| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / विमानवत्थु-अट्ठकथा • Vimānavatthu-aṭṭhakathā |
८. पठमकुण्डलीविमानवण्णना
8. Paṭhamakuṇḍalīvimānavaṇṇanā
अलङ्कतो मल्यधरो सुवत्थोति कुण्डलीविमानं। तस्स का उपत्ति? भगवा सावत्थियं विहरति जेतवने। तेन समयेन द्वे अग्गसावका सपरिवारा कासीसु चारिकं चरन्ता सूरियत्थङ्गमनवेलायं अञ्ञतरं विहारं पापुणिंसु। तं पवत्तिं सुत्वा तस्स विहारस्स गोचरगामे अञ्ञतरो उपासको थेरे उपसङ्कमित्वा वन्दित्वा पादधोवनं पादब्भञ्जनतेलं मञ्चपीठं पच्चत्थरणं पदीपियञ्च उपनेत्वा स्वातनाय च निमन्तेत्वा दुतियदिवसे महादानं पवत्तेसि, थेरा तस्स अनुमोदनं वत्वा पक्कमिंसु। सो अपरेन समयेन कालं कत्वा तावतिंसेसु द्वादसयोजनिके कनकविमाने निब्बत्ति। तं आयस्मा महामोग्गल्लानत्थेरो इमाहि गाथाहि पटिपुच्छि –
Alaṅkatomalyadharo suvatthoti kuṇḍalīvimānaṃ. Tassa kā upatti? Bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane. Tena samayena dve aggasāvakā saparivārā kāsīsu cārikaṃ carantā sūriyatthaṅgamanavelāyaṃ aññataraṃ vihāraṃ pāpuṇiṃsu. Taṃ pavattiṃ sutvā tassa vihārassa gocaragāme aññataro upāsako there upasaṅkamitvā vanditvā pādadhovanaṃ pādabbhañjanatelaṃ mañcapīṭhaṃ paccattharaṇaṃ padīpiyañca upanetvā svātanāya ca nimantetvā dutiyadivase mahādānaṃ pavattesi, therā tassa anumodanaṃ vatvā pakkamiṃsu. So aparena samayena kālaṃ katvā tāvatiṃsesu dvādasayojanike kanakavimāne nibbatti. Taṃ āyasmā mahāmoggallānatthero imāhi gāthāhi paṭipucchi –
१०९४.
1094.
‘‘अलङ्कतो मल्यधरो सुवत्थो, सुकुण्डली कप्पितकेसमस्सु।
‘‘Alaṅkato malyadharo suvattho, sukuṇḍalī kappitakesamassu;
आमुत्तहत्थाभरणो यसस्सी, दिब्बे विमानम्हि यथापि चन्दिमा॥
Āmuttahatthābharaṇo yasassī, dibbe vimānamhi yathāpi candimā.
१०९५.
1095.
‘‘दिब्बा च वीणा पवदन्ति वग्गुं, अट्ठट्ठका सिक्खिता साधुरूपा।
‘‘Dibbā ca vīṇā pavadanti vagguṃ, aṭṭhaṭṭhakā sikkhitā sādhurūpā;
दिब्बा च कञ्ञा तिदसचरा उळारा, नच्चन्ति गायन्ति पमोदयन्ति॥
Dibbā ca kaññā tidasacarā uḷārā, naccanti gāyanti pamodayanti.
१०९६.
1096.
‘‘देविद्धिपत्तोसि महानुभावो…पे॰…
‘‘Deviddhipattosi mahānubhāvo…pe…
वण्णो च ते सब्बदिसा पभासती’’ति॥
Vaṇṇo ca te sabbadisā pabhāsatī’’ti.
सोपि तस्स इमाहि गाथाहि ब्याकासि –
Sopi tassa imāhi gāthāhi byākāsi –
१०९७. ‘‘सो देवपुत्तो अत्तमनो…पे॰… यस्स कम्मस्सिदं फलं’’॥
1097. ‘‘So devaputto attamano…pe… yassa kammassidaṃ phalaṃ’’.
१०९८.
1098.
‘‘अहं मनुस्सेसु मनुस्सभूतो, दिस्वान समणे सीलवन्ते।
‘‘Ahaṃ manussesu manussabhūto, disvāna samaṇe sīlavante;
सम्पन्नविज्जाचरणे यसस्सी, बहुस्सुते तण्हक्खयूपपन्ने।
Sampannavijjācaraṇe yasassī, bahussute taṇhakkhayūpapanne;
अन्नञ्च पानञ्च पसन्नचित्तो, सक्कच्च दानं विपुलं अदासिं॥
Annañca pānañca pasannacitto, sakkacca dānaṃ vipulaṃ adāsiṃ.
१०९९.
1099.
‘‘तेन मेतादिसो वण्णो…पे॰…
‘‘Tena metādiso vaṇṇo…pe…
वण्णो च मे सब्बदिसा पभासती’’ति॥
Vaṇṇo ca me sabbadisā pabhāsatī’’ti.
१०९४. तत्थ सुकुण्डलीति सुन्दरेहि कुण्डलेहि अलङ्कतकण्णो। ‘‘सकुण्डली’’तिपि पाठो, सदिसं कुण्डलं सकुण्डलं, तं अस्स अत्थीति सकुण्डली, युत्तकुण्डली अञ्ञमञ्ञञ्च तुय्हञ्च अनुच्छविककुण्डलीति अत्थो। कप्पितकेसमस्सूति सम्माकप्पितकेसमस्सु। आमुत्तहत्थाभरणोति पटिमुक्कअङ्गुलियादिहत्थाभरणो।
1094. Tattha sukuṇḍalīti sundarehi kuṇḍalehi alaṅkatakaṇṇo. ‘‘Sakuṇḍalī’’tipi pāṭho, sadisaṃ kuṇḍalaṃ sakuṇḍalaṃ, taṃ assa atthīti sakuṇḍalī, yuttakuṇḍalī aññamaññañca tuyhañca anucchavikakuṇḍalīti attho. Kappitakesamassūti sammākappitakesamassu. Āmuttahatthābharaṇoti paṭimukkaaṅguliyādihatthābharaṇo.
१०९८. तण्हक्खयूपपन्नेति तण्हक्खयं अरहत्तं, निब्बानमेव वा उपगते, अधिगतवन्तेति अत्थो। सेसं वुत्तनयमेव।
1098.Taṇhakkhayūpapanneti taṇhakkhayaṃ arahattaṃ, nibbānameva vā upagate, adhigatavanteti attho. Sesaṃ vuttanayameva.
पठमकुण्डलीविमानवण्णना निट्ठिता।
Paṭhamakuṇḍalīvimānavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
तिपिटक (मूल) • Tipiṭaka (Mūla) / सुत्तपिटक • Suttapiṭaka / खुद्दकनिकाय • Khuddakanikāya / विमानवत्थुपाळि • Vimānavatthupāḷi / ८. पठमकुण्डलीविमानवत्थु • 8. Paṭhamakuṇḍalīvimānavatthu
