| Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / អង្គុត្តរនិកាយ (អដ្ឋកថា) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) |
៧. បឋមមហាបញ្ហសុត្តវណ្ណនា
7. Paṭhamamahāpañhasuttavaṇṇanā
២៧. សត្តមេ អភិជានាថាតិ អភិជានិត្វា បច្ចក្ខំ កត្វា វិហរថ។ អភិញ្ញាយាតិ អភិជានិត្វា។ ឥធាតិ ឥមាយ។ ធម្មទេសនាយ វា ធម្មទេសនន្តិ យទិទំ សមណស្ស គោតមស្ស ធម្មទេសនាយ សទ្ធិំ អម្ហាកំ ធម្មទេសនំ, អម្ហាកំ វា ធម្មទេសនាយ សទ្ធិំ សមណស្ស គោតមស្ស ធម្មទេសនំ អារព្ភ នានាករណំ វុច្ចេថ, តំ កិំ នាមាតិ វទន្តិ។ ទុតិយបទេបិ ឯសេវ នយោ។ ឥតិ តេ មជ្ឈេ ភិន្នសុវណ្ណំ វិយ សាសនេន សទ្ធិំ អត្តនោ លទ្ធិំ វចនមត្តេន សមធុរំ ឋបយិំសុ។ នេវ អភិនន្ទិំសូតិ ‘‘ឯវមេត’’ន្តិ ន សម្បដិច្ឆិំសុ។ នប្បដិក្កោសិំសូតិ ‘‘ន ឥទំ ឯវ’’ន្តិ នប្បដិសេធេសុំ។ កស្មា? តេ កិរ ‘‘តិត្ថិយា នាម អន្ធសទិសា ជានិត្វា វា អជានិត្វា វា កថេយ្យុ’’ន្តិ នាភិនន្ទិំសុ។
27. Sattame abhijānāthāti abhijānitvā paccakkhaṃ katvā viharatha. Abhiññāyāti abhijānitvā. Idhāti imāya. Dhammadesanāya vā dhammadesananti yadidaṃ samaṇassa gotamassa dhammadesanāya saddhiṃ amhākaṃ dhammadesanaṃ, amhākaṃ vā dhammadesanāya saddhiṃ samaṇassa gotamassa dhammadesanaṃ ārabbha nānākaraṇaṃ vuccetha, taṃ kiṃ nāmāti vadanti. Dutiyapadepi eseva nayo. Iti te majjhe bhinnasuvaṇṇaṃ viya sāsanena saddhiṃ attano laddhiṃ vacanamattena samadhuraṃ ṭhapayiṃsu. Neva abhinandiṃsūti ‘‘evameta’’nti na sampaṭicchiṃsu. Nappaṭikkosiṃsūti ‘‘na idaṃ eva’’nti nappaṭisedhesuṃ. Kasmā? Te kira ‘‘titthiyā nāma andhasadisā jānitvā vā ajānitvā vā katheyyu’’nti nābhinandiṃsu.
ន សម្បាយិស្សន្តីតិ សម្បាទេត្វា កថេតុំ ន សក្ខិស្សន្តិ។ ឧត្តរិ ច វិឃាតន្តិ អសម្បាទនតោ ឧត្តរិម្បិ ទុក្ខំ អាបជ្ជិស្សន្តិ។ សម្បាទេត្វា កថេតុំ អសក្កោន្តានញ្ហិ ទុក្ខំ ឧប្បជ្ជតិ។ យថា តំ, ភិក្ខវេ, អវិសយស្មិន្តិ ឯត្ថ ច តន្តិ និបាតមត្តំ។ យថាតិ ការណវចនំ, យស្មា អវិសយេ បញ្ហំ បុច្ឆិតា ហោន្តីតិ អត្ថោ។ ឥតោ វា បន សុត្វាតិ ឥតោ វា បន មម សាសនតោ សុត្វា។ ឥតោតិ តថាគតតោបិ តថាគតសាវកតោបិ។ អារាធេយ្យាតិ បរិតោសេយ្យ, អញ្ញថា អារាធនំ នាម នត្ថីតិ ទស្សេតិ។
Nasampāyissantīti sampādetvā kathetuṃ na sakkhissanti. Uttari ca vighātanti asampādanato uttarimpi dukkhaṃ āpajjissanti. Sampādetvā kathetuṃ asakkontānañhi dukkhaṃ uppajjati. Yathā taṃ, bhikkhave, avisayasminti ettha ca tanti nipātamattaṃ. Yathāti kāraṇavacanaṃ, yasmā avisaye pañhaṃ pucchitā hontīti attho. Ito vā pana sutvāti ito vā pana mama sāsanato sutvā. Itoti tathāgatatopi tathāgatasāvakatopi. Ārādheyyāti paritoseyya, aññathā ārādhanaṃ nāma natthīti dasseti.
ឯកធម្មេតិ ឯកស្មិំ ធម្មេ។ ឥមិនា ឧទ្ទេសោ ទស្សិតោ។ បរតោ កតមស្មិំ ឯកធម្មេតិ ឥមិនា បញ្ហោ ទស្សិតោ។ សព្ពេ សត្តា អាហារដ្ឋិតិកាតិ ឥទំ បនេត្ថ វេយ្យាករណំ។ សេសេសុបិ ឯសេវ នយោ។ សម្មា និព្ពិន្ទមានោតិអាទីសុ បន សម្មា ហេតុនា នយេន និព្ពិទានុបស្សនាយ និព្ពិន្ទន្តោ ឧក្កណ្ឋន្តោ, វិរាគានុបស្សនាយ វិរជ្ជន្តោ, បដិសង្ខានុបស្សនាយ មុច្ចនស្ស ឧបាយំ កត្វា វិមុច្ចមានោ, អធិមោក្ខវសេន វា វិមុច្ចមានោ សន្និដ្ឋានំ កុរុមានោតិ អត្ថោ។ ឧទយព្ពយេហិ បរិច្ឆិន្ទិត្វា បុព្ពន្តាបរន្តទស្សនេន សម្មា បរិយន្តទស្សាវី។ សម្មទត្ថំ អភិសមេច្ចាតិ សម្មា សភាគត្ថំ ញាណេន អភិសមាគន្ត្វា។ ទុក្ខស្សន្តករោ ហោតីតិ សកលវដ្ដទុក្ខស្ស បរិយន្តំ បរិវដុមំ ករោ ហោតិ។
Ekadhammeti ekasmiṃ dhamme. Iminā uddeso dassito. Parato katamasmiṃ ekadhammeti iminā pañho dassito. Sabbe sattā āhāraṭṭhitikāti idaṃ panettha veyyākaraṇaṃ. Sesesupi eseva nayo. Sammā nibbindamānotiādīsu pana sammā hetunā nayena nibbidānupassanāya nibbindanto ukkaṇṭhanto, virāgānupassanāya virajjanto, paṭisaṅkhānupassanāya muccanassa upāyaṃ katvā vimuccamāno, adhimokkhavasena vā vimuccamāno sanniṭṭhānaṃ kurumānoti attho. Udayabbayehi paricchinditvā pubbantāparantadassanena sammā pariyantadassāvī. Sammadatthaṃ abhisameccāti sammā sabhāgatthaṃ ñāṇena abhisamāgantvā. Dukkhassantakaro hotīti sakalavaṭṭadukkhassa pariyantaṃ parivaṭumaṃ karo hoti.
