝ အဓိဋ္ဌဟိတ္ဝာ ပရိဘုဉ္ဇိံသူ’’တိ။
Ticīvaraṃ pana parikkhāracoḷaṃ adhiṭṭhātuṃ vaṭṭati na vaṭṭatīti? Mahāpadumatthero kirāha – ‘‘ticīvaraṃ ticīvarameva adhiṭṭhātabbaṃ. Sace parikkhāracoḷādhiṭṭhānaṃ labheyya udositasikkhāpade parihāro niratthako bhaveyyā’’ti. Evaṃ vutte kira avasesā bhikkhū āhaṃsu – ‘‘parikkhāracoḷampi bhagavatāva adhiṭṭhātabbanti vuttaṃ, tasmā vaṭṭatī’’ti. Mahāpaccariyampi vuttaṃ ‘‘parikkhāracoḷaṃ nāma pāṭekkaṃ nidhānamukhametanti ticīvaraṃ parikkhāracoḷanti adhiṭṭhahitvā paribhuñjituṃ vaṭṭati. Udositasikkhāpade pana ticīvaraṃ adhiṭṭhahitvā pariharantassa parihāro vutto’’ti. Ubhatovibhaṅgabhāṇako puṇṇavālikavāsī mahātissattheropi kira āha – ‘‘mayaṃ pubbe mahātherānaṃ assumha, araññavāsino bhikkhū rukkhasusirādīsu cīvaraṃ ṭhapetvā padhānaṃ padahanatthāya gacchanti. Sāmantavihāre dhammasavanatthāya gatānañca nesaṃ sūriye uṭṭhite sāmaṇerā vā daharabhikkhū vā pattacīvaraṃ gahetvā gacchanti, tasmā sukhaparibhogatthaṃ ticīvaraṃ parikkhāracoḷanti adhiṭṭhātuṃ vaṭṭatī’’ti. Mahāpaccariyampi vuttaṃ pubbe āraññikā bhikkhū abaddhasīmāyaṃ dupparihāranti ticīvaraṃ parikkhāracoḷameva adhiṭṭhahitvā paribhuñjiṃsū’’ti.
‘‘ဝသ္သိကသာဋိကာ’’ အနတိရိတ္တပ္ပမာဏာ နာမံ ဂဟေတ္ဝာ ဝုတ္တနယေနေဝ စတ္တာရော ဝသ္သိကေ မာသေ အဓိဋ္ဌာတဗ္ဗာ, တတော ပရံ ပစ္စုဒ္ဓရိတ္ဝာ ဝိကပ္ပေတဗ္ဗာ။ ဝဏ္ဏဘေဒမတ္တရတ္တာပိ စေသာ ဝဋ္ဋတိ။ ဒ္ဝေ ပန န ဝဋ္ဋန္တိ။ ‘‘နိသီဒနံ’’ ဝုတ္တနယေန အဓိဋ္ဌာတဗ္ဗမေဝ, တဉ္စ ခော ပမာဏယုတ္တံ ဧကမေဝ, ဒ္ဝေ န ဝဋ္ဋန္တိ။ ‘‘ပစ္စတ္ထရဏ’’မ္ပိ အဓိဋ္ဌာတဗ္ဗမေဝ, တံ ပန မဟန္တမ္ပိ ဝဋ္ဋတိ, ဧကမ္ပိ ဝဋ္ဋတိ, ဗဟူနိပိ ဝဋ္ဋန္တိ။ နီလမ္ပိ ပီတကမ္ပိ သဒသမ္ပိ ပုပ္ဖဒသမ္ပီတိ သဗ္ဗပ္ပကာရံ ဝဋ္ဋတိ။ သကိံ အဓိဋ္ဌိတံ အဓိဋ္ဌိတမေဝ ဟောတိ။ ‘‘ကဏ္ဍုပ္ပဋိစ္ဆာဒိ’’ ယာဝ အာဗာဓော အတ္ထိ, တာဝ ပမာဏိကာ အဓိဋ္ဌာတဗ္ဗာ။ အာဗာဓေ ဝူပသန္တေ ပစ္စုဒ္ဓရိတ္ဝာ ဝိကပ္ပေတဗ္ဗာ, ဧကာဝ ဝဋ္ဋတိ ။ ‘‘မုခပုဉ္ဆနစောဠံ’’ အဓိဋ္ဌာတဗ္ဗမေဝ, ယာဝ ဧကံ ဓောဝိယတိ, တာဝ အညံ ပရိဘောဂတ္ထာယ ဣစ္ဆိတဗ္ဗန္တိ ဒ္ဝေ ဝဋ္ဋန္တိ။ အပရေ ပန ထေရာ ‘‘နိဓာနမုခမေတံ ဗဟူနိပိ ဝဋ္ဋန္တီ’’တိ ဝဒန္တိ။ ပရိက္ခာရစောဠေ ဂဏနာ နတ္ထိ, ယတ္တကံ ဣစ္ဆတိ တတ္တကံ အဓိဋ္ဌာတဗ္ဗမေဝ။ ထဝိကာပိ ပရိသ္သာဝနမ္ပိ ဝိကပ္ပနုပဂံ ပစ္ဆိမစီဝရပ္ပမာဏံ ‘‘ပရိက္ခာရစောဠက’’န္တိ အဓိဋ္ဌာတဗ္ဗမေဝ။ ဗဟူနိ ဧကတော ကတ္ဝာ ‘‘ဣမာနိ စီဝရာနိ ပရိက္ခာရစောဠာနိ အဓိဋ္ဌာမီ’’တိ အဓိဋ္ဌာတုမ္ပိ ဝဋ္ဋတိယေဝ။ ဘေသဇ္ဇနဝကမ္မမာတာပိတုအာဒီနံ အတ္ထာယ ဌပေန္တေနပိ အဓိဋ္ဌာတဗ္ဗမေဝ။ မဟာပစ္စရိယံ ပန ‘‘အနာပတ္တီ’’တိ ဝုတ္တံ။ မဉ္စဘိသိ ပီဌကဘိသိ ဗိမ္ဗောဟနံ ပာဝာရော ကောဇဝောတိ ဧတေသု ပန သေနာသနပရိက္ခာရတ္ထာယ ဒိန္နပစ္စတ္ထရဏေ စ အဓိဋ္ဌာနကိစ္စံ နတ္ထိယေဝ။
‘‘Vassikasāṭikā’’ anatirittappamāṇā nāmaṃ gahetvā vuttanayeneva cattāro vassike māse adhiṭṭhātabbā, tato paraṃ paccuddharitvā vikappetabbā. Vaṇṇabhedamattarattāpi cesā vaṭṭati. Dve pana na vaṭṭanti. ‘‘Nisīdanaṃ’’ vuttanayena adhiṭṭhātabbameva, tañca kho pamāṇayuttaṃ ekameva, dve na vaṭṭanti. ‘‘Paccattharaṇa’’mpi adhiṭṭhātabbameva, taṃ pana mahantampi vaṭṭati, ekampi vaṭṭati, bahūnipi vaṭṭanti. Nīlampi pītakampi sadasampi pupphadasampīti sabbappakāraṃ vaṭṭati. Sakiṃ adhiṭṭhitaṃ adhiṭṭhitameva hoti. ‘‘Kaṇḍuppaṭicchādi’’ yāva ābādho