Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / ဓမ္မသင္ဂဏိ-အဋ္ဌကထာ • Dhammasaṅgaṇi-aṭṭhakathā |
ပဌမမဂ္ဂဝီသတိမဟာနယော
Paṭhamamaggavīsatimahānayo
၃၅၇. ဣဒာနိ ယသ္မာ လောကုတ္တရကုသလံ ဘာဝေန္တော န ကေဝလံ ဥပနိဇ္ဈာယနဋ္ဌေန ဈာနံယေဝ ဘာဝေတိ, နိယ္ယာနဋ္ဌေန ပန မဂ္ဂမ္ပိ ဘာဝေတိ, ဥပဋ္ဌာနဋ္ဌေန သတိပဋ္ဌာနမ္ပိ, ပဒဟနဋ္ဌေန သမ္မပ္ပဓာနမ္ပိ, ဣဇ္ဈနဋ္ဌေန ဣဒ္ဓိပာဒမ္ပိ, အဓိပတိယဋ္ဌေန ဣန္ဒ္ရိယမ္ပိ, အကမ္ပိယဋ္ဌေန ဗလမ္ပိ, ဗုဇ္ဈနဋ္ဌေန ဗောဇ္ဈင္ဂမ္ပိ, တထဋ္ဌေန သစ္စမ္ပိ, အဝိက္ခေပဋ္ဌေန သမထမ္ပိ, သုညတဋ္ဌေန ဓမ္မမ္ပိ, ရာသဋ္ဌေန ခန္ဓမ္ပိ, အာယတနဋ္ဌေန အာယတနမ္ပိ, သုညသဘာဝနိသ္သတ္တဋ္ဌေန ဓာတုမ္ပိ, ပစ္စယဋ္ဌေန အာဟာရမ္ပိ, ဖုသနဋ္ဌေန ဖသ္သမ္ပိ, ဝေဒယိတဋ္ဌေန ဝေဒနမ္ပိ, သဉ္ဇာနနဋ္ဌေန သညမ္ပိ, စေတယိတဋ္ဌေန စေတနမ္ပိ, ဝိဇာနနဋ္ဌေန စိတ္တမ္ပိ ဘာဝေတိ, တသ္မာ ဧတေသံ ဧကူနဝီသတိယာ ပဒာနံ ဒသ္သနတ္ထံ ပုန ကတမေ ဓမ္မာ ကုသလာတိအာဒိ ဝုတ္တံ။ ဧဝံ ‘ဣဒမ္ပိ ဘာဝေတိ, ဣဒမ္ပိ ဘာဝေတီ’တိ ပုဂ္ဂလဇ္ဈာသယေန စေဝ ဒေသနာဝိလာသေန စ ဝီသတိ နယာ ဒေသိတာ ဟောန္တိ ။ ဓမ္မံ သောတုံ နိသိန္နဒေဝပရိသာယ ဟိ ယေ ဥပနိဇ္ဈာယနဋ္ဌေန လောကုတ္တရံ ‘ဈာန’န္တိ ကထိတေ ဗုဇ္ဈန္တိ, တေသံ သပ္ပာယဝသေန ဈာနန္တိ ကထိတံ။ပေ.။ ယေ ဝိဇာနနဋ္ဌေန ‘စိတ္တ’န္တိ ဝုတ္တေ ဗုဇ္ဈန္တိ, တေသံ သပ္ပာယဝသေန စိတ္တန္တိ ကထိတံ။ အယမေတ္ထ ‘ပုဂ္ဂလဇ္ဈာသယော’။
357. Idāni yasmā lokuttarakusalaṃ bhāvento na kevalaṃ upanijjhāyanaṭṭhena jhānaṃyeva bhāveti, niyyānaṭṭhena pana maggampi bhāveti, upaṭṭhānaṭṭhena satipaṭṭhānampi, padahanaṭṭhena sammappadhānampi, ijjhanaṭṭhena iddhipādampi, adhipatiyaṭṭhena indriyampi, akampiyaṭṭhena balampi, bujjhanaṭṭhena bojjhaṅgampi, tathaṭṭhena saccampi, avikkhepaṭṭhena samathampi, suññataṭṭhena dhammampi, rāsaṭṭhena khandhampi, āyatanaṭṭhena āyatanampi, suññasabhāvanissattaṭṭhena dhātumpi, paccayaṭṭhena āhārampi, phusanaṭṭhena phassampi, vedayitaṭṭhena vedanampi, sañjānanaṭṭhena saññampi, cetayitaṭṭhena cetanampi, vijānanaṭṭhena cittampi bhāveti, tasmā etesaṃ ekūnavīsatiyā padānaṃ dassanatthaṃ puna katame dhammā kusalātiādi vuttaṃ. Evaṃ ‘idampi bhāveti, idampi bhāvetī’ti puggalajjhāsayena ceva desanāvilāsena ca vīsati nayā desitā honti . Dhammaṃ sotuṃ nisinnadevaparisāya hi ye upanijjhāyanaṭṭhena lokuttaraṃ ‘jhāna’nti kathite bujjhanti, tesaṃ sappāyavasena jhānanti kathitaṃ…pe… ye vijānanaṭṭhena ‘citta’nti vutte bujjhanti, tesaṃ sappāyavasena cittanti kathitaṃ. Ayamettha ‘puggalajjhāsayo’.
သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓော ပန အတ္တနော ဗုဒ္ဓသုဗောဓိတာယ ဒသဗလစတုဝေသာရဇ္ဇစတုပဋိသမ္ဘိဒတာယ ဆအသာဓာရဏဉာဏယောဂေန စ ဒေသနံ ယဒိစ္ဆကံ နိယမေတ္ဝာ ဒသ္သေတိ။ ဣစ္ဆန္တော ဥပနိဇ္ဈာယနဋ္ဌေန လောကုတ္တရံ ဈာနန္တိ ဒသ္သေတိ, ဣစ္ဆန္တော နိယ္ယာနဋ္ဌေန။ပေ.။ ဝိဇာနနဋ္ဌေန လောကုတ္တရံ စိတ္တန္တိ။ အယံ ‘ဒေသနာဝိလာသော’ နာမ။ တတ္ထ ယထေဝ လောကုတ္တရံ ဈာနန္တိ ဝုတ္တဋ္ဌာနေ ဒသ နယာ ဝိဘတ္တာ, ဧဝံ မဂ္ဂာဒီသုပိ တေယေဝ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ ဣတိ ဝီသတိယာ ဌာနေသု ဒသ ဒသ ကတ္ဝာ ဒ္ဝေ နယသတာနိ ဝိဘတ္တာနိ ဟောန္တိ။
Sammāsambuddho pana attano buddhasubodhitāya dasabalacatuvesārajjacatupaṭisambhidatāya chaasādhāraṇañāṇayogena ca desanaṃ yadicchakaṃ niyametvā dasseti. Icchanto upanijjhāyanaṭṭhena lokuttaraṃ jhānanti dasseti, icchanto niyyānaṭṭhena…pe… vijānanaṭṭhena lokuttaraṃ cittanti. Ayaṃ ‘desanāvilāso’ nāma. Tattha yatheva lokuttaraṃ jhānanti vuttaṭṭhāne dasa nayā vibhattā, evaṃ maggādīsupi teyeva veditabbā. Iti vīsatiyā ṭhānesu dasa dasa katvā dve nayasatāni vibhattāni honti.
၃၅၈. ဣဒာနိ အဓိပတိဘေဒံ ဒသ္သေတုံ ပုန ကတမေ ဓမ္မာ ကုသလာတိအာဒိ အာရဒ္ဓံ။ တတ္ထ ဆန္ဒံ ဓုရံ ဇေဋ္ဌကံ ပုဗ္ဗင္ဂမံ ကတ္ဝာ နိဗ္ဗတ္တိတံ လောကုတ္တရံ ဈာနံ ဆန္ဒာဓိပတေယ္ယံ နာမ။ သေသေသုပိ ဧသေဝ နယော။ ဣတိ ပုရိမသ္မိံ သုဒ္ဓိကေ ဒ္ဝေနယသတာနိ ဆန္ဒာဓိပတေယ္ယာဒီသုပိ ဒ္ဝေ ဒ္ဝေတိ နယသဟသ္သေန ဘာဇေတ္ဝာ ပဌမမဂ္ဂံ ဒသ္သေသိ ဓမ္မရာဇာ။
358. Idāni adhipatibhedaṃ dassetuṃ puna katame dhammā kusalātiādi āraddhaṃ. Tattha chandaṃ dhuraṃ jeṭṭhakaṃ pubbaṅgamaṃ katvā nibbattitaṃ lokuttaraṃ jhānaṃ chandādhipateyyaṃ nāma. Sesesupi eseva nayo. Iti purimasmiṃ suddhike dvenayasatāni chandādhipateyyādīsupi dve dveti nayasahassena bhājetvā paṭhamamaggaṃ dassesi dhammarājā.
ပဌမမဂ္ဂော နိဋ္ဌိတော။
Paṭhamamaggo niṭṭhito.
Related texts:
တိပိဋက (မူလ) • Tipiṭaka (Mūla) / အဘိဓမ္မပိဋက • Abhidhammapiṭaka / ဓမ္မသင္ဂဏီပာဠိ • Dhammasaṅgaṇīpāḷi / လောကုတ္တရကုသလံ • Lokuttarakusalaṃ
ဋီကာ • Tīkā / အဘိဓမ္မပိဋက (ဋီကာ) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / ဓမ္မသင္ဂဏီ-မူလဋီကာ • Dhammasaṅgaṇī-mūlaṭīkā / ပဌမမဂ္ဂဝီသတိမဟာနယဝဏ္ဏနာ • Paṭhamamaggavīsatimahānayavaṇṇanā
ဋီကာ • Tīkā / အဘိဓမ္မပိဋက (ဋီကာ) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / ဓမ္မသင္ဂဏီ-အနုဋီကာ • Dhammasaṅgaṇī-anuṭīkā / ပဌမမဂ္ဂဝီသတိမဟာနယဝဏ္ဏနာ • Paṭhamamaggavīsatimahānayavaṇṇanā