សព្ពេ សត្តាតិ កាមភវាទីសុ ឯកវោការភវាទីសុ ច សព្ពភវេសុ សព្ពេ សត្តា។ អាហារដ្ឋិតិកាតិ អាហារតោ ឋិតិ ឯតេសន្តិ អាហារដ្ឋិតិកា។ ឥតិ សព្ពសត្តានម្បិ ឋិតិហេតុ អាហារោ នាម ឯកោ ធម្មោ, តស្មិំ ឯកធម្មេ។ ននុ ច ឯវំ សន្តេ យំ វុត្តំ – ‘‘អសញ្ញសត្តា ទេវា អហេតុកា អនាហារា អផស្សកា’’តិអាទិ (វិភ. ១០១៧), តំ វិរុជ្ឈតីតិ។ ន វិរុជ្ឈតិ។ តេសញ្ហិ ឈានំ អាហារោ ហោតិ។ ឯវំ សន្តេបិ ‘‘ចត្តារោមេ, ភិក្ខវេ, អាហារា’’តិ (សំ. និ. ២.១១) ឥទំ វិរុជ្ឈតីតិ។ ឥទម្បិ ន វិរុជ្ឈតិ។ ឯតស្មិញ្ហិ សុត្តេ និប្បរិយាយេន អាហារលក្ខណា ធម្មា អាហារាតិ វុត្តា, ឥធ បន បរិយាយេន បច្ចយោ អាហារោតិ វុត្តោ។ សព្ពធម្មានញ្ហិ បច្ចយោ លទ្ធុំ វដ្ដតិ។ សោ ច យំ យំ ផលំ ជនេតិ, តំ តំ អាហរតិ នាម។ តស្មា អាហារោតិ វុច្ចតិ។ តេនេវាហ – ‘‘អវិជ្ជម្បាហំ, ភិក្ខវេ, សាហារំ វទាមិ, នោ អនាហារំ។ កោ ច, ភិក្ខវេ, អវិជ្ជាយ អាហារោ? បញ្ច នីវរណាតិស្ស វចនីយ’’ន្តិ (អ. និ. ១០.៦១)។ អយំ ឥធ អធិប្បេតោ។ ឯតស្មិញ្ហិ បច្ចយាហារេ គហិតេ បរិយាយាហារោបិ និប្បរិយាយាហារោបិ សព្ពោ គហិតោវ ហោតិ។
Sabbe sattāti kāmabhavādīsu ekavokārabhavādīsu ca sabbabhavesu sabbe sattā. Āhāraṭṭhitikāti āhārato ṭhiti etesanti āhāraṭṭhitikā. Iti sabbasattānampi ṭhitihetu āhāro nāma eko dhammo, tasmiṃ ekadhamme. Nanu ca evaṃ sante yaṃ vuttaṃ – ‘‘asaññasattā devā ahetukā anāhārā aphassakā’’tiādi (vibha. 1017), taṃ virujjhatīti. Na virujjhati. Tesañhi jhānaṃ āhāro hoti. Evaṃ santepi ‘‘cattārome, bhikkhave, āhārā’’ti (saṃ. ni. 2.11) idaṃ virujjhatīti. Idampi na virujjhati. Etasmiñhi sutte nippariyāyena āhāralakkhaṇā dhammā āhārāti vuttā, idha pana pariyāyena paccayo āhāroti vutto. Sabbadhammānañhi paccayo laddhuṃ vaṭṭati. So ca yaṃ yaṃ phalaṃ janeti, taṃ taṃ āharati nāma. Tasmā āhāroti vuccati. Tenevāha – ‘‘avijjampāhaṃ, bhikkhave, sāhāraṃ vadāmi, no anāhāraṃ. Ko ca, bhikkhave, avijjāya āhāro? Pañca nīvaraṇātissa vacanīya’’nti (a. ni. 10.61). Ayaṃ idha adhippeto. Etasmiñhi paccayāhāre gahite pariyāyāhāropi nippariyāyāhāropi sabbo gahitova hoti.
តត្ថ អសញ្ញីភវេ បច្ចយាហារោ លព្ភតិ។ អនុប្បន្នេ ហិ ពុទ្ធេ តិត្ថាយតនេ បព្ពជិតា វាយោកសិណេ បរិកម្មំ កត្វា ចតុត្ថជ្ឈានំ និព្ពត្តេត្វា តតោ វុដ្ឋាយ ‘‘ធិ ចិត្តំ, ធិ វតេតំ ចិត្តំ, ចិត្តស្ស នាម អភាវោយេវ សាធុ។ ចិត្តញ្ហិ និស្សាយ វធពន្ធាទិបច្ចយំ ទុក្ខំ ឧប្បជ្ជតិ។ ចិត្តេ អសតិ នត្ថេត’’ន្តិ ខន្តិំ រុចិំ ឧប្បាទេត្វា អបរិហីនជ្ឈានា កាលំ កត្វា អសញ្ញីភវេ និព្ពត្តន្តិ។ យោ យស្ស ឥរិយាបថោ មនុស្សលោកេ បណិហិតោ អហោសិ, សោ តេន ឥរិយាបថេន និព្ពត្តិត្វា ចិត្តរូបសទិសោ ហុត្វា បញ្ច កប្បសតានិ តិដ្ឋតិ។ ឯត្តកំ អទ្ធានំ សយិតោ វិយ ហោតិ។ ឯវរូបានម្បិ សត្តានំ បច្ចយាហារោ លព្ភតិ។ តេ ហិ យំ ឈានំ ភាវេត្វា និព្ពត្តា, តទេវ នេសំ បច្ចយោ ហោតិ។ យថា ជិយាវេគេន ខិត្តសរោ យាវ ជិយាវេគោ អត្ថិ, តាវ គច្ឆតិ។ ឯវំ យាវ ឈានបច្ចយោ អត្ថិ, តាវ តិដ្ឋន្តិ។ តស្មិំ និដ្ឋិតេ ខីណវេគោ វិយ សរោ បតន្តិ។ ចវនកាលេ ច តេសំ សោ រូបកាយោ អន្តរធាយតិ, កាមាវចរសញ្ញា ឧប្បជ្ជតិ, តេន សញ្ញុប្បាទេន តេ ទេវា តម្ហា កាយា ចុតាតិ បញ្ញាយន្តិ។
Tattha asaññībhave paccayāhāro labbhati. Anuppanne hi buddhe titthāyatane pabbajitā vāyokasiṇe parikammaṃ katvā catutthajjhānaṃ nibbattetvā tato vuṭṭhāya ‘‘dhi cittaṃ, dhi vatetaṃ cittaṃ, cittassa nāma abhāvoyeva sādhu. Cittañhi nissāya vadhabandhādipaccayaṃ dukkhaṃ uppajjati. Citte asati nattheta’’nti khantiṃ ruciṃ uppādetvā aparihīnajjhānā kālaṃ katvā asaññībhave nibbattanti. Yo yassa iriyāpatho manussaloke paṇihito ahosi, so tena iriyāpathena nibbattitvā cittarūpasadiso hutvā pañca kappasatāni tiṭṭhati. Ettakaṃ addhānaṃ sayito viya hoti. Evarūpānampi sattānaṃ paccayāhāro labbhati. Te hi yaṃ jhānaṃ bhāvetvā nibbattā, tadeva nesaṃ paccayo hoti. Yathā jiyāvegena khittasaro yāva jiyāvego atthi, tāva gacchati. Evaṃ yāva jhānapaccayo atthi, tāva tiṭṭhanti. Tasmiṃ niṭṭhite khīṇavego viya saro patanti. Cavanakāle ca tesaṃ so rūpakāyo antaradhāyati, kāmāvacarasaññā uppajjati, tena saññuppādena te devā tamhā kāyā cutāti paññāyanti.