atthi, tāva pamāṇikā adhiṭṭhātabbā. Ābādhe vūpasante paccuddharitvā vikappetabbā, ekāva vaṭṭati . ‘‘Mukhapuñchanacoḷaṃ’’ adhiṭṭhātabbameva, yāva ekaṃ dhoviyati, tāva aññaṃ paribhogatthāya icchitabbanti dve vaṭṭanti. Apare pana therā ‘‘nidhānamukhametaṃ bahūnipi vaṭṭantī’’ti vadanti. Parikkhāracoḷe gaṇanā natthi, yattakaṃ icchati tattakaṃ adhiṭṭhātabbameva. Thavikāpi parissāvanampi vikappanupagaṃ pacchimacīvarappamāṇaṃ ‘‘parikkhāracoḷaka’’nti adhiṭṭhātabbameva. Bahūni ekato katvā ‘‘imāni cīvarāni parikkhāracoḷāni adhiṭṭhāmī’’ti adhiṭṭhātumpi vaṭṭatiyeva. Bhesajjanavakammamātāpituādīnaṃ atthāya ṭhapentenapi adhiṭṭhātabbameva. Mahāpaccariyaṃ pana ‘‘anāpattī’’ti vuttaṃ. Mañcabhisi pīṭhakabhisi bimbohanaṃ pāvāro kojavoti etesu pana senāsanaparikkhāratthāya dinnapaccattharaṇe ca adhiṭṭhānakiccaṃ natthiyeva.
အဓိဋ္ဌိတစီဝရံ ပန ပရိဘုဉ္ဇတော ကထံ အဓိဋ္ဌာနံ ဝိဇဟတီတိ? အညသ္သ ဒာနေန, အစ္ဆိန္ဒိတ္ဝာ ဂဟဏေန, ဝိသ္သာသဂ္ဂာဟေန, ဟီနာယာဝတ္တနေန, သိက္ခာပစ္စက္ခာနေန , ကာလံကိရိယာယ, လိင္ဂပရိဝတ္တနေန, ပစ္စုဒ္ဓရဏေန, ဆိဒ္ဒဘာဝေနာတိ ဣမေဟိ နဝဟိ ကာရဏေဟိ ဝိဇဟတိ။ တတ္ထ ပုရိမေဟိ အဋ္ဌဟိ သဗ္ဗစီဝရာနိ အဓိဋ္ဌာနံ ဝိဇဟန္တိ, ဆိဒ္ဒဘာဝေန ပန တိစီဝရသ္သေဝ သဗ္ဗအဋ္ဌကထာသု အဓိဋ္ဌာနဝိဇဟနံ ဝုတ္တံ, တဉ္စ နခပိဋ္ဌိပ္ပမာဏေန ဆိဒ္ဒေန။ တတ္ထ နခပိဋ္ဌိပ္ပမာဏံ ကနိဋ္ဌင္ဂုလိနခဝသေန ဝေဒိတဗ္ဗံ, ဆိဒ္ဒဉ္စ ဝိနိဗ္ဗိဒ္ဓဆိဒ္ဒမေဝ။ ဆိဒ္ဒသ္သ ဟိ အဗ္ဘန္တရေ ဧကတန္တု စေပိ အစ္ဆိန္နော ဟောတိ, ရက္ခတိ။ တတ္ထ သင္ဃာဋိယာ စ ဥတ္တရာသင္ဂသ္သ စ ဒီဃန္တတော ဝိဒတ္ထိပ္ပမာဏသ္သ တိရိယန္တတော အဋ္ဌင္ဂုလပ္ပမာဏသ္သ ပဒေသသ္သ ဩရတော ဆိဒ္ဒံ အဓိဋ္ဌာနံ ဘိန္ဒတိ, ပရတော န ဘိန္ဒတိ။ အန္တရဝာသကသ္သ ပန ဒီဃန္တတော ဝိဒတ္ထိပ္ပမာဏသ္သေဝ တိရိယန္တတော စတုရင္ဂုလပ္ပမာဏသ္သ ပဒေသသ္သ ဩရတော ဆိဒ္ဒံ အဓိဋ္ဌာနံ ဘိန္ဒတိ, ပရတော န ဘိန္ဒတိ။ တသ္မာ ဇာတေ ဆိဒ္ဒေ တံ စီဝရံ အတိရေကစီဝရဋ္ဌာနေ တိဋ္ဌတိ, သူစိကမ္မံ ကတ္ဝာ ပုန အဓိဋ္ဌာတဗ္ဗံ။ မဟာသုမတ္ထေရော ပနာဟ – ‘‘ပမာဏစီဝရသ္သ ယတ္ထ ကတ္ထစိ ဆိဒ္ဒံ အဓိဋ္ဌာနံ ဘိန္ဒတိ, မဟန္တသ္သ ပန ပမာဏတော ဗဟိ ဆိဒ္ဒံ အဓိဋ္ဌာနံ န ဘိန္ဒတိ, အန္တောဇာတံ ဘိန္ဒတီ’’တိ။ ကရဝီကတိသ္သတ္ထေရော အာဟ – ‘‘ခုဒ္ဒကံ မဟန္တံ န ပမာဏံ, ဒ္ဝေ စီဝရာနိ ပာရုပန္တသ္သ ဝာမဟတ္ထေ သင္ဃရိတ္ဝာ ဌပိတဋ္ဌာနေ ဆိဒ္ဒံ အဓိဋ္ဌာနံ န ဘိန္ဒတိ, ဩရဘာဂေ ဘိန္ဒတိ။ အန္တရဝာသကသ္သပိ ဩဝဋ္ဋိကံ ကရောန္တေန သင္ဃရိတဋ္ဌာနေ ဆိဒ္ဒံ န ဘိန္ဒတိ, တတော ဩရံ ဘိန္ဒတီ’’တိ။ အန္ဓကဋ္ဌကထာယံ ပန တိစီဝရေ မဟာသုမတ္ထေရဝာဒံ ပမာဏံ ကတ္ဝာ ဥတ္တရိမ္ပိ ဣဒံ ဝုတ္တံ ‘‘ပစ္ဆိမပ္ပမာဏံ အဓိဋ္ဌာနံ ရက္ခတီ’’တိ။ ပရိက္ခာရစောဠေ ဒီဃသော အဋ္ဌင္ဂုလေ သုဂတင္ဂုလေန တိရိယံ စတုရင္ဂုလေ ယတ္ထ ကတ္ထစိ ဆိဒ္ဒံ အဓိဋ္ဌာနံ ဝိဇဟတိ။ မဟန္တေ စောဠေ တတော ပရေန ဆိဒ္ဒံ အဓိဋ္ဌာနံ န ဝိဇဟတိ။ ဧသ နယော သဗ္ဗေသု အဓိဋ္ဌာတဗ္ဗကေသု စီဝရေသူ’’တိ။
Adhiṭṭhitacīvaraṃ pana paribhuñjato kathaṃ adhiṭṭhānaṃ vijahatīti? Aññassa dānena, acchinditvā gahaṇena, vissāsaggāhena, hīnāyāvattanena, sikkhāpaccakkhānena , kālaṃkiriyāya, liṅgaparivattanena, paccuddharaṇena, chiddabhāvenāti imehi navahi kāraṇehi vijahati. Tattha purimehi aṭṭhahi sabbacīvarāni adhiṭṭhānaṃ vijahanti, chiddabhāvena pana ticīvarasseva sabbaaṭṭhakathāsu adhiṭṭhānavijahanaṃ vuttaṃ, tañca nakhapiṭṭhippamāṇena chiddena. Tattha nakhapiṭṭhippamāṇaṃ kaniṭṭhaṅgulinakhavasena