| Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / អង្គុត្តរនិកាយ (ដីកា) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) |
៧. បឋមមហាបញ្ហសុត្តវណ្ណនា
7. Paṭhamamahāpañhasuttavaṇṇanā
២៧. សត្តមេ វុច្ចេថាតិ វុច្ចេយ្យ។ ទុតិយបទេបីតិ ‘‘អនុសាសនិយា វា អនុសាសនិ’’ន្តិ ឯវំ ទុតិយវាក្យេបិ។ តេ កិរ ភិក្ខូ។ ន ចេវ សម្បាយិស្សន្តីតិ ន ចេវ សម្មទេវ បការេហិ គហេស្សន្តិ ញាបេស្សន្តិ។ តេនាហ ‘‘សម្បាទេត្វា កថេតុំ ន សក្ខិស្សន្តី’’តិ។ យស្មា អវិសយេ បញ្ហំ បុច្ឆិតា ហោន្តិ, តស្មា វិឃាតំ អាបជ្ជិស្សន្តីតិ យោជនា។ អញ្ញថា អារាធនំ នាម នត្ថីតិ ឥមិនា សបច្ចយនាមរូបានំ យាថាវតោ អវពោធោ ឯវ ឥតោ ពាហិរកានំ នត្ថិ, កុតោ បវេទនាតិ ទស្សេតិ។ អារាធនន្តិ យាថាវបវេទនេន ចិត្តស្ស បរិតោសនំ។
27. Sattame vuccethāti vucceyya. Dutiyapadepīti ‘‘anusāsaniyā vā anusāsani’’nti evaṃ dutiyavākyepi. Te kira bhikkhū. Na ceva sampāyissantīti na ceva sammadeva pakārehi gahessanti ñāpessanti. Tenāha ‘‘sampādetvā kathetuṃ na sakkhissantī’’ti. Yasmā avisaye pañhaṃ pucchitā honti, tasmā vighātaṃ āpajjissantīti yojanā. Aññathā ārādhanaṃ nāma natthīti iminā sapaccayanāmarūpānaṃ yāthāvato avabodho eva ito bāhirakānaṃ natthi, kuto pavedanāti dasseti. Ārādhananti yāthāvapavedanena cittassa paritosanaṃ.
ឯកោ បញ្ហោតិ ឯកោ បញ្ហមគ្គោ, ឯកំ បញ្ហគវេសនន្តិ អត្ថោ។ ឯកោ ឧទ្ទេសោតិ ឯកំ ឧទ្ទិសនំ អត្ថស្ស សំខិត្តវចនំ។ វេយ្យាករណន្តិ និទ្ទិសនំ អត្ថស្ស វិវរិត្វា កថនំ។ ហេតុនាតិ ‘‘អន្តវន្តតោ អនច្ចន្តិកតោ តាវកាលិកតោ និច្ចប្បដិក្ខេបតោ’’តិ ឯវមាទិនា នយេន យថា ឥមេ សង្ខារា ឯតរហិ, ឯវំ អតីតេ អនាគតេ ច អនិច្ចា សង្ខតា បដិច្ចសមុប្បន្នា ខយធម្មា វយធម្មា វិរាគធម្មាតិ អតីតានាគតេសុ នយេន។
Eko pañhoti eko pañhamaggo, ekaṃ pañhagavesananti attho. Eko uddesoti ekaṃ uddisanaṃ atthassa saṃkhittavacanaṃ. Veyyākaraṇanti niddisanaṃ atthassa vivaritvā kathanaṃ. Hetunāti ‘‘antavantato anaccantikato tāvakālikato niccappaṭikkhepato’’ti evamādinā nayena yathā ime saṅkhārā etarahi, evaṃ atīte anāgate ca aniccā saṅkhatā paṭiccasamuppannā khayadhammā vayadhammā virāgadhammāti atītānāgatesu nayena.
សព្ពេ សត្តាតិ អនវសេសា សត្តា។ តេ បន ភវភេទតោ សង្ខេបេនេវ ភិន្ទិត្វា ទស្សេន្តោ ‘‘កាមភវាទីសូ’’តិអាទិមាហ ។ ព្យធិករណានម្បិ ពាហិរត្ថសមាសោ ហោតិ យថា ‘‘ឧរសិលោមោ’’តិ អាហ ‘‘អាហារតោ ឋិតិ ឯតេសន្តិ អាហារដ្ឋិតិកា’’តិ។ តិដ្ឋតិ ឯតេនាតិ វា ឋិតិ, អាហារោ ឋិតិ ឯតេសន្តិ អាហារដ្ឋិតិកាតិ ឯវំ វា ឯត្ថ សមាសវិគ្គហោ ទដ្ឋព្ពោ។ អាហារដ្ឋិតិកាតិ បច្ចយដ្ឋិតិកា, បច្ចយាយត្តវុត្តិកាតិ អត្ថោ។ បច្ចយត្ថោ ហេត្ថ អាហារសទ្ទោ ‘‘អយមាហារោ អនុប្បន្នស្ស វា កាមច្ឆន្ទស្ស ឧប្បាទាយា’’តិអាទីសុ (សំ. និ. ៤.២៣២) វិយ។ ឯវញ្ហិ ‘‘សព្ពេ សត្តា’’តិ ឥមិនា អសញ្ញសត្តា បរិគ្គហិតា ហោន្តិ។ សា បនាយំ អាហារដ្ឋិតិកតា និប្បរិយាយតោ សង្ខារធម្មោ។ តេនាហុ អដ្ឋកថាចរិយា ‘‘អាហារដ្ឋិតិកាតិ អាគតដ្ឋានេ សង្ខារលោកោ វេទិតព្ពោ’’តិ (បារា. អដ្ឋ. ១.១ វេរញ្ជកណ្ឌវណ្ណនា; វិសុទ្ធិ. ១.១៣៦)។ យទិ ឯវំ ‘‘សព្ពេ សត្តា’’តិ ឥទំ កថន្តិ? បុគ្គលាធិដ្ឋានទេសនាតិ នាយំ ទោសោ។ តេនេវាហ – ‘‘ឯកធម្មេ, ភិក្ខវេ, ភិក្ខុ សម្មា និព្ពិន្ទមានោ សម្មា វិរជ្ជមានោ សម្មា វិមុច្ចមានោ សម្មា បរិយន្តទស្សាវី សម្មទត្ថំ អភិសមេច្ច ទិដ្ឋេវ ធម្មេ ទុក្ខស្សន្តករោ ហោតិ។ កតមស្មិំ ឯកធម្មេ? សព្ពេ សត្តា អាហារដ្ឋិតិកា’’តិ។ យ្វាយំ បុគ្គលាធិដ្ឋានាយ កថាយ សព្ពេសំ សង្ខារានំ បច្ចយាយត្តវុត្តិតាយ អាហារបរិយាយេន សាមញ្ញតោ បច្ចយធម្មោ វុត្តោ, អយំ អាហារោ នាម ឯកោ ធម្មោ។
Sabbe sattāti anavasesā sattā. Te pana bhavabhedato saṅkhepeneva bhinditvā dassento ‘‘kāmabhavādīsū’’tiādimāha . Byadhikaraṇānampi bāhiratthasamāso hoti yathā ‘‘urasilomo’’ti āha ‘‘āhārato ṭhiti etesanti āhāraṭṭhitikā’’ti. Tiṭṭhati etenāti vā ṭhiti, āhāro ṭhiti etesanti āhāraṭṭhitikāti evaṃ vā ettha samāsaviggaho daṭṭhabbo. Āhāraṭṭhitikāti paccayaṭṭhitikā, paccayāyattavuttikāti attho. Paccayattho hettha āhārasaddo ‘‘ayamāhāro anuppannassa vā kāmacchandassa uppādāyā’’tiādīsu (saṃ. ni. 4.232) viya. Evañhi ‘‘sabbe sattā’’ti iminā asaññasattā pariggahitā honti. Sā panāyaṃ āhāraṭṭhitikatā nippariyāyato saṅkhāradhammo. Tenāhu aṭṭhakathācariyā ‘‘āhāraṭṭhitikāti āgataṭṭhāne saṅkhāraloko veditabbo’’ti (pārā. aṭṭha. 1.1 verañjakaṇḍavaṇṇanā; visuddhi. 1.136). Yadi evaṃ ‘‘sabbe sattā’’ti idaṃ kathanti? Puggalādhiṭṭhānadesanāti nāyaṃ doso. Tenevāha – ‘‘ekadhamme, bhikkhave, bhikkhu sammā nibbindamāno sammā virajjamāno sammā vimuccamāno sammā pariyantadassāvī sammadatthaṃ abhisamecca diṭṭheva dhamme dukkhassantakaro hoti. Katamasmiṃ ekadhamme? Sabbe sattā āhāraṭṭhitikā’’ti. Yvāyaṃ puggalādhiṭṭhānāya kathāya sabbesaṃ saṅkhārānaṃ paccayāyattavuttitāya āhārapariyāyena sāmaññato paccayadhammo vutto, ayaṃ āhāro nāma eko dhammo.
ចោទកោ វុត្តម្បិ អត្ថំ យាថាវតោ អប្បដិវិជ្ឈមានោ នេយ្យត្ថំ សុត្តបទំ នីតត្ថតោ ទហន្តោ ‘‘សព្ពេ សត្តា’’តិ វចនមត្តេ ឋត្វា ‘‘ននុ ចា’’តិអាទិនា ចោទេតិ។ អាចរិយោ អវិបរីតំ តត្ថ យថាធិប្បេតមត្ថំ បវេទេន្តោ ‘‘ន វិរុជ្ឈតី’’តិ វត្វា ‘‘តេសញ្ហិ ឈានំ អាហារោ ហោតី’’តិ អាហ។ ឈានន្តិ ឯកវោការភវាវហំ សញ្ញាយ វិរជ្ជនវសេន បវត្តរូបាវចរចតុត្ថជ្ឈានំ។ បាឡិយំ បន ‘‘អនាហារា’’តិ វចនំ អសញ្ញភវេ ចតុន្នំ អាហារានំ អភាវំ សន្ធាយ វុត្តំ, ន បច្ចយាហារស្ស អភាវតោ។ ឯវំ សន្តេបីតិ ឥទំ សាសនេ យេសុ ធម្មេសុ វិសេសតោ អាហារសទ្ទោ និរុឡ្ហោ, ‘‘អាហារដ្ឋិតិកា’’តិ ឯត្ថ យទិ តេយេវ គយ្ហន្តិ, អព្យាបិតទោសមាបន្នោ។ អថ សព្ពោបិ បច្ចយធម្មោ អាហារោតិ អធិប្បេតោ, ឥមាយ អាហារបាឡិយា វិរោធោ អាបន្នោតិ ទស្សេតុំ អារទ្ធំ។ ‘‘ន វិរុជ្ឈតី’’តិ យេនាធិប្បាយេន វុត្តំ, តំ វិវរន្តោ ‘‘ឯតស្មិញ្ហិ សុត្តេ’’តិអាទិមាហ។ កពឡីការាហារាទីនំ ឱជដ្ឋមករូបាហរណាទិ និប្បរិយាយេន អាហារភាវោ។ យថា ហិ កពឡីការាហារោ ឱជដ្ឋមករូបាហរណេន រូបកាយំ ឧបត្ថម្ភេន្តិ, ឯវំ ផស្សាទយោ វេទនាទិអាហរណេន នាមកាយំ ឧបត្ថម្ភេតិ, តស្មា សតិបិ ជនកភាវេ ឧបត្ថម្ភកភាវោ ឱជាទីសុ សាតិសយោ លព្ភមានោ មុខ្យោ អាហារដ្ឋោតិ តេ ឯវ និប្បរិយាយេន អាហារលក្ខណា ធម្មា វុត្តា។
Codako vuttampi atthaṃ yāthāvato appaṭivijjhamāno neyyatthaṃ suttapadaṃ nītatthato dahanto ‘‘sabbe sattā’’ti vacanamatte ṭhatvā ‘‘nanu cā’’tiādinā codeti. Ācariyo aviparītaṃ tattha yathādhippetamatthaṃ pavedento ‘‘na virujjhatī’’ti vatvā ‘‘tesañhi jhānaṃ āhāro hotī’’ti āha. Jhānanti ekavokārabhavāvahaṃ saññāya virajjanavasena pavattarūpāvacaracatutthajjhānaṃ. Pāḷiyaṃ pana ‘‘anāhārā’’ti vacanaṃ asaññabhave catunnaṃ āhārānaṃ abhāvaṃ sandhāya vuttaṃ, na paccayāhārassa abhāvato. Evaṃ santepīti idaṃ sāsane yesu dhammesu visesato āhārasaddo niruḷho, ‘‘āhāraṭṭhitikā’’ti ettha yadi teyeva gayhanti, abyāpitadosamāpanno. Atha sabbopi paccayadhammo āhāroti adhippeto, imāya āhārapāḷiyā virodho āpannoti dassetuṃ āraddhaṃ. ‘‘Na virujjhatī’’ti yenādhippāyena vuttaṃ, taṃ vivaranto ‘‘etasmiñhi sutte’’tiādimāha. Kabaḷīkārāhārādīnaṃ ojaṭṭhamakarūpāharaṇādi nippariyāyena āhārabhāvo. Yathā hi kabaḷīkārāhāro ojaṭṭhamakarūpāharaṇena rūpakāyaṃ upatthambhenti, evaṃ phassādayo vedanādiāharaṇena nāmakāyaṃ upatthambheti, tasmā satipi janakabhāve upatthambhakabhāvo ojādīsu sātisayo labbhamāno mukhyo āhāraṭṭhoti te eva nippariyāyena āhāralakkhaṇā dhammā vuttā.
ឥធាតិ ឥមស្មិំ សុត្តេ បរិយាយេន បច្ចយោ អាហារោតិ វុត្តោ, សព្ពោ បច្ចយធម្មោ អត្តនោ ផលំ អាហរតីតិ ឥមំ បរិយាយំ លភតីតិ។ តេនាហ ‘‘សព្ពធម្មានញ្ហី’’តិអាទិ។ តត្ថ សព្ពធម្មានន្តិ សព្ពេសំ សង្ខតធម្មានំ។ ឥទានិ យថាវុត្តមត្ថំ សុត្តេន សមត្ថេតុំ ‘‘តេនេវាហា’’តិអាទិ វុត្តំ។ អយន្តិ បច្ចយាហារោ។ និប្បរិយាយាហារោបិ គហិតោវ ហោតីតិ យាវតា សោបិ បច្ចយភាវេនេវ ជនកោ ឧបត្ថម្ភកោ ច ហុត្វា តំ តំ ផលំ អាហរតីតិ វត្តព្ពតំ លភតីតិ។
Idhāti imasmiṃ sutte pariyāyena paccayo āhāroti vutto, sabbo paccayadhammo attano phalaṃ āharatīti imaṃ pariyāyaṃ labhatīti. Tenāha ‘‘sabbadhammānañhī’’tiādi. Tattha sabbadhammānanti sabbesaṃ saṅkhatadhammānaṃ. Idāni yathāvuttamatthaṃ suttena samatthetuṃ ‘‘tenevāhā’’tiādi vuttaṃ. Ayanti paccayāhāro. Nippariyāyāhāropi gahitova hotīti yāvatā sopi paccayabhāveneva janako upatthambhako ca hutvā taṃ taṃ phalaṃ āharatīti vattabbataṃ labhatīti.
តត្ថាតិ បរិយាយាហារោ, និប្បរិយាយាហារោតិ ទ្វីសុ អាហារេសុ អសញ្ញភវេ យទិបិ និប្បរិយាយាហារោ ន លព្ភតិ, បរិយាយាហារោ បន លព្ភតេវ។ ឥទានិ តមេវត្ថំ វិត្ថារតោ ទស្សេតុំ ‘‘អនុប្បន្នេ ហិ ពុទ្ធេ’’តិអាទិ វុត្តំ។ ឧប្បន្នេ ពុទ្ធេ តិត្ថករមតនិស្សិតានំ ឈានភាវនាយ អសិជ្ឈនតោ ‘‘អនុប្បន្នេ ពុទ្ធេ’’តិ វុត្តំ។ សាសនិកា តាទិសំ ឈានំ ន និព្ពត្តេន្តីតិ ‘‘តិត្ថាយតនេ បព្ពជិតា’’តិ វុត្តំ។ តិត្ថិយា ហិ ឧបបត្តិវិសេសេ វិមុត្តិសញ្ញិនោ សញ្ញាវិរាគាវិរាគេសុ អាទីនវានិសំសទស្សិនោវ ហុត្វា អសញ្ញសមាបត្តិំ និព្ពត្តេត្វា អក្ខណភូមិយំ ឧប្បជ្ជន្តិ, ន សាសនិកា។ វាយោកសិណេ បរិក្កម្មំ កត្វាតិ វាយោកសិណេ បឋមាទីនិ តីណិ ឈានានិ និព្ពត្តេត្វា តតិយជ្ឈានេ ចិណ្ណវសី ហុត្វា តតោ វុដ្ឋាយ ចតុត្ថជ្ឈានាធិគមាយ បរិកម្មំ កត្វា។ តេនេវាហ ‘‘ចតុត្ថជ្ឈានំ និព្ពត្តេត្វា’’តិ។
Tatthāti pariyāyāhāro, nippariyāyāhāroti dvīsu āhāresu asaññabhave yadipi nippariyāyāhāro na labbhati, pariyāyāhāro pana labbhateva. Idāni tamevatthaṃ vitthārato dassetuṃ ‘‘anuppanne hi buddhe’’tiādi vuttaṃ. Uppanne buddhe titthakaramatanissitānaṃ jhānabhāvanāya asijjhanato ‘‘anuppanne buddhe’’ti vuttaṃ. Sāsanikā tādisaṃ jhānaṃ na nibbattentīti ‘‘titthāyatane pabbajitā’’ti vuttaṃ. Titthiyā hi upapattivisese vimuttisaññino saññāvirāgāvirāgesu ādīnavānisaṃsadassinova hutvā asaññasamāpattiṃ nibbattetvā akkhaṇabhūmiyaṃ uppajjanti, na sāsanikā. Vāyokasiṇe parikkammaṃ katvāti vāyokasiṇe paṭhamādīni tīṇi jhānāni nibbattetvā tatiyajjhāne ciṇṇavasī hutvā tato vuṭṭhāya catutthajjhānādhigamāya parikammaṃ katvā. Tenevāha ‘‘catutthajjhānaṃ nibbattetvā’’ti.
កស្មា (ទី. និ. ដី. ១.៦៨-៧៣; ទី. និ. អភិ. ដី. ១.៦៨-៧៣) បនេត្ថ វាយោកសិណេយេវ បរិកម្មំ វុត្តន្តិ? វុច្ចតេ, យថេវ ហិ រូបបដិភាគភូតេសុ កសិណវិសេសេសុ រូបវិភាវនេន រូបវិរាគភាវនាសង្ខាតោ អរូបសមាបត្តិវិសេសោ សច្ឆិករីយតិ, ឯវំ អបរិព្យត្តវិគ្គហតាយ អរូបបដិភាគភូតេ កសិណវិសេសេ អរូបវិភាវនេន អរូបវិរាគភាវនា សង្ខាតោ រូបសមាបត្តិវិសេសោ អធិគមីយតីតិ។ ឯត្ថ ច ‘‘សញ្ញា រោគោ, សញ្ញា គណ្ឌោ’’តិអាទិនា (ម. និ. ៣.២៤), ‘‘ធិ ចិត្តំ, ធិ វតេតំ ចិត្ត’’ន្តិអាទិនា ច នយេន អរូបប្បវត្តិយា អាទីនវទស្សនេន តទភាវេ ច សន្តបណីតភាវសន្និដ្ឋានេន រូបសមាបត្តិយា អភិសង្ខរណំ អរូបវិរាគភាវនា។ រូបវិរាគភាវនា បន សទ្ធិំ ឧបចារេន អរូបសមាបត្តិយោ, តត្ថាបិ វិសេសេន បឋមារុប្បជ្ឈានំ។ យទិ ឯវំ ‘‘បរិច្ឆិន្នាកាសកសិណេបី’’តិ វត្តព្ពំ, តស្សាបិ អរូបបដិភាគតា លព្ភតីតិ? ឥច្ឆិតមេវេតំ, កេសញ្ចិ អវចនំ បនេត្ថ បុព្ពាចរិយេហិ អគ្គហិតភាវេន។ យថា ហិ រូបវិរាគភាវនា វិរជ្ជនីយធម្មាភាវមត្តេន បរិនិប្ផន្នា, វិរជ្ជនីយធម្មបរិភាសភូតេ ច វិសយវិសេសេ បាតុភវតិ, ឯវំ អរូបវិរាគភាវនាបីតិ វុច្ចមានេ ន កោចិ វិរោធោ។ តិត្ថិយេហេវ បន តស្សា សមាបត្តិយា បដិបជ្ជិតព្ពតាយ តេសញ្ច វិសយបថេ សូបនិពន្ធនស្សេវ តស្ស ឈានស្ស បដិបត្តិតោ ទិដ្ឋិវន្តេហិ បុព្ពាចរិយេហិ ចតុត្ថេយេវ ភូតកសិណេ អរូបវិរាគភាវនាបរិកម្មំ វុត្តន្តិ ទដ្ឋព្ពំ។ កិញ្ច វណ្ណកសិណេសុ វិយ បុរិមភូតកសិណត្តយេបិ វណ្ណប្បដិច្ឆាយាវ បណ្ណត្តិ អារម្មណំ ឈានស្ស លោកវោហារានុរោធេនេវ បវត្តិតោ។ ឯវញ្ច កត្វា វិសុទ្ធិមគ្គេ (វិសុទ្ធិ. ១.៥៧) បថវីកសិណស្ស អាទាសចន្ទមណ្ឌលូបមវចនញ្ច សមត្ថិតំ ហោតិ, ចតុត្ថំ បន ភូតកសិណំ ភូតប្បដិច្ឆាយមេវ ឈានស្ស គោចរភាវំ គច្ឆតីតិ តស្សេវំ អរូបបដិភាគតា យុត្តាតិ វាយោកសិណេយេវ បរិកម្មំ វុត្តន្តិ វេទិតព្ពំ។
Kasmā (dī. ni. ṭī. 1.68-73; dī. ni. abhi. ṭī. 1.68-73) panettha vāyokasiṇeyeva parikammaṃ vuttanti? Vuccate, yatheva hi rūpapaṭibhāgabhūtesu kasiṇavisesesu rūpavibhāvanena rūpavirāgabhāvanāsaṅkhāto arūpasamāpattiviseso sacchikarīyati, evaṃ aparibyattaviggahatāya arūpapaṭibhāgabhūte kasiṇavisese arūpavibhāvanena arūpavirāgabhāvanā saṅkhāto rūpasamāpattiviseso adhigamīyatīti. Ettha ca ‘‘saññā rogo, saññā gaṇḍo’’tiādinā (ma. ni. 3.24), ‘‘dhi cittaṃ, dhi vatetaṃ citta’’ntiādinā ca nayena arūpappavattiyā ādīnavadassanena tadabhāve ca santapaṇītabhāvasanniṭṭhānena rūpasamāpattiyā abhisaṅkharaṇaṃ arūpavirāgabhāvanā. Rūpavirāgabhāvanā pana saddhiṃ upacārena arūpasamāpattiyo, tatthāpi visesena paṭhamāruppajjhānaṃ. Yadi evaṃ ‘‘paricchinnākāsakasiṇepī’’ti vattabbaṃ, tassāpi arūpapaṭibhāgatā labbhatīti? Icchitamevetaṃ, kesañci avacanaṃ panettha pubbācariyehi aggahitabhāvena. Yathā hi rūpavirāgabhāvanā virajjanīyadhammābhāvamattena parinipphannā, virajjanīyadhammaparibhāsabhūte ca visayavisese pātubhavati, evaṃ arūpavirāgabhāvanāpīti vuccamāne na koci virodho. Titthiyeheva pana tassā samāpattiyā paṭipajjitabbatāya tesañca visayapathe sūpanibandhanasseva tassa jhānassa paṭipattito diṭṭhivantehi pubbācariyehi catuttheyeva bhūtakasiṇe arūpavirāgabhāvanāparikammaṃ vuttanti daṭṭhabbaṃ. Kiñca vaṇṇakasiṇesu viya purimabhūtakasiṇattayepi vaṇṇappaṭicchāyāva paṇṇatti ārammaṇaṃ jhānassa lokavohārānurodheneva pavattito. Evañca katvā visuddhimagge (visuddhi. 1.57) pathavīkasiṇassa ādāsacandamaṇḍalūpamavacanañca samatthitaṃ hoti, catutthaṃ pana bhūtakasiṇaṃ bhūtappaṭicchāyameva jhānassa gocarabhāvaṃ gacchatīti tassevaṃ arūpapaṭibhāgatā yuttāti vāyokasiṇeyeva parikammaṃ vuttanti veditabbaṃ.
ធីតិ ជិគុច្ឆនត្ថេ និបាតោ, តស្មា ធិ ចិត្តន្តិ ចិត្តំ ជិគុច្ឆាមិ។ ធិ វតេតំ ចិត្តន្តិ ឯតំ មម ចិត្តំ ជិគុច្ឆិតំ វត ហោតុ។ វតាតិ សម្ភាវនេ។ តេន ជិគុច្ឆនំ សម្ភាវេន្តោ វទតិ។ នាមាតិ ច សម្ភាវនេ ឯវ។ តេន ចិត្តស្ស អភាវំ សម្ភាវេតិ។ ចិត្តស្ស ភាវាភាវេសុ អាទីនវានិសំសេ ទស្សេតុំ ‘‘ចិត្តញ្ហី’’តិអាទិ វុត្តំ។ ខន្តិំ រុចិំ ឧប្បាទេត្វាតិ ចិត្តស្ស អភាវោ ឯវ សាធុ សុដ្ឋូតិ ឥមំ ទិដ្ឋិនិជ្ឈានក្ខន្តិំ តត្ថ ច អភិរុចិំ ឧប្បាទេត្វា។ តថា ភាវិតស្ស ឈានស្ស ឋិតិភាគិយភាវប្បត្តិយា អបរិហីនជ្ឈានា។ តិត្ថាយតនេ បព្ពជិតស្សេវ តថា ឈានភាវនា ហោតីតិ អាហ ‘‘មនុស្សលោកេ’’តិ។ បណិហិតោ អហោសីតិ មរណស្ស អាសន្នកាលេ ឋបិតោ អហោសិ។ យទិ ឋានាទិនា អាការេន និព្ពត្តេយ្យ កម្មពលេន, យាវ ភេទា តេនេវាការេន តិដ្ឋេយ្យាតិ អាហ ‘‘តេន ឥរិយាបថេនា’’តិអាទិ។ ឯវរូបានម្បីតិ ឯវំ អចេតនានម្បិ។ បិ-សទ្ទេន បគេវ សចេតនានន្តិ ទស្សេតិ។ កថំ បន អចេតនានំ នេសំ បច្ចយាហារស្ស ឧបកប្បនន្តិ ចោទនំ សន្ធាយ តត្ថ និទស្សនំ ទស្សេន្តោ ‘‘យថា’’តិអាទិមាហ។ តេន ន កេវលមាគមោយេវ, អយមេត្ថ យុត្តីតិ ទស្សេតិ។ តាវ តិដ្ឋន្តីតិ ឧក្កំសតោ បញ្ច មហាកប្បសតានិ តិដ្ឋន្តិ។
Dhīti jigucchanatthe nipāto, tasmā dhi cittanti cittaṃ jigucchāmi. Dhi vatetaṃ cittanti etaṃ mama cittaṃ jigucchitaṃ vata hotu. Vatāti sambhāvane. Tena jigucchanaṃ sambhāvento vadati. Nāmāti ca sambhāvane eva. Tena cittassa abhāvaṃ sambhāveti. Cittassa bhāvābhāvesu ādīnavānisaṃse dassetuṃ ‘‘cittañhī’’tiādi vuttaṃ. Khantiṃ ruciṃ uppādetvāti cittassa abhāvo eva sādhu suṭṭhūti imaṃ diṭṭhinijjhānakkhantiṃ tattha ca abhiruciṃ uppādetvā. Tathā bhāvitassa jhānassa ṭhitibhāgiyabhāvappattiyā aparihīnajjhānā. Titthāyatane pabbajitasseva tathā jhānabhāvanā hotīti āha ‘‘manussaloke’’ti. Paṇihito ahosīti maraṇassa āsannakāle ṭhapito ahosi. Yadi ṭhānādinā ākārena nibbatteyya kammabalena, yāva bhedā tenevākārena tiṭṭheyyāti āha ‘‘tena iriyāpathenā’’tiādi. Evarūpānampīti evaṃ acetanānampi. Pi-saddena pageva sacetanānanti dasseti. Kathaṃ pana acetanānaṃ nesaṃ paccayāhārassa upakappananti codanaṃ sandhāya tattha nidassanaṃ dassento ‘‘yathā’’tiādimāha. Tena na kevalamāgamoyeva, ayamettha yuttīti dasseti. Tāva tiṭṭhantīti ukkaṃsato pañca mahākappasatāni tiṭṭhanti.
យេ ឧដ្ឋានវីរិយេន ទិវសំ វីតិនាមេត្វា តស្ស និស្សន្ទផលមត្តំ កិញ្ចិទេវ លភិត្វា ជីវិកំ កប្បេន្តិ, តេ ឧដ្ឋានផលូបជីវិនោ។ យេ បន អត្តនោ បុញ្ញផលមេវ ឧបជីវន្តិ, តេ បុញ្ញផលូបជីវិនោ។ នេរយិកានំ បន នេវ ឧដ្ឋានវីរិយវសេន ជីវិកកប្បនំ, បុញ្ញផលស្ស បន លេសោបិ នត្ថីតិ វុត្តំ ‘‘យេ បន នេរយិកា…បេ.… ជីវីតិ វុត្តា’’តិ។ បដិសន្ធិវិញ្ញាណស្ស អាហរណេន មនោសញ្ចេតនា អាហារោតិ វុត្តា, ន យស្ស កស្សចិ ផលស្សាតិ អធិប្បាយេន ‘‘កិំ បញ្ច អាហារា អត្ថី’’តិ ចោទេតិ។ អាចរិយោ និប្បរិយាយាហារេ អធិប្បេតេ ‘‘សិយា តវ ចោទនា អវសរា, សា បន ឯត្ថ អនវសរា’’តិ ច ទស្សេន្តោ ‘‘បញ្ច, ន បញ្ចាតិ ឥទំ ន វត្តព្ព’’ន្តិ វត្វា បរិយាយាហារស្សេវ បនេត្ថ អធិប្បេតភាវំ ទស្សេន្តោ ‘‘ននុ បច្ចយោ អាហារោ’តិ វុត្តមេត’’ន្តិ អាហ។ តស្មាតិ យស្ស កស្សចិ បច្ចយស្ស អាហារោតិ ឥច្ឆិតត្តា។ ឥទានិ វុត្តមេវត្ថំ បាឡិយា សមត្ថេន្តោ ‘‘យំ សន្ធាយា’’តិអាទិមាហ។
Ye uṭṭhānavīriyena divasaