Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / વਜਿਰਬੁਦ੍ਧਿ-ਟੀਕਾ • Vajirabuddhi-ṭīkā |
੪. ਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗਿਯਕਣ੍ਡੋ
4. Nissaggiyakaṇḍo
੧. ਚੀવਰવਗ੍ਗੋ
1. Cīvaravaggo
੧. ਪਠਮਕਥਿਨਸਿਕ੍ਖਾਪਦવਣ੍ਣਨਾ
1. Paṭhamakathinasikkhāpadavaṇṇanā
੪੫੯. ਸਮਿਤਾવਿਨਾਤਿ ਸਮਿਤਾ’ਨੇਨ ਕਿਲੇਸਾਤਿ ਸਮਿਤਾવੀ, ਤੇਨ ਸਮਿਤਾવਿਨਾ। ‘‘ਤੀਣਿ ਚੀવਰਾਨੀ’’ਤਿ વਤ੍ਤਬ੍ਬੇ ‘‘ਤਿਚੀવਰ’’ਨ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਸਙ੍ਖ੍ਯਾਪੁਬ੍ਬੋ ਦਿਗੁਨੇਕવਚਨਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਲਕ੍ਖਣਂ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ। ਤਂ ਪਨ ਅਧਿਟ੍ਠਿਤਸ੍ਸਪਿ ਅਨਧਿਟ੍ਠਿਤਸ੍ਸਪਿ ਨਾਮਂ ‘‘ਏਕਰਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਚੇ ਭਿਕ੍ਖੁ ਤਿਚੀવਰੇਨ વਿਪ੍ਪવਸੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿਆਦੀਸੁ ਤਿਚੀવਰਾਧਿਟ੍ਠਾਨੇਨ ਅਧਿਟ੍ਠਿਤਸ੍ਸ ਨਾਮਂ। ‘‘ਅਨੁਜਾਨਾਮਿ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਤਿਚੀવਰਂ ਅਧਿਟ੍ਠਾਤੁ’’ਨ੍ਤਿ (ਮਹਾવ॰ ੩੫੮) ਏਤ੍ਥ ਅਨਧਿਟ੍ਠਿਤਸ੍ਸ ਨਾਮਂ, ਇਧ ਤਦੁਭਯਮ੍ਪਿ ਸਮ੍ਭવਤਿ। ‘‘ਭਗવਤਾ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਤਿਚੀવਰਂ ਅਨੁਞ੍ਞਾਤਂ ਹੋਤੀ’’ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਅਧਿਟ੍ਠਿਤਮੇવ। ‘‘ਅਞ੍ਞੇਨੇવ ਤਿਚੀવਰੇਨ ਗਾਮਂ ਪવਿਸਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਅਨਧਿਟ੍ਠਿਤਮੇવ। ਏਕਸ੍ਮਿਂਯੇવ ਹਿ ਚੀવਰੇ ਤਿਚੀવਰਾਧਿਟ੍ਠਾਨਂ ਰੁਹਤਿ, ਨ ਇਤਰਸ੍ਮਿਂ ਪਤ੍ਤਾਧਿਟ੍ਠਾਨਂ વਿਯ, ਤਸ੍ਮਾ ਇਤਰਂ ਅਤਿਰੇਕਟ੍ਠਾਨੇ ਤਿਟ੍ਠਤਿ। ਤੇਨ વੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਕਥਞ੍ਹਿ ਨਾਮ ਛਬ੍ਬਗ੍ਗਿਯਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਅਤਿਰੇਕਚੀવਰਂ ਧਾਰੇਸ੍ਸਨ੍ਤੀ’’ਤਿਆਦਿ।
459.Samitāvināti samitā’nena kilesāti samitāvī, tena samitāvinā. ‘‘Tīṇi cīvarānī’’ti vattabbe ‘‘ticīvara’’nti vuttaṃ. Saṅkhyāpubbo digunekavacananti ettha lakkhaṇaṃ veditabbaṃ. Taṃ pana adhiṭṭhitassapi anadhiṭṭhitassapi nāmaṃ ‘‘ekarattampi ce bhikkhu ticīvarena vippavaseyyā’’tiādīsu ticīvarādhiṭṭhānena adhiṭṭhitassa nāmaṃ. ‘‘Anujānāmi, bhikkhave, ticīvaraṃ adhiṭṭhātu’’nti (mahāva. 358) ettha anadhiṭṭhitassa nāmaṃ, idha tadubhayampi sambhavati. ‘‘Bhagavatā bhikkhūnaṃ ticīvaraṃ anuññātaṃ hotī’’ti ettha adhiṭṭhitameva. ‘‘Aññeneva ticīvarena gāmaṃ pavisantī’’ti ettha anadhiṭṭhitameva. Ekasmiṃyeva hi cīvare ticīvarādhiṭṭhānaṃ ruhati, na itarasmiṃ pattādhiṭṭhānaṃ viya, tasmā itaraṃ atirekaṭṭhāne tiṭṭhati. Tena vuttaṃ ‘‘kathañhi nāma chabbaggiyā bhikkhū atirekacīvaraṃ dhāressantī’’tiādi.
੪੬੦-੧. ਪਠਮਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਯਾ ਪਨੇਤ੍ਥ ਏਕਰਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਅਤਿਰੇਕਚੀવਰਂ ਧਾਰੇਯ੍ਯ, ਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗਿਯਂ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ, ਤਤੋ ਪਰਂ ‘‘ਅਨੁਜਾਨਾਮਿ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਦਸਾਹਪਰਮਂ ਅਤਿਰੇਕਚੀવਰਂ ਧਾਰੇਤੁਂ। ਏવਞ੍ਚ ਪਨ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਇਮਂ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ ਉਦ੍ਦਿਸੇਯ੍ਯਾਥ ‘ਦਸਾਹਪਰਮਂ ਅਤਿਰੇਕਚੀવਰਂ ਧਾਰੇਤਬ੍ਬਂ, ਤਂ ਅਤਿਕ੍ਕਾਮਯਤੋ ਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗਿਯਂ ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯ’’’ਨ੍ਤਿ ਏવਂ ਭਗવਾ ਪਰਿਪੁਣ੍ਣਂ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ ਪਞ੍ਞਾਪੇਸਿ। ਅਥ ਪਚ੍ਛਿਮਬੋਧਿਯਂ ਅਜਾਤਸਤ੍ਤੁਕਾਲੇ ਕਥਿਨਂ ਅਨੁਞ੍ਞਾਤਂ, ਤਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਭਿਕ੍ਖੂ ਇਦਂ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ ‘‘ਨਿਟ੍ਠਿਤਚੀવਰਸ੍ਮਿਂ ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਉਬ੍ਭਤਸ੍ਮਿਂ ਕਥਿਨੇ ਦਸਾਹ…ਪੇ॰… ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯ’’ਨ੍ਤਿ ਉਦ੍ਦਿਸਨ੍ਤਿ, ਏਸ ਨਯੋ ਦੁਤਿਯਤਤਿਯਕਥਿਨੇਸੁਪਿ। ਤਥਾਪਿ ਕਙ੍ਖਾવਿਤਰਣਿਯਂ (ਕਙ੍ਖਾ॰ ਅਟ੍ਠ॰ ਕਥਿਨਸਿਕ੍ਖਾਪਦવਣ੍ਣਨਾ) ‘‘ਦਸਾਹਪਰਮਨ੍ਤਿ ਅਯਮੇਤ੍ਥ ਅਨੁਪਞ੍ਞਤ੍ਤੀ’’ਤਿ ਏਤ੍ਤਕਂਯੇવ વੁਤ੍ਤਂ, ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਨਿਟ੍ਠਿਤਚੀવਰਸ੍ਮਿਂ ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਉਬ੍ਭਤਸ੍ਮਿਂ ਕਥਿਨੇ’’ਤਿ વਚਨਂ ਨ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ, ਨ ਚ ਅਨੁਪਞ੍ਞਤ੍ਤੀਤਿ ਸਿਦ੍ਧਂ। ਨ ਹਿ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿવਤ੍ਥੁਸ੍ਮਿਂ, ਅਨੁਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿવਤ੍ਥੁਮ੍ਹਿ વਾ ਕਥਿਨਾਧਿਕਾਰੋ ਦਿਸ੍ਸਤੀਤਿ ਯਥਾવੁਤ੍ਤਨਯੋવ ਸਾਰੋਤਿ ਨਿਟ੍ਠਮੇਤ੍ਥ ਗਨ੍ਤਬ੍ਬਂ। ਅਥਾਪਿ ਸਿਯਾ ‘‘ਕਥਿਨਸ੍ਸੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਕਾਲਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਭਗવਤੋ વਚਨਂ ਅਨੁਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਭਾવੇਨ વੁਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ। ਯਦਿ ਏવਂ ਦ੍વੇ ਅਨੁਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਯੋ ਸਿਯੁਂ, ਤਤੋ ਪਰਿવਾਰੇ (ਪਰਿ॰ ੨੪) ‘‘ਏਕਾ ਅਨੁਪਞ੍ਞਤ੍ਤੀ’’ਤਿવਚਨવਿਰੋਧੋ। ਅਪਿਚ ਯਥਾવੁਤ੍ਤਨਯਦੀਪਨਤ੍ਥਂ ਇਧ ਤਂ વਚਨਂ ਪਠਮਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਕਾਲੇ ਅવਤ੍વਾ ਪਚ੍ਛਾ વੁਤ੍ਤਂ। ਏਤ੍ਥ ਸਾਧਿਤਤ੍ਤਾ ਦੁਤਿਯਤਤਿਯੇਸੁ ਪਚ੍ਛਾ વੁਤ੍ਤਪਠਮਪਞ੍ਞਤ੍ਤੀਸੁ ਏવਂ વੁਤ੍ਤਂ। ਅਞ੍ਞਥਾ ਤਤ੍ਥਪਿ ਤਂ વਚਨਂ ਪਚ੍ਛਾ વਤ੍ਤਬ੍ਬਂ ਸਿਯਾ। ਅਨੁਗਣ੍ਠਿਪਦੇ ਪਨ ‘‘ਪਚ੍ਛਾ વੁਤ੍ਤਭਾવਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਨਿਟ੍ਠਿਤਚੀવਰਸ੍ਮਿਨ੍ਤਿਆਦੀਸੁ ਅਨੁਪਞ੍ਞਤ੍ਤੀ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਸੇਕ੍ਖਪੁਥੁਜ੍ਜਨਾਨਂ ਪੇਮਂ, ਅਰਹਨ੍ਤਾਨਂ ਗਾਰવੋ। ਦਸਮਂ વਾ ਨવਮਂ વਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਭੁਮ੍ਮਤ੍ਥੇ ਉਪਯੋਗવਚਨਂ।
460-1. Paṭhamapaññattiyā panettha ekarattampi atirekacīvaraṃ dhāreyya, nissaggiyaṃ vuttaṃ hoti, tato paraṃ ‘‘anujānāmi, bhikkhave, dasāhaparamaṃ atirekacīvaraṃ dhāretuṃ. Evañca pana, bhikkhave, imaṃ sikkhāpadaṃ uddiseyyātha ‘dasāhaparamaṃ atirekacīvaraṃ dhāretabbaṃ, taṃ atikkāmayato nissaggiyaṃ pācittiya’’’nti evaṃ bhagavā paripuṇṇaṃ sikkhāpadaṃ paññāpesi. Atha pacchimabodhiyaṃ ajātasattukāle kathinaṃ anuññātaṃ, tato paṭṭhāya bhikkhū idaṃ sikkhāpadaṃ ‘‘niṭṭhitacīvarasmiṃ bhikkhunā ubbhatasmiṃ kathine dasāha…pe… pācittiya’’nti uddisanti, esa nayo dutiyatatiyakathinesupi. Tathāpi kaṅkhāvitaraṇiyaṃ (kaṅkhā. aṭṭha. kathinasikkhāpadavaṇṇanā) ‘‘dasāhaparamanti ayamettha anupaññattī’’ti ettakaṃyeva vuttaṃ, tasmā ‘‘niṭṭhitacīvarasmiṃ bhikkhunā ubbhatasmiṃ kathine’’ti vacanaṃ na paññatti, na ca anupaññattīti siddhaṃ. Na hi paññattivatthusmiṃ, anupaññattivatthumhi vā kathinādhikāro dissatīti yathāvuttanayova sāroti niṭṭhamettha gantabbaṃ. Athāpi siyā ‘‘kathinassuppattikālato paṭṭhāya bhagavato vacanaṃ anupaññattibhāvena vutta’’nti. Yadi evaṃ dve anupaññattiyo siyuṃ, tato parivāre (pari. 24) ‘‘ekā anupaññattī’’tivacanavirodho. Apica yathāvuttanayadīpanatthaṃ idha taṃ vacanaṃ paṭhamapaññattikāle avatvā pacchā vuttaṃ. Ettha sādhitattā dutiyatatiyesu pacchā vuttapaṭhamapaññattīsu evaṃ vuttaṃ. Aññathā tatthapi taṃ vacanaṃ pacchā vattabbaṃ siyā. Anugaṇṭhipade pana ‘‘pacchā vuttabhāvaṃ sandhāya niṭṭhitacīvarasmintiādīsu anupaññattī’’ti vuttaṃ. Sekkhaputhujjanānaṃ pemaṃ, arahantānaṃ gāravo. Dasamaṃ vā navamaṃ vāti ettha bhummatthe upayogavacanaṃ.
੪੬੨-੩. ਨਿਟ੍ਠਿਤਚੀવਰਸ੍ਮਿਨ੍ਤਿ ਇਦਂ ਕੇવਲਂ ਚੀવਰਪਲਿਬੋਧਾਭਾવਮਤ੍ਤਦੀਪਨਤ੍ਥਂ વੁਤ੍ਤਂ, ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਨਟ੍ਠਂ વਾ વਿਨਟ੍ਠਂ વਾ ਦਡ੍ਢਂ વਾ ਚੀવਰਾਸਾ વਾ ਉਪਚ੍ਛਿਨ੍ਨਾ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਯਦਿ ਦਸਾਹਪਰਮਂ ਧਾਰੇਤਬ੍ਬਚੀવਰਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ વੁਤ੍ਤਂ ਸਿਯਾ, ਨਟ੍ਠਾਦਿਕਂ ਸੋ ਧਾਰੇਯ੍ਯ। ਧਾਰਣਞ੍ਚੇਤ੍ਥ ਠਪਨਂ, ਪਰਿਭੋਗੋ વਾ। ਤਂ ਦ੍વਯਂ ਕਤੇਪਿ ਯੁਜ੍ਜਤਿ, ਅਕਤੇਪਿ ਯੁਜ੍ਜਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਕਤਂ વਾ ਹੋਤੀ’’ਤਿਪਿ ਨ વਤ੍ਤਬ੍ਬਂ। ਨ ਹਿ ਕਤਮੇવ ਅਤਿਕ੍ਕਾਮਯਤੋ ਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗਿਯਨ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਯਂ ਚੀવਰਂ ਉਪਾਦਾਯ ‘‘ਨਿਟ੍ਠਿਤਚੀવਰਸ੍ਮਿ’’ਨ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਤਮ੍ਪਿ ਉਬ੍ਭਤਸ੍ਮਿਂ ਕਥਿਨੇ ਦਸਾਹਪਰਮਂ ਕਾਲਂ ਧਾਰੇਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ ਨ ਗਹੇਤਬ੍ਬੋ। ਤਞ੍ਹਿ ਚੀવਰਂ ਸਨ੍ਤਞ੍ਚੇ, ਉਬ੍ਭਤਸ੍ਮਿਂ ਕਥਿਨੇ ਏਕਦਿવਸਮ੍ਪਿ ਪਰਿਹਾਰਂ ਨ ਲਬ੍ਭਤਿ। ਅਪਿਚ ‘‘ਚੀવਰਂ ਨਾਮ વਿਕਪ੍ਪਨੁਪਗਂ ਪਚ੍ਛਿਮ’’ਨ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਤਤ੍ਥ ਚ ਕਤਂ ਨਾਮ ਹੋਤਿ, ਤਸ੍ਮਾਪਿ ਨ ਤਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਧਾਰੇਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ ਅਸਮ੍ਭવਤੋ।
462-3.Niṭṭhitacīvarasminti idaṃ kevalaṃ cīvarapalibodhābhāvamattadīpanatthaṃ vuttaṃ, tasmā ‘‘naṭṭhaṃ vā vinaṭṭhaṃ vā daḍḍhaṃ vā cīvarāsā vā upacchinnā’’ti vuttaṃ. Yadi dasāhaparamaṃ dhāretabbacīvaradassanatthaṃ vuttaṃ siyā, naṭṭhādikaṃ so dhāreyya. Dhāraṇañcettha ṭhapanaṃ, paribhogo vā. Taṃ dvayaṃ katepi yujjati, akatepi yujjati, tasmā ‘‘kataṃ vā hotī’’tipi na vattabbaṃ. Na hi katameva atikkāmayato nissaggiyanti, tasmā yaṃ cīvaraṃ upādāya ‘‘niṭṭhitacīvarasmi’’nti vuttaṃ. Tampi ubbhatasmiṃ kathine dasāhaparamaṃ kālaṃ dhāretabbanti attho na gahetabbo. Tañhi cīvaraṃ santañce, ubbhatasmiṃ kathine ekadivasampi parihāraṃ na labbhati. Apica ‘‘cīvaraṃ nāma vikappanupagaṃ pacchima’’nti vuttaṃ. Tattha ca kataṃ nāma hoti, tasmāpi na taṃ sandhāya dhāretabbanti vuttanti veditabbaṃ asambhavato.