veditabbaṃ, chiddañca vinibbiddhachiddameva. Chiddassa hi abbhantare ekatantu cepi acchinno hoti, rakkhati. Tattha saṅghāṭiyā ca uttarāsaṅgassa ca dīghantato vidatthippamāṇassa tiriyantato aṭṭhaṅgulappamāṇassa padesassa orato chiddaṃ adhiṭṭhānaṃ bhindati, parato na bhindati. Antaravāsakassa pana dīghantato vidatthippamāṇasseva tiriyantato caturaṅgulappamāṇassa padesassa orato chiddaṃ adhiṭṭhānaṃ bhindati, parato na bhindati. Tasmā jāte chidde taṃ cīvaraṃ atirekacīvaraṭṭhāne tiṭṭhati, sūcikammaṃ katvā puna adhiṭṭhātabbaṃ. Mahāsumatthero panāha – ‘‘pamāṇacīvarassa yattha katthaci chiddaṃ adhiṭṭhānaṃ bhindati, mahantassa pana pamāṇato bahi chiddaṃ adhiṭṭhānaṃ na bhindati, antojātaṃ bhindatī’’ti. Karavīkatissatthero āha – ‘‘khuddakaṃ mahantaṃ na pamāṇaṃ, dve cīvarāni pārupantassa vāmahatthe saṅgharitvā ṭhapitaṭṭhāne chiddaṃ adhiṭṭhānaṃ na bhindati, orabhāge bhindati. Antaravāsakassapi ovaṭṭikaṃ karontena saṅgharitaṭṭhāne chiddaṃ na bhindati, tato oraṃ bhindatī’’ti. Andhakaṭṭhakathāyaṃ pana ticīvare mahāsumattheravādaṃ pamāṇaṃ katvā uttarimpi idaṃ vuttaṃ ‘‘pacchimappamāṇaṃ adhiṭṭhānaṃ rakkhatī’’ti. Parikkhāracoḷe dīghaso aṭṭhaṅgule sugataṅgulena tiriyaṃ caturaṅgule yattha katthaci chiddaṃ adhiṭṭhānaṃ vijahati. Mahante coḷe tato parena chiddaṃ adhiṭṭhānaṃ na vijahati. Esa nayo sabbesu adhiṭṭhātabbakesu cīvaresū’’ti.
တတ္ထ ယသ္မာ သဗ္ဗေသမ္ပိ အဓိဋ္ဌာတဗ္ဗကစီဝရာနံ ဝိကပ္ပနုပဂပစ္ဆိမပ္ပမာဏတော အညံ ပစ္ဆိမပ္ပမာဏံ နာမ နတ္ထိ, ယဉ္ဟိ နိသီဒန-ကဏ္ဍုပ္ပဋိစ္ဆာဒိ-ဝသ္သိကသာဋိကာနံ ပမာဏံ ဝုတ္တံ, တံ ဥက္ကဋ္ဌံ, တတော ဥတ္တရိ ပဋိသိဒ္ဓတ္တာ န ပစ္ဆိမံ တတော ဟေဋ္ဌာ အပ္ပဋိသိဒ္ဓတ္တာ။ တိစီဝရသ္သာပိ သုဂတစီဝရပ္ပမာဏတော ဦနကတ္တံ ဥက္ကဋ္ဌပ္ပမာဏမေဝ။ ပစ္ဆိမံ ပန ဝိသုံ သုတ္တေ ဝုတ္တံ နတ္ထိ။ မုခပုဉ္ဆနပစ္စတ္ထရဏပရိက္ခာရစောဠာနံ ဥက္ကဋ္ဌပရိစ္ဆေဒော နတ္ထိယေဝ။ ဝိကပ္ပနုပဂပစ္ဆိမေန ပန ပစ္ဆိမပရိစ္ဆေဒော ဝုတ္တော။ တသ္မာ ယံ တာဝ အန္ဓကဋ္ဌကထာယံ ‘‘ပစ္ဆိမပ္ပမာဏံ အဓိဋ္ဌာနံ ရက္ခတီ’’တိ ဝတ္ဝာ တတ္ထ ပရိက္ခာရစောဠသ္သေဝ သုဂတင္ဂုလေန အဋ္ဌင္ဂုလစတုရင္ဂုလပစ္ဆိမပ္ပမာဏံ ဒသ္သေတ္ဝာ ဣတရေသံ တိစီဝရာဒီနံ မုဋ္ဌိပဉ္စကာဒိပဘေဒံ ပစ္ဆိမပ္ပမာဏံ သန္ဓာယ ‘‘ဧသ နယော သဗ္ဗေသု အဓိဋ္ဌာတဗ္ဗကေသုစီဝရေသူ’’တိ ဝုတ္တံ, တံ န သမေတိ။
Tattha yasmā sabbesampi adhiṭṭhātabbakacīvarānaṃ vikappanupagapacchimappamāṇato aññaṃ pacchimappamāṇaṃ nāma natthi, yañhi nisīdana-kaṇḍuppaṭicchādi-vassikasāṭikānaṃ pamāṇaṃ vuttaṃ, taṃ ukkaṭṭhaṃ, tato uttari paṭisiddhattā na pacchimaṃ tato heṭṭhā appaṭisiddhattā. Ticīvarassāpi sugatacīvarappamāṇato ūnakattaṃ ukkaṭṭhappamāṇameva. Pacchimaṃ pana visuṃ sutte vuttaṃ natthi. Mukhapuñchanapaccattharaṇaparikkhāracoḷānaṃ ukkaṭṭhaparicchedo natthiyeva. Vikappanupagapacchimena pana pacchimaparicchedo vutto. Tasmā yaṃ tāva andhakaṭṭhakathāyaṃ ‘‘pacchimappamāṇaṃ adhiṭṭhānaṃ rakkhatī’’ti vatvā tattha parikkhāracoḷasseva sugataṅgulena aṭṭhaṅgulacaturaṅgulapacchimappamāṇaṃ dassetvā itaresaṃ ticīvarādīnaṃ muṭṭhipañcakādipabhedaṃ pacchimappamāṇaṃ sandhāya ‘‘esa nayo sabbesu adhiṭṭhātabbakesucīvaresū’’ti vuttaṃ, taṃ na sameti.