យេ បន តេ នេរយិកា នេវ វុដ្ឋានផលូបជីវី, ន បុញ្ញផលូបជីវីតិ វុត្តា, តេសំ កោ អាហារោតិ? តេសំ កម្មមេវ អាហារោ ។ កិំ បញ្ច អាហារា អត្ថីតិ? បញ្ច, ន បញ្ចាតិ ឥទំ ន វត្តព្ពំ, ននុ ‘‘បច្ចយោ អាហារោ’’តិ វុត្តមេតំ។ តស្មា យេន កម្មេន និរយេ និព្ពត្តន្តិ, តទេវ តេសំ ឋិតិបច្ចយត្តា អាហារោ ហោតិ។ យំ សន្ធាយ ឥទំ វុត្តំ – ‘‘ន ច តាវ កាលំ ករោតិ, យាវ ន តំ បាបកម្មំ ព្យន្តី ហោតី’’តិ (ម. និ. ៣.២៥០, ២៦៨; អ. និ. ៣.៣៦)។
Ye pana te nerayikā neva vuṭṭhānaphalūpajīvī, na puññaphalūpajīvīti vuttā, tesaṃ ko āhāroti? Tesaṃ kammameva āhāro . Kiṃ pañca āhārā atthīti? Pañca, na pañcāti idaṃ na vattabbaṃ, nanu ‘‘paccayo āhāro’’ti vuttametaṃ. Tasmā yena kammena niraye nibbattanti, tadeva tesaṃ ṭhitipaccayattā āhāro hoti. Yaṃ sandhāya idaṃ vuttaṃ – ‘‘na ca tāva kālaṃ karoti, yāva na taṃ pāpakammaṃ byantī hotī’’ti (ma. ni. 3.250, 268; a. ni. 3.36).
កពឡីការាហារំ អារព្ភាបិ ចេត្ថ វិវាទោ ន កាតព្ពោ។ មុខេ ឧប្បជ្ជនខេឡោបិ ហិ តេសំ អាហារកិច្ចំ សាធេតិ។ ខេឡោ ហិ និរយេ ទុក្ខវេទនីយោ ហុត្វា បច្ចយោ ហោតិ, សគ្គេ សុខវេទនិយោ។ ឥតិ កាមភវេ និប្បរិយាយេន ចត្តារោ អាហារា, រូបារូបភវេសុ ឋបេត្វា អសញ្ញេ សេសានំ តយោ, អសញ្ញានញ្ចេវ អវសេសានញ្ច បច្ចយាហារោតិ ឥមិនា អាការេន សព្ពេ សត្តា អាហារដ្ឋិតិកាតិ វេទិតព្ពា។ តត្ថ ចត្តារោ អាហារោ យោ វា បន កោចិ បច្ចយាហារោ ទុក្ខសច្ចំ, អាហារសមុដ្ឋាបិកា បុរិមតណ្ហា សមុទយសច្ចំ, ឧភិន្នំ អប្បវត្តិ និរោធសច្ចំ, និរោធប្បជាននា បញ្ញា មគ្គសច្ចន្តិ ឯវំ ចតុសច្ចវសេន សព្ពវារេសុ យោជនា កាតព្ពា។
Kabaḷīkārāhāraṃ ārabbhāpi cettha vivādo na kātabbo. Mukhe uppajjanakheḷopi hi tesaṃ āhārakiccaṃ sādheti. Kheḷo hi niraye dukkhavedanīyo hutvā paccayo hoti, sagge sukhavedaniyo. Iti kāmabhave nippariyāyena cattāro āhārā, rūpārūpabhavesu ṭhapetvā asaññe sesānaṃ tayo, asaññānañceva avasesānañca paccayāhāroti iminā ākārena sabbe sattā āhāraṭṭhitikāti veditabbā. Tattha cattāro āhāro yo vā pana koci paccayāhāro dukkhasaccaṃ, āhārasamuṭṭhāpikā purimataṇhā samudayasaccaṃ, ubhinnaṃ appavatti nirodhasaccaṃ, nirodhappajānanā paññā maggasaccanti evaṃ catusaccavasena sabbavāresu yojanā kātabbā.
Related texts:
តិបិដក (មូល) • Tipiṭaka (Mūla) / សុត្តបិដក • Suttapiṭaka / អង្គុត្តរនិកាយ • Aṅguttaranikāya / ៧. បឋមមហាបញ្ហាសុត្តំ • 7. Paṭhamamahāpañhāsuttaṃ
ដីកា • Tīkā / សុត្តបិដក (ដីកា) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / អង្គុត្តរនិកាយ (ដីកា) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) / ៧. បឋមមហាបញ្ហសុត្តវណ្ណនា • 7. Paṭhamamahāpañhasuttavaṇṇanā