ਅਨੁਗਣ੍ਠਿਪਦੇ ਪਨੇਤਂ વੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਤਤ੍ਥ ਸਿਯਾ – ਤਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਚੀવਰਂ ਨਟ੍ਠਾਦੀਸੁ ਅਞ੍ਞਤਰਂ ਯਦਿ ਭવੇਯ੍ਯ, ਕਤਮਂ ਚੀવਰਂ ਦਸਾਹਪਰਮਂ ਧਾਰੇਯ੍ਯ। ਯਸ੍ਮਾ ਧਾਰੇਤਬ੍ਬਚੀવਰਂ ਨਤ੍ਥਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਅਤ੍ਥੁਦ੍ਧਾਰવਸੇਨ ਕਰਣਪਲਿਬੋਧਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ‘ਨਟ੍ਠਂ વਾ’ਤਿਆਦਿਪਦਾਨਿ વੁਤ੍ਤਾਨਿ। ਅਯਂ ਪਨਤ੍ਥੋ ‘ਨਟ੍ਠਂ વਾ’ਤਿਆਦਿਨਾ ਨਯੇਨ વੁਤ੍ਤਚੀવਰਾਨਂ ਅਞ੍ਞਤਰਸ੍ਮਿਂ ਚੀવਰੇ ਅਸਤਿ ਗਹੇਤਬ੍ਬੋ, ਸਤਿ ਤਂ ਦਸਾਹਪਰਮਂ ਅਤਿਕ੍ਕਾਮਯਤੋ ਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗਿਯਂ। ਏਸ ਨਯੋ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ। ‘ਕਤਂ વਾ ਹੋਤੀ’ਤਿ વੁਤ੍ਤਚੀવਰਮੇવਾਧਿਪ੍ਪੇਤਂ। ਕਸ੍ਮਾ ਪਨ ਕਤਚੀવਰਂ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਅਤ੍ਥੇ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਨ੍ਤਿ ਨ વੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਚੇ? ਪਾਕਟਤ੍ਤਾ। ਕਥਂ? ਨਟ੍ਠવਿਨਟ੍ਠਚੀવਰਾਦੀਨਂ ਧਾਰਣਸ੍ਸ ਅਭਾવਤੋ ਕਤਚੀવਰਮੇવ ਇਧਾਧਿਪ੍ਪੇਤਨ੍ਤਿ ਪਾਕਟਂ। ਯਥਾ ਕਿਂ? ਯਥਾ ਪਠਮਾਨਿਯਤੇ ਮੇਥੁਨਕਾਯਸਂਸਗ੍ਗਰਹੋਨਿਸਜ੍ਜਾਨਮੇવਾਗਤਤ੍ਤਾ ਸੋਤਸ੍ਸ ਰਹੋ ਅਤ੍ਥੁਦ੍ਧਾਰવਸੇਨ વੁਤ੍ਤੋਤਿ ਪਾਕਟੋ, ਤਸ੍ਮਾ ‘ਚਕ੍ਖੁਸ੍ਸ ਰਹੋ ਇਤਰਸ੍ਮਿਂ ਅਤ੍ਥੇ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤੋ’ਤਿ ਨ વੁਤ੍ਤੋ। ਏવਂਸਮ੍ਪਦਮਿਦਨ੍ਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ। ‘ਕਤਂ વਾ ਹੋਤੀ’ਤਿ ਇਦਂ ਨ વਤ੍ਤਬ੍ਬਂ, ਕਸ੍ਮਾ? ਅਕਤਂ ਅਤਿਕ੍ਕਾਮਯਤੋਪਿ ਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗਿਯਤ੍ਤਾ, ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗਿਯਂ ਹੋਤਿ , ਇਧ ਪਨ ਤਿਚੀવਰਾਧਿਟ੍ਠਾਨਮਧਿਪ੍ਪੇਤਂ। ਤਸ੍ਮਿਂ ਤਿਚੀવਰਾਧਿਟ੍ਠਾਨੇ ਅਕਤਂ, ਅਰਜਿਤਂ, ਅਕਪ੍ਪਿਯਕਤਞ੍ਚ ‘ਇਮਂ ਸਙ੍ਘਾਟਿਂ ਅਧਿਟ੍ਠਾਮੀ’ਤਿਆਦਿਨਾ ਨਯੇਨ ਅਧਿਟ੍ਠਾਤੁਂ ਨ વਟ੍ਟਤਿ, ਤਦਤ੍ਥਦੀਪਨਤ੍ਥਂ ‘ਕਤਂ વਾ ਹੋਤੀ’ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਇਤਰਥਾ ‘ਨਿਟ੍ਠਿਤਚੀવਰਸ੍ਮਿਂ ਪਟਿਲਦ੍ਧੇ’ਤਿ વਦੇਯ੍ਯ, ਏવਂ ਸਨ੍ਤੇ ਤਿਚੀવਰਂ ਦਸਾਹਂ ਅਤਿਕ੍ਕਾਮਯਤੋ ਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗਿਯਨ੍ਤਿ ਕਥਂ ਪਞ੍ਞਾਯਤੀਤਿ ਚੇ? વਚਨਪ੍ਪਮਾਣਤੋ। ‘ਅਨੁਜਾਨਾਮਿ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਤਿਚੀવਰਂ ਅਧਿਟ੍ਠਾਤੁਂ ਨ વਿਕਪ੍ਪੇਤੁ’ਨ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਇਧਾਪਿ ‘ਅਤਿਰੇਕਚੀવਰਂ ਨਾਮ ਅਨਧਿਟ੍ਠਿਤ’ਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਤਕਮੇવ વਤ੍ਤਬ੍ਬਂ ਸਿਯਾ। ਯਸ੍ਮਾ ‘ਕਤਂ વਾ ਹੋਤੀ’ਤਿ વਚਨੇਨ ਇਧਾਧਿਪ੍ਪੇਤਚੀવਰੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਸੇਸਮ੍ਪਿ ਦਸਾਹਪਰਮਤੋ ਉਤ੍ਤਰਿ ਧਾਰੇਤੁਂ ਨ ਲਬ੍ਭਤੀਤਿ ਅਨੁਜਾਨਨ੍ਤੋ ‘ਅਤਿਰੇਕਚੀવਰਂ ਨਾਮ ਅਨਧਿਟ੍ਠਿਤਂ ਅવਿਕਪ੍ਪਿਤ’ਨ੍ਤਿ ਆਹ। ਤਤ੍ਥ ਸਿਯਾ – ਯਥਾ ‘ਅવਿਕਪ੍ਪਿਤ’ਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੁਦ੍ਧਾਰવਸੇਨ વੁਤ੍ਤਂ, ਤਥਾ ‘વਿਕਪ੍ਪਨੁਪਗਂ ਪਚ੍ਛਿਮ’ਨ੍ਤਿਪਿ। ਕਸ੍ਮਾ? ਯਸ੍ਮਾ ਤਿਚੀવਰਮੇવ ਦਸਾਹਪਰਮਂ ਧਾਰੇਤਬ੍ਬਂ ‘ਨਿਟ੍ਠਿਤਚੀવਰਸ੍ਮਿ’ਨ੍ਤਿਆਦਿਅਨੁਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿવਸੇਨ। ਇਤਰਥਾ ਏਕਾਹਾਤਿਕ੍ਕਮੇਪਿ ਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗਿਯਂ ਹੋਤਿ ‘ਯੋ ਪਨ, ਭਿਕ੍ਖੁ, ਅਤਿਰੇਕਚੀવਰਂ ਧਾਰੇਯ੍ਯ, ਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗਿਯਂ ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯ’ਨ੍ਤਿ વਚਨਤੋ। ਨ ਤਿਚੀવਰਤੋ ਅਞ੍ਞਮ੍ਪਿ ਚੀવਰਂ ਦਸਾਹਪਰਮਂ ਧਾਰੇਤਬ੍ਬਂ, ਤਤੋ ਪਰਂ ਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗਿਯਂ ‘ਅਨ੍ਤੋਦਸਾਹ’ਨ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ। ਯਥਾਹ ‘ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ ਅਨ੍ਤੋਦਸਾਹਂ ਅਧਿਟ੍ਠੇਤਿ, વਿਕਪ੍ਪੇਤੀ’ਤਿ, ਇਤਰਥਾ ‘ਅਨ੍ਤੋਦਸਾਹਂ ਅਧਿਟ੍ਠੇਤੀ’ਤਿ વਚਨਮਤ੍ਤਮੇવ ਭવੇਯ੍ਯ, ਤਸ੍ਮਾ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ વੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇવ ਅਤ੍ਥੋ ਗਹੇਤਬ੍ਬੋ। ਇਦਂ ਸਬ੍ਬਂ ਅਪਰੇ વਦਨ੍ਤੀ’’ਤਿ। ਏਤ੍ਥ ਅਨ੍ਤੋਕਥਿਨੇ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਚੀવਰਂ ਕਤਮੇવ ਸਨ੍ਤਞ੍ਚੇ, ਦਸਾਹਪਰਮਂ ਧਾਰੇਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਇਦਞ੍ਚਿਮਸ੍ਸ ਸਾਧਨਤ੍ਥਂ વੁਤ੍ਤવਚਨਞ੍ਚ ਪਰਤੋ ਇਧੇવ વੁਤ੍ਤવਿਚਾਰਣਾਯ ਯਥਾવੁਤ੍ਤਯੁਤ੍ਤਿਯਾ ਚ વਿਰੁਜ੍ਝਤੀਤਿ ਨ ਗਹੇਤਬ੍ਬਂ।
Anugaṇṭhipade panetaṃ vuttaṃ ‘‘tattha siyā – tassa bhikkhuno cīvaraṃ naṭṭhādīsu aññataraṃ yadi bhaveyya, katamaṃ cīvaraṃ dasāhaparamaṃ dhāreyya. Yasmā dhāretabbacīvaraṃ natthi, tasmā atthuddhāravasena karaṇapalibodhadassanatthaṃ ‘naṭṭhaṃ vā’tiādipadāni vuttāni. Ayaṃ panattho ‘naṭṭhaṃ vā’tiādinā nayena vuttacīvarānaṃ aññatarasmiṃ cīvare asati gahetabbo, sati taṃ dasāhaparamaṃ atikkāmayato nissaggiyaṃ. Esa nayo sabbattha. ‘Kataṃ vā hotī’ti vuttacīvaramevādhippetaṃ. Kasmā pana katacīvaraṃ imasmiṃ atthe adhippetanti na vuttanti ce? Pākaṭattā. Kathaṃ? Naṭṭhavinaṭṭhacīvarādīnaṃ dhāraṇassa abhāvato katacīvarameva idhādhippetanti pākaṭaṃ. Yathā kiṃ? Yathā paṭhamāniyate methunakāyasaṃsaggarahonisajjānamevāgatattā sotassa raho atthuddhāravasena vuttoti pākaṭo, tasmā ‘cakkhussa raho itarasmiṃ atthe adhippeto’ti na vutto. Evaṃsampadamidanti veditabbaṃ. ‘Kataṃ vā hotī’ti idaṃ na vattabbaṃ, kasmā? Akataṃ atikkāmayatopi nissaggiyattā, kiñcāpi nissaggiyaṃ hoti , idha pana ticīvarādhiṭṭhānamadhippetaṃ. Tasmiṃ ticīvarādhiṭṭhāne akataṃ, arajitaṃ, akappiyakatañca ‘imaṃ saṅghāṭiṃ adhiṭṭhāmī’tiādinā nayena adhiṭṭhātuṃ na vaṭṭati, tadatthadīpanatthaṃ ‘kataṃ vā hotī’ti vuttaṃ. Itarathā ‘niṭṭhitacīvarasmiṃ paṭiladdhe’ti vadeyya, evaṃ sante ticīvaraṃ dasāhaṃ atikkāmayato nissaggiyanti kathaṃ paññāyatīti ce? Vacanappamāṇato. ‘Anujānāmi, bhikkhave, ticīvaraṃ adhiṭṭhātuṃ na vikappetu’nti vuttattā idhāpi ‘atirekacīvaraṃ nāma anadhiṭṭhita’nti ettakameva vattabbaṃ siyā. Yasmā ‘kataṃ vā hotī’ti vacanena idhādhippetacīvarena saddhiṃ sesampi dasāhaparamato uttari dhāretuṃ na labbhatīti anujānanto ‘atirekacīvaraṃ nāma anadhiṭṭhitaṃ avikappita’nti āha. Tattha siyā – yathā ‘avikappita’nti atthuddhāravasena vuttaṃ, tathā ‘vikappanupagaṃ pacchima’ntipi. Kasmā? Yasmā ticīvarameva dasāhaparamaṃ dhāretabbaṃ ‘niṭṭhitacīvarasmi’ntiādianupaññattivasena. Itarathā ekāhātikkamepi nissaggiyaṃ hoti ‘yo pana, bhikkhu, atirekacīvaraṃ dhāreyya, nissaggiyaṃ pācittiya’nti vacanato. Na ticīvarato aññampi cīvaraṃ dasāhaparamaṃ dhāretabbaṃ, tato paraṃ nissaggiyaṃ ‘antodasāha’nti vuttattā. Yathāha ‘anāpatti antodasāhaṃ adhiṭṭheti, vikappetī’ti, itarathā ‘antodasāhaṃ adhiṭṭhetī’ti vacanamattameva bhaveyya, tasmā aṭṭhakathāyaṃ vuttanayeneva attho gahetabbo. Idaṃ sabbaṃ apare vadantī’’ti. Ettha antokathine uppannacīvaraṃ katameva santañce, dasāhaparamaṃ dhāretabbanti idañcimassa sādhanatthaṃ vuttavacanañca parato idheva vuttavicāraṇāya yathāvuttayuttiyā ca virujjhatīti na gahetabbaṃ.
ਇਧੇવ વੁਤ੍ਤવਿਚਾਰਣਾ ਨਾਮ – ‘‘ਸ੍વੇ ਕਥਿਨੁਦ੍ਧਾਰੋ ਭવਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ ਅਜ੍ਜ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਚੀવਰਂ ਤਦਹੇવ ਅਨਧਿਟ੍ਠਹਨ੍ਤਸ੍ਸ ਅਰੁਣੁਗ੍ਗਮਨੇ ਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗਿਯਂ। ਕਸ੍ਮਾ? ‘‘ਨਿਟ੍ਠਿਤਚੀવਰਸ੍ਮਿ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਸ੍ਸ વੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ। ਅਨ੍ਤੋਕਥਿਨੇ ਅਤਿਰੇਕਦਸਾਹਮ੍ਪਿ ਪਰਿਹਾਰਂ ਲਭਤਿ, ਕਥਿਨਤੋ ਉਦ੍ਧਂ ਏਕਦਿવਸਮ੍ਪਿ ਨ ਲਭਤਿ। ਯਥਾ ਕਿਂ? ਯਥਾ ਅਤ੍ਥਤਕਥਿਨੋ ਸਙ੍ਘੋ ਅਤ੍ਥਤਦਿવਸਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਯਾવ ਉਬ੍ਭਾਰਾ ਏਕਦਿવਸਾવਸੇਸੇਪਿ ਕਥਿਨੁਬ੍ਭਾਰੇ ਆਨਿਸਂਸਂ ਲਭਤਿ, ਪੁਨਦਿવਸੇ ਨ ਲਭਤਿ। ਸਚੇ ਸਤਿਸਮ੍ਮੋਸਾ ਭਾਜਨੀਯਚੀવਰਂ ਨ ਭਾਜਿਤਂ, ਪੁਨਦਿવਸੇ ਅਨਤ੍ਥਤਕਥਿਨਾਨਮ੍ਪਿ ਸਾਧਾਰਣਂ ਹੋਤਿ। ਦਿવਸਾ ਚੇ ਸਾવਸੇਸਾ, ਅਤ੍ਥਤਕਥਿਨਸ੍ਸੇવ ਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਪਾਪੁਣਾਤਿ, ਏવਮੇવ ਅਤ੍ਥਤਦਿવਸਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਯਾવ ਉਬ੍ਭਾਰਾ ਅਨਧਿਟ੍ਠਿਤਂ ਅવਿਕਪ੍ਪਿਤਂ વਟ੍ਟਤਿ ਅਨੁਞ੍ਞਾਤਦਿવਸਬ੍ਭਨ੍ਤਰਤ੍ਤਾ। ਕਥਿਨਦਿવਸੋ ਗਣਨੁਪਗੋ ਹੋਤਿ, ਉਬ੍ਭਤਦਿવਸਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਦਸਾਹਪਰਮਂ ਕਾਲਂ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਚੀવਰਂ ਪਰਿਹਾਰਂ ਲਭਤਿ, ਤਤੋ ਪਰਂ ਨ ਲਭਤਿ। ਕਸ੍ਮਾ? ‘‘ਅਨੁਜਾਨਾਮਿ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਦਸਾਹਪਰਮਂ ਅਤਿਰੇਕਚੀવਰਂ ਧਾਰੇਤੁ’’ਨ੍ਤਿ વਚਨਤੋ। ਅਨ੍ਤੋਕਥਿਨੇਪਿ ਏਕਾਦਸੇ ਅਰੁਣੁਗ੍ਗਮਨੇ ਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗਿਯਪ੍ਪਸਙ੍ਗਂ ‘‘ਨਿਟ੍ਠਿਤਚੀવਰਸ੍ਮਿਂ ਉਬ੍ਭਤਸ੍ਮਿਂ ਕਥਿਨੇ’’ਤਿ ਅਯਂ ਅਨੁਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ વਾਰੇਤ੍વਾ ਠਿਤਾ, ਨ ਚ ਤੇ ਦਿવਸੇ ਅਦਿવਸੇ ਅਕਾਸੀਤਿ। ਤਥਾ ਤਤਿਯਕਥਿਨੇ ਚ વਿਚਾਰਿਤਂ ‘‘ਨਿਟ੍ਠਿਤਚੀવਰਸ੍ਮਿਂ ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਉਬ੍ਭਤਸ੍ਮਿਂ ਕਥਿਨੇ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਪਨੇવ ਅਕਾਲਚੀવਰਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜੇਯ੍ਯਾ’ਤਿ વਦਨ੍ਤੇਨ ਭਗવਤਾ ਯਂ ਮਯਾ ਹੇਟ੍ਠਾ ਪਠਮਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇ ‘ਦਸਾਹਪਰਮਂ ਅਤਿਰੇਕਚੀવਰਂ ਧਾਰੇਤਬ੍ਬ’ਨ੍ਤਿ ਅਨੁਞ੍ਞਾਤਂ, ਤਮ੍ਪਿ ਕਥਿਨਮਾਸਤੋ ਬਹਿ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਮੇવ, ਨ ਅਨ੍ਤੋਤਿ ਦੀਪਿਤਂ ਹੋਤੀ’’ਤਿ ਚ, ‘‘‘ਕਾਲੇਪਿ ਆਦਿਸ੍ਸ ਦਿਨ੍ਨਂ ਏਤਂ ਅਕਾਲਚੀવਰ’ਨ੍ਤਿ (ਪਾਰਾ॰ ੫੦੦) વਚਨਤੋ ਕਥਿਨੁਬ੍ਭਾਰਤੋ ਉਦ੍ਧਂ ਦਸਾਹਪਰਿਹਾਰਂ ਨ ਲਭਤੀਤਿ ਦੀਪਿਤਂ ਹੋਤਿ, ਤੇਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਪੁਨ ਕਥਿਨੁਬ੍ਭਾਰਤੋ ਉਦ੍ਧਂ ਪਞ੍ਚ ਦਿવਸਾਨਿ ਲਭਤੀਤਿ ਪਸਙ੍ਗੋਪਿ ‘ਨਿਟ੍ਠਿਤਚੀવਰ…ਪੇ॰… ਖਿਪ੍ਪਮੇવ ਕਾਰੇਤਬ੍ਬ’ਨ੍ਤਿ ਅਕਾਲਚੀવਰਸ੍ਸ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਕਾਲਂ ਨਿਯਮੇਤ੍વਾ વੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ વਾਰਿਤੋ ਹੋਤਿ। ਤਦੁਭਯੇਨ ਕਥਿਨਬ੍ਭਨ੍ਤਰੇ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਚੀવਰਂ ਕਥਿਨੁਬ੍ਭਾਰਤੋ ਉਦ੍ਧਂ ਏਕਦਿવਸਮ੍ਪਿ ਪਰਿਹਾਰਂ ਨ ਲਭਤੀਤਿ ਸਿਦ੍ਧਂ ਹੋਤੀ’’ਤਿ ਚ। ਤਸ੍ਮਾ ਦੁવਿਧਮ੍ਪੇਤਂ વਿਚਾਰਣਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਅਮ੍ਹੇਹਿ ‘‘ਇਧੇવ વੁਤ੍ਤવਿਚਾਰਣਾਯ ਯਥਾવੁਤ੍ਤਯੁਤ੍ਤਿਯਾ ਚ વਿਰੁਜ੍ਝਤੀਤਿ ਨ ਗਹੇਤਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ।
Idheva vuttavicāraṇā nāma – ‘‘sve kathinuddhāro bhavissatī’’ti ajja uppannacīvaraṃ tadaheva anadhiṭṭhahantassa aruṇuggamane nissaggiyaṃ. Kasmā? ‘‘Niṭṭhitacīvarasmi’’ntiādinā sikkhāpadassa vuttattā. Antokathine atirekadasāhampi parihāraṃ labhati, kathinato uddhaṃ ekadivasampi na labhati. Yathā kiṃ? Yathā atthatakathino saṅgho atthatadivasato paṭṭhāya yāva ubbhārā ekadivasāvasesepi kathinubbhāre ānisaṃsaṃ labhati, punadivase na labhati. Sace satisammosā bhājanīyacīvaraṃ na bhājitaṃ, punadivase anatthatakathinānampi sādhāraṇaṃ hoti. Divasā ce sāvasesā, atthatakathinasseva saṅghassa pāpuṇāti, evameva atthatadivasato paṭṭhāya yāva ubbhārā anadhiṭṭhitaṃ avikappitaṃ vaṭṭati anuññātadivasabbhantarattā. Kathinadivaso gaṇanupago hoti, ubbhatadivasato paṭṭhāya dasāhaparamaṃ kālaṃ uppannacīvaraṃ parihāraṃ labhati, tato paraṃ na labhati. Kasmā? ‘‘Anujānāmi, bhikkhave, dasāhaparamaṃ atirekacīvaraṃ dhāretu’’nti vacanato. Antokathinepi ekādase aruṇuggamane nissaggiyappasaṅgaṃ ‘‘niṭṭhitacīvarasmiṃ ubbhatasmiṃ kathine’’ti ayaṃ anupaññatti vāretvā ṭhitā, na ca te divase adivase akāsīti. Tathā tatiyakathine ca vicāritaṃ ‘‘niṭṭhitacīvarasmiṃ bhikkhunā ubbhatasmiṃ kathine bhikkhuno paneva akālacīvaraṃ uppajjeyyā’ti vadantena bhagavatā yaṃ mayā heṭṭhā paṭhamasikkhāpade ‘dasāhaparamaṃ atirekacīvaraṃ dhāretabba’nti anuññātaṃ, tampi kathinamāsato bahi uppannameva, na antoti dīpitaṃ hotī’’ti ca, ‘‘‘kālepi ādissa dinnaṃ etaṃ akālacīvara’nti (pārā. 500) vacanato kathinubbhārato uddhaṃ dasāhaparihāraṃ na labhatīti dīpitaṃ hoti, tehi saddhiṃ puna kathinubbhārato uddhaṃ pañca divasāni labhatīti pasaṅgopi ‘niṭṭhitacīvara…pe… khippameva kāretabba’nti akālacīvarassa uppattikālaṃ niyametvā vuttattā vārito hoti. Tadubhayena kathinabbhantare uppannacīvaraṃ kathinubbhārato uddhaṃ ekadivasampi parihāraṃ na labhatīti siddhaṃ hotī’’ti ca. Tasmā duvidhampetaṃ vicāraṇaṃ sandhāya amhehi ‘‘idheva vuttavicāraṇāya yathāvuttayuttiyā ca virujjhatīti na gahetabba’’nti vuttanti veditabbaṃ.
ਏਤ੍ਥਾਹ – ‘‘ਨਿਟ੍ਠਿਤਚੀવਰਸ੍ਮਿਂ ਉਬ੍ਭਤਸ੍ਮਿਂ ਕਥਿਨੇ’’ਤਿ ਇਦਂ ਭੁਮ੍ਮਂ ਕਿਂ ਚੀવਰਸ੍ਸ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿ ਨਿਯਮੇਤਿ, ਉਦਾਹੁ ਧਾਰਣਂ, ਉਦਾਹੁ ਉਭਯਨ੍ਤਿ, ਕਿਞ੍ਚੇਤ੍ਥ, ਯਦਿ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਂ ਨਿਯਮੇਤਿ, ਪਚ੍ਛਿਮਕਤ੍ਤਿਕਮਾਸੇ ਏવ ਉਬ੍ਭਤਸ੍ਮਿਂ ਕਥਿਨੇ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਚੀવਰਂ ਤਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਦਸਾਹਂ ਧਾਰੇਤਬ੍ਬਂ ਅਨਿਟ੍ਠਿਤੇਪਿ ਤਸ੍ਮਿਂ ਮਾਸੇਤਿ ਆਪਜ੍ਜਤਿ। ਅਥ ਧਾਰਣਂ ਨਿਯਮੇਤਿ, ਅਨ੍ਤੋਕਥਿਨੇ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਚੀવਰਂ ਉਬ੍ਭਤੇਪਿ ਦਸਾਹਪਰਮਂ ਧਾਰੇਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਆਪਜ੍ਜਤਿ। ਅਥ ਉਭਯਂ ਨਿਯਮੇਤਿ, ਤਤਿਯਕਥਿਨੇ વਿਯ વਿਸੇਸੇਤ੍વਾ વਤ੍ਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ? વੁਚ੍ਚਤੇ – ਕਾਮਂ ਉਭਯਂ ਨਿਯਮੇਤਿ, ਨ ਪਨ વਿਸੇਸਨੇ ਪਯੋਜਨਂ ਅਤ੍ਥਿ। ਯਂ ਅਨ੍ਤੋਕਥਿਨੇ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਚੀવਰਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ‘‘ਨਿਟ੍ਠਿਤਚੀવਰਸ੍ਮਿ’’ਨ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ, ਨ ਤਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ‘‘ਧਾਰੇਤਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ, ਸਾਧਿਤਞ੍ਹੇਤਂ। ‘‘ਕਤਂ વਾ ਹੋਤੀ’’ਤਿਆਦਿવਚਨਤੋ ਤਦਤ੍ਥਸਿਦ੍ਧਿ, ਤੇਨ ਪੁਨ વਿਸੇਸਨੇ ਪਯੋਜਨਂ ਨਤ੍ਥਿ, ਨ ਹਿ ਕਤਮੇવ ਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗਿਯਂ ਕਰੋਤਿ, ਨ ਚ ਨਟ੍ਠਾਦਿਕਂ ਧਾਰੇਤੁਂ ਸਕ੍ਕਾਤਿ। ਯੇਨ વਾ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੇਨ ਭਗવਤਾ ਇਦਂ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਂ, ਸੋ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ ਤਤਿਯਕਥਿਨੇ ਪਕਾਸਿਤੋਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ। ਕਸ੍ਮਾ ਤਤ੍ਥ ਪਕਾਸਿਤੋਤਿ ਚੇ? વਿਸੇਸવਿਧਾਨਦਸ੍ਸਨਾਧਿਪ੍ਪਾਯਤੋ। વਿਸੇਸવਿਧਾਨਞ੍ਹਿ ‘‘ਨੋ ਚਸ੍ਸ ਪਾਰਿਪੂਰੀ’’ਤਿਆਦਿ। ਤਤ੍ਥਾਪਿ ‘‘ਚੀવਰਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿ ਅવਤ੍વਾ ‘‘ਅਕਾਲਚੀવਰਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿ વਿਸੇਸਨੇਨ ਉਬ੍ਭਤੇਪਿ ਕਥਿਨੇ ਕਾਲਚੀવਰਂ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਦੀਪੇਤਿ। ਕਿਞ੍ਚੇਤਂ? ਪਚ੍ਛਿਮਕਤ੍ਤਿਕਮਾਸੇ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਚੀવਰਂ, ਤੇਨੇવ ਤਤ੍ਥ ‘‘ਅਨਤ੍ਥਤੇ ਕਥਿਨੇ ਏਕਾਦਸਮਾਸੇ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨ’’ਨ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਨਿਯਮੇ વੁਤ੍ਤਦੋਸਾਭਾવਸਿਦ੍ਧਿ। ਯਞ੍ਚ ਤਤ੍ਥ ‘‘ਕਾਲੇਪਿ ਆਦਿਸ੍ਸ ਦਿਨ੍ਨਂ ਏਤਂ ਅਕਾਲਚੀવਰਂ ਨਾਮਾ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ, ਤਸ੍ਸ ਦ੍વੇ ਅਤ੍ਥવਿਕਪ੍ਪਾ। ਆਦੇਸવਸੇਨ ‘‘ਅਕਾਲਚੀવਰ’’ਨ੍ਤਿ ਲਦ੍ਧਸਙ੍ਖ੍ਯਮ੍ਪਿ ਕਾਲੇ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਤ੍ਤਾ ਕਾਲਪਰਿਹਾਰਂ ਲਭਤਿ, ਪਗੇવਾਨਾਦੇਸਨ੍ਤਿ ਅਯਂ ਪਠਮੋ વਿਕਪ੍ਪੋ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਨਿਯਮੇ વੁਤ੍ਤਦੋਸਾਭਾવਮੇવ ਉਪਤ੍ਥਮ੍ਭੇਤਿ। ਤਥਾ ਆਦੇਸવਸੇਨ ਅਕਾਲਚੀવਰਸਙ੍ਖ੍ਯਂ ਗਤਂ ਚੀવਰਕਾਲੇ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਤ੍ਤਾ ਚੀવਰਕਾਲਤੋ ਪਰਂ ਦਸਾਹਪਰਿਹਾਰਂ ਨ ਲਭਤਿ, ਪਗੇવਾਨਾਦੇਸਨ੍ਤਿ ਅਯਂ ਦੁਤਿਯੋ ਧਾਰਣਨਿਯਮੇ વੁਤ੍ਤਦੋਸਾਭਾવਮੇવ ਉਪਤ੍ਥਮ੍ਭੇਤਿ। ਯਦਿ ਏવਂ ਆਦੇਸવਸੇਨ ਅਕਾਲਚੀવਰਸ੍ਸ ਅਕਾਲਚੀવਰਤਾ ਕਿਮਤ੍ਥਿਕਾਤਿ ਚੇ? ਸਙ੍ਘੁਦ੍ਦੇਸਿਕਸ੍ਸ ਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਤਕਥਿਨਸ੍ਸਪਿ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਸਾਧਾਰਣਭਾવਤ੍ਥਿਕਾਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਾ।
Etthāha – ‘‘niṭṭhitacīvarasmiṃ ubbhatasmiṃ kathine’’ti idaṃ bhummaṃ kiṃ cīvarassa uppatti niyameti, udāhu dhāraṇaṃ, udāhu ubhayanti, kiñcettha, yadi uppattiṃ niyameti, pacchimakattikamāse eva ubbhatasmiṃ kathine uppannacīvaraṃ tato paṭṭhāya dasāhaṃ dhāretabbaṃ aniṭṭhitepi tasmiṃ māseti āpajjati. Atha dhāraṇaṃ niyameti, antokathine uppannacīvaraṃ ubbhatepi dasāhaparamaṃ dhāretabbanti āpajjati. Atha ubhayaṃ niyameti, tatiyakathine viya visesetvā vattabbanti? Vuccate – kāmaṃ ubhayaṃ niyameti, na pana visesane payojanaṃ atthi. Yaṃ antokathine uppannacīvaraṃ sandhāya ‘‘niṭṭhitacīvarasmi’’nti vuttaṃ, na taṃ sandhāya ‘‘dhāretabba’’nti vuttaṃ, sādhitañhetaṃ. ‘‘Kataṃ vā hotī’’tiādivacanato tadatthasiddhi, tena puna visesane payojanaṃ natthi, na hi katameva nissaggiyaṃ karoti, na ca naṭṭhādikaṃ dhāretuṃ sakkāti. Yena vā adhippāyena bhagavatā idaṃ sikkhāpadaṃ paññattaṃ, so adhippāyo tatiyakathine pakāsitoti veditabbo. Kasmā tattha pakāsitoti ce? Visesavidhānadassanādhippāyato. Visesavidhānañhi ‘‘no cassa pāripūrī’’tiādi. Tatthāpi ‘‘cīvaraṃ uppajjeyyā’’ti avatvā ‘‘akālacīvaraṃ uppajjeyyā’’ti visesanena ubbhatepi kathine kālacīvaraṃ atthīti dīpeti. Kiñcetaṃ? Pacchimakattikamāse uppannacīvaraṃ, teneva tattha ‘‘anatthate kathine ekādasamāse uppanna’’nti vuttaṃ, tasmā uppattiniyame vuttadosābhāvasiddhi. Yañca tattha ‘‘kālepi ādissa dinnaṃ etaṃ akālacīvaraṃ nāmā’’ti vuttaṃ, tassa dve atthavikappā. Ādesavasena ‘‘akālacīvara’’nti laddhasaṅkhyampi kāle uppannattā kālaparihāraṃ labhati, pagevānādesanti ayaṃ paṭhamo vikappo uppattiniyame vuttadosābhāvameva upatthambheti. Tathā ādesavasena akālacīvarasaṅkhyaṃ gataṃ cīvarakāle uppannattā cīvarakālato paraṃ dasāhaparihāraṃ na labhati, pagevānādesanti ayaṃ dutiyo dhāraṇaniyame vuttadosābhāvameva upatthambheti. Yadi evaṃ ādesavasena akālacīvarassa akālacīvaratā kimatthikāti ce? Saṅghuddesikassa tassa atthatakathinassapi bhikkhusaṅghassa sādhāraṇabhāvatthikāti veditabbā.
ਅਪਿਚ ਪੁਗ੍ਗਲਸ੍ਸ ਕਥਿਨਦਿવਸਾਪਿ ਦਿવਸਾવ। ਏવਂ ਗਣਨੁਪਗਤ੍ਤਾ ਅਕਾਲਚੀવਰਸਙ੍ਖਯਾਪਟਿਲਾਭਾਨੁਭਾવੇਨ ‘‘ਉਬ੍ਭਤਸ੍ਮਿਂ ਕਥਿਨੇ’’ਤਿ વਚਨਾਪੇਕ੍ਖਸ੍ਸ ਅਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗਿਯਤ੍ਤਾ ਤਦਨੁਲੋਮਤ੍ਤਾ ‘‘ਕਾਲਚੀવਰਸ੍ਸਪੀ’’ਤਿ ਏવਂ ਸਬ੍ਬਥਾ ਚਤੁਬ੍ਬਿਧਂ ਏਤ੍ਥ વਚਨਨ੍ਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ। ਅਪਿਚ ਅਤ੍ਥਿ ਏਕਚ੍ਚੇਨ ਕਥਿਨੁਦ੍ਧਾਰੇਨ ਉਬ੍ਭਤੇ ਕਥਿਨੇ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਏਕਚ੍ਚਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਕਾਲਚੀવਰਂ ਹੋਤਿ, ਏਕਚ੍ਚਸ੍ਸ ਅਕਾਲਚੀવਰਂ, ਤਂ ਸੀਮਾਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤਸ੍ਸ, ਨੋ ਉਬ੍ਭਾਰਗਤਂ। ਤਂ ਦ੍વਿਨ੍ਨਂ વਸੇਨ ਉਬ੍ਭਤੇ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਠਪੇਤ੍વਾ ਇਤਰੇਸਂ ਅਞ੍ਞਤਰੇਨ ਉਬ੍ਭਤੇ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਨ੍ਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ। ਤਞ੍ਹਿ ਯਸ੍ਸ ਉਬ੍ਭਤਂ, ਤਸ੍ਸ ਅਕਾਲਚੀવਰਂ, ਇਤਰਸ੍ਸ ਕਾਲਚੀવਰਂ। ਤਥਾ ਅਤ੍ਥਿ ਏਕਚ੍ਚੇਨ ਕਥਿਨੁਦ੍ਧਾਰੇਨ ਉਬ੍ਭਤੇ ਕਥਿਨੇ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਸਬ੍ਬਸ੍ਸਪਿ ਅਕਾਲਚੀવਰਮੇવ ਹੋਤਿ। ਤਂ ਯਥਾਠਪਿਤਂ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ। ਤਥਾ ਅਤ੍ਥਿ ਉਬ੍ਭਤਸ੍ਮਿਂ ਕਥਿਨੇ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਠਪੇਤ੍વਾ વਸ੍ਸਾਨਸ੍ਸ ਪਚ੍ਛਿਮੇ ਮਾਸੇ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ। ਤਥਾ ਅਤ੍ਥਿ ਉਬ੍ਭਤਸ੍ਮਿਂ ਕਥਿਨੇ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਅਕਾਲਚੀવਰਂ, ਤਂ ਹੇਮਨ੍ਤੇ, ਗਿਮ੍ਹੇ વਾ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਨ੍ਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ। ਏવਂ ਪੁਗ੍ਗਲਕਾਲਭੇਦਤੋ ਬਹੁવਿਧਤ੍ਤਾ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ‘‘ਉਬ੍ਭਤਸ੍ਮਿਂ ਕਥਿਨੇ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨ’’ਨ੍ਤਿ ਨ વੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ। ਅਨੇਕਂਸਿਕਤ੍ਤਾ ਇਮਮ੍ਪਿ ਅਤ੍ਥવਿਕਪ੍ਪਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਉਬ੍ਭਤਸ੍ਮਿਂ ਕਥਿਨੇਤਿ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਕਥਿਨਂ ਉਬ੍ਭਤਂ ਹੋਤੀ’’ਤਿ। ਏਤ੍ਤਾવਤਾ ਸਿਦ੍ਧੇਪਿ ‘‘ਅਟ੍ਠਨ੍ਨਂ ਮਾਤਿਕਾਨਂ ਅਞ੍ਞਤਰਾਯਾ’’ਤਿਆਦਿ વੁਤ੍ਤਂ। ‘‘ਧਾਰਯਾਮੀ’’ਤਿ ਭਿਕ੍ਖੁਨੀવਿਭਙ੍ਗੇ ਆਗਤੋਤਿ વਤ੍ਤਬ੍ਬੋ। ‘‘ਏવ’’ਨ੍ਤਿ વਚਨੇਨ વਚਨਭੇਦੋ ਤਤ੍ਥ ਨਤ੍ਥੀਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ।
Apica puggalassa kathinadivasāpi divasāva. Evaṃ gaṇanupagattā akālacīvarasaṅkhayāpaṭilābhānubhāvena ‘‘ubbhatasmiṃ kathine’’ti vacanāpekkhassa anissaggiyattā tadanulomattā ‘‘kālacīvarassapī’’ti evaṃ sabbathā catubbidhaṃ ettha vacananti veditabbaṃ. Apica atthi ekaccena kathinuddhārena ubbhate kathine uppannaṃ ekaccassa bhikkhuno kālacīvaraṃ hoti, ekaccassa akālacīvaraṃ, taṃ sīmātikkantassa, no ubbhāragataṃ. Taṃ dvinnaṃ vasena ubbhate uppannaṃ ṭhapetvā itaresaṃ aññatarena ubbhate uppannanti veditabbaṃ. Tañhi yassa ubbhataṃ, tassa akālacīvaraṃ, itarassa kālacīvaraṃ. Tathā atthi ekaccena kathinuddhārena ubbhate kathine uppannaṃ sabbassapi akālacīvarameva hoti. Taṃ yathāṭhapitaṃ veditabbaṃ. Tathā atthi ubbhatasmiṃ kathine uppannaṃ ṭhapetvā vassānassa pacchime māse uppannaṃ. Tathā atthi ubbhatasmiṃ kathine uppannaṃ akālacīvaraṃ, taṃ hemante, gimhe vā uppannanti veditabbaṃ. Evaṃ puggalakālabhedato bahuvidhattā uppannassa ‘‘ubbhatasmiṃ kathine uppanna’’nti na vuttanti veditabbaṃ. Anekaṃsikattā imampi atthavikappaṃ dassetuṃ ‘‘ubbhatasmiṃ kathineti bhikkhuno kathinaṃ ubbhataṃ hotī’’ti. Ettāvatā siddhepi ‘‘aṭṭhannaṃ mātikānaṃ aññatarāyā’’tiādi vuttaṃ. ‘‘Dhārayāmī’’ti bhikkhunīvibhaṅge āgatoti vattabbo. ‘‘Eva’’nti vacanena vacanabhedo tattha natthīti vuttaṃ hoti.
‘‘વਿਕਪ੍ਪਨੁਪਗਂ ਪਚ੍ਛਿਮ’’ਨ੍ਤਿ ਇਦਂ ਸਬ੍ਬਸਙ੍ਗਾਹਿਕਤ੍ਤਾ વੁਤ੍ਤਂ। ‘‘ਅਧਿਟ੍ਠਾਨੁਪਗਂ ਪਚ੍ਛਿਮ’’ਨ੍ਤਿ ਅਸਬ੍ਬਸਙ੍ਗਾਹਿਕਂ। ਨ ਹਿ ਯਤ੍ਤਕਂ ਸਙ੍ਘਾਟਿ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨੁਪਗਂ ਪਚ੍ਛਿਮਂ, ਤਤ੍ਤਕਂ ਅਨ੍ਤਰવਾਸਕਾਦਿ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨੁਪਗਂ ਪਚ੍ਛਿਮਂ ਹੋਤਿ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਸ੍ਸ ਬਹੁવਿਧਤ੍ਤਾ। ਨ ਏવਂ વਿਕਪ੍ਪਨਾਯ ਭੇਦੋ ਤਸ੍ਸਾ ਏਕવਿਧਤ੍ਤਾਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ। ‘‘ਏਕਾਦਸੇ ਅਰੁਣੁਗ੍ਗਮਨੇ ਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗਿਯ’’ਨ੍ਤਿ ਅਨ੍ਤਿਮਂ ਠਪੇਤ੍વਾ ਤਤੋ ਪੁਰਿਮਤਰਸ੍ਮਿਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ। ਅਨ੍ਤਿਮਂ ਨਾਮ ਅਪਰਕਤ੍ਤਿਕਾਯ ਪਠਮਾਰੁਣੁਗ੍ਗਮਨਂ। ਤਞ੍ਹਿ ਕਾਲਤ੍ਤਾ ਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗਿਯਂ ਨ ਕਰੋਤਿ, ਤੇਨੇવਾਹ ਅਚ੍ਚੇਕਚੀવਰਸਿਕ੍ਖਾਪਦਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ‘‘ਛਟ੍ਠਿਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਪਨ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਅਨਚ੍ਚੇਕਚੀવਰਮ੍ਪਿ ਪਚ੍ਚੁਦ੍ਧਰਿਤ੍વਾ ਠਪਿਤਚੀવਰਮ੍ਪਿ ਏਤਂ ਪਰਿਹਾਰਂ ਲਭਤਿਯੇવਾ’’ਤਿ (ਪਾਰਾ॰ ਅਟ੍ਠ॰ ੨.੬੪੬-੯)। ਇਮਂਯੇવ ਨਯਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ‘‘ਅਚ੍ਚੇਕਚੀવਰਸ੍ਸ ਅਨਤ੍ਥਤੇ ਕਥਿਨੇ ਏਕਾਦਸਦਿવਸਾਧਿਕੋ ਮਾਸੋ, ਅਤ੍ਥਤੇ ਕਥਿਨੇ ਏਕਾਦਸਦਿવਸਾਧਿਕਾ ਪਞ੍ਚ ਮਾਸਾ, ਤਤੋ ਪਰਂ ਏਕਦਿવਸਮ੍ਪਿ ਪਰਿਹਾਰੋ ਨਤ੍ਥੀ’’ਤਿ ਤਤ੍ਥੇવਾਹ। ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਨਯੇ ਸਿਦ੍ਧੇ ਅਨਚ੍ਚੇਕਚੀવਰਂ ਦ੍વਾਦਸਾਹੇ ਨ ਲਭਤੀਤਿ ਸਿਦ੍ਧਮੇવ ਹੋਤਿ। ਤਤੋ ‘‘ਅਨਚ੍ਚੇਕਚੀવਰੇ ਅਨਚ੍ਚੇਕਚੀવਰਸਞ੍ਞੀ, ਅਨਾਪਤ੍ਤੀ’’ਤਿ (ਪਾਰਾ॰ ੬੫੦) ਏਤ੍ਥ ਅਚ੍ਚੇਕਚੀવਰਸਦਿਸੇ ਅਞ੍ਞਸ੍ਮਿਂ ਅਨਧਿਟ੍ਠਿਤੇਤਿ ਸਿਦ੍ਧਂ ਹੋਤਿ। ਤਤ੍ਥ ਪਨ ‘‘ਪਞ੍ਚ ਮਾਸਾ’’ਤਿ ਉਕ੍ਕਟ੍ਠਪਰਿਚ੍ਛੇਦવਚਨਂ। વਸ੍ਸਿਕਸਾਟਿਕਞ੍ਚ ਅવਸ੍ਸਿਕਸਾਟਿਕਭਾવਂ ਪਤ੍વਾ ਏਕਾਦਸਮਾਸੇ ਪਰਿਹਾਰਂ ਲਭਤੀਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ।
‘‘Vikappanupagaṃ pacchima’’nti idaṃ sabbasaṅgāhikattā vuttaṃ. ‘‘Adhiṭṭhānupagaṃ pacchima’’nti asabbasaṅgāhikaṃ. Na hi yattakaṃ saṅghāṭi adhiṭṭhānupagaṃ pacchimaṃ, tattakaṃ antaravāsakādi adhiṭṭhānupagaṃ pacchimaṃ hoti adhiṭṭhānassa bahuvidhattā. Na evaṃ vikappanāya bhedo tassā ekavidhattāti veditabbaṃ. ‘‘Ekādase aruṇuggamane nissaggiya’’nti antimaṃ ṭhapetvā tato purimatarasminti attho veditabbo. Antimaṃ nāma aparakattikāya paṭhamāruṇuggamanaṃ. Tañhi kālattā nissaggiyaṃ na karoti, tenevāha accekacīvarasikkhāpadaṭṭhakathāyaṃ ‘‘chaṭṭhito paṭṭhāya pana uppannaṃ anaccekacīvarampi paccuddharitvā ṭhapitacīvarampi etaṃ parihāraṃ labhatiyevā’’ti (pārā. aṭṭha. 2.646-9). Imaṃyeva nayaṃ sandhāya ‘‘accekacīvarassa anatthate kathine ekādasadivasādhiko māso, atthate kathine ekādasadivasādhikā pañca māsā, tato paraṃ ekadivasampi parihāro natthī’’ti tatthevāha. Imasmiṃ naye siddhe anaccekacīvaraṃ dvādasāhe na labhatīti siddhameva hoti. Tato ‘‘anaccekacīvare anaccekacīvarasaññī, anāpattī’’ti (pārā. 650) ettha accekacīvarasadise aññasmiṃ anadhiṭṭhiteti siddhaṃ hoti. Tattha pana ‘‘pañca māsā’’ti ukkaṭṭhaparicchedavacanaṃ. Vassikasāṭikañca avassikasāṭikabhāvaṃ patvā ekādasamāse parihāraṃ labhatīti veditabbaṃ.
ਦਸਾਹਾਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤਂ ਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗਿਯਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਆਪਤ੍ਤਿવੁਟ੍ਠਾਨੇ ‘‘ਦਸਾਹਪ੍ਪਟਿਚ੍ਛਨ੍ਨਂ ਪਕ੍ਖਅਤਿਰੇਕਪਕ੍ਖਮਾਸਅਤਿਰੇਕਮਾਸਪਟਿਚ੍ਛਨ੍ਨ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿવਚਨਭੇਦੋ વਿਯ, ਨ ਇਧ વਚਨਭੇਦੋ, ਤਸ੍ਮਾ ਸਂવਚ੍ਛਰਾਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤਮ੍ਪਿ ਦਸਾਹਾਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤਮੇવ ਨਾਮ, ਤਥਾ ਦੁਤਿਯਕਥਿਨੇਪਿ ਸਂવਚ੍ਛਰવਿਪ੍ਪવੁਤ੍ਥਮ੍ਪਿ ਰਤ੍ਤਿવਿਪ੍ਪવੁਤ੍ਥਮੇવ। ਤਤਿਯੇ ਸਂવਚ੍ਛਰਾਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤਮ੍ਪਿ ਮਾਸਾਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤਮੇવ ਨਾਮਾਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ। ‘‘ਅਨਧਿਟ੍ਠਿਤੇ ਅਧਿਟ੍ਠਿਤਸਞ੍ਞੀ ਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗਿਯਂ ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯ’’ਨ੍ਤਿ ਇਦਮੇਕਸ੍ਸ ਤਿਕਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯਸ੍ਸ ਆਦਿਪਦਦੀਪਨਂ। ਏਸ ਨਯੋ ਅવਿਕਪ੍ਪਿਤੇਤਿਆਦੀਸੁਪਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਏਤ੍ਥ ਅਟ੍ਠਸੁ ਤਿਕਚ੍ਛੇਦੇਸੁ ਏਕਂ વਿਤ੍ਥਾਰੇਤ੍વਾ ਇਤਰੇਸਂ ਏਕੇਕਮਾਦਿਪਦਂ વਿਤ੍ਥਾਰੇਹ੍વਾ ਦ੍વੇ ਦ੍વੇ ਭਗવਤਾવ ਸਙ੍ਖਿਤ੍ਤਤ੍ਤਾਤਿ ਬਹੂਸੁਪਿ ਤਿਕਚ੍ਛੇਦੇਸੁ ਸਮ੍ਭવਨ੍ਤੇਸੁ ਏਕੋ ਏવ વੁਚ੍ਚਤਿ, ‘‘ਅਯਂ વਿਨਯਸ੍ਸ ਧਮ੍ਮਤਾ’’ਤਿ વਦਨ੍ਤਿ। ਦੁਕ੍ਕਟવਾਰੇਸੁ ਪਨ ਏਕਂ ਦੁਕ੍ਕਟਂ વਿਤ੍ਥਾਰੇਤ੍વਾ ਸੇਸਾਨਿ ਸਤ੍ਤ ਤਥੇવ ਸਙ੍ਖਿਤ੍ਤਾਨਿ। ਤਥਾ ਅਨ੍ਤਿਮਨ੍ਤਿਮੋ ਏਕੇਕੋ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿਕੋਟ੍ਠਾਸੋਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ।
Dasāhātikkantaṃ nissaggiyanti ettha āpattivuṭṭhāne ‘‘dasāhappaṭicchannaṃ pakkhaatirekapakkhamāsaatirekamāsapaṭicchanna’’ntiādivacanabhedo viya, na idha vacanabhedo, tasmā saṃvaccharātikkantampi dasāhātikkantameva nāma, tathā dutiyakathinepi saṃvaccharavippavutthampi rattivippavutthameva. Tatiye saṃvaccharātikkantampi māsātikkantameva nāmāti veditabbaṃ. ‘‘Anadhiṭṭhite adhiṭṭhitasaññī nissaggiyaṃ pācittiya’’nti idamekassa tikapācittiyassa ādipadadīpanaṃ. Esa nayo avikappitetiādīsupi, tasmā ettha aṭṭhasu tikacchedesu ekaṃ vitthāretvā itaresaṃ ekekamādipadaṃ vitthārehvā dve dve bhagavatāva saṅkhittattāti bahūsupi tikacchedesu sambhavantesu eko eva vuccati, ‘‘ayaṃ vinayassa dhammatā’’ti vadanti. Dukkaṭavāresu pana ekaṃ dukkaṭaṃ vitthāretvā sesāni satta tatheva saṅkhittāni. Tathā antimantimo ekeko anāpattikoṭṭhāsoti veditabbaṃ.
ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ ਅਨ੍ਤੋਦਸਾਹਨ੍ਤਿ ਅਯਂ ਸਙ੍ਖੇਪਤ੍ਥੋ – ਤਂ ਦਸਾਹਪਰਮਂ ਧਾਰੇਤਬ੍ਬਂ। ਤਂ ਅਤਿਰੇਕਚੀવਰਂ ਯਥਾਸਕਂ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਂ ਅਨ੍ਤੋਦਸਾਹਂ ਅਧਿਟ੍ਠੇਤਿ વਾ વਿਕਪ੍ਪੇਤਿ વਾ વਿਸ੍ਸਜ੍ਜੇਤਿ વਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਧਮ੍ਮਤਾਯ ਨਸ੍ਸਤਿ વਾ વਿਨਸ੍ਸਤਿ વਾ ਡਯ੍ਹਤਿ વਾ ਅਞ੍ਞੋ વਾ ਤਂ ਅਚ੍ਛਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਗਣ੍ਹਾਤਿ વਿਸ੍ਸਾਸਨ੍ਤੋ વਾ ਗਣ੍ਹਾਤਿ ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯਤੋ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ। ਦੁਕ੍ਕਟਤੋ ਪਨ ਸਿਯਾ ਆਪਤ੍ਤਿ ਸਿਯਾ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ ਸਞ੍ਞਾਭੇਦੇਨ। ਅਨ੍ਤਿਮਾਨਂ ਪਨੇਤ੍ਥ ਦ੍વਿਨ੍ਨਂ ਪਦਾਨਂ વਸੇਨ ਅਨਚ੍ਛਿਨ੍ਨੇ ਅਚ੍ਛਿਨ੍ਨਸਞ੍ਞੀ ਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗਿਯਂ ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯਂ। ਅવਿਸ੍ਸਾਸਗ੍ਗਾਹੇ વਿਸ੍ਸਾਸਗ੍ਗਾਹਸਞ੍ਞੀ ਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗਿਯਂ ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯਨ੍ਤਿਆਦਿਕਾ ਦ੍વੇ ਤਿਕਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯਾ, ਦ੍વੇ ਚ ਦੁਕ੍ਕਟਾ ਸਙ੍ਖਿਤ੍ਤਾਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਾ। ਏਤ੍ਥ ਹਿ ਯਦਿ ਅਨ੍ਤੋਦਸਾਹਂ ਅਧਿਟ੍ਠੇਤਿ, ਦਸਾਹਪਰਮਂ ਅਰੁਣਂ ਅਤਿਕ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਤਸ੍ਸ ਦਿવਸਭਾਗੇ ਅਧਿਟ੍ਠਹਤੀਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ। ਅਯਂ ਤਾવ ਪਾਲ਼ਿવਿਨਿਚ੍ਛਯੋ।
Anāpatti antodasāhanti ayaṃ saṅkhepattho – taṃ dasāhaparamaṃ dhāretabbaṃ. Taṃ atirekacīvaraṃ yathāsakaṃ adhiṭṭhānaṃ antodasāhaṃ adhiṭṭheti vā vikappeti vā vissajjeti vā attano dhammatāya nassati vā vinassati vā ḍayhati vā añño vā taṃ acchinditvā gaṇhāti vissāsanto vā gaṇhāti pācittiyato anāpatti. Dukkaṭato pana siyā āpatti siyā anāpatti saññābhedena. Antimānaṃ panettha dvinnaṃ padānaṃ vasena anacchinne acchinnasaññī nissaggiyaṃ pācittiyaṃ. Avissāsaggāhe vissāsaggāhasaññī nissaggiyaṃ pācittiyantiādikā dve tikapācittiyā, dve ca dukkaṭā saṅkhittāti veditabbā. Ettha hi yadi antodasāhaṃ adhiṭṭheti, dasāhaparamaṃ aruṇaṃ atikkamitvā tassa divasabhāge adhiṭṭhahatīti veditabbaṃ. Ayaṃ tāva pāḷivinicchayo.
ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ਪਨ ਇਤੋ ਗਰੁਕਤਰਾਨੀਤਿਆਦਿਮ੍ਹਿ ਅਯਂ ਚੋਦਨਾਪੁਬ੍ਬਙ੍ਗਮੋ વਿਨਿਚ੍ਛਯੋ – ਗਣ੍ਠਿਪਦੇ ਪਨਸ੍ਸ ਇਤੋ ਨਿਸ੍ਸਟ੍ਠਚੀવਰਦਾਨਤੋ ਗਰੁਕਮ੍ਪਿ ਞਤ੍ਤਿਦੁਤਿਯਕਮ੍ਮਂ ਯਥਾ ਅਪਲੋਕਨੇਨ ਕਰੋਨ੍ਤਿ, ਏવਮਿਦਂ ਞਤ੍ਤਿਯਾ ਕਤ੍ਤਬ੍ਬਮ੍ਪਿ ਪਕਤਿવਚਨੇਨ વਟ੍ਟਤੀਤਿ। ਯਦਿ ਏવਂ ਪਰਿવਾਰੇ ਕਮ੍ਮવਗ੍ਗਸ੍ਸ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ‘‘ਞਤ੍ਤਿਕਮ੍ਮਮ੍ਪਿ ਏਕਂ ਞਤ੍ਤਿਂ ਠਪੇਤ੍વਾવ ਕਾਤਬ੍ਬਂ, ਅਪਲੋਕਨਕਮ੍ਮਾਦਿવਸੇਨ ਨ ਕਾਤਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿ (ਪਰਿ॰ ਅਟ੍ਠ॰ ੪੮੨) ਯਂ વੁਤ੍ਤਂ, ਤੇਨ વਿਰੁਜ੍ਝੇਯ੍ਯ। ਤੇਨੇਤਂ વੁਚ੍ਚਤਿ ‘‘ਤੇਸਂ ਏਤਂ ਅਨੁਲੋਮ’’ਨ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਅਨੁਲੋਮਨਯੇਨੇવ ਤਂ વੁਤ੍ਤਂ। ਨਿਯਮਂ ਪਨ ਯਥਾ ਦ੍વਿਨ੍ਨਂ ਪਾਰਿਸੁਦ੍ਧਿਉਪੋਸਥੋ વਿਨਾ ਞਤ੍ਤਿਯਾ ਹੋਤਿ, ਏવਂ ਦ੍વਿਨ੍ਨਂ ਨਿਸ੍ਸਟ੍ਠਚੀવਰਦਾਨਮ੍ਪੀਤਿ વਦਾਮ, ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਦੇਮਾ’’ਤਿ વਤ੍ਤੁਂ વਟ੍ਟਤਿ। ਕਥਂ ਪਨੇਤਂ ਞਾਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ? ਤਦਨੁਲੋਮਤ੍ਤਾਤਿ। ਏਕਦੇવੇਦਂ ਞਤ੍ਤਿਕਮ੍ਮਂ ਅਪਲੋਕਨੇਨਾਪਿ ਕਾਤੁਂ વਟ੍ਟਤੀਤਿ ਸਾਧਨਨ੍ਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਆਚਰਿਯੋ। ਅਨੁਗਣ੍ਠਿਪਦੇ ਪਨੇਤ੍ਥ ਚੋਦਨਂ ਕਤ੍વਾ ‘‘ਏਤਂ ਸਾਧਿਤਂ। ਞਤ੍ਤਿਕਮ੍ਮਂ ਏਕਂ ਞਤ੍ਤਿਂ ਠਪੇਤ੍વਾવ ਕਾਤਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿ ਪਾਲ਼ਿਯਾ ਆਗਤਂ ਸਨ੍ਧਾਯ વੁਤ੍ਤਂ, ਇਦਂ ਪਨ ਪਾਲ਼ਿਯਂ ਨਾਗਤਂ, ਲੇਸਤੋ ਆਹਰਿਤ੍વਾ વੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਕਤ੍વਾ ਏਤਂ ਅਪਲੋਕਨੇਨਾਪਿ વਟ੍ਟਤੀਤਿ।
Aṭṭhakathāyaṃ pana ito garukatarānītiādimhi ayaṃ codanāpubbaṅgamo vinicchayo – gaṇṭhipade panassa ito nissaṭṭhacīvaradānato garukampi ñattidutiyakammaṃ yathā apalokanena karonti, evamidaṃ ñattiyā kattabbampi pakativacanena vaṭṭatīti. Yadi evaṃ parivāre kammavaggassa aṭṭhakathāyaṃ ‘‘ñattikammampi ekaṃ ñattiṃ ṭhapetvāva kātabbaṃ, apalokanakammādivasena na kātabba’’nti (pari. aṭṭha. 482) yaṃ vuttaṃ, tena virujjheyya. Tenetaṃ vuccati ‘‘tesaṃ etaṃ anuloma’’nti, tasmā anulomanayeneva taṃ vuttaṃ. Niyamaṃ pana yathā dvinnaṃ pārisuddhiuposatho vinā ñattiyā hoti, evaṃ dvinnaṃ nissaṭṭhacīvaradānampīti vadāma, tasmā ‘‘āyasmato demā’’ti vattuṃ vaṭṭati. Kathaṃ panetaṃ ñātabbanti? Tadanulomattāti. Ekadevedaṃ ñattikammaṃ apalokanenāpi kātuṃ vaṭṭatīti sādhananti veditabbanti ācariyo. Anugaṇṭhipade panettha codanaṃ katvā ‘‘etaṃ sādhitaṃ. Ñattikammaṃ ekaṃ ñattiṃ ṭhapetvāva kātabba’’nti pāḷiyā āgataṃ sandhāya vuttaṃ, idaṃ pana pāḷiyaṃ nāgataṃ, lesato āharitvā vuttanti katvā etaṃ apalokanenāpi vaṭṭatīti.
੪੬੮. ਏਸ ਨਯੋਤਿ ਅਞ੍ਞੇਸਂ ਚੀવਰੇਸੁ ਉਪਚਿਕਾਦੀਹਿ ਖਾਯਿਤੇਸੁ ਮਮਪਿ ਖਾਯਿਤਾਨੀਤਿਆਦਿ। ‘‘ਅਞ੍ਞੇਨ ਕਤਂ…ਪੇ॰… ਸਾਧਕ’’ਨ੍ਤਿ વਚਨਤੋ ਸਮਾਨਜਾਤਿਕਂ, ਏਕਤ੍ਥਜਾਤਿਕਞ੍ਚ ਤਤਿਯਕਥਿਨਂ ਪਠਮਸਮਾਨਮੇવਾਤਿ ਸਿਦ੍ਧਂ ਹੋਤਿ।
468.Esanayoti aññesaṃ cīvaresu upacikādīhi khāyitesu mamapi khāyitānītiādi. ‘‘Aññena kataṃ…pe… sādhaka’’nti vacanato samānajātikaṃ, ekatthajātikañca tatiyakathinaṃ paṭhamasamānamevāti siddhaṃ hoti.
੪੬੯. ਤਿਚੀવਰਂ ਅਧਿਟ੍ਠਾਤੁਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਤਿਚੀવਰਂ ਤਿਚੀવਰਾਧਿਟ੍ਠਾਨੇਨ ਅਧਿਟ੍ਠਾਤਬ੍ਬਯੁਤ੍ਤਕਂ, ਯਂ વਾ ਤਿਚੀવਰਾਧਿਟ੍ਠਾਨੇਨ ਅਧਿਟ੍ਠਾਤੁਂ ਅવਿਕਪ੍ਪੇਤੁਂ ਅਨੁਜਾਨਾਮਿ, ਤਸ੍ਸ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਕਾਲਪਰਿਚ੍ਛੇਦਾਭਾવਤੋ ਸਬ੍ਬਕਾਲਂ ਇਚ੍ਛਨ੍ਤਸ੍ਸ ਅਧਿਟ੍ਠਾਤੁਂਯੇવ ਅਨੁਜਾਨਾਮਿ, ਤਂ ਕਾਲਪਰਿਚ੍ਛੇਦਂ ਕਤ੍વਾ વਿਕਪ੍ਪੇਤੁਂ ਨਾਨੁਜਾਨਾਮਿ। ਸਤਿ ਪਨ ਪਚ੍ਚਯੇ ਯਦਾ ਤਦਾ વਾ ਪਚ੍ਚੁਦ੍ਧਰਿਤ੍વਾ વਿਕਪ੍ਪੇਤੁਂ વਟ੍ਟਤੀਤਿ ‘‘ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ ਅਨ੍ਤੋਦਸਾਹਂ ਅਧਿਟ੍ਠੇਤਿ, વਿਕਪ੍ਪੇਤੀ’’ਤਿ વਚਨਤੋ ਸਿਦ੍ਧਂ ਹੋਤੀਤਿ વੁਤ੍ਤਮੇਤਂ। વਸ੍ਸਿਕਸਾਟਿਕਂ ਤਤੋ ਪਰਂ વਿਕਪ੍ਪੇਤੁਂਯੇવ ਨਾਧਿਟ੍ਠਾਤੁਂ। વਤ੍ਥਞ੍ਹਿ ਕਤਪਰਿਯੋਸਿਤਂ ਅਨ੍ਤੋਚਤੁਮਾਸੇ વਸ੍ਸਾਨਦਿવਸਂ ਆਦਿਂ ਕਤ੍વਾ ਅਨ੍ਤੋਦਸਾਹੇ ਅਧਿਟ੍ਠਾਤੁਂ ਅਨੁਜਾਨਾਮਿ, ਚਤੁਮਾਸਤੋ ਉਦ੍ਧਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਨ੍ਤਕਂ ਕਤ੍વਾ ਠਪਿਤੁਕਾਮੇਨ વਿਕਪ੍ਪੇਤੁਂ ਅਨੁਜਾਨਾਮੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਸੁਗਤਚੀવਰਤੋ ਊਨਕਨ੍ਤਿ ਤਿਣ੍ਣਮ੍ਪਿ ਚੀવਰਾਨਂ ਉਕ੍ਕਟ੍ਠਪਰਿਚ੍ਛੇਦੋ। ‘‘ਤਿਚੀવਰਂ ਪਨ ਪਰਿਕ੍ਖਾਰਚੋਲ਼ਂ ਅਧਿਟ੍ਠਾਤੁਂ વਟ੍ਟਤੀ’’ਤਿ વਾਦੇ ਪਨ ਸਤਿ ਤਥਾਰੂਪਪਚ੍ਚਯੇ વਟ੍ਟਤਿ। ਯਥਾ ਸਤਿ ਪਚ੍ਚਯੇ વਿਕਪ੍ਪੇਤੁਂ વਟ੍ਟਤੀਤਿ ਸਾਧਿਤਮੇਤਂ, ਪਗੇવ ਅਞ੍ਞੇਨ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨੇਨ ਅਧਿਟ੍ਠਾਤੁਂ। ‘‘ਅਨ੍ਤੋਦਸਾਹਂ ਅਧਿਟ੍ਠੇਤਿ, વਿਕਪ੍ਪੇਤੀ’’ਤਿ ਅਨਿਯਮਤੋ વੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਸਙ੍ਘਾਟਿ, ਉਤ੍ਤਰਾਸਙ੍ਗੋ, ਅਨ੍ਤਰવਾਸਕਨ੍ਤਿ ਅਧਿਟ੍ਠਿਤਾਨਧਿਟ੍ਠਿਤਾਨਂ ਸਮਾਨਮੇવ ਨਾਮਂ। ‘‘ਅਯਂ ਸਙ੍ਘਾਟੀ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਮਹਾવ॰ ੧੨੬) ਹਿ ਅਨਧਿਟ੍ਠਿਤਾ વੁਤ੍ਤਾ। ‘‘ਤਿਚੀવਰੇਨ વਿਪ੍ਪવਸੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਅਧਿਟ੍ਠਿਤਾ વੁਤ੍ਤਾ। ਸਾਮਨ੍ਤવਿਹਾਰੇ વਾਤਿ ਗੋਚਰਗਾਮਤੋ વਿਹਾਰੇਤਿ ਧਮ੍ਮਸਿਰਿਤ੍ਥੇਰੋ। ਦੂਰਤਰੇਪਿ ਲਬ੍ਭਤੇવਾਤਿ ਆਚਰਿਯੋ। ਅਨੁਗਣ੍ਠਿਪਦੇਪਿ ‘‘ਸਾਮਨ੍ਤવਿਹਾਰੇ વਾਤਿ ਦੇਸਨਾਸੀਸਮਤ੍ਤਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਠਪਿਤਟ੍ਠਾਨਂ ਸਲ੍ਲਕ੍ਖੇਤ੍વਾ ਦੂਰੇ ਠਿਤਮ੍ਪਿ ਅਧਿਟ੍ਠਾਤਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਸਾਮਨ੍ਤવਿਹਾਰੋ ਨਾਮ ਯਤ੍ਥ ਤਦਹੇવ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਨਿવਤ੍ਤਿਤੁਂ ਸਕ੍ਕਾ। ਰਤ੍ਤਿવਿਪ੍ਪવਾਸਂ ਰਕ੍ਖਨ੍ਤੇਨ ਤਤੋ ਦੂਰੇ ਠਿਤਂ ਅਧਿਟ੍ਠਾਤੁਂ ਨ વਟ੍ਟਤਿ, ਏવਂ ਕਿਰ ਮਹਾਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ વੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ। ਕੇਚਿ ‘‘ਚੀવਰવਂਸੇ ਠਪਿਤਂ ਅਞ੍ਞੋ ਪਰਿવਤ੍ਤਿਤ੍વਾ ਨਾਗਦਨ੍ਤੇ ਠਪੇਤਿ, ਤਂ ਅਜਾਨਿਤ੍વਾ ਅਧਿਟ੍ਠਹਨ੍ਤਸ੍ਸਪਿ ਰੁਹਤਿ ਚੀવਰਸ੍ਸ ਸਲ੍ਲਕ੍ਖਿਤਤ੍ਤਾ’’ਤਿ વਦਨ੍ਤਿ। ਅਧਿਟ੍ਠਹਿਤ੍વਾਤਿ ਪਰਿਕ੍ਖਾਰਚੋਲ਼ਾਦਿવਸੇਨ। ਮਹਨ੍ਤਤਰਮੇવਾਤਿਆਦਿ ਸਬ੍ਬਾਧਿਟ੍ਠਾਨਸਾਧਾਰਣਲਕ੍ਖਣਂ । ਤਤ੍ਥ ਪੁਨ ਅਧਿਟ੍ਠਾਤਬ੍ਬਮੇવਾਤਿ ਅਧਿਟ੍ਠਿਤਚੀવਰਸ੍ਸ ਏਕਦੇਸਭੂਤਤ੍ਤਾ। ਅਨਧਿਟ੍ਠਿਤਞ੍ਚੇ, ਅਧਿਟ੍ਠਿਤਸ੍ਸ ਅਪ੍ਪਭਾવੇਨ ਏਕਦੇਸਭੂਤਂ ਅਧਿਟ੍ਠਿਤਸਙ੍ਖ੍ਯਮੇવ ਗਚ੍ਛਤਿ। ਤਥਾ ਅਧਿਟ੍ਠਿਤਞ੍ਚੇ, ਅਨਧਿਟ੍ਠਿਤਸ੍ਸ ਏਕਦੇਸਭੂਤਂ ਅਨਧਿਟ੍ਠਿਤਸਙ੍ਖ੍ਯਂ ਗਚ੍ਛਤੀਤਿ ਹਿ ਲਕ੍ਖਣਂ, ਨ ਕੇવਲਞ੍ਚੇਤ੍ਥ ਦੁਤਿਯਪਟ੍ਟਮੇવ, ਤਤਿਯਪਟ੍ਟਾਦਿਕਮ੍ਪਿ। ਯਥਾਹ ‘‘ਅਨੁਜਾਨਾਮਿ…ਪੇ॰… ਉਤੁਦ੍ਧਟਾਨਂ ਦੁਸ੍ਸਾਨਂ ਚਤੁਗ੍ਗੁਣਂ ਸਙ੍ਘਾਟਿਂ…ਪੇ॰… ਪਂਸੁਕੂਲੇ ਯਾવਦਤ੍ਥ’’ਨ੍ਤਿ (ਮਹਾવ॰ ੩੪੮)।
469.Ticīvaraṃ adhiṭṭhātunti ettha ticīvaraṃ ticīvarādhiṭṭhānena adhiṭṭhātabbayuttakaṃ, yaṃ vā ticīvarādhiṭṭhānena adhiṭṭhātuṃ avikappetuṃ anujānāmi, tassa adhiṭṭhānakālaparicchedābhāvato sabbakālaṃ icchantassa adhiṭṭhātuṃyeva anujānāmi, taṃ kālaparicchedaṃ katvā vikappetuṃ nānujānāmi. Sati pana paccaye yadā tadā vā paccuddharitvā vikappetuṃ vaṭṭatīti ‘‘anāpatti antodasāhaṃ adhiṭṭheti, vikappetī’’ti vacanato siddhaṃ hotīti vuttametaṃ. Vassikasāṭikaṃ tato paraṃ vikappetuṃyeva nādhiṭṭhātuṃ. Vatthañhi katapariyositaṃ antocatumāse vassānadivasaṃ ādiṃ katvā antodasāhe adhiṭṭhātuṃ anujānāmi, catumāsato uddhaṃ attano santakaṃ katvā ṭhapitukāmena vikappetuṃ anujānāmīti attho. Sugatacīvarato ūnakanti tiṇṇampi cīvarānaṃ ukkaṭṭhaparicchedo. ‘‘Ticīvaraṃ pana parikkhāracoḷaṃ adhiṭṭhātuṃ vaṭṭatī’’ti vāde pana sati tathārūpapaccaye vaṭṭati. Yathā sati paccaye vikappetuṃ vaṭṭatīti sādhitametaṃ, pageva aññena adhiṭṭhānena adhiṭṭhātuṃ. ‘‘Antodasāhaṃ adhiṭṭheti, vikappetī’’ti aniyamato vuttanti saṅghāṭi, uttarāsaṅgo, antaravāsakanti adhiṭṭhitānadhiṭṭhitānaṃ samānameva nāmaṃ. ‘‘Ayaṃ saṅghāṭī’’tiādīsu (mahāva. 126) hi anadhiṭṭhitā vuttā. ‘‘Ticīvarena vippavaseyyā’’ti ettha adhiṭṭhitā vuttā. Sāmantavihāre vāti gocaragāmato vihāreti dhammasiritthero. Dūratarepi labbhatevāti ācariyo. Anugaṇṭhipadepi ‘‘sāmantavihāre vāti desanāsīsamattaṃ, tasmā ṭhapitaṭṭhānaṃ sallakkhetvā dūre ṭhitampi adhiṭṭhātabba’’nti vuttaṃ. Sāmantavihāro nāma yattha tadaheva gantvā nivattituṃ sakkā. Rattivippavāsaṃ rakkhantena tato dūre ṭhitaṃ adhiṭṭhātuṃ na vaṭṭati, evaṃ kira mahāaṭṭhakathāyaṃ vuttanti. Keci ‘‘cīvaravaṃse ṭhapitaṃ añño parivattitvā nāgadante ṭhapeti, taṃ ajānitvā adhiṭṭhahantassapi ruhati cīvarassa sallakkhitattā’’ti vadanti. Adhiṭṭhahitvāti parikkhāracoḷādivasena. Mahantataramevātiādi sabbādhiṭṭhānasādhāraṇalakkhaṇaṃ . Tattha puna adhiṭṭhātabbamevāti adhiṭṭhitacīvarassa ekadesabhūtattā. Anadhiṭṭhitañce, adhiṭṭhitassa appabhāvena ekadesabhūtaṃ adhiṭṭhitasaṅkhyameva gacchati. Tathā adhiṭṭhitañce, anadhiṭṭhitassa ekadesabhūtaṃ anadhiṭṭhitasaṅkhyaṃ gacchatīti hi lakkhaṇaṃ, na kevalañcettha dutiyapaṭṭameva, tatiyapaṭṭādikampi. Yathāha ‘‘anujānāmi…pe… utuddhaṭānaṃ dussānaṃ catugguṇaṃ saṅghāṭiṃ…pe… paṃsukūle yāvadattha’’nti (mahāva. 348).
ਅવਸੇਸਾ ਭਿਕ੍ਖੂਤਿ વਕ੍ਖਮਾਨਕਾਲੇ ਨਿਸਿਨ੍ਨਾ ਭਿਕ੍ਖੂ। ਤਸ੍ਮਾ વਟ੍ਟਤੀਤਿ ਯਥਾ ‘‘ਅਨੁਜਾਨਾਮਿ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਤਿਚੀવਰਂ ਅਧਿਟ੍ਠਾਤੁਂ ਨ વਿਕਪ੍ਪੇਤੁ’’ਨ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ, ਏવਂ ਪਰਿਕ੍ਖਾਰਚੋਲ਼ਮ੍ਪਿ વੁਤ੍ਤਂ, ਨ ਤਸ੍ਸ ਉਕ੍ਕਟ੍ਠਪਰਿਚ੍ਛੇਦੋ વੁਤ੍ਤੋ, ਨ ਚ ਸਙ੍ਖ੍ਯਾਪਰਿਚ੍ਛੇਦੋ, ਤਸ੍ਮਾ ਤੀਣਿਪਿ ਚੀવਰਾਨਿ ਪਚ੍ਚੁਦ੍ਧਰਿਤ੍વਾ ‘‘ਇਮਾਨਿ ਚੀવਰਾਨਿ ਪਰਿਕ੍ਖਾਰਚੋਲ਼ਾਨਿ ਅਧਿਟ੍ਠਾਮੀ’’ਤਿ ਅਧਿਟ੍ਠਹਿਤ੍વਾ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਿਤੁਂ વਟ੍ਟਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ‘‘ਨਿਧਾਨਮੁਖਮੇਤ’’ਨ੍ਤਿ ਕਥਂ ਪਞ੍ਞਾਯਤੀਤਿ ਚੇ? ‘‘ਤੇਨ ਖੋ ਪਨ ਸਮਯੇਨ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਪਰਿਪੁਣ੍ਣਂ ਹੋਤਿ ਤਿਚੀવਰਂ, ਅਤ੍ਥੋ ਚ ਹੋਤਿ ਪਰਿਸ੍ਸਾવਨੇਹਿਪਿ ਥવਿਕਾਹਿਪੀ’’ਤਿ ਏਤਸ੍ਮਿਂ વਤ੍ਥੁਸ੍ਮਿਂ ‘‘ਅਨੁਜਾਨਾਮਿ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਪਰਿਕ੍ਖਾਰਚੋਲ਼’’ਨ੍ਤਿ (ਮਹਾવ॰ ੩੫੮) ਅਨੁਞ੍ਞਾਤਤ੍ਤਾ। ਭਿਕ੍ਖੂਨਞ੍ਚ ਏਕਮੇવ ਪਰਿਸ੍ਸਾવਨਂ, ਥવਿਕਾ વਾ વਟ੍ਟਤਿ, ਨ ਦ੍વੇ વਾ ਤੀਣਿ વਾਤਿ ਪਟਿਕ੍ਖੇਪਾਭਾવਤੋ વਿਕਪ੍ਪਨੁਪਗਪਚ੍ਛਿਮਪ੍ਪਮਾਣਾਨਿ, ਅਤਿਰੇਕਪ੍ਪਮਾਣਾਨਿ વਾ ਪਰਿਸ੍ਸਾવਨਾਦੀਨਿ ਪਰਿਕ੍ਖਾਰਾਨਿ ਕਪ੍ਪਨ੍ਤੀਤਿ ਸਿਦ੍ਧਂ। ਯਦਿ ਏવਂ ‘‘ਯਂਨੂਨਾਹਂ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਚੀવਰੇ ਸੀਮਂ ਬਨ੍ਧੇਯ੍ਯਂ ਮਰਿਯਾਦਂ ਠਪੇਯ੍ਯ’’ਨ੍ਤਿ (ਮਹਾવ॰ ੩੪੬) વਚਨવਿਰੋਧੋਤਿ ਚੇ? ਨ, ਅਨੁਸਨ੍ਧਿਯਾ ਅਜਾਨਨਤੋ, વਿਰੋਧਤੋ ਚ। ਕਿਂ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ? ਚੀવਰਕ੍ਖਨ੍ਧਕੇ (ਮਹਾવ॰ ੩੨੬ ਆਦਯੋ) ਪਠਮਂ ਗਹਪਤਿਚੀવਰਂ ਅਨੁਞ੍ਞਾਤਂ, ਤਤੋ ਪਾવਾਰਕੋਸਿਯਕੋਜવਕਮ੍ਬਲਾਦਿ। ਤਤੋ ‘‘ਤੇਨ ਖੋ ਪਨ ਸਮਯੇਨ ਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਉਚ੍ਚਾવਚਾਨਿ ਚੀવਰਾਨਿ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾਨਿ ਹੋਨ੍ਤਿ। ਅਥ ਖੋ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਏਤਦਹੋਸਿ ‘ਕਿਂ ਨੁ ਖੋ ਭਗવਤਾ ਚੀવਰਂ ਅਨੁਞ੍ਞਾਤਂ, ਕਿਂ ਅਨਨੁਞ੍ਞਾਤ’’’ਨ੍ਤਿ ਏਤਸ੍ਮਿਂ વਤ੍ਥੁਸ੍ਮਿਂ ‘‘ਅਨੁਜਾਨਾਮਿ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਛ ਚੀવਰਾਨਿ ਖੋਮ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ (ਮਹਾવ॰ ੩੩੯) ਕਪ੍ਪਿਯਚੀવਰਜਾਤਿ ਅਨੁਞ੍ਞਾਤਾ, ਨ ਪਨ ਸਙ੍ਖ੍ਯਾਪਮਾਣਂ। ਤਤੋ ‘‘ਅਦ੍ਦਸ ਭਗવਾ…ਪੇ॰… ਸਮ੍ਬਹੁਲੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਚੀવਰੇਹਿ ਉਬ੍ਭਣ੍ਡਿਤੇ ਸੀਸੇਪਿ ਚੀવਰਭਿਸਿਂ ਕਰਿਤ੍વਾ ਖਨ੍ਧੇਪਿ ਚੀવਰਭਿਸਿਂ ਕਰਿਤ੍વਾ ਕਟਿਯਾਪਿ ਚੀવਰਭਿਸਿਂ ਕਰਿਤ੍વਾ ਆਗਚ੍ਛਨ੍ਤੇ, ਦਿਸ੍વਾਨ ਭਗવਤੋ ਏਤਦਹੋਸਿ…ਪੇ॰… ਯੇਪਿ ਖੋ ਤੇ ਕੁਲਪੁਤ੍ਤਾ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਧਮ੍ਮવਿਨਯੇ ਸੀਤਾਲੁਕਾ ਸੀਤਭੀਰੁਕਾ, ਤੇਪਿ ਸਕ੍ਕੋਨ੍ਤਿ ਤਿਚੀવਰੇਨ ਯਾਪੇਤੁਂ, ਯਂਨੂਨਾਹਂ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਚੀવਰੇ ਸੀਮਂ ਬਨ੍ਧੇਯ੍ਯਂ ਮਰਿਯਾਦਂ ਠਪੇਯ੍ਯਂ ਤਿਚੀવਰਂ ਅਨੁਜਾਨੇਯ੍ਯ’’ਨ੍ਤਿ (ਮਹਾવ॰ ੩੪੬) ਚੀવਰਂ ਅਨੁਞ੍ਞਾਤਂ, ਤਞ੍ਚ ਖੋ ਏਕਮੇવ। ਛਬ੍ਬਗ੍ਗਿਯਾ ਪਨ ਮਿਚ੍ਛਾ ਗਹੇਤ੍વਾ ਬਹੂਨਿ ਪਰਿਹਰਿਂਸੁ। ਤਾਨਿ ਨੇਸਂ ਅਤਿਰੇਕਟ੍ਠਾਨੇ ਠਿਤਾਨਿ ਹੋਨ੍ਤਿ। ਤਤੋ ‘‘ਅਨੁਜਾਨਾਮਿ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਦਸਾਹਪਰਮਂ ਅਤਿਰੇਕਚੀવਰਂ ਧਾਰੇਤੁ’’ਨ੍ਤਿ (ਮਹਾવ॰ ੩੪੭) ਅਨੁਞ੍ਞਾਤਂ, ਤੇਨੇਤਂ ਪਞ੍ਞਾਯਤਿ। ਅਤਿਰੇਕਾਨਿ ਬਹੂਨਿ ਚੀવਰਾਨਿ ਤੇ ਪਰਿਹਰਿਂਸੁ, ‘‘ਤਾਨਿ ਦਸਾਹਪਰਮਮੇવ ਧਾਰੇਤੁਂ ਅਨੁਜਾਨਾਮਿ, ਨ ਤਮੇવੇਕ’’ਨ੍ਤਿ વਦਨ੍ਤੇਨ ਯਾ ਪੁਬ੍ਬੇ ਤਿਚੀવਰਾਧਿਟ੍ਠਾਨਸਙ੍ਖਾਤਾ ਚੀવਰੇ ਸੀਮਾਬਦ੍ਧਾ, ਮਰਿਯਾਦਾ ਚ ਠਪਿਤਾ, ਤਾਯ ਸਤਿਪਿ ਤਿਚੀવਰਬਾਹੁਲ੍ਲਪਰਿਹਰਣਕ੍ਕਮੋ ਦਸ੍ਸਿਤੋ ਦਿવਸਪਰਿਚ੍ਛੇਦવਸੇਨ। ਤਤੋ ਪਰਂ ‘‘ਅਨੁਜਾਨਾਮਿ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਅਤਿਰੇਕਚੀવਰਂ વਿਕਪ੍ਪੇਤੁ’’ਨ੍ਤਿ (ਮਹਾવ॰ ੩੪੭) ਅਨੁਜਾਨਨ੍ਤੇਨ વਿਨਾਪਿ ਦਿવਸਪਰਿਚ੍ਛੇਦੇਨ ਅਤਿਰੇਕਚੀવਰਪਰਿਹਰਣਕ੍ਕਮੋ ਦਸ੍ਸਿਤੋਤਿ ਦ੍વੇਪਿ ਤਾਨਿ ਨਿਧਾਨਮੁਖਾਨੀਤਿ ਸਿਦ੍ਧਂ। ਤਥਾ ਪਰਿਕ੍ਖਾਰਚੋਲ਼ਾਧਿਟ੍ਠਾਨਮ੍ਪਿ ਸਿਯਾ, ਅਞ੍ਞਥਾ ਇਤਰਚੀવਰਾਧਿਟ੍ਠਾਨਾਨੁਜਾਨਨવਿਰੋਧੋ ਸਿਯਾ ਸੀਮਾਮਰਿਯਾਦਟ੍ਠਪਨવਿਰੋਧਤੋ। ਤਿਚੀવਰਾਧਿਟ੍ਠਾਨਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਯੇવ ਤਿਚੀવਰਮਰਿਯਾਦਾ ਹੋਤਿ। ਤੇਨ વੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਪਾਟੇਕ੍ਕਂ ਨਿਧਾਨਮੁਖਮੇਤ’’ਨ੍ਤਿ। ‘‘ਪਠਮਂ ਤਿਚੀવਰਂ ਤਿਚੀવਰਾਧਿਟ੍ਠਾਨੇਨ ਅਧਿਟ੍ਠਾਤਬ੍ਬਂ, ਪੁਨ ਪਰਿਹਰਿਤੁਂ ਅਸਕ੍ਕੋਨ੍ਤੇਨ ਪਚ੍ਚੁਦ੍ਧਰਿਤ੍વਾ ਪਰਿਕ੍ਖਾਰਚੋਲ਼ਂ ਅਧਿਟ੍ਠਾਤਬ੍ਬਂ, ਨ ਤ੍વੇવ ਆਦਿਤੋવ ਇਦਂ વੁਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ। ‘‘ਯਥਾ ਤਿਚੀવਰਂ ਪਰਿਹਰਿਤੁਂ ਅਸਕ੍ਕੋਨ੍ਤਸ੍ਸ ਗਿਲਾਨਸ੍ਸ વਿਪ੍ਪવਾਸਸਮ੍ਮੁਤਿ ਅਨੁਞ੍ਞਾਤਾ, ਅਗਿਲਾਨਸ੍ਸਪਿ ਸਾਸਙ੍ਕਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇ (ਪਾਰਾ॰ ੬੫੨) ਤਸ੍ਸ ਅਨ੍ਤਰਘਰੇ ਨਿਕ੍ਖੇਪੋ ਚ, ਤਤੋਪਿ ਸਤਿ ਪਚ੍ਚਯੇ ਛਾਰਤ੍ਤવਿਪ੍ਪવਾਸੋ, ਤਤੋਪਿ ਅਸਕ੍ਕੋਨ੍ਤਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚੁਦ੍ਧਾਰੋ, ਪਚ੍ਚੁਦ੍ਧਟਮ੍ਪਿ ਅਨ੍ਤੋਦਸਾਹੇ ਅਧਿਟ੍ਠਾਤੁਂ, ਅਸਕ੍ਕੋਨ੍ਤਸ੍ਸ વਿਕਪ੍ਪਨਾ ਚ ਅਨੁਞ੍ਞਾਤਾ। ਤਥੇવ ਦ੍વਿਨ੍ਨਮ੍ਪਿ ਸਮ੍ਮੁਖਾਪਰਮ੍ਮੁਖਾવਿਕਪ੍ਪਨਾਨਂ ਪਰਸਨ੍ਤਕਤ੍ਤਾ વਿਕਪ੍ਪਨਪਚ੍ਚਯੇ ਅਸਤਿ ‘ਪਰਿਕ੍ਖਾਰਚੋਲ਼’ਨ੍ਤਿ ਅਧਿਟ੍ਠਹਿਤ੍વਾ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਿਤੁਂ ਭਗવਤਾ ਅਨੁਞ੍ਞਾਤਂ ਸਿਯਾ, ਯਤੋ ਤਦਧਿਪ੍ਪਾਯਞ੍ਞੂ ਏવਂ વਦਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਮਹਾਪਚ੍ਚਰਿਯਮ੍ਪਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਪੁਬ੍ਬੇਤਿਆਦਿ ‘‘ਪਾਟੇਕ੍ਕਂ ਨਿਧਾਨਮੁਖ’’ਨ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਪਯੋਗਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ વੁਤ੍ਤਂ। ਅਬਦ੍ਧਸੀਮਾਯਂ ਦੁਪ੍ਪਰਿਹਾਰਨ੍ਤਿ વਿਕਪ੍ਪਨਾਦਿਅਤ੍ਥਾਯ ਉਪਚਾਰਂ ਅਤਿਕ੍ਕਮਿਤ੍વਾਪਿ ਗਮਨਸਮ੍ਭવਤੋ।
Avasesā bhikkhūti vakkhamānakāle nisinnā bhikkhū. Tasmā vaṭṭatīti yathā ‘‘anujānāmi, bhikkhave, ticīvaraṃ adhiṭṭhātuṃ na vikappetu’’nti vuttaṃ, evaṃ parikkhāracoḷampi vuttaṃ, na tassa ukkaṭṭhaparicchedo vutto, na ca saṅkhyāparicchedo, tasmā tīṇipi cīvarāni paccuddharitvā ‘‘imāni cīvarāni parikkhāracoḷāni adhiṭṭhāmī’’ti adhiṭṭhahitvā paribhuñjituṃ vaṭṭatīti attho. ‘‘Nidhānamukhameta’’nti kathaṃ paññāyatīti ce? ‘‘Tena kho pana samayena bhikkhūnaṃ paripuṇṇaṃ hoti ticīvaraṃ, attho ca hoti parissāvanehipi thavikāhipī’’ti etasmiṃ vatthusmiṃ ‘‘anujānāmi, bhikkhave, parikkhāracoḷa’’nti (mahāva. 358) anuññātattā. Bhikkhūnañca ekameva parissāvanaṃ, thavikā vā vaṭṭati, na dve vā tīṇi vāti paṭikkhepābhāvato vikappanupagapacchimappamāṇāni, atirekappamāṇāni vā parissāvanādīni parikkhārāni kappantīti siddhaṃ. Yadi evaṃ ‘‘yaṃnūnāhaṃ bhikkhūnaṃ cīvare sīmaṃ bandheyyaṃ mariyādaṃ ṭhapeyya’’nti (mahāva. 346) vacanavirodhoti ce? Na, anusandhiyā ajānanato, virodhato ca. Kiṃ vuttaṃ hoti? Cīvarakkhandhake (mahāva. 326 ādayo) paṭhamaṃ gahapaticīvaraṃ anuññātaṃ, tato pāvārakosiyakojavakambalādi. Tato ‘‘tena kho pana samayena saṅghassa uccāvacāni cīvarāni uppannāni honti. Atha kho bhikkhūnaṃ etadahosi ‘kiṃ nu kho bhagavatā cīvaraṃ anuññātaṃ, kiṃ ananuññāta’’’nti etasmiṃ vatthusmiṃ ‘‘anujānāmi, bhikkhave, cha cīvarāni khoma’’ntiādinā (mahāva. 339) kappiyacīvarajāti anuññātā, na pana saṅkhyāpamāṇaṃ. Tato ‘‘addasa bhagavā…pe… sambahule bhikkhū cīvarehi ubbhaṇḍite sīsepi cīvarabhisiṃ karitvā khandhepi cīvarabhisiṃ karitvā kaṭiyāpi cīvarabhisiṃ karitvā āgacchante, disvāna bhagavato etadahosi…pe… yepi kho te kulaputtā imasmiṃ dhammavinaye sītālukā sītabhīrukā, tepi sakkonti ticīvarena yāpetuṃ, yaṃnūnāhaṃ bhikkhūnaṃ cīvare sīmaṃ bandheyyaṃ mariyādaṃ ṭhapeyyaṃ ticīvaraṃ anujāneyya’’nti (mahāva. 346) cīvaraṃ anuññātaṃ, tañca kho ekameva. Chabbaggiyā pana micchā gahetvā bahūni parihariṃsu. Tāni nesaṃ atirekaṭṭhāne ṭhitāni honti. Tato ‘‘anujānāmi, bhikkhave, dasāhaparamaṃ atirekacīvaraṃ dhāretu’’nti (mahāva. 347) anuññātaṃ, tenetaṃ paññāyati. Atirekāni bahūni cīvarāni te parihariṃsu, ‘‘tāni dasāhaparamameva dhāretuṃ anujānāmi, na tameveka’’nti vadantena yā pubbe ticīvarādhiṭṭhānasaṅkhātā cīvare sīmābaddhā, mariyādā ca ṭhapitā, tāya satipi ticīvarabāhullapariharaṇakkamo dassito divasaparicchedavasena. Tato paraṃ ‘‘anujānāmi, bhikkhave, atirekacīvaraṃ vikappetu’’nti (mahāva. 347) anujānantena vināpi divasaparicchedena atirekacīvarapariharaṇakkamo dassitoti dvepi tāni nidhānamukhānīti siddhaṃ. Tathā parikkhāracoḷādhiṭṭhānampi siyā, aññathā itaracīvarādhiṭṭhānānujānanavirodho siyā sīmāmariyādaṭṭhapanavirodhato. Ticīvarādhiṭṭhānapaññattiyeva ticīvaramariyādā hoti. Tena vuttaṃ ‘‘pāṭekkaṃ nidhānamukhameta’’nti. ‘‘Paṭhamaṃ ticīvaraṃ ticīvarādhiṭṭhānena adhiṭṭhātabbaṃ, puna pariharituṃ asakkontena paccuddharitvā parikkhāracoḷaṃ adhiṭṭhātabbaṃ, na tveva āditova idaṃ vutta’’nti vuttaṃ. ‘‘Yathā ticīvaraṃ pariharituṃ asakkontassa gilānassa vippavāsasammuti anuññātā, agilānassapi sāsaṅkasikkhāpade (pārā. 652) tassa antaraghare nikkhepo ca, tatopi sati paccaye chārattavippavāso, tatopi asakkontassa paccuddhāro, paccuddhaṭampi antodasāhe adhiṭṭhātuṃ, asakkontassa vikappanā ca anuññātā. Tatheva dvinnampi sammukhāparammukhāvikappanānaṃ parasantakattā vikappanapaccaye asati ‘parikkhāracoḷa’nti adhiṭṭhahitvā paribhuñjituṃ bhagavatā anuññātaṃ siyā, yato tadadhippāyaññū evaṃ vadantī’’ti mahāpaccariyampi vuttaṃ. Pubbetiādi ‘‘pāṭekkaṃ nidhānamukha’’nti vuttassa payogadassanatthaṃ vuttaṃ. Abaddhasīmāyaṃ dupparihāranti vikappanādiatthāya upacāraṃ atikkamitvāpi gamanasambhavato.
વਸ੍ਸਿਕਸਾਟਿਕਾ ਅਨਤਿਰਿਤ੍ਤਪ੍ਪਮਾਣਾਤਿ ਤਸ੍ਸਾ ਉਕ੍ਕਟ੍ਠਪਰਿਚ੍ਛੇਦਸ੍ਸ વੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ વੁਤ੍ਤਂ। ਪਚ੍ਚਤ੍ਥਰਣਮ੍ਪਿ ਅਧਿਟ੍ਠਾਤਬ੍ਬਮੇવਾਤਿ ‘‘ਇਦਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਸੇਨਾਸਨਸ੍ਸ ਉਪਰਿ ਅਤ੍ਥਰਿਤਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ ਦਿਨ੍ਨਂ ਨਾਧਿਟ੍ਠਾਤਬ੍ਬਂ, ‘‘ਇਦਂ ਤੁਮ੍ਹਾਕ’’ਨ੍ਤਿ ਦਿਨ੍ਨਂ ਸਯਂ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਂવ ਅਧਿਟ੍ਠਾਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ। ‘‘ਸਕਿਂ ਅਧਿਟ੍ਠਿਤਂ ਅਧਿਟ੍ਠਿਤਮੇવ ਹੋਤਿ, ਨ ਪੁਨ ਪਚ੍ਚੁਦ੍ਧਰੀਯਤਿ ਕਾਲਪਰਿਚ੍ਛੇਦਾਭਾવਤੋ’’ਤਿ ਲਿਖਿਤਂ। ‘‘ਏਕવਚਨੇਨਪਿ વਟ੍ਟਤੀਤਿ ਅਪਰੇ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਭੇਸਜ੍ਜਨવਕਮ੍ਮਮਾਤਾਪਿਤੁਆਦੀਨਂ ਅਤ੍ਥਾਯਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ‘‘ਇਮਿਨਾ ਭੇਸਜ੍ਜਂ ਚੇਤਾਪੇਸ੍ਸਾਮਿ, ਇਦਂ ਮਾਤੁਯਾ ਦਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਠਪੇਨ੍ਤੇਨ ਅਧਿਟ੍ਠਾਤਬ੍ਬਂ। ‘‘‘ਇਦਂ ਭੇਸਜ੍ਜਸ੍ਸ, ਇਮਂ ਮਾਤੁਯਾ’ਤਿ વਿਭਜਨ੍ਤੇਨ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਕਿਚ੍ਚਂ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਅਪਰੇ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ। ‘‘ਸਕਭਾવਂ ਮੋਚੇਤ੍વਾ ਠਪਨਂ ਸਨ੍ਧਾਯਾਹਾ’’ਤਿ ਲਿਖਿਤਂ।
Vassikasāṭikā anatirittappamāṇāti tassā ukkaṭṭhaparicchedassa vuttattā vuttaṃ. Paccattharaṇampi adhiṭṭhātabbamevāti ‘‘idaṃ, bhante, amhākaṃ senāsanassa upari attharitabba’’ntiādinā dinnaṃ nādhiṭṭhātabbaṃ, ‘‘idaṃ tumhāka’’nti dinnaṃ sayaṃ adhippetaṃva adhiṭṭhātabbanti adhippāyo. ‘‘Sakiṃ adhiṭṭhitaṃ adhiṭṭhitameva hoti, na puna paccuddharīyati kālaparicchedābhāvato’’ti likhitaṃ. ‘‘Ekavacanenapi vaṭṭatīti apare’’ti vuttaṃ. Bhesajjanavakammamātāpituādīnaṃatthāyāti ettha ‘‘iminā bhesajjaṃ cetāpessāmi, idaṃ mātuyā dassāmī’’ti ṭhapentena adhiṭṭhātabbaṃ. ‘‘‘Idaṃ bhesajjassa, imaṃ mātuyā’ti vibhajantena adhiṭṭhānakiccaṃ natthīti apare’’ti vuttaṃ. ‘‘Sakabhāvaṃ mocetvā ṭhapanaṃ sandhāyāhā’’ti likhitaṃ.
‘‘ਪੁਨ ਅਧਿਟ੍ਠਾਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਅਯਂ ਸਙ੍ਗੀਤਿਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਆਗਤਅਟ੍ਠਕਥਾવਾਦੋ। ਤਤੋ ਪਰਂ ਆਚਰਿਯਾਨਂ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਯੁਤ੍ਤਿવਿਚਾਰਣਾ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਪਮਾਣਚੀવਰਸ੍ਸਾਤਿ ਪਚ੍ਛਿਮਪ੍ਪਮਾਣਸ੍ਸ। ਦ੍વੇ ਚੀવਰਾਨੀਤਿ ਸਹ ਉਤ੍ਤਰਾਸਙ੍ਗੇਨ। ਏਸ ਨਯੋਤਿ ਪਮਾਣਯੁਤ੍ਤੇਸੁ ਯਤ੍ਥ ਕਤ੍ਥਚੀਤਿਆਦਿਨਯੋવ। ‘‘ਤਂ ਅਤਿਕ੍ਕਾਮਯਤੋ ਛੇਦਨਕ’’ਨ੍ਤਿ (ਪਾਚਿ॰ ੫੩੩) વਚਨਤੋ ਉਤ੍ਤਰਿ ਪਟਿਸਿਦ੍ਧਂ, ਤਤੋ ਹੇਟ੍ਠਾ ਅਪ੍ਪਟਿਸਿਦ੍ਧਤ੍ਤਾ વਟ੍ਟਤਿ। ਤਤ੍ਥ ਸਿਯਾ – ਤਿਚੀવਰਸ੍ਸ ਪਚ੍ਛਿਮਪ੍ਪਮਾਣਂ વਿਸੁਂ ਸੁਤ੍ਤੇ ਨਤ੍ਥੀਤਿ, ਨ વਤ੍ਤਬ੍ਬਂ, ਸਿਕ੍ਖਾਕਰਣੀਯੇਹਿ ਸਿਦ੍ਧਤ੍ਤਾ। ਕਿਂ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ? ‘‘‘ਪਰਿਮਣ੍ਡਲਂ ਨਿવਾਸੇਸ੍ਸਾਮਿ, ਪਾਰੁਪਿਸ੍ਸਾਮਿ, ਸੁਪ੍ਪਟਿਚ੍ਛਨ੍ਨੋ ਅਨ੍ਤਰਘਰੇ ਗਮਿਸ੍ਸਾਮੀ’ਤਿ (ਪਾਚਿ॰ ੫੭੬-੫੭੯) વਚਨਤੋ ਯਤ੍ਤਕੇਨ ਪਮਾਣੇਨ ਪਰਿਮਣ੍ਡਲਤਾ, ਸੁਪ੍ਪਟਿਚ੍ਛਨ੍ਨਤਾ ਚ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ વੁਤ੍ਤਕ੍ਕਮੇਨ ਸਮ੍ਪਜ੍ਜਤੀ’’ਤਿ વਤ੍ਤਬ੍ਬਂ। ਤੇਸਂ વਸੇਨ ਪਚ੍ਛਿਮਪ੍ਪਮਾਣਨ੍ਤਿ ਸਿਦ੍ਧਂ, ਤਞ੍ਚ ਖੋ ਮੁਟ੍ਠਿਪਞ੍ਚਕਾਦਿ ਯਥਾવੁਤ੍ਤਮੇવ વੁਚ੍ਚਤੇ। ਤੇਨੇવਾਹ ਲੇਸਂ ਠਪੇਤ੍વਾ ‘‘વਿਸੁਂ ਸੁਤ੍ਤੇ ਨਤ੍ਥੀ’’ਤਿ।
‘‘Puna adhiṭṭhātabbanti ayaṃ saṅgītito paṭṭhāya āgataaṭṭhakathāvādo. Tato paraṃ ācariyānaṃ tattha tattha yuttivicāraṇā’’ti vuttaṃ. Pamāṇacīvarassāti pacchimappamāṇassa. Dve cīvarānīti saha uttarāsaṅgena. Esa nayoti pamāṇayuttesu yattha katthacītiādinayova. ‘‘Taṃ atikkāmayato chedanaka’’nti (pāci. 533) vacanato uttari paṭisiddhaṃ, tato heṭṭhā appaṭisiddhattā vaṭṭati. Tattha siyā – ticīvarassa pacchimappamāṇaṃ visuṃ sutte natthīti, na vattabbaṃ, sikkhākaraṇīyehi siddhattā. Kiṃ vuttaṃ hoti? ‘‘‘Parimaṇḍalaṃ nivāsessāmi, pārupissāmi, suppaṭicchanno antaraghare gamissāmī’ti (pāci. 576-579) vacanato yattakena pamāṇena parimaṇḍalatā, suppaṭicchannatā ca aṭṭhakathāyaṃ vuttakkamena sampajjatī’’ti vattabbaṃ. Tesaṃ vasena pacchimappamāṇanti siddhaṃ, tañca kho muṭṭhipañcakādi yathāvuttameva vuccate. Tenevāha lesaṃ ṭhapetvā ‘‘visuṃ sutte natthī’’ti.
ਅਪਿਚੇਤ੍ਥ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਂ, ਤਥਾਪਿ ਨ ਸਮੇਤਿਯੇવਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ, ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਯਦੀ’’ਤਿਆਦਿਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ ਅਦ੍ਧਾ વੁਤ੍ਤੋ। ਯਸ੍ਮਾ ਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਨੋ ਸਮੇਤਿ ਚ। ਇਤਰੇਸੁ ਪਨ ਏਕਚ੍ਚਸ੍ਮਿਂ ਆਚਰਿਯવਾਦੇ ਨੇવ ਪਰਿਚ੍ਛੇਦੋ ਅਤ੍ਥਿ। ਏਕਚ੍ਚਸ੍ਮਿਂ ਨ ਪੁਬ੍ਬਾਪਰਂ ਸਮੇਤੀਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ। ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਂ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਮੇવ, ਪਰਿਭੋਗਕਾਲੇ ਪਨ ਅਰਜਿਤਂ ਨ વਟ੍ਟਤਿ। ਇਦਂ ਸਬ੍ਬਂ ਤਿਚੀવਰੇ ਏવ। ਇਮਸ੍ਸ ਪਨ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਸ੍ਸ ਅਯਂ ਸਙ੍ਖੇਪવਿਨਿਚ੍ਛਯੋ – ਅਨਤ੍ਥਤੇ ਕਥਿਨੇ ਹੇਮਨ੍ਤਾਨਂ ਪਠਮਦਿવਸਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਅਤ੍ਥਤੇ ਕਥਿਨੇ ਗਿਮ੍ਹਾਨਂ ਪਠਮਦਿવਸਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਚੀવਰਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ‘‘ਨਿਟ੍ਠਿਤਚੀવਰਸ੍ਮਿ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ વੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ।
Apicettha adhippetaṃ, tathāpi na sametiyevāti attho, tasmā ‘‘yadī’’tiādisambandho addhā vutto. Yasmā paricchinno sameti ca. Itaresu pana ekaccasmiṃ ācariyavāde neva paricchedo atthi. Ekaccasmiṃ na pubbāparaṃ sametīti sambandho. Adhiṭṭhānaṃ adhiṭṭhānameva, paribhogakāle pana arajitaṃ na vaṭṭati. Idaṃ sabbaṃ ticīvare eva. Imassa pana sikkhāpadassa ayaṃ saṅkhepavinicchayo – anatthate kathine hemantānaṃ paṭhamadivasato paṭṭhāya atthate kathine gimhānaṃ paṭhamadivasato paṭṭhāya uppannacīvaraṃ sandhāya ‘‘niṭṭhitacīvarasmi’’ntiādi vuttanti.
ਏਤ੍ਥਾਹ – ‘‘ਰਜਕੇਹਿ ਧੋવਾਪੇਤ੍વਾ ਸੇਤਂ ਕਾਰਾਪੇਨ੍ਤਸ੍ਸਾਪਿ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਂ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਮੇવਾ’’ਤਿ વਚਨਤੋ ਅਰਜਿਤੇਪਿ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਂ ਰੁਹਤਿ, ਤੇਨ ਸੂਚਿਕਮ੍ਮਂ ਕਤ੍વਾ ਰਜਿਤ੍વਾ ਕਪ੍ਪਬਿਨ੍ਦੁਂ ਦਤ੍વਾ ਅਧਿਟ੍ਠਾਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਨਿਯਮੋ ਨ ਕਾਤਬ੍ਬੋਤਿ? વੁਚ੍ਚਤੇ, ਕਾਤਬ੍ਬੋવ ਪਤ੍ਤੋ વਿਯ ਅਧਿਟ੍ਠਿਤੋ। ਯਥਾ ਪੁਨ ਸੇਤਭਾવਂ, ਤਮ੍ਬਭਾવਂ વਾ ਪਤ੍ਤੋ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਂ ਨ વਿਜਹਤਿ, ਨ ਚ ਪਨ ਤਾਦਿਸੋ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਂ ਉਪਗਚ੍ਛਤਿ, ਏવਮੇਤਂ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਨ੍ਤਿ। ‘‘ਯਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਪਰਿਭੋਗਾਦਯੋ વਟ੍ਟਨ੍ਤਿ, ਤਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਅਨ੍ਤੋਦਸਾਹੇ ਅਧਿਟ੍ਠਾਤਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿ વਦਨ੍ਤਿ।
Etthāha – ‘‘rajakehi dhovāpetvā setaṃ kārāpentassāpi adhiṭṭhānaṃ adhiṭṭhānamevā’’ti vacanato arajitepi adhiṭṭhānaṃ ruhati, tena sūcikammaṃ katvā rajitvā kappabinduṃ datvā adhiṭṭhātabbanti niyamo na kātabboti? Vuccate, kātabbova patto viya adhiṭṭhito. Yathā puna setabhāvaṃ, tambabhāvaṃ vā patto adhiṭṭhānaṃ na vijahati, na ca pana tādiso adhiṭṭhānaṃ upagacchati, evametaṃ daṭṭhabbanti. ‘‘Yato paṭṭhāya paribhogādayo vaṭṭanti, tato paṭṭhāya antodasāhe adhiṭṭhātabba’’nti vadanti.
ਅવਿਸੇਸੇਨ વੁਤ੍ਤવਚਨਨ੍ਤਿ ਅਧਿਟ੍ਠਾਤਬ੍ਬਂ ਅਧਿਟ੍ਠੇਤਿ, વਿਕਪ੍ਪੇਤਬ੍ਬਂ વਿਕਪ੍ਪੇਤੀਤਿ ਏવਂ ਸવਿਸੇਸਂ ਕਤ੍વਾ ਅવਚਨਂ ‘‘ਨ વਿਕਪ੍ਪੇਤੁ’’ਨ੍ਤਿ (ਮਹਾવ॰ ੩੫੮) ਇਮਿਨਾ વਿਰੁਦ੍ਧਂ વਿਯ ਦਿਸ੍ਸਤਿ। ਇਦਾਨਿ ਇਦਂ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨવਿਕਪ੍ਪਨਨਯਪਟਿਬਦ੍ਧਂ ਖਨ੍ਧਕਂ, ਪਰਿવਾਰਞ੍ਚ ਮਿਸ੍ਸੇਤ੍વਾ ਪਕਿਣ੍ਣਕਂ વੁਚ੍ਚਤਿ – ਖਨ੍ਧਕੇ ਤਾવ ‘‘ਅਨੁਜਾਨਾਮਿ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਤਿਚੀવਰਂ ਅਧਿਟ੍ਠਾਤੁਂ ਨ વਿਕਪ੍ਪੇਤੁਂ, વਸ੍ਸਿਕਸਾਟਿਕਂ વਸ੍ਸਾਨਂ ਚਾਤੁਮਾਸਂ ਅਧਿਟ੍ਠਾਤੁਂ, ਤਤੋ ਪਰਂ વਿਕਪ੍ਪੇਤੁ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਪਰਿવਾਰੇ ‘‘ਨ ਨવ ਚੀવਰਾਨਿ ਅਧਿਟ੍ਠਾਤਬ੍ਬਾਨਿ, ਨ ਨવ ਚੀવਰਾਨਿ વਿਕਪ੍ਪੇਤਬ੍ਬਾਨੀ’’ਤਿ (ਪਰਿ॰ ੩੨੯), ‘‘ਦਸਕੇ ਦਸ, ਏਕਾਦਸਕੇ ਏਕਾਦਸ ਚੀવਰਾਨਿ ਅਧਿਟ੍ਠਾਤਬ੍ਬਾਨਿ, ਨ વਿਕਪ੍ਪੇਤਬ੍ਬਾਨੀ’’ਤਿ (ਪਰਿ॰ ੩੩੧) ਚ ਅਨੇਕਕ੍ਖਤ੍ਤੁਂ વਚਨੇਨ ਸੁਟ੍ਠੁ ਦਲ਼੍ਹਂ ਕਤ੍વਾ ‘‘ਸਬ੍ਬਾਨਿ ਚੀવਰਾਨਿ ਅਧਿਟ੍ਠਾਤਬ੍ਬਾਨਿ, ਨ વਿਕਪ੍ਪੇਤਬ੍ਬਾਨੀ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਉਭੋਪਿ ਤੇ વਿਰੁਦ੍ਧਾ વਿਯ ਦਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ, ਖਨ੍ਧਕੇ ਏવ ਚ ‘‘વਸ੍ਸਿਕਸਾਟਿਕਂ વਸ੍ਸਾਨਂ ਚਾਤੁਮਾਸਂ ਅਧਿਟ੍ਠਾਤੁਂ ਤਤੋ ਪਰਂ વਿਕਪ੍ਪੇਤੁ’’ਨ੍ਤਿ (ਮਹਾવ॰ ੩੫੮) વੁਤ੍ਤਂ। ਤਦਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ‘‘વਸ੍ਸਿਕਸਾਟਿਕਾ ਅਨਤਿਰਿਤ੍ਤਪ੍ਪਮਾਣਾ ਨਾਮਂ ਗਹੇਤ੍વਾ વੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇવ ਚਤ੍ਤਾਰੋ વਸ੍ਸਿਕੇ ਮਾਸੇ ਅਧਿਟ੍ਠਾਤਬ੍ਬਾ, ਤਤੋ ਪਰਂ ਪਚ੍ਚੁਦ੍ਧਰਿਤ੍વਾ વਿਕਪ੍ਪੇਤਬ੍ਬਾ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਇਦਞ੍ਚ વਿਰੁਦ੍ਧਂ વਿਯ ਦਿਸ੍ਸਤਿ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਹੇਮਨ੍ਤੇ ਪਚ੍ਚੁਦ੍ਧਾਰਸਮ੍ਭવਤੋ, વਸ੍ਸਾਨੇ વਿਕਪ੍ਪਨਾਸਮ੍ਭવਤੋ ਚ। ਤਥਾ ਇਧ ‘‘ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ ਅਨ੍ਤੋਦਸਾਹਂ ਅਧਿਟ੍ਠੇਤਿ વਿਕਪ੍ਪੇਤੀ’’ਤਿ વਚਨਪ੍ਪਮਾਣਤੋ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ વਿਕਪ੍ਪਨਾਯ ਅਪ੍ਪਟਿਸਿਦ੍ਧਭਾવੋ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋਤਿ (ਪਾਰਾ॰ ਅਟ੍ਠ॰ ੨.੪੬੯) ਅਟ੍ਠਕਥਾવਚਨਂ ਪਰਿવਾਰવਚਨੇਨ વਿਰੁਦ੍ਧਂ વਿਯ ਦਿਸ੍ਸਤਿ, ਨ ਹਿ વਿਰੁਦ੍ਧਂ ਤਥਾਗਤਾ ਭਾਸਨ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਅਟ੍ਠਕਥਾਨਯੋવੇਤ੍ਥ ਪਟਿਸਰਣਂ, ਯੇਨ ਸਬ੍ਬਮ੍ਪਿ ਤਂ ਏਕਰਸਂ ਹੋਤਿ। ਪਰਿવਾਰਟ੍ਠਕਥਾਯਞ੍ਚ વੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਨ વਿਕਪ੍ਪੇਤਬ੍ਬਾਨੀਤਿ ਅਧਿਟ੍ਠਿਤਕਾਲਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਨ વਿਕਪ੍ਪੇਤਬ੍ਬਾਨੀ’’ਤਿ (ਪਰਿ॰ ਅਟ੍ਠ॰ ੩੨੯)। ਤਿਚੀવਰਾਨਿ ਅਧਿਟ੍ਠਿਤਕਾਲਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ, વਸ੍ਸਿਕਸਾਟਿਕਾਦੀਨਿ ਚ ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਖੇਤ੍ਤੇ ਨ ਅਕਾਮਾ વਿਕਪ੍ਪੇਤਬ੍ਬਾਨੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ, ਅવਸੇਸਪਾਲ਼ਿ, ਅਤ੍ਥੋ ਚ ਇਧ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ વੁਤ੍ਤੋ, ਤਸ੍ਮਾ ਸਬ੍ਬਮ੍ਪੇਤਂ ਏਕਰਸਨ੍ਤਿ।
Avisesenavuttavacananti adhiṭṭhātabbaṃ adhiṭṭheti, vikappetabbaṃ vikappetīti evaṃ savisesaṃ katvā avacanaṃ ‘‘na vikappetu’’nti (mahāva. 358) iminā viruddhaṃ viya dissati. Idāni idaṃ adhiṭṭhānavikappananayapaṭibaddhaṃ khandhakaṃ, parivārañca missetvā pakiṇṇakaṃ vuccati – khandhake tāva ‘‘anujānāmi, bhikkhave, ticīvaraṃ adhiṭṭhātuṃ na vikappetuṃ, vassikasāṭikaṃ vassānaṃ cātumāsaṃ adhiṭṭhātuṃ, tato paraṃ vikappetu’’ntiādi vuttaṃ. Parivāre ‘‘na nava cīvarāni adhiṭṭhātabbāni, na nava cīvarāni vikappetabbānī’’ti (pari. 329), ‘‘dasake dasa, ekādasake ekādasa cīvarāni adhiṭṭhātabbāni, na vikappetabbānī’’ti (pari. 331) ca anekakkhattuṃ vacanena suṭṭhu daḷhaṃ katvā ‘‘sabbāni cīvarāni adhiṭṭhātabbāni, na vikappetabbānī’’ti vuttaṃ, tasmā ubhopi te viruddhā viya dissanti, khandhake eva ca ‘‘vassikasāṭikaṃ vassānaṃ cātumāsaṃ adhiṭṭhātuṃ tato paraṃ vikappetu’’nti (mahāva. 358) vuttaṃ. Tadaṭṭhakathāyaṃ ‘‘vassikasāṭikā anatirittappamāṇā nāmaṃ gahetvā vuttanayeneva cattāro vassike māse adhiṭṭhātabbā, tato paraṃ paccuddharitvā vikappetabbā’’ti vuttaṃ. Idañca viruddhaṃ viya dissati aññamaññaṃ hemante paccuddhārasambhavato, vassāne vikappanāsambhavato ca. Tathā idha ‘‘anāpatti antodasāhaṃ adhiṭṭheti vikappetī’’ti vacanappamāṇato sabbattha vikappanāya appaṭisiddhabhāvo veditabboti (pārā. aṭṭha. 2.469) aṭṭhakathāvacanaṃ parivāravacanena viruddhaṃ viya dissati, na hi viruddhaṃ tathāgatā bhāsanti, tasmā aṭṭhakathānayovettha paṭisaraṇaṃ, yena sabbampi taṃ ekarasaṃ hoti. Parivāraṭṭhakathāyañca vuttaṃ ‘‘na vikappetabbānīti adhiṭṭhitakālato paṭṭhāya na vikappetabbānī’’ti (pari. aṭṭha. 329). Ticīvarāni adhiṭṭhitakālato paṭṭhāya, vassikasāṭikādīni ca attano attano adhiṭṭhānakhette na akāmā vikappetabbānīti attho, avasesapāḷi, attho ca idha aṭṭhakathāyaṃ vutto, tasmā sabbampetaṃ ekarasanti.