ကရဝီကတိသ္သတ္ထေရဝာဒေပိ ဒီဃန္တတောယေဝ ဆိဒ္ဒံ ဒသ္သိတံ, တိရိယန္တတော န ဒသ္သိတံ, တသ္မာ သော အပရိစ္ဆိန္နော။ မဟာသုမတ္ထေရဝာဒေ ‘‘ပမာဏစီဝရသ္သ ယတ္ထ ကတ္ထစိ ဆိဒ္ဒံ အဓိဋ္ဌာနံ ဘိန္ဒတိ, မဟန္တသ္သ ပန ပမာဏတော ဗဟိ ဆိဒ္ဒံ အဓိဋ္ဌာနံ န ဘိန္ဒတီ’’တိ ဝုတ္တံ။ ဣဒံ ပန န ဝုတ္တံ – ‘‘ဣဒံ နာမ ပမာဏစီဝရံ ဣတော ဥတ္တရိ မဟန္တံ စီဝရ’’န္တိ။ အပိစေတ္ထ တိစီဝရာဒီနံ မုဋ္ဌိပဉ္စကာဒိဘေဒံ ပစ္ဆိမပ္ပမာဏန္တိ အဓိပ္ပေတံ။ တတ္ထ ယဒိ ပစ္ဆိမပ္ပမာဏတော ဗဟိ ဆိဒ္ဒံ အဓိဋ္ဌာနံ န ဘိန္ဒေယ္ယ, ဥက္ကဋ္ဌပတ္တသ္သာပိ မဇ္ဈိမပတ္တသ္သ ဝာ ဩမကပ္ပမာဏတော ဗဟိ ဆိဒ္ဒံ အဓိဋ္ဌာနံ န ဘိန္ဒေယ္ယ, န စ န ဘိန္ဒတိ။ တသ္မာ အယမ္ပိ ဝာဒော အပရိစ္ဆိန္နော။
Karavīkatissattheravādepi dīghantatoyeva chiddaṃ dassitaṃ, tiriyantato na dassitaṃ, tasmā so aparicchinno. Mahāsumattheravāde ‘‘pamāṇacīvarassa yattha katthaci chiddaṃ adhiṭṭhānaṃ bhindati, mahantassa pana pamāṇato bahi chiddaṃ adhiṭṭhānaṃ na bhindatī’’ti vuttaṃ. Idaṃ pana na vuttaṃ – ‘‘idaṃ nāma pamāṇacīvaraṃ ito uttari mahantaṃ cīvara’’nti. Apicettha ticīvarādīnaṃ muṭṭhipañcakādibhedaṃ pacchimappamāṇanti adhippetaṃ. Tattha yadi pacchimappamāṇato bahi chiddaṃ adhiṭṭhānaṃ na bhindeyya, ukkaṭṭhapattassāpi majjhimapattassa vā omakappamāṇato bahi chiddaṃ adhiṭṭhānaṃ na bhindeyya, na ca na bhindati. Tasmā ayampi vādo aparicchinno.
ယော ပနာယံ သဗ္ဗပဌမော အဋ္ဌကထာဝာဒော, အယမေဝေတ္ထ ပမာဏံ။ ကသ္မာ? ပရိစ္ဆေဒသဗ္ဘာဝတော။ တိစီဝရသ္သ ဟိ ပစ္ဆိမပ္ပမာဏဉ္စ ဆိဒ္ဒပ္ပမာဏဉ္စ ဆိဒ္ဒုပ္ပတ္တိဒေသပ္ပမာဏဉ္စ သဗ္ဗအဋ္ဌကထာသုယေဝ ပရိစ္ဆိန္ဒိတ္ဝာ ဝုတ္တံ, တသ္မာ သ္ဝေဝ ဝာဒော ပမာဏံ။ အဒ္ဓာ ဟိ သော ဘဂဝတော အဓိပ္ပာယံ အနုဂန္တ္ဝာ ဝုတ္တော။ ဣတရေသု ပန နေဝ ပရိစ္ဆေဒော အတ္ထိ, န ပုဗ္ဗာပရံ သမေတီတိ။
Yo panāyaṃ sabbapaṭhamo aṭṭhakathāvādo, ayamevettha pamāṇaṃ. Kasmā? Paricchedasabbhāvato. Ticīvarassa hi pacchimappamāṇañca chiddappamāṇañca chidduppattidesappamāṇañca sabbaaṭṭhakathāsuyeva paricchinditvā vuttaṃ, tasmā sveva vādo pamāṇaṃ. Addhā hi so bhagavato adhippāyaṃ anugantvā vutto. Itaresu pana neva paricchedo atthi, na pubbāparaṃ sametīti.
