Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / මහාවිභඞ්ග-අට්ඨකථා • Mahāvibhaṅga-aṭṭhakathā |
4. නිස්සග්ගියකණ්ඩං
4. Nissaggiyakaṇḍaṃ
1. චීවරවග්ගො
1. Cīvaravaggo
1. පඨමකථිනසික්ඛාපදවණ්ණනා
1. Paṭhamakathinasikkhāpadavaṇṇanā
තිංස නිස්සග්ගියා ධම්මා, යෙ වුත්තා සමිතාවිනා;
Tiṃsa nissaggiyā dhammā, ye vuttā samitāvinā;
තෙසං දානි කරිස්සාමි, අපුබ්බපදවණ්ණනං.
Tesaṃ dāni karissāmi, apubbapadavaṇṇanaṃ.
459. තෙන සමයෙන බුද්ධො භගවා වෙසාලියං විහරති ගොතමකෙ චෙතියෙ. තෙන ඛො පන සමයෙන භගවතා භික්ඛූනං තිචීවරං අනුඤ්ඤාතං හොතීති එත්ථ තිචීවරන්ති අන්තරවාසකො උත්තරාසඞ්ගො සඞ්ඝාටීති ඉදං චීවරත්තයං පරිභුඤ්ජිතුං අනුඤ්ඤාතං හොති. යත්ථ පනෙතං අනුඤ්ඤාතං, යදා ච අනුඤ්ඤාතං, යෙන ච කාරණෙන අනුඤ්ඤාතං, තං සබ්බං චීවරක්ඛන්ධකෙ ජීවකවත්ථුස්මිං (මහාව. 326 ආදයො) ආගතමෙව. අඤ්ඤෙනෙව තිචීවරෙන ගාමං පවිසන්තීති යෙන විහාරෙ අච්ඡන්ති න්හානඤ්ච ඔතරන්ති, තතො අඤ්ඤෙන, එවං දිවසෙ දිවසෙ නව චීවරානි ධාරෙන්ති.
459. Tena samayena buddho bhagavā vesāliyaṃ viharati gotamake cetiye. Tena kho pana samayena bhagavatā bhikkhūnaṃ ticīvaraṃ anuññātaṃ hotīti ettha ticīvaranti antaravāsako uttarāsaṅgo saṅghāṭīti idaṃ cīvarattayaṃ paribhuñjituṃ anuññātaṃ hoti. Yattha panetaṃ anuññātaṃ, yadā ca anuññātaṃ, yena ca kāraṇena anuññātaṃ, taṃ sabbaṃ cīvarakkhandhake jīvakavatthusmiṃ (mahāva. 326 ādayo) āgatameva. Aññeneva ticīvarena gāmaṃ pavisantīti yena vihāre acchanti nhānañca otaranti, tato aññena, evaṃ divase divase nava cīvarāni dhārenti.
460. උප්පන්නං හොතීති අනුපඤ්ඤත්තියා ද්වාරං දදමානං පටිලාභවසෙන උප්පන්නං හොති, නො නිප්ඵත්තිවසෙන.
460.Uppannaṃ hotīti anupaññattiyā dvāraṃ dadamānaṃ paṭilābhavasena uppannaṃ hoti, no nipphattivasena.
ආයස්මතො සාරිපුත්තස්ස දාතුකාමො හොතීති ආයස්මා කිර ආනන්දො භගවන්තං ඨපෙත්වා අඤ්ඤො එවරූපො ගුණවිසිට්ඨො පුග්ගලො නත්ථීති ගුණබහුමානෙන ආයස්මන්තං සාරිපුත්තං අතිමමායති. සො සදාපි මනාපං චීවරං ලභිත්වා රජිත්වා කප්පබින්දුං දත්වා ථෙරස්සෙව දෙති, පුරෙභත්තෙ පණීතං යාගුඛජ්ජකං වා පිණ්ඩපාතං වා ලභිත්වාපි ථෙරස්සෙව දෙති, පච්ඡාභත්තෙ මධුඵාණිතාදීනි ලභිත්වාපි ථෙරස්සෙව දෙති, උපට්ඨාකකුලෙහි දාරකෙ නික්ඛාමෙත්වා පබ්බාජෙත්වාපි ථෙරස්ස සන්තිකෙ උපජ්ඣං ගාහාපෙත්වා සයං අනුසාවනකම්මං කරොති. ආයස්මාපි සාරිපුත්තො ‘‘පිතු කත්තබ්බකිච්චං නාම ජෙට්ඨපුත්තස්ස භාරො, තං මයා භගවතො කත්තබ්බං කිච්චං ආනන්දො කරොති, අහං ආනන්දං නිස්සාය අප්පොස්සුක්කො විහරිතුං ලභාමී’’ති ආයස්මන්තං ආනන්දං අතිවිය මමායති, සොපි මනාපං චීවරං ලභිත්වා ආනන්දත්ථෙරස්සෙව දෙතීති සබ්බං පුරිමසදිසමෙව . එවං ගුණබහුමානෙන මමායන්තො තදා උප්පන්නම්පි තං චීවරං ආයස්මතො සාරිපුත්තස්ස දාතුකාමො හොතීති වෙදිතබ්බො.
Āyasmato sāriputtassa dātukāmo hotīti āyasmā kira ānando bhagavantaṃ ṭhapetvā añño evarūpo guṇavisiṭṭho puggalo natthīti guṇabahumānena āyasmantaṃ sāriputtaṃ atimamāyati. So sadāpi manāpaṃ cīvaraṃ labhitvā rajitvā kappabinduṃ datvā therasseva deti, purebhatte paṇītaṃ yāgukhajjakaṃ vā piṇḍapātaṃ vā labhitvāpi therasseva deti, pacchābhatte madhuphāṇitādīni labhitvāpi therasseva deti, upaṭṭhākakulehi dārake nikkhāmetvā pabbājetvāpi therassa santike upajjhaṃ gāhāpetvā sayaṃ anusāvanakammaṃ karoti. Āyasmāpi sāriputto ‘‘pitu kattabbakiccaṃ nāma jeṭṭhaputtassa bhāro, taṃ mayā bhagavato kattabbaṃ kiccaṃ ānando karoti, ahaṃ ānandaṃ nissāya appossukko viharituṃ labhāmī’’ti āyasmantaṃ ānandaṃ ativiya mamāyati, sopi manāpaṃ cīvaraṃ labhitvā ānandattherasseva detīti sabbaṃ purimasadisameva . Evaṃ guṇabahumānena mamāyanto tadā uppannampi taṃ cīvaraṃ āyasmato sāriputtassa dātukāmo hotīti veditabbo.
නවමං වා භගවා දිවසං දසමං වාති එත්ථ පන සචෙ භවෙය්ය ‘‘කථං ථෙරො ජානාතී’’ති? බහූහි කාරණෙහි ජානාති. සාරිපුත්තත්ථෙරො කිර ජනපදචාරිකං පක්කමන්තො ආනන්දත්ථෙරං ආපුච්ඡිත්වාව පක්කමති ‘‘අහං එත්තකෙන නාම කාලෙන ආගච්ඡිස්සාමි, එත්ථන්තරෙ භගවන්තං මා පමජ්ජී’’ති. සචෙ සම්මුඛා න ආපුච්ඡති, භික්ඛූ පෙසෙත්වාපි ආපුච්ඡිත්වාව ගච්ඡති. සචෙ අඤ්ඤත්ථ වස්සං වසති, යෙ පඨමතරං භික්ඛූ ආගච්ඡන්ති, තෙ එවං පහිණති ‘‘මම වචනෙන භගවතො ච පාදෙ සිරසා වන්දථ, ආනන්දස්ස ච ආරොග්යං වත්වා මං ‘අසුකදිවසෙ නාම ආගමිස්සතී’ති වදථා’’ති සදා ච යථාපරිච්ඡින්නදිවසෙයෙව එති. අපිචායස්මා ආනන්දො අනුමානෙනපි ජානාති ‘‘එත්තකෙ දිවසෙ භගවතා වියොගං සහන්තො අධිවාසෙන්තො ආයස්මා සාරිපුත්තො වසි, ඉතො දානි පට්ඨාය අසුකං නාම දිවසං න අතික්කමිස්සති අද්ධා ආගමිස්සතී’’ති. යෙසං යෙසඤ්හි පඤ්ඤා මහතී තෙසං තෙසං භගවති පෙමඤ්ච ගාරවො ච මහා හොතීති ඉමිනා නයෙනාපි ජානාති. එවං බහූහි කාරණෙහි ජානාති. තෙනාහ – ‘‘නවමං වා භගවා දිවසං දසමං වා’’ති. එවං වුත්තෙ යස්මා ඉදං සික්ඛාපදං පණ්ණත්තිවජ්ජං, න ලොකවජ්ජං; තස්මා ආයස්මතා ආනන්දෙන වුත්තසදිසමෙව පරිච්ඡෙදං කරොන්තො ‘‘අථ ඛො භගවා…පෙ.… ධාරෙතු’’න්ති. සචෙ පන ථෙරෙන අද්ධමාසො වා මාසො වා උද්දිට්ඨො අභවිස්ස, සොපි භගවතා අනුඤ්ඤාතො අස්ස.
Navamaṃ vā bhagavā divasaṃ dasamaṃ vāti ettha pana sace bhaveyya ‘‘kathaṃ thero jānātī’’ti? Bahūhi kāraṇehi jānāti. Sāriputtatthero kira janapadacārikaṃ pakkamanto ānandattheraṃ āpucchitvāva pakkamati ‘‘ahaṃ ettakena nāma kālena āgacchissāmi, etthantare bhagavantaṃ mā pamajjī’’ti. Sace sammukhā na āpucchati, bhikkhū pesetvāpi āpucchitvāva gacchati. Sace aññattha vassaṃ vasati, ye paṭhamataraṃ bhikkhū āgacchanti, te evaṃ pahiṇati ‘‘mama vacanena bhagavato ca pāde sirasā vandatha, ānandassa ca ārogyaṃ vatvā maṃ ‘asukadivase nāma āgamissatī’ti vadathā’’ti sadā ca yathāparicchinnadivaseyeva eti. Apicāyasmā ānando anumānenapi jānāti ‘‘ettake divase bhagavatā viyogaṃ sahanto adhivāsento āyasmā sāriputto vasi, ito dāni paṭṭhāya asukaṃ nāma divasaṃ na atikkamissati addhā āgamissatī’’ti. Yesaṃ yesañhi paññā mahatī tesaṃ tesaṃ bhagavati pemañca gāravo ca mahā hotīti iminā nayenāpi jānāti. Evaṃ bahūhi kāraṇehi jānāti. Tenāha – ‘‘navamaṃ vā bhagavā divasaṃ dasamaṃ vā’’ti. Evaṃ vutte yasmā idaṃ sikkhāpadaṃ paṇṇattivajjaṃ, na lokavajjaṃ; tasmā āyasmatā ānandena vuttasadisameva paricchedaṃ karonto ‘‘atha kho bhagavā…pe… dhāretu’’nti. Sace pana therena addhamāso vā māso vā uddiṭṭho abhavissa, sopi bhagavatā anuññāto assa.
462-3. නිට්ඨිතචීවරස්මින්ති යෙන කෙනචි නිට්ඨානෙන නිට්ඨිතෙ චීවරස්මිං. යස්මා පන තං චීවරං කරණෙනපි නිට්ඨිතං හොති, නස්සනාදීහිපි තස්මාස්ස පදභාජනෙ අත්ථමත්තමෙව දස්සෙතුං භික්ඛුනො චීවරං කතං වා හොතීතිආදි වුත්තං. තත්ථ කතන්ති සූචිකම්මපරියොසානෙන කතං, සූචිකම්මපරියොසානං නාම යංකිඤ්චි සූචියා කත්තබ්බං පාසපට්ටගණ්ඨිකපට්ටපරියොසානං කත්වා සූචියා පටිසාමනං. නට්ඨන්ති චොරාදීහි හටං, එතම්පි හි කරණපලිබොධස්ස නිට්ඨිතත්තා නිට්ඨිතන්ති වුච්චති. විනට්ඨන්ති උපචිකාදීහි ඛායිතං. දඩ්ඪන්ති අග්ගිනා දඩ්ඪං. චීවරාසා වා උපච්ඡින්නාති ‘‘අසුකස්මිං නාම කුලෙ චීවරං ලභිස්සාමී’’ති යා චීවරාසා උප්පන්නා හොති, සා වා උපච්ඡින්නා, එතෙසම්පි හි කරණපලිබොධස්සෙව නිට්ඨිතත්තා නිට්ඨිතභාවො වෙදිතබ්බො.