ਏਤ੍ਥਾਹ – ਯਦਿ ਏવਂ ‘‘ਨવ ਚੀવਰਾਨਿ ਨਾਧਿਟ੍ਠਾਤਬ੍ਬਾਨੀ’’ਤਿ ਚ વਤ੍ਤਬ੍ਬਂ। વਿਕਪ੍ਪਿਤਕਾਲਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਹਿ ਨਾਧਿਟ੍ਠਾਤਬ੍ਬਾਨੀਤਿ? ਏਤ੍ਥ વੁਚ੍ਚਤੇ – ‘‘ਤਿਚੀવਰਂ ਅਧਿਟ੍ਠਾਤੁਂ ਨ વਿਕਪ੍ਪੇਤੁਂ…ਪੇ॰… ਪਰਿਕ੍ਖਾਰਚੋਲ਼ਂ ਅਧਿਟ੍ਠਾਤੁਂ ਨ વਿਕਪ੍ਪੇਤੁ’’ਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨੇ ਪਟਿਸੇਧਾਦਸ੍ਸਨਤੋ, વਿਕਪ੍ਪਨਾਯ ਅਦਸ੍ਸਨਤੋ ਚ ‘‘ਤਤੋ ਪਰ’’ਨ੍ਤਿ ਦ੍વੀਸ੍વੇવ ਪਰਿਚ੍ਛੇਦਦਸ੍ਸਨਤੋ ਚ ‘‘ਨવ ਚੀવਰਾਨਿ ਅਧਿਟ੍ਠਾਤਬ੍ਬਾਨਿ, ਨ વਿਕਪ੍ਪੇਤਬ੍ਬਾਨਿ ਚੇવ વੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ। ਅਪਰੋ ਨਯੋ – ਅਨੁਜਾਨਾਮਿ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਤਿਚੀવਰਂ ਅਧਿਟ੍ਠਾਤੁਂ ਅਕਾਮਾ। ਕਸ੍ਮਾ? ਕਾਲੇ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਅਨਧਿਟ੍ਠਹਨ੍ਤਸ੍ਸ ਕਾਲਾਤਿਕ੍ਕਮੇ ਆਪਤ੍ਤਿਸਮ੍ਭવਤੋ, ਅਕਾਲੇ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਅਨਧਿਟ੍ਠਹਨ੍ਤਸ੍ਸ ਦਸਾਹਾਤਿਕ੍ਕਮੇ ਆਪਤ੍ਤਿਸਮ੍ਭવਤੋ ਚ। ਤਤ੍ਥ ਯਂ ਕਾਲੇ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਅਪ੍ਪਹੋਨ੍ਤੇਪਿ ਦਸਾਹੇ ਕਾਲਾਤਿਕ੍ਕਮੇ ਆਪਤ੍ਤਿਕਰਂ, ਤਂ ਨਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨਕਾਲੇ ‘‘ਇਦਂ ਮੇ, ਭਨ੍ਤੇ, ਅਤਿਰੇਕਚੀવਰਂ ਧਾਰਿਤਂ ਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗਿਯਂ, ਇਮਾਹਂ ਸਙ੍ਘਸ੍ਸਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਨਿਸ੍ਸਜ੍ਜਿਤਬ੍ਬਂ, ਇਤਰਂ ਯਥਾਪਾਲ਼ਿਮੇવ। ਤਤ੍ਥ ਪਠਮਨਯੋ ‘‘ਯੋ ਪਨ, ਭਿਕ੍ਖੁ, ਅਤਿਰੇਕਚੀવਰਂ ਧਾਰੇਯ੍ਯ ਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗਿਯ’’ਨ੍ਤਿ ਇਮਾਯ ਪਠਮਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਯਾ વਸੇਨ વੁਤ੍ਤੋ, ਦੁਤਿਯੋ ਅਨੁਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਯਾ વਸੇਨ વੁਤ੍ਤੋ।
Etthāha – yadi evaṃ ‘‘nava cīvarāni nādhiṭṭhātabbānī’’ti ca vattabbaṃ. Vikappitakālato paṭṭhāya hi nādhiṭṭhātabbānīti? Ettha vuccate – ‘‘ticīvaraṃ adhiṭṭhātuṃ na vikappetuṃ…pe… parikkhāracoḷaṃ adhiṭṭhātuṃ na vikappetu’’nti ettha sabbattha adhiṭṭhāne paṭisedhādassanato, vikappanāya adassanato ca ‘‘tato para’’nti dvīsveva paricchedadassanato ca ‘‘nava cīvarāni adhiṭṭhātabbāni, na vikappetabbāni ceva vuttanti veditabbaṃ. Aparo nayo – anujānāmi, bhikkhave, ticīvaraṃ adhiṭṭhātuṃ akāmā. Kasmā? Kāle uppannaṃ anadhiṭṭhahantassa kālātikkame āpattisambhavato, akāle uppannaṃ anadhiṭṭhahantassa dasāhātikkame āpattisambhavato ca. Tattha yaṃ kāle uppannaṃ appahontepi dasāhe kālātikkame āpattikaraṃ, taṃ nissajjanakāle ‘‘idaṃ me, bhante, atirekacīvaraṃ dhāritaṃ nissaggiyaṃ, imāhaṃ saṅghassā’’tiādinā nissajjitabbaṃ, itaraṃ yathāpāḷimeva. Tattha paṭhamanayo ‘‘yo pana, bhikkhu, atirekacīvaraṃ dhāreyya nissaggiya’’nti imāya paṭhamapaññattiyā vasena vutto, dutiyo anupaññattiyā vasena vutto.
ਯਥਾ ਚ ਨਿਸ੍ਸਜ੍ਜਿਤਬ੍ਬવਤ੍ਥੁਮ੍ਹਿ ਅਸਤਿ ਯਥਾਪਾਲ਼ਿਂ ਅવਤ੍વਾ ਕੇવਲਂ ਆਪਤ੍ਤਿ ਏવ ਦੇਸੇਤਬ੍ਬਾ, ਯਥਾ ਚ વਸ੍ਸਿਕਸਾਟਿਕਨਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨੇ ਕੇવਲਂ ਪਰਿਯਿਟ੍ਠਮਤ੍ਤੇ ਯਥਾਪਾਲ਼ਿਂ ਅવਤ੍વਾ ਯਥਾਸਮ੍ਭવਂ ਨਿਸ੍ਸਜ੍ਜਿਤਬ੍ਬਂ, ਤਥਾ ਇਦਮ੍ਪੀਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ। ਯਥਾ ਸਂવਚ੍ਛਰਾਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤਂ ਅਤਿਰੇਕਚੀવਰਂ ‘‘ਦਸਾਹਾਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤ’’ਮਿਚ੍ਚੇવ વੁਚ੍ਚਤਿ। ਸਂવਚ੍ਛਰવਿਪ੍ਪવੁਤ੍ਥਤਿਚੀવਰਂ, ਮਾਸਾਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤਞ੍ਚ ‘‘ਰਤ੍ਤਿવਿਪ੍ਪવੁਤ੍ਥ’’ਨ੍ਤਿ ਚ ‘‘ਛਾਰਤ੍ਤવਿਪ੍ਪવੁਤ੍ਥ’’ਨ੍ਤਿ ਚ વੁਚ੍ਚਤਿ, ਤਥਾ ਇਦਮ੍ਪਿ ‘‘ਦਸਾਹਾਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤ’’ਮਿਚ੍ਚੇવ વੁਚ੍ਚਤੀਤਿ ਏਕੇ, ਤਸ੍ਮਾ ਸਿਦ੍ਧਮਿਦਂ ‘‘ਅਨੁਜਾਨਾਮਿ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਤਿਚੀવਰਂ ਅਧਿਟ੍ਠਾਤੁਂ ਅਕਾਮਾ’’ਤਿ, ਤਥਾ ਅਕਾਮਾ ਨ વਿਕਪ੍ਪੇਤੁਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਇਚ੍ਛਾਯ ਹਿ ਸਤਿ ‘‘ਪਚ੍ਚੁਦ੍ਧਰਿਤ੍વਾ વਿਪ੍ਪવਾਸਸੁਖਤ੍ਥਂ વਿਕਪ੍ਪਨਾਯ ਓਕਾਸੋ ਦਿਨ੍ਨੋ ਹੋਤਿ, ਦਸਾਹਾਤਿਕ੍ਕਮੇ ਚ ਅਨਾਪਤ੍ਤੀ’’ਤਿ વਚਨਤੋ વਿਕਪ੍ਪੇਤੁਂ ਅਨੁਜਾਨਾਮੀਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ। ਤਥਾ વਸ੍ਸਿਕਸਾਟਿਕਾ ਅਕਾਮਾ ਅਧਿਟ੍ਠਾਤੁਂ ਦਸਾਹਾਤਿਕ੍ਕਮੇ ਆਪਤ੍ਤਿਸਮ੍ਭવਤੋ। ਕਿਤ੍ਤਕਂ ਕਾਲਨ੍ਤਿ ਚੇ? વਸ੍ਸਾਨਂ ਚਾਤੁਮਾਸਂ, ਇਚ੍ਛਾਯ ਪਨ ਸਤਿ ਉਦ੍ਧਂਯੇવ વਿਕਪ੍ਪੇਤਬ੍ਬਂ। ‘‘ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ વਿਕਪ੍ਪਨਾਯ ਅਪ੍ਪਟਿਸਿਦ੍ਧਭਾવੋ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ’’ਤਿ ਹਿ વੁਤ੍ਤਂ। ‘‘ਅਤ੍ਥਾਪਤ੍ਤਿ ਹੇਮਨ੍ਤੇ ਆਪਜ੍ਜਤਿ, ਨੋ ਗਿਮ੍ਹੇ, ਨੋ વਸ੍ਸੇ’’ਤਿ (ਪਰਿ॰ ੩੨੩) ਚ વੁਤ੍ਤਂ, ਤੇਨ વੁਤ੍ਤਂ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ‘‘ਤਤੋ ਪਰਂ ਪਚ੍ਚੁਦ੍ਧਰਿਤ੍વਾ વਿਕਪ੍ਪੇਤਬ੍ਬਾ’’ਤਿ।
Yathā ca nissajjitabbavatthumhi asati yathāpāḷiṃ avatvā kevalaṃ āpatti eva desetabbā, yathā ca vassikasāṭikanissajjane kevalaṃ pariyiṭṭhamatte yathāpāḷiṃ avatvā yathāsambhavaṃ nissajjitabbaṃ, tathā idampīti veditabbaṃ. Yathā saṃvaccharātikkantaṃ atirekacīvaraṃ ‘‘dasāhātikkanta’’micceva vuccati. Saṃvaccharavippavutthaticīvaraṃ, māsātikkantañca ‘‘rattivippavuttha’’nti ca ‘‘chārattavippavuttha’’nti ca vuccati, tathā idampi ‘‘dasāhātikkanta’’micceva vuccatīti eke, tasmā siddhamidaṃ ‘‘anujānāmi, bhikkhave, ticīvaraṃ adhiṭṭhātuṃ akāmā’’ti, tathā akāmā na vikappetunti attho. Icchāya hi sati ‘‘paccuddharitvā vippavāsasukhatthaṃ vikappanāya okāso dinno hoti, dasāhātikkame ca anāpattī’’ti vacanato vikappetuṃ anujānāmīti vuttaṃ hoti. Tathā vassikasāṭikā akāmā adhiṭṭhātuṃ dasāhātikkame āpattisambhavato. Kittakaṃ kālanti ce? Vassānaṃ cātumāsaṃ, icchāya pana sati uddhaṃyeva vikappetabbaṃ. ‘‘Sabbattha vikappanāya appaṭisiddhabhāvo veditabbo’’ti hi vuttaṃ. ‘‘Atthāpatti hemante āpajjati, no gimhe, no vasse’’ti (pari. 323) ca vuttaṃ, tena vuttaṃ aṭṭhakathāyaṃ ‘‘tato paraṃ paccuddharitvā vikappetabbā’’ti.
ਤਤ੍ਰਾਯਂ વਿਚਾਰਣਾ – ਕਦਾ ਪਚ੍ਚੁਦ੍ਧਰਿਤਬ੍ਬਾ, ਕਦਾ વਿਕਪ੍ਪੇਤਬ੍ਬਾ, ਕਿਞ੍ਚੇਤ੍ਥ ਯਸ੍ਮਾ ‘‘ਤਤੋ ਪਰ’’ਨ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਹੇਮਨ੍ਤਞ੍ਚ ਪਤ੍ਤਮਤ੍ਤੇ ਸਾ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਂ વਿਜਹਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਪਚ੍ਚੁਦ੍ਧਰਿਤ੍વਾ’’ਤਿ ਨ વਤ੍ਤਬ੍ਬਂ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਸ੍ਸ ਨਤ੍ਥਿਤਾਯ, ਅਥ ‘‘ਅਨ੍ਤੋਚਾਤੁਮਾਸੇ વਿਕਪ੍ਪੇਤਬ੍ਬਾ’’ਤਿ ਨ વਤ੍ਤਬ੍ਬਂ। ‘‘ਤਤੋ ਪਰਂ વਿਕਪ੍ਪੇਤੁ’’ਨ੍ਤਿ ਹਿ વੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ? ਏਤ੍ਥ ਏਕਚ੍ਚੇ વਦਨ੍ਤਿ ‘‘વਤ੍ਤਬ੍ਬਮੇਤ’’ਨ੍ਤਿ। ਯਥਾ ਪਰਿવੁਤ੍ਥਪਰਿવਾਸੋ, ਚਿਣ੍ਣਮਾਨਤ੍ਤੋ ਚ ਸਨ੍ਤੋ ਨਿਟ੍ਠਿਤੇਸੁਪਿ ਪਰਿવਾਸਮਾਨਤ੍ਤਦਿવਸੇਸੁ, ਤਥਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤੇਸੁਪਿ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਦਿવਸੇਸੁ ਸਾਧਿਟ੍ਠਾਨਮੇਤਨ੍ਤਿ ਏਕੇ। ਅਟ੍ਠਕਥਾਚਰਿਯਾਨਂ ਇਦਂ ਸਨ੍ਨਿਟ੍ਠਾਨਂ ‘‘ਕਤ੍ਤਿਕਪੁਣ੍ਣਮਦਿવਸੇ ਪਚ੍ਚੁਦ੍ਧਰਿਤ੍વਾ ਪਾਟਿਪਦਦਿવਸੇ વਿਕਪ੍ਪੇਤਬ੍ਬਾ’’ਤਿ। વੁਤ੍ਤਞ੍ਹੇਤਂ ਪਰਿવਾਰਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ‘‘ਕਤ੍ਤਿਕਪੁਣ੍ਣਮਾਸਿਯਾ ਪਚ੍ਛਿਮੇ ਪਾਟਿਪਦਦਿવਸੇ વਿਕਪ੍ਪੇਤ੍વਾ ਠਪਿਤਂ વਸ੍ਸਿਕਸਾਟਿਕਂ ਨਿવਾਸੇਨ੍ਤੋ ਹੇਮਨ੍ਤੇ ਆਪਜ੍ਜਤਿ। ਕੁਰੁਨ੍ਦਿਯਂ ਪਨ ‘ਕਤ੍ਤਿਕਪੁਣ੍ਣਮਦਿવਸੇ ਅਪਚ੍ਚੁਦ੍ਧਰਿਤ੍વਾ ਹੇਮਨ੍ਤੇ ਆਪਜ੍ਜਤੀ’ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ, ਤਮ੍ਪਿ ਸੁવੁਤ੍ਤਂ। ‘ਚਾਤੁਮਾਸਂ ਅਧਿਟ੍ਠਾਤੁਂ, ਤਤੋ ਪਰਂ વਿਕਪ੍ਪੇਤੁ’ਨ੍ਤਿ ਹਿ વੁਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ (ਪਰਿ॰ ਅਟ੍ਠ॰ ੩੨੩)। ਤਤ੍ਥ ਕੁਰੁਨ੍ਦਿਨਯੋ ਪਚ੍ਛਾ વੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਸਾਰਤੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ , ਨ ਪੁਰਿਮੋ। ਨਿવਾਸੇਨ੍ਤੋ ਹਿ ਗਿਮ੍ਹੇਪਿ ਓਰੇਨਦ੍ਧਮਾਸਂ ਆਪਜ੍ਜਤਿ ਏવ। ਇਧ ਚ ‘‘ਅਤ੍ਥਾਪਤ੍ਤਿ ਹੇਮਨ੍ਤੇ ਆਪਜ੍ਜਤਿ, ਨੋ ਗਿਮ੍ਹੇਤਿ વੁਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ ਕੁਰੁਨ੍ਦਿવਚਨਸ੍ਸਾਯਮਤ੍ਥੋ ਦਿਸ੍ਸਤਿ।
Tatrāyaṃ vicāraṇā – kadā paccuddharitabbā, kadā vikappetabbā, kiñcettha yasmā ‘‘tato para’’nti vuttaṃ. Hemantañca pattamatte sā adhiṭṭhānaṃ vijahati, tasmā ‘‘paccuddharitvā’’ti na vattabbaṃ adhiṭṭhānassa natthitāya, atha ‘‘antocātumāse vikappetabbā’’ti na vattabbaṃ. ‘‘Tato paraṃ vikappetu’’nti hi vuttanti? Ettha ekacce vadanti ‘‘vattabbameta’’nti. Yathā parivutthaparivāso, ciṇṇamānatto ca santo niṭṭhitesupi parivāsamānattadivasesu, tathā niṭṭhitesupi adhiṭṭhānadivasesu sādhiṭṭhānametanti eke. Aṭṭhakathācariyānaṃ idaṃ sanniṭṭhānaṃ ‘‘kattikapuṇṇamadivase paccuddharitvā pāṭipadadivase vikappetabbā’’ti. Vuttañhetaṃ parivāraṭṭhakathāyaṃ ‘‘kattikapuṇṇamāsiyā pacchime pāṭipadadivase vikappetvā ṭhapitaṃ vassikasāṭikaṃ nivāsento hemante āpajjati. Kurundiyaṃ pana ‘kattikapuṇṇamadivase apaccuddharitvā hemante āpajjatī’ti vuttaṃ, tampi suvuttaṃ. ‘Cātumāsaṃ adhiṭṭhātuṃ, tato paraṃ vikappetu’nti hi vutta’’nti (pari. aṭṭha. 323). Tattha kurundinayo pacchā vuttattā sārato daṭṭhabbo , na purimo. Nivāsento hi gimhepi orenaddhamāsaṃ āpajjati eva. Idha ca ‘‘atthāpatti hemante āpajjati, no gimheti vutta’’nti kurundivacanassāyamattho dissati.