ယော ပန ဒုဗ္ဗလဋ္ဌာနေ ပဌမံ အဂ္ဂဠံ ဒတ္ဝာ ပစ္ဆာ ဒုဗ္ဗလဋ္ဌာနံ ဆိန္ဒိတ္ဝာ အပနေတိ, အဓိဋ္ဌာနံ န ဘိဇ္ဇတိ။ မဏ္ဍလပရိဝတ္တနေပိ ဧသေဝ နယော။ ဒုပဋ္ဋသ္သ ဧကသ္မိံ ပဋလေ ဆိဒ္ဒေ ဝာ ဇာတေ ဂဠိတေ ဝာ အဓိဋ္ဌာနံ န ဘိဇ္ဇတိ, ခုဒ္ဒကံ စီဝရံ မဟန္တံ ကရောတိ, မဟန္တံ ဝာ ခုဒ္ဒကံ ကရောတိ, အဓိဋ္ဌာနံ န ဘိဇ္ဇတိ။ ဥဘော ကောဋိယော မဇ္ဈေ ကရောန္တော သစေ ပဌမံ ဆိန္ဒိတ္ဝာ ပစ္ဆာ ဃဋေတိ, အဓိဋ္ဌာနံ ဘိဇ္ဇတိ။ အထ ဃဋေတ္ဝာ ဆိန္ဒတိ, န ဘိဇ္ဇတိ, ရဇကေဟိ ဓောဝာပေတ္ဝာ သေတံ ကာရာပေန္တသ္သာပိ အဓိဋ္ဌာနံ အဓိဋ္ဌာနမေဝာတိ ။ အယံ တာဝ ‘‘အန္တောဒသာဟံ အဓိဋ္ဌေတိ ဝိကပ္ပေတီ’’တိ ဧတ္ထ အဓိဋ္ဌာနေ ဝိနိစ္ဆယော။
Yo pana dubbalaṭṭhāne paṭhamaṃ aggaḷaṃ datvā pacchā dubbalaṭṭhānaṃ chinditvā apaneti, adhiṭṭhānaṃ na bhijjati. Maṇḍalaparivattanepi eseva nayo. Dupaṭṭassa ekasmiṃ paṭale chidde vā jāte gaḷite vā adhiṭṭhānaṃ na bhijjati, khuddakaṃ cīvaraṃ mahantaṃ karoti, mahantaṃ vā khuddakaṃ karoti, adhiṭṭhānaṃ na bhijjati. Ubho koṭiyo majjhe karonto sace paṭhamaṃ chinditvā pacchā ghaṭeti, adhiṭṭhānaṃ bhijjati. Atha ghaṭetvā chindati, na bhijjati, rajakehi dhovāpetvā setaṃ kārāpentassāpi adhiṭṭhānaṃ adhiṭṭhānamevāti . Ayaṃ tāva ‘‘antodasāhaṃ adhiṭṭheti vikappetī’’ti ettha adhiṭṭhāne vinicchayo.
ဝိကပ္ပနေ ပန ဒ္ဝေ ဝိကပ္ပနာ – သမ္မုခာဝိကပ္ပနာ စ ပရမ္မုခာဝိကပ္ပနာ စ။ ကထံ သမ္မုခာဝိကပ္ပနာ ဟောတီတိ? စီဝရာနံ ဧကဗဟုဘာဝံ သန္နိဟိတာသန္နိဟိတဘာဝဉ္စ ဉတ္ဝာ ‘‘‘ဣမံ စီဝရ’န္တိ ဝာ ‘ဣမာနိ စီဝရာနီ’တိ ဝာ ‘ဧတံ စီဝရ’န္တိ ဝာ ‘ဧတာနိ စီဝရာနီ’’’တိ ဝာ ‘‘တုယ္ဟံ ဝိကပ္ပေမီ’’တိ ဝတ္တဗ္ဗံ, အယမေကာ သမ္မုခာဝိကပ္ပနာ။ ဧတ္တာဝတာ နိဓေတုံ ဝဋ္ဋတိ, ပရိဘုဉ္ဇိတုံ ပန ဝိသ္သဇ္ဇေတုံ ဝာ အဓိဋ္ဌာတုံ ဝာ န ဝဋ္ဋတိ။ ‘‘မယ္ဟံ သန္တကံ, မယ္ဟံ သန္တကာနိ ပရိဘုဉ္ဇ ဝာ ဝိသ္သဇ္ဇေဟိ ဝာ ယထာပစ္စယံ ဝာ ကရောဟီ’’တိ ဧဝံ ပန ဝုတ္တေ ပစ္စုဒ္ဓာရော နာမ ဟောတိ။ တတောပဘုတိ ပရိဘောဂာဒယောပိ ဝဋ္ဋန္တိ။
Vikappane pana dve vikappanā – sammukhāvikappanā ca parammukhāvikappanā ca. Kathaṃ sammukhāvikappanā hotīti? Cīvarānaṃ ekabahubhāvaṃ sannihitāsannihitabhāvañca ñatvā ‘‘‘imaṃ cīvara’nti vā ‘imāni cīvarānī’ti vā ‘etaṃ cīvara’nti vā ‘etāni cīvarānī’’’ti vā ‘‘tuyhaṃ vikappemī’’ti vattabbaṃ, ayamekā sammukhāvikappanā. Ettāvatā nidhetuṃ vaṭṭati, paribhuñjituṃ pana vissajjetuṃ vā adhiṭṭhātuṃ vā na vaṭṭati. ‘‘Mayhaṃ santakaṃ, mayhaṃ santakāni paribhuñja vā vissajjehi vā yathāpaccayaṃ vā karohī’’ti evaṃ pana vutte paccuddhāro nāma hoti. Tatopabhuti paribhogādayopi vaṭṭanti.
အပရောပိ နယော – တထေဝ စီဝရာနံ ဧကဗဟုဘာဝံ သန္နိဟိတာသန္နိဟိတဘာဝဉ္စ ဉတ္ဝာ တသ္သေဝ ဘိက္ခုနော သန္တိကေ ‘‘‘ဣမံ စီဝရ’န္တိ ဝာ ‘ဣမာနိ စီဝရာနီ’တိ ဝာ ‘ဧတံ စီဝရ’န္တိ ဝာ ‘ဧတာနိ စီဝရာနီ’’’တိ ဝာ ဝတ္ဝာ ပဉ္စသု သဟဓမ္မိကေသု အညတရသ္သ အတ္တနာ အဘိရုစိတသ္သ ယသ္သ ကသ္သစိ နာမံ ဂဟေတ္ဝာ ‘‘‘တိသ္သသ္သ ဘိက္ခုနော ဝိကပ္ပေမီ’တိ ဝာ ‘တိသ္သာယ ဘိက္ခုနိယာ, သိက္ခမာနာယ, တိသ္သသ္သ သာမဏေရသ္သ, တိသ္သာယ သာမဏေရိယာ ဝိကပ္ပေမီ’’’တိ ဝာ ဝတ္တဗ္ဗံ, အယံ အပရာပိ သမ္မုခာဝိကပ္ပနာ။ ဧတ္တာဝတာ နိဓေတုံ ဝဋ္ဋတိ, ပရိဘောဂာဒီသု ပန ဧကမ္ပိ န ဝဋ္ဋတိ။ တေန ပန ဘိက္ခုနာ ‘‘တိသ္သသ္သ ဘိက္ခုနော သန္တကံ။ပေ.။ တိသ္သာယ သာမဏေရိယာ သန္တကံ ပရိဘုဉ္ဇ ဝာ ဝိသ္သဇ္ဇေဟိ ဝာ ယထာပစ္စယံ ဝာ ကရောဟီ’’တိ ဝုတ္တေ ပစ္စုဒ္ဓာရော နာမ ဟောတိ။ တတောပဘုတိ ပရိဘောဂာဒယောပိ ဝဋ္ဋန္တိ။
Aparopi nayo – tatheva cīvarānaṃ ekabahubhāvaṃ sannihitāsannihitabhāvañca ñatvā tasseva bhikkhuno santike ‘‘‘imaṃ cīvara’nti vā ‘imāni cīvarānī’ti vā ‘etaṃ cīvara’nti vā ‘etāni cīvarānī’’’ti vā vatvā pañcasu sahadhammikesu aññatarassa attanā abhirucitassa yassa kassaci nāmaṃ gahetvā ‘‘‘tissassa bhikkhuno vikappemī’ti vā ‘tissāya bhikkhuniyā, sikkhamānāya, tissassa sāmaṇerassa, tissāya sāmaṇeriyā vikappemī’’’ti vā vattabbaṃ, ayaṃ aparāpi sammukhāvikappanā. Ettāvatā nidhetuṃ vaṭṭati, paribhogādīsu pana ekampi na vaṭṭati. Tena pana bhikkhunā ‘‘tissassa bhikkhuno santakaṃ…pe… tissāya sāmaṇeriyā santakaṃ paribhuñja vā vissajjehi vā yathāpaccayaṃ vā karohī’’ti vutte paccuddhāro nāma hoti. Tatopabhuti paribhogādayopi vaṭṭanti.