462-3.Niṭṭhitacīvarasminti yena kenaci niṭṭhānena niṭṭhite cīvarasmiṃ. Yasmā pana taṃ cīvaraṃ karaṇenapi niṭṭhitaṃ hoti, nassanādīhipi tasmāssa padabhājane atthamattameva dassetuṃ bhikkhuno cīvaraṃ kataṃ vā hotītiādi vuttaṃ. Tattha katanti sūcikammapariyosānena kataṃ, sūcikammapariyosānaṃ nāma yaṃkiñci sūciyā kattabbaṃ pāsapaṭṭagaṇṭhikapaṭṭapariyosānaṃ katvā sūciyā paṭisāmanaṃ. Naṭṭhanti corādīhi haṭaṃ, etampi hi karaṇapalibodhassa niṭṭhitattā niṭṭhitanti vuccati. Vinaṭṭhanti upacikādīhi khāyitaṃ. Daḍḍhanti agginā daḍḍhaṃ. Cīvarāsā vā upacchinnāti ‘‘asukasmiṃ nāma kule cīvaraṃ labhissāmī’’ti yā cīvarāsā uppannā hoti, sā vā upacchinnā, etesampi hi karaṇapalibodhasseva niṭṭhitattā niṭṭhitabhāvo veditabbo.
උබ්භතස්මිං කථිනෙති කථිනෙ ච උබ්භතස්මිං. එතෙන දුතියස්ස පලිබොධස්ස අභාවං දස්සෙති. තං පන කථිනං යස්මා අට්ඨසු වා මාතිකාසු එකාය අන්තරුබ්භාරෙන වා උද්ධරීයති, තෙනස්ස නිද්දෙසෙ ‘‘අට්ඨන්නං මාතිකාන’’න්තිආදි වුත්තං. තත්ථ ‘‘අට්ඨිමා, භික්ඛවෙ, මාතිකා කථිනස්ස උබ්භාරාය – පක්කමනන්තිකා, නිට්ඨානන්තිකා, සන්නිට්ඨානන්තිකා, නාසනන්තිකා, සවනන්තිකා, ආසාවච්ඡෙදිකා, සීමාතික්කන්තිකා, සහුබ්භාරා’’ති එවං අට්ඨ මාතිකායො කථිනක්ඛන්ධකෙ ආගතා. අන්තරුබ්භාරොපි ‘‘සුණාතු මෙ, භන්තෙ, සඞ්ඝො; යදි සඞ්ඝස්ස පත්තකල්ලං, සඞ්ඝො කථිනං උද්ධරෙය්ය, එසා ඤත්ති. සුණාතු මෙ, භන්තෙ, සඞ්ඝො; සඞ්ඝො කථිනං උද්ධරති, යස්සායස්මතො ඛමති, කථිනස්ස උබ්භාරො, සො තුණ්හස්ස; යස්ස නක්ඛමති, සො භාසෙය්ය. උබ්භතං සඞ්ඝෙන කථිනං, ඛමති සඞ්ඝස්ස, තස්මා තුණ්හී, එවමෙතං ධාරයාමී’’ති (පාචි. 926) එවං භික්ඛුනීවිභඞ්ගෙ ආගතො. තත්ථ යං වත්තබ්බං තං ආගතට්ඨානෙයෙව වණ්ණයිස්සාම. ඉධ පන වුච්චමානෙ පාළි ආහරිතබ්බා හොති, අත්ථොපි වත්තබ්බො. වුත්තොපි ච න සුවිඤ්ඤෙය්යො හොති, අට්ඨානෙ වුත්තත්තාය.
Ubbhatasmiṃ kathineti kathine ca ubbhatasmiṃ. Etena dutiyassa palibodhassa abhāvaṃ dasseti. Taṃ pana kathinaṃ yasmā aṭṭhasu vā mātikāsu ekāya antarubbhārena vā uddharīyati, tenassa niddese ‘‘aṭṭhannaṃ mātikāna’’ntiādi vuttaṃ. Tattha ‘‘aṭṭhimā, bhikkhave, mātikā kathinassa ubbhārāya – pakkamanantikā, niṭṭhānantikā, sanniṭṭhānantikā, nāsanantikā, savanantikā, āsāvacchedikā, sīmātikkantikā, sahubbhārā’’ti evaṃ aṭṭha mātikāyo kathinakkhandhake āgatā. Antarubbhāropi ‘‘suṇātu me, bhante, saṅgho; yadi saṅghassa pattakallaṃ, saṅgho kathinaṃ uddhareyya, esā ñatti. Suṇātu me, bhante, saṅgho; saṅgho kathinaṃ uddharati, yassāyasmato khamati, kathinassa ubbhāro, so tuṇhassa; yassa nakkhamati, so bhāseyya. Ubbhataṃ saṅghena kathinaṃ, khamati saṅghassa, tasmā tuṇhī, evametaṃ dhārayāmī’’ti (pāci. 926) evaṃ bhikkhunīvibhaṅge āgato. Tattha yaṃ vattabbaṃ taṃ āgataṭṭhāneyeva vaṇṇayissāma. Idha pana vuccamāne pāḷi āharitabbā hoti, atthopi vattabbo. Vuttopi ca na suviññeyyo hoti, aṭṭhāne vuttattāya.
දසාහපරමන්ති දස අහානි පරමො පරිච්ඡෙදො අස්සාති දසාහපරමො, තං දසාහපරමං කාලං ධාරෙතබ්බන්ති අත්ථො. පදභාජනෙ පන අත්ථමත්තමෙව දස්සෙතුං ‘‘දසාහපරමතා ධාරෙතබ්බ’’න්ති වුත්තං. ඉදඤ්හි වුත්තං හොති ‘‘දසාහපරම’’න්ති එත්ථ යා දසාහපරමතා දසාහපරමභාවො, අයං එත්තකො කාලො යාව නාතික්කමති තාව ධාරෙතබ්බන්ති.
Dasāhaparamanti dasa ahāni paramo paricchedo assāti dasāhaparamo, taṃ dasāhaparamaṃ kālaṃ dhāretabbanti attho. Padabhājane pana atthamattameva dassetuṃ ‘‘dasāhaparamatā dhāretabba’’nti vuttaṃ. Idañhi vuttaṃ hoti ‘‘dasāhaparama’’nti ettha yā dasāhaparamatā dasāhaparamabhāvo, ayaṃ ettako kālo yāva nātikkamati tāva dhāretabbanti.
අධිට්ඨිතවිකප්පිතෙසු අපරියාපන්නත්තා අතිරෙකං චීවරන්ති අතිරෙකචීවරං. තෙනෙවස්ස පදභාජනෙ වුත්තං ‘‘අනධිට්ඨිතං අවිකප්පිත’’න්ති.
Adhiṭṭhitavikappitesu apariyāpannattā atirekaṃ cīvaranti atirekacīvaraṃ. Tenevassa padabhājane vuttaṃ ‘‘anadhiṭṭhitaṃ avikappita’’nti.
ඡන්නං චීවරානං අඤ්ඤතරන්ති ඛොමං, කප්පාසිකං, කොසෙය්යං, කම්බලං, සාණං, භඞ්ගන්ති ඉමෙසං ඡන්නං චීවරානං අඤ්ඤතරං. එතෙන චීවරස්ස ජාතිං දස්සෙත්වා ඉදානි පමාණං දස්සෙතුං ‘‘විකප්පනුපගං පච්ඡිම’’න්ති ආහ. තස්ස පමාණං දීඝතො ද්වෙ විදත්ථියො, තිරියං විදත්ථි. තත්රායං පාළි – ‘‘අනුජානාමි, භික්ඛවෙ, ආයාමෙන අට්ඨඞ්ගුලං සුගතඞ්ගුලෙන චතුරඞ්ගුලවිත්ථතං පච්ඡිමං චීවරං විකප්පෙතු’’න්ති (මහාව. 358).
Channaṃ cīvarānaṃ aññataranti khomaṃ, kappāsikaṃ, koseyyaṃ, kambalaṃ, sāṇaṃ, bhaṅganti imesaṃ channaṃ cīvarānaṃ aññataraṃ. Etena cīvarassa jātiṃ dassetvā idāni pamāṇaṃ dassetuṃ ‘‘vikappanupagaṃ pacchima’’nti āha. Tassa pamāṇaṃ dīghato dve vidatthiyo, tiriyaṃ vidatthi. Tatrāyaṃ pāḷi – ‘‘anujānāmi, bhikkhave, āyāmena aṭṭhaṅgulaṃ sugataṅgulena caturaṅgulavitthataṃ pacchimaṃ cīvaraṃ vikappetu’’nti (mahāva. 358).
තං අතික්කාමයතො නිස්සග්ගියං පාචිත්තියන්ති තං යථාවුත්තජාතිප්පමාණං චීවරං දසාහපරමං කාලං අතික්කාමයතො, එත්ථන්තරෙ යථා අතිරෙකචීවරං න හොති තථා අකුබ්බතො නිස්සග්ගියං පාචිත්තියං, තඤ්ච චීවරං නිස්සග්ගියං හොති, පාචිත්තියාපත්ති චස්ස හොතීති අත්ථො. අථ වා නිස්සජ්ජනං නිස්සග්ගියං, පුබ්බභාගෙ කත්තබ්බස්ස විනයකම්මස්සෙතං නාමං. නිස්සග්ගියමස්ස අත්ථීති නිස්සග්ගියමිච්චෙව. කින්තං? පාචිත්තියං. තං අතික්කාමයතො සනිස්සග්ගියවිනයකම්මං පාචිත්තියං හොතීති අයමෙත්ථ අත්ථො. පදභාජනෙ පන පඨමං තාව අත්ථවිකප්පං දස්සෙතුං ‘‘තං අතික්කාමයතො නිස්සග්ගියං හොතී’’ති මාතිකං ඨපෙත්වා ‘‘එකාදසෙ අරුණුග්ගමනෙ නිස්සග්ගියං හොති, නිස්සජ්ජිතබ්බ’’න්ති වුත්තං. පුන යස්ස ච නිස්සජ්ජිතබ්බං, යථා ච නිස්සජ්ජිතබ්බං, තං දස්සෙතුං ‘‘සඞ්ඝස්ස වා’’තිආදි වුත්තං. තත්ථ එකාදසෙ අරුණුග්ගමනෙති එත්ථ යං දිවසං චීවරං උප්පන්නං තස්ස යො අරුණො, සො උප්පන්නදිවසනිස්සිතො, තස්මා චීවරුප්පාදදිවසඑන සද්ධිං එකාදසෙ අරුණුග්ගමනෙ නිස්සග්ගියං හොතීති වෙදිතබ්බං. සචෙපි බහූනි එකජ්ඣං බන්ධිත්වා වා වෙඨෙත්වා වා ඨපිතානි එකාව ආපත්ති. අබද්ධාවෙඨිතෙසු වත්ථුගණනාය ආපත්තියො.
Taṃatikkāmayato nissaggiyaṃ pācittiyanti taṃ yathāvuttajātippamāṇaṃ cīvaraṃ dasāhaparamaṃ kālaṃ atikkāmayato, etthantare yathā atirekacīvaraṃ na hoti tathā akubbato nissaggiyaṃ pācittiyaṃ, tañca cīvaraṃ nissaggiyaṃ hoti, pācittiyāpatti cassa hotīti attho. Atha vā nissajjanaṃ nissaggiyaṃ, pubbabhāge kattabbassa vinayakammassetaṃ nāmaṃ. Nissaggiyamassa atthīti nissaggiyamicceva. Kintaṃ? Pācittiyaṃ. Taṃ atikkāmayato sanissaggiyavinayakammaṃ pācittiyaṃ hotīti ayamettha attho. Padabhājane pana paṭhamaṃ tāva atthavikappaṃ dassetuṃ ‘‘taṃ atikkāmayato nissaggiyaṃ hotī’’ti mātikaṃ ṭhapetvā ‘‘ekādase aruṇuggamane nissaggiyaṃ hoti, nissajjitabba’’nti vuttaṃ. Puna yassa ca nissajjitabbaṃ, yathā ca nissajjitabbaṃ, taṃ dassetuṃ ‘‘saṅghassa vā’’tiādi vuttaṃ. Tattha ekādase aruṇuggamaneti ettha yaṃ divasaṃ cīvaraṃ uppannaṃ tassa yo aruṇo, so uppannadivasanissito, tasmā cīvaruppādadivasaena saddhiṃ ekādase aruṇuggamane nissaggiyaṃ hotīti veditabbaṃ. Sacepi bahūni ekajjhaṃ bandhitvā vā veṭhetvā vā ṭhapitāni ekāva āpatti. Abaddhāveṭhitesu vatthugaṇanāya āpattiyo.