‘‘ਕਤ੍ਤਿਕਪੁਣ੍ਣਮਦਿવਸੇ ਅਪਚ੍ਚੁਦ੍ਧਰਿਤ੍વਾ ਤਸ੍ਮਿਂਯੇવ ਦਿવਸੇ ਅવਿਕਪ੍ਪੇਨ੍ਤੋ ਪਚ੍ਛਿਮਪਾਟਿਪਦਦਿવਸੇ ਅਪਚ੍ਚੁਦ੍ਧਾਰਪਚ੍ਚਯਾ ਦੁਕ੍ਕਟਂ ਆਪਜ੍ਜਤਿ, ਨ, ਅવਿਕਪ੍ਪਨਪਚ੍ਚਯਾ ਦਸਾਹਪਰਿਹਾਰਸਮ੍ਭવਤੋ’’ਤਿ ਕਾਰਣਮੇਕੇ વਦਨ੍ਤਿ। ਏવਂ ਸਤਿ ਹੇਮਨ੍ਤੇ ਪਤ੍ਤਮਤ੍ਤੇ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਂ વਿਜਹਤੀਤਿ ਆਪਜ੍ਜਤਿ, ਤਞ੍ਚ ਅਯੁਤ੍ਤਂ। ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਞ੍ਹਿ ‘‘ਅਞ੍ਞਸ੍ਸ ਦਾਨੇਨ…ਪੇ॰… ਛਿਦ੍ਦਭਾવੇਨਾਤਿ ਇਮੇਹਿ ਨવਹਿ ਕਾਰਣੇਹਿ વਿਜਹਤੀ’’ਤਿ (ਪਾਰਾ॰ ਅਟ੍ਠ॰ ੨.੪੬੯) વੁਤ੍ਤਂ, ਨ ‘‘ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਖੇਤ੍ਤਾਤਿਕ੍ਕਮੇਨ વਾ’’ਤਿ। ਅਸਾਧਾਰਣਤ੍ਤਾ ਨ વੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਚੇ? ਨ, ‘‘ਛਿਦ੍ਦਭਾવੇਨਾ’’ਤਿ ਨ વਤ੍ਤਬ੍ਬਪ੍ਪਸਙ੍ਗਤੋ, ਛਿਦ੍ਦਭਾવੇਨ ਪਨ ਤਿਚੀવਰਸ੍ਸੇવ ਸਬ੍ਬਟ੍ਠਕਥਾਸੁ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨવਿਜਹਨਸ੍ਸ વੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ। ਤਸ੍ਮਾ ਹੇਮਨ੍ਤਸ੍ਸ ਪਠਮਦਿવਸੇ ਅਪਚ੍ਚੁਦ੍ਧਾਰਪਚ੍ਚਯਾ ਦੁਕ੍ਕਟਂ ਆਪਜ੍ਜਤਿ, ਨ ਪਚ੍ਚੁਦ੍ਧਰਿਤ੍વਾ ਅવਿਕਪ੍ਪਨਪਚ੍ਚਯਾ। ‘‘વਿਕਪ੍ਪੇਤੁ’’ਨ੍ਤਿ વਚਨਤੋ ਤਤੋ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਂ ਨ વਿਜਹਤੀਤਿ ਪਞ੍ਞਾਯਤਿ। ਨ ਹਿ ਕਤ੍ਤਿਕਪੁਣ੍ਣਮਾਸਿਯਾ ਪਚ੍ਛਿਮੇ ਪਾਟਿਪਦਦਿવਸੇ ਅવਿਕਪ੍ਪੇਤ੍વਾ ਹੇਮਨ੍ਤੇ ਆਪਜ੍ਜਤੀਤਿ વੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ, ਯਸ੍ਮਾ ਤਂ ਅਪਚ੍ਚੁਦ੍ਧਾਰਪਚ੍ਚਯਾ ਦੁਕ੍ਕਟਂ ਹੇਮਨ੍ਤਸ੍ਸ ਪਠਮਅਰੁਣਕ੍ਖਣੇ ਏવ ਆਪਜ੍ਜਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਕਤ੍ਤਿਕਪੁਣ੍ਣਮਦਿવਸੇ ਅਪਚ੍ਚੁਦ੍ਧਰਿਤ੍વਾ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਪਚ੍ਚੁਦ੍ਧਟਂ ਪਨ ਹੇਮਨ੍ਤੇ ਦਸਾਹਪਰਿਹਾਰਂ ਲਭਤਿ। ‘‘ਦਸਾਹੇ ਅਪ੍ਪਹੋਨ੍ਤੇ ਚੀવਰਕਾਲਂ ਨਾਤਿਕ੍ਕਾਮੇਤਬ੍ਬਾ’’ਤਿ (ਪਾਰਾ॰ ਅਟ੍ਠ॰ ੨.੬੩੦) ਹਿ વੁਤ੍ਤਂ, ਤਞ੍ਚ ਖੋ ਸਮਯੇ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਚੇ, ਨਾਸਮਯੇ। ਤਥਾ ਚ ਸਾਧਿਤਂ ਅਪਚ੍ਚੁਦ੍ਧਟਂ ਨ ਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗਿਯਂ ਹੋਤਿ, ਨੋ ਚ ਤਂ ਪਰਿਦਹਿਤਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਕਤ੍ਤਿਕਪੁਣ੍ਣਮਦਿવਸੇ ਏવ ਪਚ੍ਚੁਦ੍ਧਰਣਞ੍ਚ વਿਕਪ੍ਪਨਞ੍ਚ ਕਤ੍ਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਸਿਦ੍ਧਂ, ਏਤ੍ਥ ਚ ਯਥਾ ਅਤਿਰੇਕਚੀવਰਂ ਦਸਮੇ ਦਿવਸੇ વਿਕਪ੍ਪੇਨ੍ਤੇਨ ਦਸਾਹਪਰਮਂ ਧਾਰਿਤਂ ਹੋਤਿ, ਅਨ੍ਤੋਦਸਾਹੇ ਚ વਿਕਪ੍ਪਿਤਂ ਹੋਤਿ, ਤਥਾ ਕਤ੍ਤਿਕਪੁਣ੍ਣਮਾਯ વਿਕਪ੍ਪੇਨ੍ਤੇਨ વਸ੍ਸਾਨਂ ਚਾਤੁਮਾਸਂ ਅਧਿਟ੍ਠਿਤਞ੍ਚ ਹੋਤਿ, ਤਤੋ ਪਰਂ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿਖੇਤ੍ਤੇ ਏવ વਿਕਪ੍ਪਨਾ ਚ ਹੋਤੀਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ। ਏਤ੍ਤਾવਤਾ ਅਤ੍ਥਿ વਿਕਪ੍ਪਨਾਖੇਤ੍ਤੇ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਂ, ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਖੇਤ੍ਤੇ ਚ વਿਕਪ੍ਪਨਾਤਿ ਦੀਪਿਤਂ ਹੋਤਿ। ਅਞ੍ਞਥਾ ‘‘ਅਤ੍ਥਾਪਤ੍ਤਿ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨੇਨ ਆਪਜ੍ਜਤਿ, ਅਨਧਿਟ੍ਠਾਨੇਨ ਆਪਜ੍ਜਤਿ। ਅਤ੍ਥਾਪਤ੍ਤਿ વਿਕਪ੍ਪਨਾਯ ਆਪਜ੍ਜਤਿ, ਅવਿਕਪ੍ਪਨਾਯ ਆਪਜ੍ਜਤੀ’’ਤਿ ਦੁਕੇਸੁ ਦ੍વੇ ਦੁਕਾਨਿ વਤ੍ਤਬ੍ਬਾਨਿ ਸਿਯੁਂ। ਤਤ੍ਥ ਪਠਮਦੁਕੇ ਪਠਮਪਦਂ ਸਮ੍ਭવਤਿ। વਿਕਪ੍ਪਨਖੇਤ੍ਤੇ ਹਿ વਸ੍ਸਿਕਸਾਟਿਕਾਦੀਨਂ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨੇਨ વਿਨਯਾਤਿਸਾਰਦੁਕ੍ਕਟਂ ਆਪਜ੍ਜਤਿ। ਏਤੇਨੇવ ਦੁਤਿਯਦੁਕ੍ਕਟਸ੍ਸ ਦੁਤਿਯਪਦਂ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ। ਅਨਧਿਟ੍ਠਾਨੇਨ ਆਪਜ੍ਜਤੀਤਿ ਨਤ੍ਥਿ। ਅਨ੍ਤੋਦਸਾਹੇ ਅਨਾਪਜ੍ਜਨਤੋ, વਿਕਪ੍ਪਨਾਦਿਸਮ੍ਭવਤੋ ਚ વਿਕਪ੍ਪਨਾਯ ਆਪਜ੍ਜਤੀਤਿ ਨਤ੍ਥਿ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ વਿਕਪ੍ਪਨਾਯ ਅਪ੍ਪਟਿਸਿਦ੍ਧਤ੍ਤਾ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਾਨਿ ਦੁਕਾਨਿ ‘‘ਨ ਲਬ੍ਭਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਨ વੁਤ੍ਤਾਨਿ। ਏਤ੍ਥਾਹ – ਯਾ ਸਾ ‘‘ਅਤ੍ਥਾਪਤ੍ਤਿ ਹੇਮਨ੍ਤੇ ਆਪਜ੍ਜਤੀ’’ਤਿ (ਪਰਿ॰ ੩੨੩) વਚਨਪ੍ਪਮਾਣਤੋ ਦੁਕ੍ਕਟਾਪਤ੍ਤਿ ਸਾਧਿਤਾ, ਸਾ ਸਞ੍ਚਿਚ੍ਚ ਅਪਚ੍ਚੁਦ੍ਧਰਨ੍ਤਸ੍ਸ ਯੁਜ੍ਜਤਿ, ਅਸਤਿਯਾ ਚੇ, ਕਞ੍ਚਿ, ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ। ਕਤ੍ਤਿਕਪੁਣ੍ਣਮਾਯ ਪਚ੍ਚੁਦ੍ਧਟਂ ਸਞ੍ਚਿਚ੍ਚ ਅવਿਕਪ੍ਪਯਤੋ ਦੁਕ੍ਕਟੇਨ ਸਹ ਪੁਨਦਿવਸੇ ਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗਿਯਂ, ਅਸਤਿਯਾ ਅવਿਕਪ੍ਪਯਤੋ ਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗਿਯਮੇવ ਇਧ ਪਠਮਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਯਾ। ਯਂ ਪਨ વੁਤ੍ਤਂ ਮਾਤਿਕਾਟ੍ਠਕਥਾਯਂ (ਕਙ੍ਖਾ॰ ਅਟ੍ਠ॰ ਕਥਿਨਸਿਕ੍ਖਾਪਦવਣ੍ਣਨਾ) ‘‘વਸ੍ਸਿਕਸਾਟਿਕਾ વਸ੍ਸਾਨਮਾਸਾਤਿਕ੍ਕਮੇਨਾਪਿ, ਕਣ੍ਡੁਪਟਿਚ੍ਛਾਦਿ ਆਬਾਧવੂਪਸਮੇਨਾਪਿ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਂ વਿਜਹਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਸਾ ਤਤੋ ਪਰਂ વਿਕਪ੍ਪੇਤਬ੍ਬਾ’’ਤਿ, ਤੇਨੇਤਂ વਿਰੁਜ੍ਝਤਿ, ਨ ਕੇવਲਂ ਇਦਮੇવ, ‘‘ਤਤੋ ਪਰਂ ਪਚ੍ਚੁਦ੍ਧਰਿਤ੍વਾ વਿਕਪ੍ਪੇਤਬ੍ਬਾ’’ਤਿ ਅਟ੍ਠਕਥਾવਚਨਞ੍ਚ વਿਰੁਜ੍ਝਤਿ। ਤਤੋ ਪਰਂ ਨਾਮ ਹਿ ਹੇਮਨ੍ਤਂ, ਤਤ੍ਥ ਚੇ ਪਚ੍ਚੁਦ੍ਧਾਰੋ, ‘‘વਸ੍ਸਿਕਸਾਟਿਕਾ વਸ੍ਸਾਨਮਾਸਾਤਿਕ੍ਕਮੇਨਾਪੀ’’ਤਿਆਦਿ ਨ ਯੁਤ੍ਤਂ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਾਭਾવੇਨ ਪਚ੍ਚੁਦ੍ਧਾਰਾਭਾવਤੋ। ਅવਿਰੋਧੋ ਚ ਇਚ੍ਛਿਤਬ੍ਬੋ, ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਪਚ੍ਚੁਦ੍ਧਰਣਂ વਤ੍ਤਮਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿવਾਦੋ ਏਤ੍ਥਾਪਿ ਸਮ੍ਭવਤੀਤਿ ਚੇ? ਨ, ਕੁਰੁਨ੍ਦਿ વਚਨવਿਰੋਧਤੋ। ਤਤ੍ਥ ਹਿ ਕਤ੍ਤਿਕਪੁਣ੍ਣਮਾਯ ਪਚ੍ਚੁਦ੍ਧਾਰੋ વੁਤ੍ਤੋ, ਤਸ੍ਮਾ વਸ੍ਸਾਨਦਿવਸਤ੍ਤਾ ਸਾਧਿਟ੍ਠਾਨਾવਸਾ ਪਚ੍ਚੁਦ੍ਧਰੀਯਤੀਤਿ ਨ ਪਚ੍ਚੁਦ੍ਧਾਰੋ વਤ੍ਤਮਤ੍ਤਂ, ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਤਤੋ ਪਰ’’ਨ੍ਤਿ ਯਾવ ਪੁਣ੍ਣਮਾ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਾ ਸਿਯਾ। ਯਥਾ ਚਾਯਂ વਿਕਪ੍ਪੋ, ਤਥਾ ‘‘વਸ੍ਸਾਨਮਾਸਾਤਿਕ੍ਕਮੇਨਾਪਿ ਆਬਾਧવੂਪਸਮੇਨਾਪੀ’’ਤਿ ਇਦਮ੍ਪਿ ਅવਸ੍ਸਂ ਪਚ੍ਚੁਦ੍ਧਰਿਤਬ੍ਬਤਾਯ વੁਤ੍ਤਂ ਸਿਯਾ। ਏવਞ੍ਚ ਸਤਿ ਇਧ ਸਮਨ੍ਤਪਾਸਾਦਿਕਾਯ ਤਦવਚਨੇਨ ਸਮੇਤਿ। ਅਞ੍ਞਥਾ ਇਧਪਿ ਤਂ વਤ੍ਤਬ੍ਬਂ ਸਿਯਾਤਿ ਯਥਾવੁਤ੍ਤੋવ વਿਧਿ ਏਤ੍ਥ ਸਮ੍ਭવਤਿ, ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਸਮ੍ਭવਤਿ, ਦੁવਿਞ੍ਞਾਪਯਸ੍ਸ ਪਨ ਲੋਕਸ੍ਸ ਸੁવਿਞ੍ਞਾਪਨਤ੍ਥਂ વੁਤ੍ਤਾ। ਯਸ੍ਮਾ ਪਨ ਸਾ વਸ੍ਸਾਨਾਤਿਕ੍ਕਮੇਨ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਂ વਿਜਹਤਿ, ਹੇਮਨ੍ਤਪਠਮਾਰੁਣੇ ਚ ਅਪਚ੍ਚੁਦ੍ਧਾਰਪਚ੍ਚਯਾ ਦੁਕ੍ਕਟਾ ਸਾਧਿਤਾ, ਤਸ੍ਮਾ ਕਤ੍ਤਿਕਪੁਣ੍ਣਮਾਯਮੇવ ਪਚ੍ਚੁਦ੍ਧਰਿਤ੍વਾ વਿਕਪ੍ਪੇਤਬ੍ਬਾ, ਅવਿਕਪ੍ਪਿਤਾਯ ‘‘ਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗਿਯਾਪਜ੍ਜਨਮੇવਾ’’ਤਿ વਤ੍ਤਬ੍ਬਂ। ਏਤ੍ਤਾવਤਾਪਿ ਸਨ੍ਤੋਸਂ ਅਕਤ੍વਾ વਿਨਿਚ੍ਛਯੋ ਪਰਿਯੇਸਿਤਬ੍ਬੋ। ਹੋਤਿ ਚੇਤ੍ਥ –
‘‘Kattikapuṇṇamadivase apaccuddharitvā tasmiṃyeva divase avikappento pacchimapāṭipadadivase apaccuddhārapaccayā dukkaṭaṃ āpajjati, na, avikappanapaccayā dasāhaparihārasambhavato’’ti kāraṇameke vadanti. Evaṃ sati hemante pattamatte adhiṭṭhānaṃ vijahatīti āpajjati, tañca ayuttaṃ. Adhiṭṭhānañhi ‘‘aññassa dānena…pe… chiddabhāvenāti imehi navahi kāraṇehi vijahatī’’ti (pārā. aṭṭha. 2.469) vuttaṃ, na ‘‘adhiṭṭhānakhettātikkamena vā’’ti. Asādhāraṇattā na vuttanti ce? Na, ‘‘chiddabhāvenā’’ti na vattabbappasaṅgato, chiddabhāvena pana ticīvarasseva sabbaṭṭhakathāsu adhiṭṭhānavijahanassa vuttattā. Tasmā hemantassa paṭhamadivase apaccuddhārapaccayā dukkaṭaṃ āpajjati, na paccuddharitvā avikappanapaccayā. ‘‘Vikappetu’’nti vacanato tato adhiṭṭhānaṃ na vijahatīti paññāyati. Na hi kattikapuṇṇamāsiyā pacchime pāṭipadadivase avikappetvā hemante āpajjatīti vuttanti adhippāyo, yasmā taṃ apaccuddhārapaccayā dukkaṭaṃ hemantassa paṭhamaaruṇakkhaṇe eva āpajjati, tasmā ‘‘kattikapuṇṇamadivase apaccuddharitvā’’ti vuttaṃ. Paccuddhaṭaṃ pana hemante dasāhaparihāraṃ labhati. ‘‘Dasāhe appahonte cīvarakālaṃ nātikkāmetabbā’’ti (pārā. aṭṭha. 2.630) hi vuttaṃ, tañca kho samaye uppannaṃ ce, nāsamaye. Tathā ca sādhitaṃ apaccuddhaṭaṃ na nissaggiyaṃ hoti, no ca taṃ paridahitaṃ, tasmā kattikapuṇṇamadivase eva paccuddharaṇañca vikappanañca kattabbanti siddhaṃ, ettha ca yathā atirekacīvaraṃ dasame divase vikappentena dasāhaparamaṃ dhāritaṃ hoti, antodasāhe ca vikappitaṃ hoti, tathā kattikapuṇṇamāya vikappentena vassānaṃ cātumāsaṃ adhiṭṭhitañca hoti, tato paraṃ anāpattikhette eva vikappanā ca hotīti veditabbaṃ. Ettāvatā atthi vikappanākhette adhiṭṭhānaṃ, adhiṭṭhānakhette ca vikappanāti dīpitaṃ hoti. Aññathā ‘‘atthāpatti adhiṭṭhānena āpajjati, anadhiṭṭhānena āpajjati. Atthāpatti vikappanāya āpajjati, avikappanāya āpajjatī’’ti dukesu dve dukāni vattabbāni siyuṃ. Tattha paṭhamaduke paṭhamapadaṃ sambhavati. Vikappanakhette hi vassikasāṭikādīnaṃ adhiṭṭhānena vinayātisāradukkaṭaṃ āpajjati. Eteneva dutiyadukkaṭassa dutiyapadaṃ vuttaṃ hoti. Anadhiṭṭhānena āpajjatīti natthi. Antodasāhe anāpajjanato, vikappanādisambhavato ca vikappanāya āpajjatīti natthi sabbattha vikappanāya appaṭisiddhattā, tasmā tāni dukāni ‘‘na labbhantī’’ti na vuttāni. Etthāha – yā sā ‘‘atthāpatti hemante āpajjatī’’ti (pari. 323) vacanappamāṇato dukkaṭāpatti sādhitā, sā sañcicca apaccuddharantassa yujjati, asatiyā ce, kañci, anāpatti. Kattikapuṇṇamāya paccuddhaṭaṃ sañcicca avikappayato dukkaṭena saha punadivase nissaggiyaṃ, asatiyā avikappayato nissaggiyameva idha paṭhamapaññattiyā. Yaṃ pana vuttaṃ mātikāṭṭhakathāyaṃ (kaṅkhā. aṭṭha. kathinasikkhāpadavaṇṇanā) ‘‘vassikasāṭikā vassānamāsātikkamenāpi, kaṇḍupaṭicchādi ābādhavūpasamenāpi adhiṭṭhānaṃ vijahati, tasmā sā tato paraṃ vikappetabbā’’ti, tenetaṃ virujjhati, na kevalaṃ idameva, ‘‘tato paraṃ paccuddharitvā vikappetabbā’’ti aṭṭhakathāvacanañca virujjhati. Tato paraṃ nāma hi hemantaṃ, tattha ce paccuddhāro, ‘‘vassikasāṭikā vassānamāsātikkamenāpī’’tiādi na yuttaṃ adhiṭṭhānābhāvena paccuddhārābhāvato. Avirodho ca icchitabbo, tasmā ‘‘paccuddharaṇaṃ vattamatta’’ntivādo etthāpi sambhavatīti ce? Na, kurundi vacanavirodhato. Tattha hi kattikapuṇṇamāya paccuddhāro vutto, tasmā vassānadivasattā sādhiṭṭhānāvasā paccuddharīyatīti na paccuddhāro vattamattaṃ, tasmā ‘‘tato para’’nti yāva puṇṇamā adhippetā siyā. Yathā cāyaṃ vikappo, tathā ‘‘vassānamāsātikkamenāpi ābādhavūpasamenāpī’’ti idampi avassaṃ paccuddharitabbatāya vuttaṃ siyā. Evañca sati idha samantapāsādikāya tadavacanena sameti. Aññathā idhapi taṃ vattabbaṃ siyāti yathāvuttova vidhi ettha sambhavati, kiñcāpi sambhavati, duviññāpayassa pana lokassa suviññāpanatthaṃ vuttā. Yasmā pana sā vassānātikkamena adhiṭṭhānaṃ vijahati, hemantapaṭhamāruṇe ca apaccuddhārapaccayā dukkaṭā sādhitā, tasmā kattikapuṇṇamāyameva paccuddharitvā vikappetabbā, avikappitāya ‘‘nissaggiyāpajjanamevā’’ti vattabbaṃ. Ettāvatāpi santosaṃ akatvā vinicchayo pariyesitabbo. Hoti cettha –
‘‘ਏવਂ ਅਭਾવਂ વਿਨਯਸ੍ਸ ਪਾਲ਼ਿ,
‘‘Evaṃ abhāvaṃ vinayassa pāḷi,
ਭਿਨ੍ਨਂ ਅਭਿਨ੍ਨਞ੍ਚ ਤਦਤ੍ਥਯੁਤ੍ਤਿਂ।
Bhinnaṃ abhinnañca tadatthayuttiṃ;
વਿਞ੍ਞਾਤੁਕਾਮੇਨ ਤਦਤ੍ਥવਿਞ੍ਞੂ,
Viññātukāmena tadatthaviññū,
ਪਰਿਯੇਸਿਤਬ੍ਬਾ વਿਨਯੇ વਿਞ੍ਞਾਯਾ’’ਤਿ॥
Pariyesitabbā vinaye viññāyā’’ti.
‘‘ਤੁਯ੍ਹਂ ਗਣ੍ਹਾਹੀ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤੇ વਿਨਾਪਿ ‘‘ਮਯ੍ਹਂ ਗਣ੍ਹਾਮੀ’’ਤਿ વਚਨੇਨ ਸੁਦਿਨ੍ਨਂ ਹੋਤਿ। ਇਤਰੋ ਚੇ ਅਧਿવਾਸੇਤਿ, ਤੇਨਾਪਿ ਸੁਗ੍ਗਹਿਤਂ ਹੋਤਿ, ਨੋ ਚੇ ਅਧਿવਾਸੇਤਿ, ਦੇਨ੍ਤੇਨ ਸੁਦਿਨ੍ਨਂ। ਤਂ ਪਨ વਤ੍ਥੁ ਨ ਕਸ੍ਸਚਿ ਹੋਤਿ। ਤਥਾ ‘‘ਮਯ੍ਹਂ ਗਣ੍ਹਾਮੀ’’ਤਿ વਦਤਿ, ਸਾਮਿਕੋ ਚੇ ਅਧਿવਾਸੇਤਿ, વਿਨਾਪਿ ‘‘ਗਣ੍ਹਾਹੀ’’ਤਿ વਚਨੇਨ ਸੁਗ੍ਗਹਿਤਂ। ਨੋ ਚੇ ਅਧਿવਾਸੇਤਿ, ਸਾਮਿਕਸ੍ਸੇવ ਤਂ, ਨ ਹਿ ਤਸ੍ਸੇਤਂ વਿਨਯਕਮ੍ਮਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ વਿਨਯਕਮ੍ਮਸ੍ਸਤ੍ਥਾਯ ਚੇ ਗਣ੍ਹਾਤਿ, ਨ વਟ੍ਟਤਿ। ਨ ਕੇવਲਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਤ੍ਥਾਯ ਗਹਿਤਂ , ਪੁਨ ਤਸ੍ਸਪਿ ਦੇਤਿ, વਟ੍ਟਤੀਤਿ ਚ। ਤਥਾ ਅਨਪੇਕ੍ਖੋ ਹੁਤ੍વਾ ਪਰਸ੍ਸ વਿਸ੍ਸਜ੍ਜੇਤ੍વਾ ਪੁਨ ਤੇਨ ਦਿਨ੍ਨਂ વਾ ਤਸ੍ਸ વਿਸ੍ਸਾਸਨ੍ਤੋ વਾ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਤਿ, વਟ੍ਟਤਿ। ਤਤ੍ਥਾਪਿ વਿਨਯਕਮ੍ਮવਸੇਨ ਨ વਟ੍ਟਤੀਤਿ ਏਕੇ। ਤੇ ਏવ ‘‘ਮਹਨ੍ਤਂ વਾ ਖੁਦ੍ਦਕਂ ਕਰੋਤੀ’’ਤਿ ਏਤ੍ਥ ‘‘ਤਿਚੀવਰੇ ਦੀਘਤੋ વਿਦਤ੍ਥਿ ਅਨਤਿਕ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਛਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਕਰੋਤਿ, ਏવਂ ਸੇਸੇਸੁਪੀ’’ਤਿ વਦਨ੍ਤਿ। ਏવਰੂਪੇਸੁ ਠਾਨੇਸੁ ਪੋਰਾਣਾਚਰਿਯਾਨਂ ਕਥਾਮਗ੍ਗਂ ਸੁਟ੍ਠੁ ਆਚਰਿਯਕੁਲਸੇવਨਾਯ ਸਞ੍ਜਾਨਿਤ੍વਾ ਤੇਨ ਸਂਸਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਸਤੋ ਸਮ੍ਪਜਾਨੋ ਹੁਤ੍વਾ ਸੋਤੂਨਞ੍ਚ ਚਿਤ੍ਤਂ ਅવਿਮੋਹੇਤ੍વਾ ਕਥੇਤਬ੍ਬਂ। ਏਸਾ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਆਯਾਚਨਾ।
‘‘Tuyhaṃ gaṇhāhī’’ti vutte vināpi ‘‘mayhaṃ gaṇhāmī’’ti vacanena sudinnaṃ hoti. Itaro ce adhivāseti, tenāpi suggahitaṃ hoti, no ce adhivāseti, dentena sudinnaṃ. Taṃ pana vatthu na kassaci hoti. Tathā ‘‘mayhaṃ gaṇhāmī’’ti vadati, sāmiko ce adhivāseti, vināpi ‘‘gaṇhāhī’’ti vacanena suggahitaṃ. No ce adhivāseti, sāmikasseva taṃ, na hi tassetaṃ vinayakammanti ettha vinayakammassatthāya ce gaṇhāti, na vaṭṭati. Na kevalaṃ attano atthāya gahitaṃ , puna tassapi deti, vaṭṭatīti ca. Tathā anapekkho hutvā parassa vissajjetvā puna tena dinnaṃ vā tassa vissāsanto vā paribhuñjati, vaṭṭati. Tatthāpi vinayakammavasena na vaṭṭatīti eke. Te eva ‘‘mahantaṃ vā khuddakaṃ karotī’’ti ettha ‘‘ticīvare dīghato vidatthi anatikkamitvā chinditvā karoti, evaṃ sesesupī’’ti vadanti. Evarūpesu ṭhānesu porāṇācariyānaṃ kathāmaggaṃ suṭṭhu ācariyakulasevanāya sañjānitvā tena saṃsanditvā sato sampajāno hutvā sotūnañca cittaṃ avimohetvā kathetabbaṃ. Esā amhākaṃ āyācanā.
ਪਠਮਕਥਿਨਸਿਕ੍ਖਾਪਦવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।
Paṭhamakathinasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / વਿਨਯਪਿਟਕ • Vinayapiṭaka / ਮਹਾવਿਭਙ੍ਗ • Mahāvibhaṅga / ੧. ਪਠਮਕਥਿਨਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ • 1. Paṭhamakathinasikkhāpadaṃ
ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Aṭṭhakathā / વਿਨਯਪਿਟਕ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / ਮਹਾવਿਭਙ੍ਗ-ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Mahāvibhaṅga-aṭṭhakathā / ੧. ਪਠਮਕਥਿਨਸਿਕ੍ਖਾਪਦવਣ੍ਣਨਾ • 1. Paṭhamakathinasikkhāpadavaṇṇanā
ਟੀਕਾ • Tīkā / વਿਨਯਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ਸਾਰਤ੍ਥਦੀਪਨੀ-ਟੀਕਾ • Sāratthadīpanī-ṭīkā / ੧. ਪਠਮਕਥਿਨਸਿਕ੍ਖਾਪਦવਣ੍ਣਨਾ • 1. Paṭhamakathinasikkhāpadavaṇṇanā
ਟੀਕਾ • Tīkā / વਿਨਯਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / વਿਮਤਿવਿਨੋਦਨੀ-ਟੀਕਾ • Vimativinodanī-ṭīkā / ੧. ਪਠਮਕਥਿਨਸਿਕ੍ਖਾਪਦવਣ੍ਣਨਾ • 1. Paṭhamakathinasikkhāpadavaṇṇanā