ကထံ ပရမ္မုခာဝိကပ္ပနာ ဟောတီတိ? စီဝရာနံ တထေဝ ဧကဗဟုဘာဝံ သန္နိဟိတာသန္နိဟိတဘာဝဉ္စ ဉတ္ဝာ ‘‘‘ဣမံ စီဝရ’န္တိ ဝာ ‘ဣမာနိ စီဝရာနီ’တိ ဝာ ‘ဧတံ စီဝရ’န္တိ ဝာ ‘ဧတာနိ စီဝရာနီ’’’တိ ဝာ ဝတ္ဝာ ‘‘တုယ္ဟံ ဝိကပ္ပနတ္ထာယ ဒမ္မီ’’တိ ဝတ္တဗ္ဗံ။ တေန ဝတ္တဗ္ဗော – ‘‘ကော တေ မိတ္တော ဝာ သန္ဒိဋ္ဌော ဝာ’’တိ? တတော ဣတရေန ပုရိမနယေနေဝ ‘‘တိသ္သော ဘိက္ခူတိ ဝာ။ပေ.။ တိသ္သာ သာမဏေရီ’’တိ ဝာ ဝတ္တဗ္ဗံ။ ပုန တေန ဘိက္ခုနာ ‘‘အဟံ တိသ္သသ္သ ဘိက္ခုနော ဒမ္မီတိ ဝာ။ပေ.။ တိသ္သာယ သာမဏေရိယာ ဒမ္မီ’’တိ ဝာ ဝတ္တဗ္ဗံ, အယံ ပရမ္မုခာဝိကပ္ပနာ။ ဧတ္တာဝတာ နိဓေတုံ ဝဋ္ဋတိ, ပရိဘောဂာဒီသု ပန ဧကမ္ပိ န ဝဋ္ဋတိ။ တေန ပန ဘိက္ခုနာ ဒုတိယသမ္မုခာဝိကပ္ပနာယံ ဝုတ္တနယေနေဝ ‘‘ဣတ္ထန္နာမသ္သ သန္တကံ ပရိဘုဉ္ဇ ဝာ ဝိသ္သဇ္ဇေဟိ ဝာ ယထာပစ္စယံ ဝာ ကရောဟီ’’တိ ဝုတ္တေ ပစ္စုဒ္ဓာရော နာမ ဟောတိ။ တတောပဘုတိ ပရိဘောဂာဒယောပိ ဝဋ္ဋန္တိ။
Kathaṃ parammukhāvikappanā hotīti? Cīvarānaṃ tatheva ekabahubhāvaṃ sannihitāsannihitabhāvañca ñatvā ‘‘‘imaṃ cīvara’nti vā ‘imāni cīvarānī’ti vā ‘etaṃ cīvara’nti vā ‘etāni cīvarānī’’’ti vā vatvā ‘‘tuyhaṃ vikappanatthāya dammī’’ti vattabbaṃ. Tena vattabbo – ‘‘ko te mitto vā sandiṭṭho vā’’ti? Tato itarena purimanayeneva ‘‘tisso bhikkhūti vā…pe… tissā sāmaṇerī’’ti vā vattabbaṃ. Puna tena bhikkhunā ‘‘ahaṃ tissassa bhikkhuno dammīti vā…pe… tissāya sāmaṇeriyā dammī’’ti vā vattabbaṃ, ayaṃ parammukhāvikappanā. Ettāvatā nidhetuṃ vaṭṭati, paribhogādīsu pana ekampi na vaṭṭati. Tena pana bhikkhunā dutiyasammukhāvikappanāyaṃ vuttanayeneva ‘‘itthannāmassa santakaṃ paribhuñja vā vissajjehi vā yathāpaccayaṃ vā karohī’’ti vutte paccuddhāro nāma hoti. Tatopabhuti paribhogādayopi vaṭṭanti.
ဒ္ဝိန္နံ ဝိကပ္ပနာနံ ကိံ နာနာကရဏံ? သမ္မုခာဝိကပ္ပနာယံ သယံ ဝိကပ္ပေတ္ဝာ ပရေန ပစ္စုဒ္ဓရာပေတိ ။ ပရမ္မုခာဝိကပ္ပနာယ ပရေနေဝ ဝိကပ္ပာပေတ္ဝာ ပရေနေဝ ပစ္စုဒ္ဓရာပေတိ, ဣဒမေတ္ထ နာနာကရဏံ။ သစေ ပန ယသ္သ ဝိကပ္ပေတိ, သော ပညတ္တိကောဝိဒော န ဟောတိ, န ဇာနာတိ ပစ္စုဒ္ဓရိတုံ, တံ စီဝရံ ဂဟေတ္ဝာ အညသ္သ ဗ္ယတ္တသ္သ သန္တိကံ ဂန္တ္ဝာ ပုန ဝိကပ္ပေတ္ဝာ ပစ္စုဒ္ဓရာပေတဗ္ဗံ။ ဝိကပ္ပိတဝိကပ္ပနာ နာမေသာ ဝဋ္ဋတိ။ အယံ ‘‘ဝိကပ္ပေတီ’’တိ ဣမသ္မိံ ပဒေ ဝိနိစ္ဆယော။
Dvinnaṃ vikappanānaṃ kiṃ nānākaraṇaṃ? Sammukhāvikappanāyaṃ sayaṃ vikappetvā parena paccuddharāpeti . Parammukhāvikappanāya pareneva vikappāpetvā pareneva paccuddharāpeti, idamettha nānākaraṇaṃ. Sace pana yassa vikappeti, so paññattikovido na hoti, na jānāti paccuddharituṃ, taṃ cīvaraṃ gahetvā aññassa byattassa santikaṃ gantvā puna vikappetvā paccuddharāpetabbaṃ. Vikappitavikappanā nāmesā vaṭṭati. Ayaṃ ‘‘vikappetī’’ti imasmiṃ pade vinicchayo.
‘‘အနုဇာနာမိ, ဘိက္ခဝေ, တိစီဝရံ အဓိဋ္ဌာတုံ န ဝိကပ္ပေတု’’န္တိအာဒိဝစနတော စ ဣဒံ ‘‘ဝိကပ္ပေတီ’’တိ အဝိသေသေန ဝုတ္တဝစနံ ဝိရုဒ္ဓံ ဝိယ ဒိသ္သတိ, န စ ဝိရုဒ္ဓံ တထာဂတာ ဘာသန္တိ။ တသ္မာ ဧဝမသ္သ အတ္ထော ဝေဒိတဗ္ဗော, တိစီဝရံ တိစီဝရသင္ခေပေနေဝ ပရိဟရတော အဓိဋ္ဌာတုမေဝ အနုဇာနာမိ, န ဝိကပ္ပေတုံ။ ဝသ္သိကသာဋိကံ ပန စာတုမာသတော ပရံ ဝိကပ္ပေတုမေဝ န အဓိဋ္ဌာတုံ။ ဧဝဉ္စ သတိ ယော တိစီဝရေ ဧကေန စီဝရေန ဝိပ္ပဝသိတုကာမော ဟောတိ, တသ္သ တိစီဝရာဓိဋ္ဌာနံ ပစ္စုဒ္ဓရိတ္ဝာ ဝိပ္ပဝာသသုခတ္ထံ ဝိကပ္ပနာယ ဩကာသော ဒိန္နော ဟောတိ။ ဒသာဟာတိက္ကမေ စ အနာပတ္တီတိ ဧတေနုပာယေန သဗ္ဗတ္ထ ဝိကပ္ပနာယ အပ္ပဋိသိဒ္ဓဘာဝော ဝေဒိတဗ္ဗော။
‘‘Anujānāmi, bhikkhave, ticīvaraṃ adhiṭṭhātuṃ na vikappetu’’ntiādivacanato ca idaṃ ‘‘vikappetī’’ti avisesena vuttavacanaṃ viruddhaṃ viya dissati, na ca viruddhaṃ tathāgatā bhāsanti. Tasmā evamassa attho veditabbo, ticīvaraṃ ticīvarasaṅkhepeneva pariharato adhiṭṭhātumeva anujānāmi, na vikappetuṃ. Vassikasāṭikaṃ pana cātumāsato paraṃ vikappetumeva na adhiṭṭhātuṃ. Evañca sati yo ticīvare ekena cīvarena vippavasitukāmo hoti, tassa ticīvarādhiṭṭhānaṃ paccuddharitvā vippavāsasukhatthaṃ vikappanāya okāso dinno hoti. Dasāhātikkame ca anāpattīti etenupāyena sabbattha vikappanāya appaṭisiddhabhāvo veditabbo.
ဝိသ္သဇ္ဇေတီတိ အညသ္သ ဒေတိ။ ကထံ ပန ဒိန္နံ ဟောတိ, ကထံ ဂဟိတံ? ‘‘ဣမံ တုယ္ဟံ ဒေမိ ဒဒာမိ ဒဇ္ဇာမိ ဩဏောဇေမိ ပရိစ္စဇာမိ နိသ္သဇ္ဇာမိ ဝိသ္သဇ္ဇာမီတိ ဝာ ‘‘ဣတ္ထန္နာမသ္သ ဒေမိ။ပေ.။ နိသ္သဇ္ဇာမီ’’တိ ဝာ ဝဒတိ, သမ္မုခာပိ ပရမ္မုခာပိ ဒိန္နံယေဝ ဟောတိ။ ‘‘တုယ္ဟံ ဂဏ္ဟာဟီ’’တိ ဝုတ္တေ ‘‘မယ္ဟံ ဂဏ္ဟာမီ’’တိ ဝဒတိ, သုဒိန္နံ သုဂ္ဂဟိတဉ္စ။ ‘‘တဝ သန္တကံ ကရောဟိ, တဝ သန္တကံ ဟောတု, တဝ သန္တကံ ကရိသ္သသီ’’တိ ဝုတ္တေ ‘‘မမ သန္တကံ ကရောမိ, မမ သန္တကံ ဟောတု, မမ သန္တကံ ကရိသ္သာမီ’’တိ ဝဒတိ, ဒုဒ္ဒိန္နံ ဒုဂ္ဂဟိတဉ္စ။ နေဝ ဒာတာ ဒာတုံ ဇာနာတိ, န ဣတရော ဂဟေတုံ။ သစေ ပန ‘‘တဝ သန္တကံ ကရောဟီ’’တိ ဝုတ္တေ ‘‘သာဓု, ဘန္တေ, မယ္ဟံ ဂဏ္ဟာမီ’’တိ ဂဏ္ဟာတိ, သုဂ္ဂဟိတံ။ သစေ ပန ‘‘ဧကော ဂဏ္ဟာဟီ’’တိ ဝဒတိ, ဣတရော ‘‘န ဂဏ္ဟာမီ’’တိ ပုန သော ‘‘ဒိန္နံ မယာ တုယ္ဟံ, ဂဏ္ဟာဟီ’’တိ ဝဒတိ, ဣတရောပိ ‘‘န မယ္ဟံ ဣမိနာ အတ္ထော’’တိ ဝဒတိ။ တတော ပုရိမောပိ ‘‘မယာ ဒိန္န’’န္တိ ဒသာဟံ အတိက္ကာမေတိ, ပစ္ဆိမောပိ ‘‘မယာ ပဋိက္ခိတ္တ’’န္တိ။ ကသ္သ အာပတ္တီတိ? န ကသ္သစိ အာပတ္တိ။ ယသ္သ ပန ရုစ္စတိ, တေန အဓိဋ္ဌဟိတ္ဝာ ပရိဘုဉ္ဇိတဗ္ဗံ။
Vissajjetīti aññassa deti. Kathaṃ pana dinnaṃ hoti, kathaṃ gahitaṃ? ‘‘Imaṃ tuyhaṃ demi dadāmi dajjāmi oṇojemi pariccajāmi nissajjāmi vissajjāmīti vā ‘‘itthannāmassa demi…pe… nissajjāmī’’ti vā vadati, sammukhāpi parammukhāpi dinnaṃyeva hoti. ‘‘Tuyhaṃ gaṇhāhī’’ti vutte ‘‘mayhaṃ gaṇhāmī’’ti vadati, sudinnaṃ suggahitañca. ‘‘Tava santakaṃ karohi, tava santakaṃ hotu, tava santakaṃ karissasī’’ti vutte ‘‘mama santakaṃ karomi, mama santakaṃ hotu, mama santakaṃ karissāmī’’ti vadati, duddinnaṃ duggahitañca. Neva dātā dātuṃ jānāti, na itaro gahetuṃ. Sace pana ‘‘tava santakaṃ karohī’’ti vutte ‘‘sādhu, bhante, mayhaṃ gaṇhāmī’’ti gaṇhāti, suggahitaṃ. Sace pana ‘‘eko gaṇhāhī’’ti vadati, itaro ‘‘na gaṇhāmī’’ti puna so ‘‘dinnaṃ mayā tuyhaṃ, gaṇhāhī’’ti vadati, itaropi ‘‘na mayhaṃ iminā attho’’ti vadati. Tato purimopi ‘‘mayā dinna’’nti dasāhaṃ atikkāmeti, pacchimopi ‘‘mayā paṭikkhitta’’nti. Kassa āpattīti? Na kassaci āpatti. Yassa pana ruccati, tena adhiṭṭhahitvā paribhuñjitabbaṃ.