නිස්සජ්ජිත්වා ආපත්ති දෙසෙතබ්බාති කථං දෙසෙතබ්බා? යථා ඛන්ධකෙ වුත්තං, කථඤ්ච තත්ථ වුත්තං? එවං වුත්තං – ‘‘තෙන, භික්ඛවෙ, භික්ඛුනා සඞ්ඝං උපසඞ්කමිත්වා එකංසං උත්තරාසඞ්ගං කරිත්වා වුඩ්ඪානං භික්ඛූනං පාදෙ වන්දිත්වා උක්කුටිකං නිසීදිත්වා අඤ්ජලිං පග්ගහෙත්වා එවමස්ස වචනීයො – ‘අහං, භන්තෙ, ඉත්ථන්නාමං ආපත්තිං ආපන්නො, තං පටිදෙසෙමී’’’ති (චූළව. 239). ඉධ පන සචෙ එකං චීවරං හොති ‘‘එකං නිස්සග්ගියං පාචිත්තිය’’න්ති වත්තබ්බං. සචෙ ද්වෙ, ‘‘ද්වෙ’’ති වත්තබ්බං. සචෙ බහූනි ‘‘සම්බහුලානී’’ති වත්තබ්බං. නිස්සජ්ජනෙපි සචෙ එකං යථාපාළිමෙව ‘‘ඉදං මෙ, භන්තෙ, චීවර’’න්ති වත්තබ්බං. සචෙ ද්වෙ වා බහූනි වා, ‘‘ඉමානි මෙ, භන්තෙ, චීවරානි දසාහාතික්කන්තානි නිස්සග්ගියානි, ඉමානාහං සඞ්ඝස්ස නිස්සජ්ජාමී’’ති වත්තබ්බං. පාළිං වත්තුං අසක්කොන්තෙන අඤ්ඤථාපි වත්තබ්බං.
Nissajjitvāāpatti desetabbāti kathaṃ desetabbā? Yathā khandhake vuttaṃ, kathañca tattha vuttaṃ? Evaṃ vuttaṃ – ‘‘tena, bhikkhave, bhikkhunā saṅghaṃ upasaṅkamitvā ekaṃsaṃ uttarāsaṅgaṃ karitvā vuḍḍhānaṃ bhikkhūnaṃ pāde vanditvā ukkuṭikaṃ nisīditvā añjaliṃ paggahetvā evamassa vacanīyo – ‘ahaṃ, bhante, itthannāmaṃ āpattiṃ āpanno, taṃ paṭidesemī’’’ti (cūḷava. 239). Idha pana sace ekaṃ cīvaraṃ hoti ‘‘ekaṃ nissaggiyaṃ pācittiya’’nti vattabbaṃ. Sace dve, ‘‘dve’’ti vattabbaṃ. Sace bahūni ‘‘sambahulānī’’ti vattabbaṃ. Nissajjanepi sace ekaṃ yathāpāḷimeva ‘‘idaṃ me, bhante, cīvara’’nti vattabbaṃ. Sace dve vā bahūni vā, ‘‘imāni me, bhante, cīvarāni dasāhātikkantāni nissaggiyāni, imānāhaṃ saṅghassa nissajjāmī’’ti vattabbaṃ. Pāḷiṃ vattuṃ asakkontena aññathāpi vattabbaṃ.
බ්යත්තෙන භික්ඛුනා පටිබලෙන ආපත්ති පටිග්ගහෙතබ්බාති ඛන්ධකෙ වුත්තනයෙනෙව පටිග්ගහෙතබ්බා. එවඤ්හි තත්ථ වුත්තං – ‘‘බ්යත්තෙන භික්ඛුනා පටිබලෙන සඞ්ඝො ඤාපෙතබ්බො –
Byattenabhikkhunā paṭibalena āpatti paṭiggahetabbāti khandhake vuttanayeneva paṭiggahetabbā. Evañhi tattha vuttaṃ – ‘‘byattena bhikkhunā paṭibalena saṅgho ñāpetabbo –
‘සුණාතු මෙ භන්තෙ සඞ්ඝො, අයං ඉත්ථන්නාමො භික්ඛු ආපත්තිං සරති විවරති උත්තානිං කරොති දෙසෙති, යදි සඞ්ඝස්ස පත්තකල්ලං, අහං ඉත්ථන්නාමස්ස භික්ඛුනො ආපත්තිං පටිග්ගණ්හෙය්ය’න්ති.
‘Suṇātu me bhante saṅgho, ayaṃ itthannāmo bhikkhu āpattiṃ sarati vivarati uttāniṃ karoti deseti, yadi saṅghassa pattakallaṃ, ahaṃ itthannāmassa bhikkhuno āpattiṃ paṭiggaṇheyya’nti.
තෙන වත්තබ්බො ‘පස්සසී’ති? ‘ආම, පස්සාමී’ති. ආයතිං සංවරෙය්යාසී’’ති (චූළව. 239). ද්වීසු පන සම්බහුලාසු වා පුරිමනයෙනෙව වචනභෙදො ඤාතබ්බො.
Tena vattabbo ‘passasī’ti? ‘Āma, passāmī’ti. Āyatiṃ saṃvareyyāsī’’ti (cūḷava. 239). Dvīsu pana sambahulāsu vā purimanayeneva vacanabhedo ñātabbo.
චීවරදානෙපි ‘‘සඞ්ඝො ඉමං චීවරං ඉමානි චීවරානී’’ති වත්ථුවසෙන වචනභෙදො වෙදිතබ්බො. ගණස්ස ච පුග්ගලස්ස ච නිස්සජ්ජනෙපි එසෙව නයො.
Cīvaradānepi ‘‘saṅgho imaṃ cīvaraṃ imāni cīvarānī’’ti vatthuvasena vacanabhedo veditabbo. Gaṇassa ca puggalassa ca nissajjanepi eseva nayo.
ආපත්තිදෙසනාපටිග්ගහණෙසු පනෙත්ථ අයං පාළි – ‘‘තෙන, භික්ඛවෙ, භික්ඛුනා සම්බහුලෙ භික්ඛූ උපසඞ්කමිත්වා එකංසං උත්තරාසඞ්ගං කත්වා වුඩ්ඪානං භික්ඛූනං පාදෙ වන්දිත්වා උක්කුටිකං නිසීදිත්වා අඤ්ජලිං පග්ගහෙත්වා එවමස්සු වචනීයා – ‘අහං, භන්තෙ, ඉත්ථන්නාමං ආපත්තිං ආපන්නො තං පටිදෙසෙමී’ති. බ්යත්තෙන භික්ඛුනා පටිබලෙන තෙ භික්ඛූ ඤාපෙතබ්බා –
Āpattidesanāpaṭiggahaṇesu panettha ayaṃ pāḷi – ‘‘tena, bhikkhave, bhikkhunā sambahule bhikkhū upasaṅkamitvā ekaṃsaṃ uttarāsaṅgaṃ katvā vuḍḍhānaṃ bhikkhūnaṃ pāde vanditvā ukkuṭikaṃ nisīditvā añjaliṃ paggahetvā evamassu vacanīyā – ‘ahaṃ, bhante, itthannāmaṃ āpattiṃ āpanno taṃ paṭidesemī’ti. Byattena bhikkhunā paṭibalena te bhikkhū ñāpetabbā –
‘සුණන්තු මෙ ආයස්මන්තා, අයං ඉත්ථන්නාමො භික්ඛු ආපත්තිං සරති විවරති උත්තානිං කරොති දෙසෙති. යදායස්මන්තානං පත්තකල්ලං, අහං ඉත්ථන්නාමස්ස භික්ඛුනො ආපත්තිං පටිග්ගණ්හෙය්ය’න්ති.
‘Suṇantu me āyasmantā, ayaṃ itthannāmo bhikkhu āpattiṃ sarati vivarati uttāniṃ karoti deseti. Yadāyasmantānaṃ pattakallaṃ, ahaṃ itthannāmassa bhikkhuno āpattiṃ paṭiggaṇheyya’nti.
තෙන වත්තබ්බො ‘පස්සසී’ති? ‘ආම, පස්සාමී’ති. ‘ආයතිං සංවරෙය්යාසී’ති.
Tena vattabbo ‘passasī’ti? ‘Āma, passāmī’ti. ‘Āyatiṃ saṃvareyyāsī’ti.
තෙන භික්ඛුනා එකං භික්ඛුං උපසඞ්කමිත්වා එකංසං උත්තරාසඞ්ගං කරිත්වා උක්කුටිකං නිසීදිත්වා අඤ්ජලිං පග්ගහෙත්වා එවමස්ස වචනීයො – ‘අහං, ආවුසො, ඉත්ථන්නාමං ආපත්තිං ආපන්නො තං පටිදෙසෙමී’ති. තෙන වත්තබ්බො ‘පස්සසී’ති, ආම පස්සාමීති ආයතිං සංවරෙය්යාසී’’ති (චූළව. 239). තත්ථ පුරිමනයෙනෙව ආපත්තියා නාමග්ගහණං වචනභෙදො ච වෙදිතබ්බො.
Tena bhikkhunā ekaṃ bhikkhuṃ upasaṅkamitvā ekaṃsaṃ uttarāsaṅgaṃ karitvā ukkuṭikaṃ nisīditvā añjaliṃ paggahetvā evamassa vacanīyo – ‘ahaṃ, āvuso, itthannāmaṃ āpattiṃ āpanno taṃ paṭidesemī’ti. Tena vattabbo ‘passasī’ti, āma passāmīti āyatiṃ saṃvareyyāsī’’ti (cūḷava. 239). Tattha purimanayeneva āpattiyā nāmaggahaṇaṃ vacanabhedo ca veditabbo.
යථා ච ගණස්ස නිස්සජ්ජනෙ එවං ද්වින්නං නිස්සජ්ජනෙපි පාළි වෙදිතබ්බා. යදි හි විසෙසො භවෙය්ය, යථෙව ‘‘අනුජානාමි, භික්ඛවෙ, තිණ්ණන්නං පාරිසුද්ධිඋපොසථං කාතුං, එවඤ්ච පන, භික්ඛවෙ, කාතබ්බො. බ්යත්තෙන භික්ඛුනා පටිබලෙන තෙ භික්ඛූ ඤාපෙතබ්බා’’තිආදිනා නයෙන ‘‘තිණ්ණන්නං පාරිසුද්ධිඋපොසථං කාතු’’න්ති වත්වා පුන ‘‘අනුජානාමි, භික්ඛවෙ, ද්වින්නං පාරිසුද්ධිඋපොසථං කාතුං, එවඤ්ච පන, භික්ඛවෙ, කාතබ්බො. ථෙරෙන භික්ඛුනා එකංසං උත්තරාසඞ්ග’’න්තිආදිනා (මහාව. 168) නයෙන විසුංයෙව ද්වින්නං පාරිසුද්ධිඋපොසථො වුත්තො, එවමිධාපි විසුං පාළිං වදෙය්ය, යස්මා පන නත්ථි, තස්මා අවත්වා ගතොති, ගණස්ස වුත්තා පාළියෙවෙත්ථ පාළි.
Yathā ca gaṇassa nissajjane evaṃ dvinnaṃ nissajjanepi pāḷi veditabbā. Yadi hi viseso bhaveyya, yatheva ‘‘anujānāmi, bhikkhave, tiṇṇannaṃ pārisuddhiuposathaṃ kātuṃ, evañca pana, bhikkhave, kātabbo. Byattena bhikkhunā paṭibalena te bhikkhū ñāpetabbā’’tiādinā nayena ‘‘tiṇṇannaṃ pārisuddhiuposathaṃ kātu’’nti vatvā puna ‘‘anujānāmi, bhikkhave, dvinnaṃ pārisuddhiuposathaṃ kātuṃ, evañca pana, bhikkhave, kātabbo. Therena bhikkhunā ekaṃsaṃ uttarāsaṅga’’ntiādinā (mahāva. 168) nayena visuṃyeva dvinnaṃ pārisuddhiuposatho vutto, evamidhāpi visuṃ pāḷiṃ vadeyya, yasmā pana natthi, tasmā avatvā gatoti, gaṇassa vuttā pāḷiyevettha pāḷi.
ආපත්තිපටිග්ගහණෙ පන අයං විසෙසො, යථා ගණස්ස නිස්සජ්ජිත්වා ආපත්තියා දෙසියමානාය ආපත්තිපටිග්ගාහකො භික්ඛු ඤත්තිං ඨපෙති, එවං අට්ඨපෙත්වා ද්වීසු අඤ්ඤතරෙන යථා එකපුග්ගලො පටිග්ගණ්හාති, එවං ආපත්ති පටිග්ගහෙතබ්බා. ද්වින්නඤ්හි ඤත්තිට්ඨපනා නාම නත්ථි, යදි සියා ද්වින්නං පාරිසුද්ධිඋපොසථං විසුං න වදෙය්ය.
Āpattipaṭiggahaṇe pana ayaṃ viseso, yathā gaṇassa nissajjitvā āpattiyā desiyamānāya āpattipaṭiggāhako bhikkhu ñattiṃ ṭhapeti, evaṃ aṭṭhapetvā dvīsu aññatarena yathā ekapuggalo paṭiggaṇhāti, evaṃ āpatti paṭiggahetabbā. Dvinnañhi ñattiṭṭhapanā nāma natthi, yadi siyā dvinnaṃ pārisuddhiuposathaṃ visuṃ na vadeyya.
නිස්සට්ඨචීවරදානෙපි යථා ‘‘ඉමං චීවරං ආයස්මතො දම්මී’’ති එකො වදති, එවං ‘‘ඉමං මයං චීවරං ආයස්මතො දෙමා’’ති වත්තුං වට්ටති. ඉතො ගරුකතරානි හි ඤත්තිදුතියකම්මානිපි ‘‘අපලොකෙත්වා කාතබ්බානී’’ති වුත්තානි අත්ථි, තෙසං එතං අනුලොමං නිස්සට්ඨචීවරං පන දාතබ්බමෙව අදාතුං න ලබ්භති, විනයකම්මමත්තඤ්හෙතං. න තං තෙන සඞ්ඝස්ස වා ගණස්ස වා පුග්ගලස්ස වා දින්නමෙව හොතීති.
Nissaṭṭhacīvaradānepi yathā ‘‘imaṃ cīvaraṃ āyasmato dammī’’ti eko vadati, evaṃ ‘‘imaṃ mayaṃ cīvaraṃ āyasmato demā’’ti vattuṃ vaṭṭati. Ito garukatarāni hi ñattidutiyakammānipi ‘‘apaloketvā kātabbānī’’ti vuttāni atthi, tesaṃ etaṃ anulomaṃ nissaṭṭhacīvaraṃ pana dātabbameva adātuṃ na labbhati, vinayakammamattañhetaṃ. Na taṃ tena saṅghassa vā gaṇassa vā puggalassa vā dinnameva hotīti.
468. දසාහාතික්කන්තෙ අතික්කන්තසඤ්ඤීති දසාහං අතික්කන්තෙ චීවරෙ ‘‘අතික්කන්තං ඉද’’න්ති එවංසඤ්ඤී, දසාහෙ වා අතික්කන්තෙ ‘‘අතික්කන්තො දසාහො’’ති එවංසඤ්ඤී. නිස්සග්ගියං පාචිත්තියන්ති න ඉධ සඤ්ඤා රක්ඛති. යොපි එවංසඤ්ඤී, තස්සපි තං චීවරං නිස්සග්ගියං පාචිත්තියාපත්ති ච. සනිස්සග්ගියවිනයකම්මං වා පාචිත්තියන්ති උභොපි අත්ථවිකප්පා යුජ්ජන්ති. එස නයො සබ්බත්ථ.
468.Dasāhātikkante atikkantasaññīti dasāhaṃ atikkante cīvare ‘‘atikkantaṃ ida’’nti evaṃsaññī, dasāhe vā atikkante ‘‘atikkanto dasāho’’ti evaṃsaññī. Nissaggiyaṃ pācittiyanti na idha saññā rakkhati. Yopi evaṃsaññī, tassapi taṃ cīvaraṃ nissaggiyaṃ pācittiyāpatti ca. Sanissaggiyavinayakammaṃ vā pācittiyanti ubhopi atthavikappā yujjanti. Esa nayo sabbattha.
අවිස්සජ්ජිතෙ විස්සජ්ජිතසඤ්ඤීති කස්සචි අදින්නෙ අපරිච්චත්තෙ ‘‘පරිච්චත්තං මයා’’ති එවංසඤ්ඤී.
Avissajjitevissajjitasaññīti kassaci adinne apariccatte ‘‘pariccattaṃ mayā’’ti evaṃsaññī.
අනට්ඨෙ නට්ඨසඤ්ඤීති අත්තනො චීවරෙන සද්ධිං බහූනි අඤ්ඤෙසං චීවරානි එකතො ඨපිතානි චොරා හරන්ති. තත්රෙස අත්තනො චීවරෙ අනට්ඨෙ නට්ඨසඤ්ඤී හොති. එස නයො අවිනට්ඨාදීසුපි.
Anaṭṭhe naṭṭhasaññīti attano cīvarena saddhiṃ bahūni aññesaṃ cīvarāni ekato ṭhapitāni corā haranti. Tatresa attano cīvare anaṭṭhe naṭṭhasaññī hoti. Esa nayo avinaṭṭhādīsupi.
අවිලුත්තෙති එත්ථ පන ගබ්භං භින්දිත්වා පසය්හාවහාරවසෙන අවිලුත්තෙති වෙදිතබ්බං.
Avilutteti ettha pana gabbhaṃ bhinditvā pasayhāvahāravasena avilutteti veditabbaṃ.
අනිස්සජ්ජිත්වා පරිභුඤ්ජති ආපත්ති දුක්කටස්සාති සකිං නිවත්ථං වා සකිං පාරුතං වා කායතො අමොචෙත්වා දිවසම්පි විචරති, එකාව ආපත්ති. මොචෙත්වා මොචෙත්වා නිවාසෙති වා පාරුපති වා පයොගෙ පයොගෙ දුක්කටං. දුන්නිවත්ථං වා දුප්පාරුතං වා සණ්ඨපෙන්තස්ස අනාපත්ති. අඤ්ඤස්ස තං පරිභුඤ්ජතොපි අනාපත්ති, ‘‘අනාපත්ති අඤ්ඤෙන කතං පටිලභිත්වා පරිභුඤ්ජතී’’ති (පාරා. 570) ආදිවචනඤ්චෙත්ථ සාධකං. අනතික්කන්තෙ අතික්කන්තසඤ්ඤිනො වෙමතිකස්ස ච දුක්කටං පරිභොගං සන්ධාය වුත්තං.
Anissajjitvā paribhuñjati āpatti dukkaṭassāti sakiṃ nivatthaṃ vā sakiṃ pārutaṃ vā kāyato amocetvā divasampi vicarati, ekāva āpatti. Mocetvā mocetvā nivāseti vā pārupati vā payoge payoge dukkaṭaṃ. Dunnivatthaṃ vā duppārutaṃ vā saṇṭhapentassa anāpatti. Aññassa taṃ paribhuñjatopi anāpatti, ‘‘anāpatti aññena kataṃ paṭilabhitvā paribhuñjatī’’ti (pārā. 570) ādivacanañcettha sādhakaṃ. Anatikkante atikkantasaññino vematikassa ca dukkaṭaṃ paribhogaṃ sandhāya vuttaṃ.
469. ‘‘අනාපත්ති අන්තොදසාහං අධිට්ඨෙති, විකප්පෙතී’’ති එත්ථ පන අධිට්ඨානුපගං විකප්පනුපගඤ්ච වෙදිතබ්බං. තත්රායං පාළි – අථ ඛො භික්ඛූනං එතදහොසි – ‘‘යානි තානි භගවතා අනුඤ්ඤාතානි ‘තිචීවර’න්ති වා ‘වස්සිකසාටිකා’ති වා ‘නිසීදන’න්ති වා ‘පච්චත්ථරණ’න්ති වා ‘කණ්ඩුප්පටිච්ඡාදී’ති වා මුඛපුඤ්ඡනචොළකන්ති වා පරික්ඛාරචොළන්ති වා සබ්බානි තානි අධිට්ඨාතබ්බානීති නු ඛො උදාහු විකප්පෙතබ්බානී’’ති, භගවතො එතමත්ථං ආරොචෙසුං –
469.‘‘Anāpatti antodasāhaṃ adhiṭṭheti, vikappetī’’ti ettha pana adhiṭṭhānupagaṃ vikappanupagañca veditabbaṃ. Tatrāyaṃ pāḷi – atha kho bhikkhūnaṃ etadahosi – ‘‘yāni tāni bhagavatā anuññātāni ‘ticīvara’nti vā ‘vassikasāṭikā’ti vā ‘nisīdana’nti vā ‘paccattharaṇa’nti vā ‘kaṇḍuppaṭicchādī’ti vā mukhapuñchanacoḷakanti vā parikkhāracoḷanti vā sabbāni tāni adhiṭṭhātabbānīti nu kho udāhu vikappetabbānī’’ti, bhagavato etamatthaṃ ārocesuṃ –
‘‘අනුජානාමි, භික්ඛවෙ, තිචීවරං අධිට්ඨාතුං න විකප්පෙතුං; වස්සිකසාටිකං වස්සානං චාතුමාසං අධිට්ඨාතුං තතො පරං විකප්පෙතුං; නිසීදනං අධිට්ඨාතුං න විකප්පෙතුං; පච්චත්ථරණං අධිට්ඨාතුං න විකප්පෙතුං; කණ්ඩුප්පටිච්ඡාදිං යාවආබාධා අධිට්ඨාතුං තතො පරං විකප්පෙතුං; මුඛපුඤ්ඡනචොළං අධිට්ඨාතුං න විකප්පෙතුං; පරික්ඛාරචොළං අධිට්ඨාතුං න විකප්පෙතු’’න්ති (මහාව. 358).
‘‘Anujānāmi, bhikkhave, ticīvaraṃ adhiṭṭhātuṃ na vikappetuṃ; vassikasāṭikaṃ vassānaṃ cātumāsaṃ adhiṭṭhātuṃ tato paraṃ vikappetuṃ; nisīdanaṃ adhiṭṭhātuṃ na vikappetuṃ; paccattharaṇaṃ adhiṭṭhātuṃ na vikappetuṃ; kaṇḍuppaṭicchādiṃ yāvaābādhā adhiṭṭhātuṃ tato paraṃ vikappetuṃ; mukhapuñchanacoḷaṃ adhiṭṭhātuṃ na vikappetuṃ; parikkhāracoḷaṃ adhiṭṭhātuṃ na vikappetu’’nti (mahāva. 358).
‘‘තත්ථ තිචීවරං’’ අධිට්ඨහන්තෙන රජිත්වා කප්පබින්දුං දත්වා පමාණයුත්තමෙව අධිට්ඨාතබ්බං. තස්ස පමාණං උක්කට්ඨපරිච්ඡෙදෙන සුගතචීවරතො ඌනකං වට්ටති, ලාමකපරිච්ඡෙදෙන සඞ්ඝාටියා උත්තරාසඞ්ගස්ස ච දීඝතො මුට්ඨිපඤ්චකං තිරියං මුට්ඨිත්තිකං පමාණං වට්ටති. අන්තරවාසකො දීඝතො මුට්ඨිපඤ්චකො තිරියං ද්විහත්ථොපි වට්ටති. පාරුපණෙනපි හි සක්කා නාභිං පටිච්ඡාදෙතුන්ති. වුත්තප්පමාණතො පන අතිරෙකං ඌනකඤ්ච පරික්ඛාරචොළන්ති අධිට්ඨාතබ්බං.
‘‘Tattha ticīvaraṃ’’ adhiṭṭhahantena rajitvā kappabinduṃ datvā pamāṇayuttameva adhiṭṭhātabbaṃ. Tassa pamāṇaṃ ukkaṭṭhaparicchedena sugatacīvarato ūnakaṃ vaṭṭati, lāmakaparicchedena saṅghāṭiyā uttarāsaṅgassa ca dīghato muṭṭhipañcakaṃ tiriyaṃ muṭṭhittikaṃ pamāṇaṃ vaṭṭati. Antaravāsako dīghato muṭṭhipañcako tiriyaṃ dvihatthopi vaṭṭati. Pārupaṇenapi hi sakkā nābhiṃ paṭicchādetunti. Vuttappamāṇato pana atirekaṃ ūnakañca parikkhāracoḷanti adhiṭṭhātabbaṃ.
තත්ථ යස්මා ‘‘ද්වෙ චීවරස්ස අධිට්ඨානා – කායෙන වා අධිට්ඨෙති, වාචාය වා අධිට්ඨෙතී’’ති (පරි. 322) වුත්තං, තස්මා පුරාණසඞ්ඝාටිං ‘‘ඉමං සඞ්ඝාටිං පච්චුද්ධරාමී’’ති පච්චුද්ධරිත්වා නවං සඞ්ඝාටිං හත්ථෙන ගහෙත්වා ‘‘ඉමං සඞ්ඝාටිං අධිට්ඨාමී’’ති චිත්තෙන ආභොගං කත්වා කායවිකාරං කරොන්තෙන කායෙන අධිට්ඨාතබ්බා. ඉදං කායෙන අධිට්ඨානං, තං යෙන කෙනචි සරීරාවයවෙන අඵුසන්තස්ස න වට්ටති. වාචාය අධිට්ඨානෙ පන වචීභෙදං කත්වා වාචාය අධිට්ඨාතබ්බා. තත්ර දුවිධං අධිට්ඨානං – සචෙ හත්ථපාසෙ හොති ‘‘ඉමං සඞ්ඝාටිං අධිට්ඨාමී’’ති වාචා භින්දිතබ්බා. අථ අන්තොගබ්භෙ වා උපරිපාසාදෙ වා සාමන්තවිහාරෙ වා හොති ඨපිතට්ඨානං සල්ලක්ඛෙත්වා ‘‘එතං සඞ්ඝාටිං අධිට්ඨාමී’’ති වාචා භින්දිතබ්බා. එස නයො උත්තරාසඞ්ගෙ අන්තරවාසකෙ ච. නාමමත්තමෙව හි විසෙසො. තස්මා සබ්බානි සඞ්ඝාටිං උත්තරාසඞ්ගං අන්තරවාසකන්ති එවං අත්තනො නාමෙනෙව අධිට්ඨාතබ්බානි. සචෙ අධිට්ඨහිත්වා ඨපිතවත්ථෙහි සඞ්ඝාටිආදීනි කරොති, නිට්ඨිතෙ රජනෙ ච කප්පෙ ච ඉමං ‘‘පච්චුද්ධරාමී’’ති පච්චුද්ධරිත්වා පුන අධිට්ඨාතබ්බානි. අධිට්ඨිතෙන පන සද්ධිං මහන්තතරමෙව දුතියපට්ටං වා ඛණ්ඩං වා සංසිබ්බන්තෙන පුන අධිට්ඨාතබ්බමෙව. සමෙ වා ඛුද්දකෙ වා අධිට්ඨානකිච්චං නත්ථි.
Tattha yasmā ‘‘dve cīvarassa adhiṭṭhānā – kāyena vā adhiṭṭheti, vācāya vā adhiṭṭhetī’’ti (pari. 322) vuttaṃ, tasmā purāṇasaṅghāṭiṃ ‘‘imaṃ saṅghāṭiṃ paccuddharāmī’’ti paccuddharitvā navaṃ saṅghāṭiṃ hatthena gahetvā ‘‘imaṃ saṅghāṭiṃ adhiṭṭhāmī’’ti cittena ābhogaṃ katvā kāyavikāraṃ karontena kāyena adhiṭṭhātabbā. Idaṃ kāyena adhiṭṭhānaṃ, taṃ yena kenaci sarīrāvayavena aphusantassa na vaṭṭati. Vācāya adhiṭṭhāne pana vacībhedaṃ katvā vācāya adhiṭṭhātabbā. Tatra duvidhaṃ adhiṭṭhānaṃ – sace hatthapāse hoti ‘‘imaṃ saṅghāṭiṃ adhiṭṭhāmī’’ti vācā bhinditabbā. Atha antogabbhe vā uparipāsāde vā sāmantavihāre vā hoti ṭhapitaṭṭhānaṃ sallakkhetvā ‘‘etaṃ saṅghāṭiṃ adhiṭṭhāmī’’ti vācā bhinditabbā. Esa nayo uttarāsaṅge antaravāsake ca. Nāmamattameva hi viseso. Tasmā sabbāni saṅghāṭiṃ uttarāsaṅgaṃ antaravāsakanti evaṃ attano nāmeneva adhiṭṭhātabbāni. Sace adhiṭṭhahitvā ṭhapitavatthehi saṅghāṭiādīni karoti, niṭṭhite rajane ca kappe ca imaṃ ‘‘paccuddharāmī’’ti paccuddharitvā puna adhiṭṭhātabbāni. Adhiṭṭhitena pana saddhiṃ mahantatarameva dutiyapaṭṭaṃ vā khaṇḍaṃ vā saṃsibbantena puna adhiṭṭhātabbameva. Same vā khuddake vā adhiṭṭhānakiccaṃ natthi.
තිචීවරං පන පරික්ඛාරචොළං අධිට්ඨාතුං වට්ටති න වට්ටතීති? මහාපදුමත්ථෙරො කිරාහ – ‘‘තිචීවරං තිචීවරමෙව අධිට්ඨාතබ්බං. සචෙ පරික්ඛාරචොළාධිට්ඨානං ලභෙය්ය උදොසිතසික්ඛාපදෙ පරිහාරො නිරත්ථකො භවෙය්යා’’ති. එවං වුත්තෙ කිර අවසෙසා භික්ඛූ ආහංසු – ‘‘පරික්ඛාරචොළම්පි භගවතාව අධිට්ඨාතබ්බන්ති වුත්තං, තස්මා වට්ටතී’’ති. මහාපච්චරියම්පි වුත්තං ‘‘පරික්ඛාරචොළං නාම පාටෙක්කං නිධානමුඛමෙතන්ති තිචීවරං පරික්ඛාරචොළන්ති අධිට්ඨහිත්වා පරිභුඤ්ජිතුං වට්ටති. උදොසිතසික්ඛාපදෙ පන තිචීවරං අධිට්ඨහිත්වා පරිහරන්තස්ස පරිහාරො වුත්තො’’ති. උභතොවිභඞ්ගභාණකො පුණ්ණවාලිකවාසී මහාතිස්සත්ථෙරොපි කිර ආහ – ‘‘මයං පුබ්බෙ මහාථෙරානං අස්සුම්හ, අරඤ්ඤවාසිනො භික්ඛූ රුක්ඛසුසිරාදීසු චීවරං ඨපෙත්වා පධානං පදහනත්ථාය ගච්ඡන්ති. සාමන්තවිහාරෙ ධම්මසවනත්ථාය ගතානඤ්ච නෙසං සූරියෙ උට්ඨිතෙ සාමණෙරා වා දහරභික්ඛූ වා පත්තචීවරං ගහෙත්වා ගච්ඡන්ති, තස්මා සුඛපරිභොගත්ථං තිචීවරං පරික්ඛාරචොළන්ති අධිට්ඨාතුං වට්ටතී’’ති. මහාපච්චරියම්පි වුත්තං පුබ්බෙ ආරඤ්ඤිකා භික්ඛූ අබද්ධසීමායං දුප්පරිහාරන්ති තිචීවරං පරික්ඛාරචොළමෙව අධිට්ඨහිත්වා පරිභුඤ්ජිංසූ’’ති.
Ticīvaraṃ pana parikkhāracoḷaṃ adhiṭṭhātuṃ vaṭṭati na vaṭṭatīti? Mahāpadumatthero kirāha – ‘‘ticīvaraṃ ticīvarameva adhiṭṭhātabbaṃ. Sace parikkhāracoḷādhiṭṭhānaṃ labheyya udositasikkhāpade parihāro niratthako bhaveyyā’’ti. Evaṃ vutte kira avasesā bhikkhū āhaṃsu – ‘‘parikkhāracoḷampi bhagavatāva adhiṭṭhātabbanti vuttaṃ, tasmā vaṭṭatī’’ti. Mahāpaccariyampi vuttaṃ ‘‘parikkhāracoḷaṃ nāma pāṭekkaṃ nidhānamukhametanti ticīvaraṃ parikkhāracoḷanti adhiṭṭhahitvā paribhuñjituṃ vaṭṭati. Udositasikkhāpade pana ticīvaraṃ adhiṭṭhahitvā pariharantassa parihāro vutto’’ti. Ubhatovibhaṅgabhāṇako puṇṇavālikavāsī mahātissattheropi kira āha – ‘‘mayaṃ pubbe mahātherānaṃ assumha, araññavāsino bhikkhū rukkhasusirādīsu cīvaraṃ ṭhapetvā padhānaṃ padahanatthāya gacchanti. Sāmantavihāre dhammasavanatthāya gatānañca nesaṃ sūriye uṭṭhite sāmaṇerā vā daharabhikkhū vā pattacīvaraṃ gahetvā gacchanti, tasmā sukhaparibhogatthaṃ ticīvaraṃ parikkhāracoḷanti adhiṭṭhātuṃ vaṭṭatī’’ti. Mahāpaccariyampi vuttaṃ pubbe āraññikā bhikkhū abaddhasīmāyaṃ dupparihāranti ticīvaraṃ parikkhāracoḷameva adhiṭṭhahitvā paribhuñjiṃsū’’ti.
‘‘වස්සිකසාටිකා’’ අනතිරිත්තප්පමාණා නාමං ගහෙත්වා වුත්තනයෙනෙව චත්තාරො වස්සිකෙ මාසෙ අධිට්ඨාතබ්බා, තතො පරං පච්චුද්ධරිත්වා විකප්පෙතබ්බා. වණ්ණභෙදමත්තරත්තාපි චෙසා වට්ටති. ද්වෙ පන න වට්ටන්ති. ‘‘නිසීදනං’’ වුත්තනයෙන අධිට්ඨාතබ්බමෙව, තඤ්ච ඛො පමාණයුත්තං එකමෙව, ද්වෙ න වට්ටන්ති. ‘‘පච්චත්ථරණ’’ම්පි අධිට්ඨාතබ්බමෙව, තං පන මහන්තම්පි වට්ටති, එකම්පි වට්ටති, බහූනිපි වට්ටන්ති. නීලම්පි පීතකම්පි සදසම්පි පුප්ඵදසම්පීති සබ්බප්පකාරං වට්ටති. සකිං අධිට්ඨිතං අධිට්ඨිතමෙව හොති. ‘‘කණ්ඩුප්පටිච්ඡාදි’’ යාව ආබාධො අත්ථි, තාව පමාණිකා අධිට්ඨාතබ්බා. ආබාධෙ වූපසන්තෙ පච්චුද්ධරිත්වා විකප්පෙතබ්බා, එකාව වට්ටති . ‘‘මුඛපුඤ්ඡනචොළං’’ අධිට්ඨාතබ්බමෙව, යාව එකං ධොවියති, තාව අඤ්ඤං පරිභොගත්ථාය ඉච්ඡිතබ්බන්ති ද්වෙ වට්ටන්ති. අපරෙ පන ථෙරා ‘‘නිධානමුඛමෙතං බහූනිපි වට්ටන්තී’’ති වදන්ති. පරික්ඛාරචොළෙ ගණනා නත්ථි, යත්තකං ඉච්ඡති තත්තකං අධිට්ඨාතබ්බමෙව. ථවිකාපි පරිස්සාවනම්පි විකප්පනුපගං පච්ඡිමචීවරප්පමාණං ‘‘පරික්ඛාරචොළක’’න්ති අධිට්ඨාතබ්බමෙව. බහූනි එකතො කත්වා ‘‘ඉමානි චීවරානි පරික්ඛාරචොළානි අධිට්ඨාමී’’ති අධිට්ඨාතුම්පි වට්ටතියෙව. භෙසජ්ජනවකම්මමාතාපිතුආදීනං අත්ථාය ඨපෙන්තෙනපි අධිට්ඨාතබ්බමෙව. මහාපච්චරියං පන ‘‘අනාපත්තී’’ති වුත්තං. මඤ්චභිසි පීඨකභිසි බිම්බොහනං පාවාරො කොජවොති එතෙසු පන සෙනාසනපරික්ඛාරත්ථාය දින්නපච්චත්ථරණෙ ච අධිට්ඨානකිච්චං නත්ථියෙව.
‘‘Vassikasāṭikā’’ anatirittappamāṇā nāmaṃ gahetvā vuttanayeneva cattāro vassike māse adhiṭṭhātabbā, tato paraṃ paccuddharitvā vikappetabbā. Vaṇṇabhedamattarattāpi cesā vaṭṭati. Dve pana na vaṭṭanti. ‘‘Nisīdanaṃ’’ vuttanayena adhiṭṭhātabbameva, tañca kho pamāṇayuttaṃ ekameva, dve na vaṭṭanti. ‘‘Paccattharaṇa’’mpi adhiṭṭhātabbameva, taṃ pana mahantampi vaṭṭati, ekampi vaṭṭati, bahūnipi vaṭṭanti. Nīlampi pītakampi sadasampi pupphadasampīti sabbappakāraṃ vaṭṭati. Sakiṃ adhiṭṭhitaṃ adhiṭṭhitameva hoti. ‘‘Kaṇḍuppaṭicchādi’’ yāva ābādho atthi, tāva pamāṇikā adhiṭṭhātabbā. Ābādhe vūpasante paccuddharitvā vikappetabbā, ekāva vaṭṭati . ‘‘Mukhapuñchanacoḷaṃ’’ adhiṭṭhātabbameva, yāva ekaṃ dhoviyati, tāva aññaṃ paribhogatthāya icchitabbanti dve vaṭṭanti. Apare pana therā ‘‘nidhānamukhametaṃ bahūnipi vaṭṭantī’’ti vadanti. Parikkhāracoḷe gaṇanā natthi, yattakaṃ icchati tattakaṃ adhiṭṭhātabbameva. Thavikāpi parissāvanampi vikappanupagaṃ pacchimacīvarappamāṇaṃ ‘‘parikkhāracoḷaka’’nti adhiṭṭhātabbameva. Bahūni ekato katvā ‘‘imāni cīvarāni parikkhāracoḷāni adhiṭṭhāmī’’ti adhiṭṭhātumpi vaṭṭatiyeva. Bhesajjanavakammamātāpituādīnaṃ atthāya ṭhapentenapi adhiṭṭhātabbameva. Mahāpaccariyaṃ pana ‘‘anāpattī’’ti vuttaṃ. Mañcabhisi pīṭhakabhisi bimbohanaṃ pāvāro kojavoti etesu pana senāsanaparikkhāratthāya dinnapaccattharaṇe ca adhiṭṭhānakiccaṃ natthiyeva.
අධිට්ඨිතචීවරං පන පරිභුඤ්ජතො කථං අධිට්ඨානං විජහතීති? අඤ්ඤස්ස දානෙන, අච්ඡින්දිත්වා ගහණෙන, විස්සාසග්ගාහෙන, හීනායාවත්තනෙන, සික්ඛාපච්චක්ඛානෙන , කාලංකිරියාය, ලිඞ්ගපරිවත්තනෙන, පච්චුද්ධරණෙන, ඡිද්දභාවෙනාති ඉමෙහි නවහි කාරණෙහි විජහති. තත්ථ පුරිමෙහි අට්ඨහි සබ්බචීවරානි අධිට්ඨානං විජහන්ති, ඡිද්දභාවෙන පන තිචීවරස්සෙව සබ්බඅට්ඨකථාසු අධිට්ඨානවිජහනං වුත්තං, තඤ්ච නඛපිට්ඨිප්පමාණෙන ඡිද්දෙන. තත්ථ නඛපිට්ඨිප්පමාණං කනිට්ඨඞ්ගුලිනඛවසෙන වෙදිතබ්බං, ඡිද්දඤ්ච විනිබ්බිද්ධඡිද්දමෙව. ඡිද්දස්ස හි අබ්භන්තරෙ එකතන්තු චෙපි අච්ඡින්නො හොති, රක්ඛති. තත්ථ සඞ්ඝාටියා ච උත්තරාසඞ්ගස්ස ච දීඝන්තතො විදත්ථිප්පමාණස්ස තිරියන්තතො අට්ඨඞ්ගුලප්පමාණස්ස පදෙසස්ස ඔරතො ඡිද්දං අධිට්ඨානං භින්දති, පරතො න භින්දති. අන්තරවාසකස්ස පන දීඝන්තතො විදත්ථිප්පමාණස්සෙව තිරියන්තතො චතුරඞ්ගුලප්පමාණස්ස පදෙසස්ස ඔරතො ඡිද්දං අධිට්ඨානං භින්දති, පරතො න භින්දති. තස්මා ජාතෙ ඡිද්දෙ තං චීවරං අතිරෙකචීවරට්ඨානෙ තිට්ඨති, සූචිකම්මං කත්වා පුන අධිට්ඨාතබ්බං. මහාසුමත්ථෙරො පනාහ – ‘‘පමාණචීවරස්ස යත්ථ කත්ථචි ඡිද්දං අධිට්ඨානං භින්දති, මහන්තස්ස පන පමාණතො බහි ඡිද්දං අධිට්ඨානං න භින්දති, අන්තොජාතං භින්දතී’’ති. කරවීකතිස්සත්ථෙරො ආහ – ‘‘ඛුද්දකං මහන්තං න පමාණං, ද්වෙ චීවරානි පාරුපන්තස්ස වාමහත්ථෙ සඞ්ඝරිත්වා ඨපිතට්ඨානෙ ඡිද්දං අධිට්ඨානං න භින්දති, ඔරභාගෙ භින්දති. අන්තරවාසකස්සපි ඔවට්ටිකං කරොන්තෙන සඞ්ඝරිතට්ඨානෙ ඡිද්දං න භින්දති, තතො ඔරං භින්දතී’’ති. අන්ධකට්ඨකථායං පන තිචීවරෙ මහාසුමත්ථෙරවාදං පමාණං කත්වා උත්තරිම්පි ඉදං වුත්තං ‘‘පච්ඡිමප්පමාණං අධිට්ඨානං රක්ඛතී’’ති. පරික්ඛාරචොළෙ දීඝසො අට්ඨඞ්ගුලෙ සුගතඞ්ගුලෙන තිරියං චතුරඞ්ගුලෙ යත්ථ කත්ථචි ඡිද්දං අධිට්ඨානං විජහති. මහන්තෙ චොළෙ තතො පරෙන ඡිද්දං අධිට්ඨානං න විජහති. එස නයො සබ්බෙසු අධිට්ඨාතබ්බකෙසු චීවරෙසූ’’ති.
Adhiṭṭhitacīvaraṃ pana paribhuñjato kathaṃ adhiṭṭhānaṃ vijahatīti? Aññassa dānena, acchinditvā gahaṇena, vissāsaggāhena, hīnāyāvattanena, sikkhāpaccakkhānena , kālaṃkiriyāya, liṅgaparivattanena, paccuddharaṇena, chiddabhāvenāti imehi navahi kāraṇehi vijahati. Tattha purimehi aṭṭhahi sabbacīvarāni adhiṭṭhānaṃ vijahanti, chiddabhāvena pana ticīvarasseva sabbaaṭṭhakathāsu adhiṭṭhānavijahanaṃ vuttaṃ, tañca nakhapiṭṭhippamāṇena chiddena. Tattha nakhapiṭṭhippamāṇaṃ kaniṭṭhaṅgulinakhavasena veditabbaṃ, chiddañca vinibbiddhachiddameva. Chiddassa hi abbhantare ekatantu cepi acchinno hoti, rakkhati. Tattha saṅghāṭiyā ca uttarāsaṅgassa ca dīghantato vidatthippamāṇassa tiriyantato aṭṭhaṅgulappamāṇassa padesassa orato chiddaṃ adhiṭṭhānaṃ bhindati, parato na bhindati. Antaravāsakassa pana dīghantato vidatthippamāṇasseva tiriyantato caturaṅgulappamāṇassa padesassa orato chiddaṃ adhiṭṭhānaṃ bhindati, parato na bhindati. Tasmā jāte chidde taṃ cīvaraṃ atirekacīvaraṭṭhāne tiṭṭhati, sūcikammaṃ katvā puna adhiṭṭhātabbaṃ. Mahāsumatthero panāha – ‘‘pamāṇacīvarassa yattha katthaci chiddaṃ adhiṭṭhānaṃ bhindati, mahantassa pana pamāṇato bahi chiddaṃ adhiṭṭhānaṃ na bhindati, antojātaṃ bhindatī’’ti. Karavīkatissatthero āha – ‘‘khuddakaṃ mahantaṃ na pamāṇaṃ, dve cīvarāni pārupantassa vāmahatthe saṅgharitvā ṭhapitaṭṭhāne chiddaṃ adhiṭṭhānaṃ na bhindati, orabhāge bhindati. Antaravāsakassapi ovaṭṭikaṃ karontena saṅgharitaṭṭhāne chiddaṃ na bhindati, tato oraṃ bhindatī’’ti. Andhakaṭṭhakathāyaṃ pana ticīvare mahāsumattheravādaṃ pamāṇaṃ katvā uttarimpi idaṃ vuttaṃ ‘‘pacchimappamāṇaṃ adhiṭṭhānaṃ rakkhatī’’ti. Parikkhāracoḷe dīghaso aṭṭhaṅgule sugataṅgulena tiriyaṃ caturaṅgule yattha katthaci chiddaṃ adhiṭṭhānaṃ vijahati. Mahante coḷe tato parena chiddaṃ adhiṭṭhānaṃ na vijahati. Esa nayo sabbesu adhiṭṭhātabbakesu cīvaresū’’ti.
තත්ථ යස්මා සබ්බෙසම්පි අධිට්ඨාතබ්බකචීවරානං විකප්පනුපගපච්ඡිමප්පමාණතො අඤ්ඤං පච්ඡිමප්පමාණං නාම නත්ථි, යඤ්හි නිසීදන-කණ්ඩුප්පටිච්ඡාදි-වස්සිකසාටිකානං පමාණං වුත්තං, තං උක්කට්ඨං, තතො උත්තරි පටිසිද්ධත්තා න පච්ඡිමං තතො හෙට්ඨා අප්පටිසිද්ධත්තා. තිචීවරස්සාපි සුගතචීවරප්පමාණතො ඌනකත්තං උක්කට්ඨප්පමාණමෙව. පච්ඡිමං පන විසුං සුත්තෙ වුත්තං නත්ථි. මුඛපුඤ්ඡනපච්චත්ථරණපරික්ඛාරචොළානං උක්කට්ඨපරිච්ඡෙදො නත්ථියෙව. විකප්පනුපගපච්ඡිමෙන පන පච්ඡිමපරිච්ඡෙදො වුත්තො. තස්මා යං තාව අන්ධකට්ඨකථායං ‘‘පච්ඡිමප්පමාණං අධිට්ඨානං රක්ඛතී’’ති වත්වා තත්ථ පරික්ඛාරචොළස්සෙව සුගතඞ්ගුලෙන අට්ඨඞ්ගුලචතුරඞ්ගුලපච්ඡිමප්පමාණං දස්සෙත්වා ඉතරෙසං තිචීවරාදීනං මුට්ඨිපඤ්චකාදිපභෙදං පච්ඡිමප්පමාණං සන්ධාය ‘‘එස නයො සබ්බෙසු අධිට්ඨාතබ්බකෙසුචීවරෙසූ’’ති වුත්තං, තං න සමෙති.
Tattha yasmā sabbesampi adhiṭṭhātabbakacīvarānaṃ vikappanupagapacchimappamāṇato aññaṃ pacchimappamāṇaṃ nāma natthi, yañhi nisīdana-kaṇḍuppaṭicchādi-vassikasāṭikānaṃ pamāṇaṃ vuttaṃ, taṃ ukkaṭṭhaṃ, tato uttari paṭisiddhattā na pacchimaṃ tato heṭṭhā appaṭisiddhattā. Ticīvarassāpi sugatacīvarappamāṇato ūnakattaṃ ukkaṭṭhappamāṇameva. Pacchimaṃ pana visuṃ sutte vuttaṃ natthi. Mukhapuñchanapaccattharaṇaparikkhāracoḷānaṃ ukkaṭṭhaparicchedo natthiyeva. Vikappanupagapacchimena pana pacchimaparicchedo vutto. Tasmā yaṃ tāva andhakaṭṭhakathāyaṃ ‘‘pacchimappamāṇaṃ adhiṭṭhānaṃ rakkhatī’’ti vatvā tattha parikkhāracoḷasseva sugataṅgulena aṭṭhaṅgulacaturaṅgulapacchimappamāṇaṃ dassetvā itaresaṃ ticīvarādīnaṃ muṭṭhipañcakādipabhedaṃ pacchimappamāṇaṃ sandhāya ‘‘esa nayo sabbesu adhiṭṭhātabbakesucīvaresū’’ti vuttaṃ, taṃ na sameti.
කරවීකතිස්සත්ථෙරවාදෙපි දීඝන්තතොයෙව ඡිද්දං දස්සිතං, තිරියන්තතො න දස්සිතං, තස්මා සො අපරිච්ඡින්නො. මහාසුමත්ථෙරවාදෙ ‘‘පමාණචීවරස්ස යත්ථ කත්ථචි ඡිද්දං අධිට්ඨානං භින්දති, මහන්තස්ස පන පමාණතො බහි ඡිද්දං අධිට්ඨානං න භින්දතී’’ති වුත්තං. ඉදං පන න වුත්තං – ‘‘ඉදං නාම පමාණචීවරං ඉතො උත්තරි මහන්තං චීවර’’න්ති. අපිචෙත්ථ තිචීවරාදීනං මුට්ඨිපඤ්චකාදිභෙදං පච්ඡිමප්පමාණන්ති අධිප්පෙතං. තත්ථ යදි පච්ඡිමප්පමාණතො බහි ඡිද්දං අධිට්ඨානං න භින්දෙය්ය, උක්කට්ඨපත්තස්සාපි මජ්ඣිමපත්තස්ස වා ඔමකප්පමාණතො බහි ඡිද්දං අධිට්ඨානං න භින්දෙය්ය, න ච න භින්දති. තස්මා අයම්පි වාදො අපරිච්ඡින්නො.
Karavīkatissattheravādepi dīghantatoyeva chiddaṃ dassitaṃ, tiriyantato na dassitaṃ, tasmā so aparicchinno. Mahāsumattheravāde ‘‘pamāṇacīvarassa yattha katthaci chiddaṃ adhiṭṭhānaṃ bhindati, mahantassa pana pamāṇato bahi chiddaṃ adhiṭṭhānaṃ na bhindatī’’ti vuttaṃ. Idaṃ pana na vuttaṃ – ‘‘idaṃ nāma pamāṇacīvaraṃ ito uttari mahantaṃ cīvara’’nti. Apicettha ticīvarādīnaṃ muṭṭhipañcakādibhedaṃ pacchimappamāṇanti adhippetaṃ. Tattha yadi pacchimappamāṇato bahi chiddaṃ adhiṭṭhānaṃ na bhindeyya, ukkaṭṭhapattassāpi majjhimapattassa vā omakappamāṇato bahi chiddaṃ adhiṭṭhānaṃ na bhindeyya, na ca na bhindati. Tasmā ayampi vādo aparicchinno.
යො පනායං සබ්බපඨමො අට්ඨකථාවාදො, අයමෙවෙත්ථ පමාණං. කස්මා? පරිච්ඡෙදසබ්භාවතො. තිචීවරස්ස හි පච්ඡිමප්පමාණඤ්ච ඡිද්දප්පමාණඤ්ච ඡිද්දුප්පත්තිදෙසප්පමාණඤ්ච සබ්බඅට්ඨකථාසුයෙව පරිච්ඡින්දිත්වා වුත්තං, තස්මා ස්වෙව වාදො පමාණං. අද්ධා හි සො භගවතො අධිප්පායං අනුගන්ත්වා වුත්තො. ඉතරෙසු පන නෙව පරිච්ඡෙදො අත්ථි, න පුබ්බාපරං සමෙතීති.
Yo panāyaṃ sabbapaṭhamo aṭṭhakathāvādo, ayamevettha pamāṇaṃ. Kasmā? Paricchedasabbhāvato. Ticīvarassa hi pacchimappamāṇañca chiddappamāṇañca chidduppattidesappamāṇañca sabbaaṭṭhakathāsuyeva paricchinditvā vuttaṃ, tasmā sveva vādo pamāṇaṃ. Addhā hi so bhagavato adhippāyaṃ anugantvā vutto. Itaresu pana neva paricchedo atthi, na pubbāparaṃ sametīti.
යො පන දුබ්බලට්ඨානෙ පඨමං අග්ගළං දත්වා පච්ඡා දුබ්බලට්ඨානං ඡින්දිත්වා අපනෙති, අධිට්ඨානං න භිජ්ජති. මණ්ඩලපරිවත්තනෙපි එසෙව නයො. දුපට්ටස්ස එකස්මිං පටලෙ ඡිද්දෙ වා ජාතෙ ගළිතෙ වා අධිට්ඨානං න භිජ්ජති, ඛුද්දකං චීවරං මහන්තං කරොති, මහන්තං වා ඛුද්දකං කරොති, අධිට්ඨානං න භිජ්ජති. උභො කොටියො මජ්ඣෙ කරොන්තො සචෙ පඨමං ඡින්දිත්වා පච්ඡා ඝටෙති, අධිට්ඨානං භිජ්ජති. අථ ඝටෙත්වා ඡින්දති, න භිජ්ජති, රජකෙහි ධොවාපෙත්වා සෙතං කාරාපෙන්තස්සාපි අධිට්ඨානං අධිට්ඨානමෙවාති . අයං තාව ‘‘අන්තොදසාහං අධිට්ඨෙති විකප්පෙතී’’ති එත්ථ අධිට්ඨානෙ විනිච්ඡයො.
Yo pana dubbalaṭṭhāne paṭhamaṃ aggaḷaṃ datvā pacchā dubbalaṭṭhānaṃ chinditvā apaneti, adhiṭṭhānaṃ na bhijjati. Maṇḍalaparivattanepi eseva nayo. Dupaṭṭassa ekasmiṃ paṭale chidde vā jāte gaḷite vā adhiṭṭhānaṃ na bhijjati, khuddakaṃ cīvaraṃ mahantaṃ karoti, mahantaṃ vā khuddakaṃ karoti, adhiṭṭhānaṃ na bhijjati. Ubho koṭiyo majjhe karonto sace paṭhamaṃ chinditvā pacchā ghaṭeti, adhiṭṭhānaṃ bhijjati. Atha ghaṭetvā chindati, na bhijjati, rajakehi dhovāpetvā setaṃ kārāpentassāpi adhiṭṭhānaṃ adhiṭṭhānamevāti . Ayaṃ tāva ‘‘antodasāhaṃ adhiṭṭheti vikappetī’’ti ettha adhiṭṭhāne vinicchayo.
විකප්පනෙ පන ද්වෙ විකප්පනා – සම්මුඛාවිකප්පනා ච පරම්මුඛාවිකප්පනා ච. කථං සම්මුඛාවිකප්පනා හොතීති? චීවරානං එකබහුභාවං සන්නිහිතාසන්නිහිතභාවඤ්ච ඤත්වා ‘‘‘ඉමං චීවර’න්ති වා ‘ඉමානි චීවරානී’ති වා ‘එතං චීවර’න්ති වා ‘එතානි චීවරානී’’’ති වා ‘‘තුය්හං විකප්පෙමී’’ති වත්තබ්බං, අයමෙකා සම්මුඛාවිකප්පනා. එත්තාවතා නිධෙතුං වට්ටති, පරිභුඤ්ජිතුං පන විස්සජ්ජෙතුං වා අධිට්ඨාතුං වා න වට්ටති. ‘‘මය්හං සන්තකං, මය්හං සන්තකානි පරිභුඤ්ජ වා විස්සජ්ජෙහි වා යථාපච්චයං වා කරොහී’’ති එවං පන වුත්තෙ පච්චුද්ධාරො නාම හොති. තතොපභුති පරිභොගාදයොපි වට්ටන්ති.
Vikappane pana dve vikappanā – sammukhāvikappanā ca parammukhāvikappanā ca. Kathaṃ sammukhāvikappanā hotīti? Cīvarānaṃ ekabahubhāvaṃ sannihitāsannihitabhāvañca ñatvā ‘‘‘imaṃ cīvara’nti vā ‘imāni cīvarānī’ti vā ‘etaṃ cīvara’nti vā ‘etāni cīvarānī’’’ti vā ‘‘tuyhaṃ vikappemī’’ti vattabbaṃ, ayamekā sammukhāvikappanā. Ettāvatā nidhetuṃ vaṭṭati, paribhuñjituṃ pana vissajjetuṃ vā adhiṭṭhātuṃ vā na vaṭṭati. ‘‘Mayhaṃ santakaṃ, mayhaṃ santakāni paribhuñja vā vissajjehi vā yathāpaccayaṃ vā karohī’’ti evaṃ pana vutte paccuddhāro nāma hoti. Tatopabhuti paribhogādayopi vaṭṭanti.
අපරොපි නයො – තථෙව චීවරානං එකබහුභාවං සන්නිහිතාසන්නිහිතභාවඤ්ච ඤත්වා තස්සෙව භික්ඛුනො සන්තිකෙ ‘‘‘ඉමං චීවර’න්ති වා ‘ඉමානි චීවරානී’ති වා ‘එතං චීවර’න්ති වා ‘එතානි චීවරානී’’’ති වා වත්වා පඤ්චසු සහධම්මිකෙසු අඤ්ඤතරස්ස අත්තනා අභිරුචිතස්ස යස්ස කස්සචි නාමං ගහෙත්වා ‘‘‘තිස්සස්ස භික්ඛුනො විකප්පෙමී’ති වා ‘තිස්සාය භික්ඛුනියා, සික්ඛමානාය, තිස්සස්ස සාමණෙරස්ස, තිස්සාය සාමණෙරියා විකප්පෙමී’’’ති වා වත්තබ්බං, අයං අපරාපි සම්මුඛාවිකප්පනා. එත්තාවතා නිධෙතුං වට්ටති, පරිභොගාදීසු පන එකම්පි න වට්ටති. තෙන පන භික්ඛුනා ‘‘තිස්සස්ස භික්ඛුනො සන්තකං…පෙ.… තිස්සාය සාමණෙරියා සන්තකං පරිභුඤ්ජ වා විස්සජ්ජෙහි වා යථාපච්චයං වා කරොහී’’ති වුත්තෙ පච්චුද්ධාරො නාම හොති. තතොපභුති පරිභොගාදයොපි වට්ටන්ති.
Aparopi nayo – tatheva cīvarānaṃ ekabahubhāvaṃ sannihitāsannihitabhāvañca ñatvā tasseva bhikkhuno santike ‘‘‘imaṃ cīvara’nti vā ‘imāni cīvarānī’ti vā ‘etaṃ cīvara’nti vā ‘etāni cīvarānī’’’ti vā vatvā pañcasu sahadhammikesu aññatarassa attanā abhirucitassa yassa kassaci nāmaṃ gahetvā ‘‘‘tissassa bhikkhuno vikappemī’ti vā ‘tissāya bhikkhuniyā, sikkhamānāya, tissassa sāmaṇerassa, tissāya sāmaṇeriyā vikappemī’’’ti vā vattabbaṃ, ayaṃ aparāpi sammukhāvikappanā. Ettāvatā nidhetuṃ vaṭṭati, paribhogādīsu pana ekampi na vaṭṭati. Tena pana bhikkhunā ‘‘tissassa bhikkhuno santakaṃ…pe… tissāya sāmaṇeriyā santakaṃ paribhuñja vā vissajjehi vā yathāpaccayaṃ vā karohī’’ti vutte paccuddhāro nāma hoti. Tatopabhuti paribhogādayopi vaṭṭanti.
කථං පරම්මුඛාවිකප්පනා හොතීති? චීවරානං තථෙව එකබහුභාවං සන්නිහිතාසන්නිහිතභාවඤ්ච ඤත්වා ‘‘‘ඉමං චීවර’න්ති වා ‘ඉමානි චීවරානී’ති වා ‘එතං චීවර’න්ති වා ‘එතානි චීවරානී’’’ති වා වත්වා ‘‘තුය්හං විකප්පනත්ථාය දම්මී’’ති වත්තබ්බං. තෙන වත්තබ්බො – ‘‘කො තෙ මිත්තො වා සන්දිට්ඨො වා’’ති? තතො ඉතරෙන පුරිමනයෙනෙව ‘‘තිස්සො භික්ඛූති වා…පෙ.… තිස්සා සාමණෙරී’’ති වා වත්තබ්බං. පුන තෙන භික්ඛුනා ‘‘අහං තිස්සස්ස භික්ඛුනො දම්මීති වා…පෙ.… තිස්සාය සාමණෙරියා දම්මී’’ති වා වත්තබ්බං, අයං පරම්මුඛාවිකප්පනා. එත්තාවතා නිධෙතුං වට්ටති, පරිභොගාදීසු පන එකම්පි න වට්ටති. තෙන පන භික්ඛුනා දුතියසම්මුඛාවිකප්පනායං වුත්තනයෙනෙව ‘‘ඉත්ථන්නාමස්ස සන්තකං පරිභුඤ්ජ වා විස්සජ්ජෙහි වා යථාපච්චයං වා කරොහී’’ති වුත්තෙ පච්චුද්ධාරො නාම හොති. තතොපභුති පරිභොගාදයොපි වට්ටන්ති.
Kathaṃ parammukhāvikappanā hotīti? Cīvarānaṃ tatheva ekabahubhāvaṃ sannihitāsannihitabhāvañca ñatvā ‘‘‘imaṃ cīvara’nti vā ‘imāni cīvarānī’ti vā ‘etaṃ cīvara’nti vā ‘etāni cīvarānī’’’ti vā vatvā ‘‘tuyhaṃ vikappanatthāya dammī’’ti vattabbaṃ. Tena vattabbo – ‘‘ko te mitto vā sandiṭṭho vā’’ti? Tato itarena purimanayeneva ‘‘tisso bhikkhūti vā…pe… tissā sāmaṇerī’’ti vā vattabbaṃ. Puna tena bhikkhunā ‘‘ahaṃ tissassa bhikkhuno dammīti vā…pe… tissāya sāmaṇeriyā dammī’’ti vā vattabbaṃ, ayaṃ parammukhāvikappanā. Ettāvatā nidhetuṃ vaṭṭati, paribhogādīsu pana ekampi na vaṭṭati. Tena pana bhikkhunā dutiyasammukhāvikappanāyaṃ vuttanayeneva ‘‘itthannāmassa santakaṃ paribhuñja vā vissajjehi vā yathāpaccayaṃ vā karohī’’ti vutte paccuddhāro nāma hoti. Tatopabhuti paribhogādayopi vaṭṭanti.
ද්වින්නං විකප්පනානං කිං නානාකරණං? සම්මුඛාවිකප්පනායං සයං විකප්පෙත්වා පරෙන පච්චුද්ධරාපෙති . පරම්මුඛාවිකප්පනාය පරෙනෙව විකප්පාපෙත්වා පරෙනෙව පච්චුද්ධරාපෙති, ඉදමෙත්ථ නානාකරණං. සචෙ පන යස්ස විකප්පෙති, සො පඤ්ඤත්තිකොවිදො න හොති, න ජානාති පච්චුද්ධරිතුං, තං චීවරං ගහෙත්වා අඤ්ඤස්ස බ්යත්තස්ස සන්තිකං ගන්ත්වා පුන විකප්පෙත්වා පච්චුද්ධරාපෙතබ්බං. විකප්පිතවිකප්පනා නාමෙසා වට්ටති. අයං ‘‘විකප්පෙතී’’ති ඉමස්මිං පදෙ විනිච්ඡයො.
Dvinnaṃ vikappanānaṃ kiṃ nānākaraṇaṃ? Sammukhāvikappanāyaṃ sayaṃ vikappetvā parena paccuddharāpeti . Parammukhāvikappanāya pareneva vikappāpetvā pareneva paccuddharāpeti, idamettha nānākaraṇaṃ. Sace pana yassa vikappeti, so paññattikovido na hoti, na jānāti paccuddharituṃ, taṃ cīvaraṃ gahetvā aññassa byattassa santikaṃ gantvā puna vikappetvā paccuddharāpetabbaṃ. Vikappitavikappanā nāmesā vaṭṭati. Ayaṃ ‘‘vikappetī’’ti imasmiṃ pade vinicchayo.
‘‘අනුජානාමි, භික්ඛවෙ, තිචීවරං අධිට්ඨාතුං න විකප්පෙතු’’න්තිආදිවචනතො ච ඉදං ‘‘විකප්පෙතී’’ති අවිසෙසෙන වුත්තවචනං විරුද්ධං විය දිස්සති, න ච විරුද්ධං තථාගතා භාසන්ති. තස්මා එවමස්ස අත්ථො වෙදිතබ්බො, තිචීවරං තිචීවරසඞ්ඛෙපෙනෙව පරිහරතො අධිට්ඨාතුමෙව අනුජානාමි, න විකප්පෙතුං. වස්සිකසාටිකං පන චාතුමාසතො පරං විකප්පෙතුමෙව න අධිට්ඨාතුං. එවඤ්ච සති යො තිචීවරෙ එකෙන චීවරෙන විප්පවසිතුකාමො හොති, තස්ස තිචීවරාධිට්ඨානං පච්චුද්ධරිත්වා විප්පවාසසුඛත්ථං විකප්පනාය ඔකාසො දින්නො හොති. දසාහාතික්කමෙ ච අනාපත්තීති එතෙනුපායෙන සබ්බත්ථ විකප්පනාය අප්පටිසිද්ධභාවො වෙදිතබ්බො.
‘‘Anujānāmi, bhikkhave, ticīvaraṃ adhiṭṭhātuṃ na vikappetu’’ntiādivacanato ca idaṃ ‘‘vikappetī’’ti avisesena vuttavacanaṃ viruddhaṃ viya dissati, na ca viruddhaṃ tathāgatā bhāsanti. Tasmā evamassa attho veditabbo, ticīvaraṃ ticīvarasaṅkhepeneva pariharato adhiṭṭhātumeva anujānāmi, na vikappetuṃ. Vassikasāṭikaṃ pana cātumāsato paraṃ vikappetumeva na adhiṭṭhātuṃ. Evañca sati yo ticīvare ekena cīvarena vippavasitukāmo hoti, tassa ticīvarādhiṭṭhānaṃ paccuddharitvā vippavāsasukhatthaṃ vikappanāya okāso dinno hoti. Dasāhātikkame ca anāpattīti etenupāyena sabbattha vikappanāya appaṭisiddhabhāvo veditabbo.
විස්සජ්ජෙතීති අඤ්ඤස්ස දෙති. කථං පන දින්නං හොති, කථං ගහිතං? ‘‘ඉමං තුය්හං දෙමි දදාමි දජ්ජාමි ඔණොජෙමි පරිච්චජාමි නිස්සජ්ජාමි විස්සජ්ජාමීති වා ‘‘ඉත්ථන්නාමස්ස දෙමි…පෙ.… නිස්සජ්ජාමී’’ති වා වදති, සම්මුඛාපි පරම්මුඛාපි දින්නංයෙව හොති. ‘‘තුය්හං ගණ්හාහී’’ති වුත්තෙ ‘‘මය්හං ගණ්හාමී’’ති වදති, සුදින්නං සුග්ගහිතඤ්ච. ‘‘තව සන්තකං කරොහි, තව සන්තකං හොතු, තව සන්තකං කරිස්සසී’’ති වුත්තෙ ‘‘මම සන්තකං කරොමි, මම සන්තකං හොතු, මම සන්තකං කරිස්සාමී’’ති වදති, දුද්දින්නං දුග්ගහිතඤ්ච. නෙව දාතා දාතුං ජානාති, න ඉතරො ගහෙතුං. සචෙ පන ‘‘තව සන්තකං කරොහී’’ති වුත්තෙ ‘‘සාධු, භන්තෙ, මය්හං ගණ්හාමී’’ති ගණ්හාති, සුග්ගහිතං. සචෙ පන ‘‘එකො ගණ්හාහී’’ති වදති, ඉතරො ‘‘න ගණ්හාමී’’ති පුන සො ‘‘දින්නං මයා තුය්හං, ගණ්හාහී’’ති වදති, ඉතරොපි ‘‘න මය්හං ඉමිනා අත්ථො’’ති වදති. තතො පුරිමොපි ‘‘මයා දින්න’’න්ති දසාහං අතික්කාමෙති, පච්ඡිමොපි ‘‘මයා පටික්ඛිත්ත’’න්ති. කස්ස ආපත්තීති? න කස්සචි ආපත්ති. යස්ස පන රුච්චති, තෙන අධිට්ඨහිත්වා පරිභුඤ්ජිතබ්බං.
Vissajjetīti aññassa deti. Kathaṃ pana dinnaṃ hoti, kathaṃ gahitaṃ? ‘‘Imaṃ tuyhaṃ demi dadāmi dajjāmi oṇojemi pariccajāmi nissajjāmi vissajjāmīti vā ‘‘itthannāmassa demi…pe… nissajjāmī’’ti vā vadati, sammukhāpi parammukhāpi dinnaṃyeva hoti. ‘‘Tuyhaṃ gaṇhāhī’’ti vutte ‘‘mayhaṃ gaṇhāmī’’ti vadati, sudinnaṃ suggahitañca. ‘‘Tava santakaṃ karohi, tava santakaṃ hotu, tava santakaṃ karissasī’’ti vutte ‘‘mama santakaṃ karomi, mama santakaṃ hotu, mama santakaṃ karissāmī’’ti vadati, duddinnaṃ duggahitañca. Neva dātā dātuṃ jānāti, na itaro gahetuṃ. Sace pana ‘‘tava santakaṃ karohī’’ti vutte ‘‘sādhu, bhante, mayhaṃ gaṇhāmī’’ti gaṇhāti, suggahitaṃ. Sace pana ‘‘eko gaṇhāhī’’ti vadati, itaro ‘‘na gaṇhāmī’’ti puna so ‘‘dinnaṃ mayā tuyhaṃ, gaṇhāhī’’ti vadati, itaropi ‘‘na mayhaṃ iminā attho’’ti vadati. Tato purimopi ‘‘mayā dinna’’nti dasāhaṃ atikkāmeti, pacchimopi ‘‘mayā paṭikkhitta’’nti. Kassa āpattīti? Na kassaci āpatti. Yassa pana ruccati, tena adhiṭṭhahitvā paribhuñjitabbaṃ.
යො පන අධිට්ඨානෙ වෙමතිකො, තෙන කිං කාතබ්බං? වෙමතිකභාවං ආරොචෙත්වා සචෙ අනධිට්ඨිතං භවිස්සති, එවං මෙ කප්පියං හොතීති වත්වා වුත්තනයෙනෙව නිස්සජ්ජිතබ්බං. න හි එවං ජානාපෙත්වා විනයකම්මං කරොන්තස්ස මුසාවාදො හොති. කෙචි පන ‘‘එකෙන භික්ඛුනා විස්සාසං ගහෙත්වා පුන දින්නං වට්ටතී’’ති වදන්ති, තං න යුජ්ජති. න හි තස්සෙතං විනයකම්මං, නාපි තං එත්තකෙන අඤ්ඤං වත්ථුං හොති.
Yo pana adhiṭṭhāne vematiko, tena kiṃ kātabbaṃ? Vematikabhāvaṃ ārocetvā sace anadhiṭṭhitaṃ bhavissati, evaṃ me kappiyaṃ hotīti vatvā vuttanayeneva nissajjitabbaṃ. Na hi evaṃ jānāpetvā vinayakammaṃ karontassa musāvādo hoti. Keci pana ‘‘ekena bhikkhunā vissāsaṃ gahetvā puna dinnaṃ vaṭṭatī’’ti vadanti, taṃ na yujjati. Na hi tassetaṃ vinayakammaṃ, nāpi taṃ ettakena aññaṃ vatthuṃ hoti.
නස්සතීතිආදි උත්තානත්ථමෙව. යො න දදෙය්ය ආපත්ති දුක්කටස්සාති එත්ථ ‘‘මය්හං දින්නං ඉමිනා’’ති ඉමාය සඤ්ඤාය න දෙන්තස්ස දුක්කටං. තස්ස සන්තකභාවං පන ඤත්වා ලෙසෙන අච්ඡින්දන්තො භණ්ඩං අග්ඝාපෙත්වා කාරෙතබ්බොති.
Nassatītiādi uttānatthameva. Yo na dadeyya āpatti dukkaṭassāti ettha ‘‘mayhaṃ dinnaṃ iminā’’ti imāya saññāya na dentassa dukkaṭaṃ. Tassa santakabhāvaṃ pana ñatvā lesena acchindanto bhaṇḍaṃ agghāpetvā kāretabboti.
සමුට්ඨානාදීසු ඉදං සික්ඛාපදං කථිනසමුට්ඨානං නාම කායවාචාතො ච කායවාචාචිත්තතො ච සමුට්ඨාති, අනධිට්ඨානෙන ච අවිකප්පනෙන ච ආපජ්ජනතො අකිරියං, සඤ්ඤාය අභාවෙපි න මුච්චති, අජානන්තොපි ආපජ්ජතීති නොසඤ්ඤාවිමොක්ඛං, අචිත්තකං, පණ්ණත්තිවජ්ජං, කායකම්මං, වචීකම්මං, තිචිත්තං, තිවෙදනන්ති.
Samuṭṭhānādīsu idaṃ sikkhāpadaṃ kathinasamuṭṭhānaṃ nāma kāyavācāto ca kāyavācācittato ca samuṭṭhāti, anadhiṭṭhānena ca avikappanena ca āpajjanato akiriyaṃ, saññāya abhāvepi na muccati, ajānantopi āpajjatīti nosaññāvimokkhaṃ, acittakaṃ, paṇṇattivajjaṃ, kāyakammaṃ, vacīkammaṃ, ticittaṃ, tivedananti.
පඨමකථිනසික්ඛාපදවණ්ණනා නිට්ඨිතා.
Paṭhamakathinasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
තිපිටක (මූල) • Tipiṭaka (Mūla) / විනයපිටක • Vinayapiṭaka / මහාවිභඞ්ග • Mahāvibhaṅga / 1. පඨමකථිනසික්ඛාපදං • 1. Paṭhamakathinasikkhāpadaṃ
ටීකා • Tīkā / විනයපිටක (ටීකා) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / සාරත්ථදීපනී-ටීකා • Sāratthadīpanī-ṭīkā / 1. පඨමකථිනසික්ඛාපදවණ්ණනා • 1. Paṭhamakathinasikkhāpadavaṇṇanā
ටීකා • Tīkā / විනයපිටක (ටීකා) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / වජිරබුද්ධි-ටීකා • Vajirabuddhi-ṭīkā / 1. පඨමකථිනසික්ඛාපදවණ්ණනා • 1. Paṭhamakathinasikkhāpadavaṇṇanā
ටීකා • Tīkā / විනයපිටක (ටීකා) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / විමතිවිනොදනී-ටීකා • Vimativinodanī-ṭīkā / 1. පඨමකථිනසික්ඛාපදවණ්ණනා • 1. Paṭhamakathinasikkhāpadavaṇṇanā