ယော ပန အဓိဋ္ဌာနေ ဝေမတိကော, တေန ကိံ ကာတဗ္ဗံ? ဝေမတိကဘာဝံ အာရောစေတ္ဝာ သစေ အနဓိဋ္ဌိတံ ဘဝိသ္သတိ, ဧဝံ မေ ကပ္ပိယံ ဟောတီတိ ဝတ္ဝာ ဝုတ္တနယေနေဝ နိသ္သဇ္ဇိတဗ္ဗံ။ န ဟိ ဧဝံ ဇာနာပေတ္ဝာ ဝိနယကမ္မံ ကရောန္တသ္သ မုသာဝာဒော ဟောတိ။ ကေစိ ပန ‘‘ဧကေန ဘိက္ခုနာ ဝိသ္သာသံ ဂဟေတ္ဝာ ပုန ဒိန္နံ ဝဋ္ဋတီ’’တိ ဝဒန္တိ, တံ န ယုဇ္ဇတိ။ န ဟိ တသ္သေတံ ဝိနယကမ္မံ, နာပိ တံ ဧတ္တကေန အညံ ဝတ္ထုံ ဟောတိ။
Yo pana adhiṭṭhāne vematiko, tena kiṃ kātabbaṃ? Vematikabhāvaṃ ārocetvā sace anadhiṭṭhitaṃ bhavissati, evaṃ me kappiyaṃ hotīti vatvā vuttanayeneva nissajjitabbaṃ. Na hi evaṃ jānāpetvā vinayakammaṃ karontassa musāvādo hoti. Keci pana ‘‘ekena bhikkhunā vissāsaṃ gahetvā puna dinnaṃ vaṭṭatī’’ti vadanti, taṃ na yujjati. Na hi tassetaṃ vinayakammaṃ, nāpi taṃ ettakena aññaṃ vatthuṃ hoti.
နသ္သတီတိအာဒိ ဥတ္တာနတ္ထမေဝ။ ယော န ဒဒေယ္ယ အာပတ္တိ ဒုက္ကဋသ္သာတိ ဧတ္ထ ‘‘မယ္ဟံ ဒိန္နံ ဣမိနာ’’တိ ဣမာယ သညာယ န ဒေန္တသ္သ ဒုက္ကဋံ။ တသ္သ သန္တကဘာဝံ ပန ဉတ္ဝာ လေသေန အစ္ဆိန္ဒန္တော ဘဏ္ဍံ အဂ္ဃာပေတ္ဝာ ကာရေတဗ္ဗောတိ။
Nassatītiādi uttānatthameva. Yo na dadeyya āpatti dukkaṭassāti ettha ‘‘mayhaṃ dinnaṃ iminā’’ti imāya saññāya na dentassa dukkaṭaṃ. Tassa santakabhāvaṃ pana ñatvā lesena acchindanto bhaṇḍaṃ agghāpetvā kāretabboti.
သမုဋ္ဌာနာဒီသု ဣဒံ သိက္ခာပဒံ ကထိနသမုဋ္ဌာနံ နာမ ကာယဝာစာတော စ ကာယဝာစာစိတ္တတော စ သမုဋ္ဌာတိ, အနဓိဋ္ဌာနေန စ အဝိကပ္ပနေန စ အာပဇ္ဇနတော အကိရိယံ, သညာယ အဘာဝေပိ န မုစ္စတိ, အဇာနန္တောပိ အာပဇ္ဇတီတိ နောသညာဝိမောက္ခံ, အစိတ္တကံ, ပဏ္ဏတ္တိဝဇ္ဇံ, ကာယကမ္မံ, ဝစီကမ္မံ, တိစိတ္တံ, တိဝေဒနန္တိ။
Samuṭṭhānādīsu idaṃ sikkhāpadaṃ kathinasamuṭṭhānaṃ nāma kāyavācāto ca kāyavācācittato ca samuṭṭhāti, anadhiṭṭhānena ca avikappanena ca āpajjanato akiriyaṃ, saññāya abhāvepi na muccati, ajānantopi āpajjatīti nosaññāvimokkhaṃ, acittakaṃ, paṇṇattivajjaṃ, kāyakammaṃ, vacīkammaṃ, ticittaṃ, tivedananti.
ပဌမကထိနသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။
Paṭhamakathinasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
တိပိဋက (မူလ) • Tipiṭaka (Mūla) / ဝိနယပိဋက • Vinayapiṭaka / မဟာဝိဘင္ဂ • Mahāvibhaṅga / ၁. ပဌမကထိနသိက္ခာပဒံ • 1. Paṭhamakathinasikkhāpadaṃ
ဋီကာ • Tīkā / ဝိနယပိဋက (ဋီကာ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / သာရတ္ထဒီပနီ-ဋီကာ • Sāratthadīpanī-ṭīkā / ၁. ပဌမကထိနသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ • 1. Paṭhamakathinasikkhāpadavaṇṇanā
ဋီကာ • Tīkā / ဝိနယပိဋက (ဋီကာ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ဝဇိရဗုဒ္ဓိ-ဋီကာ • Vajirabuddhi-ṭīkā / ၁. ပဌမကထိနသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ • 1. Paṭhamakathinasikkhāpadavaṇṇanā
ဋီကာ • Tīkā / ဝိနယပိဋက (ဋီကာ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ဝိမတိဝိနောဒနီ-ဋီကာ • Vimativinodanī-ṭīkā / ၁. ပဌမကထိနသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ • 1. Paṭhamakathinasikkhāpadavaṇṇanā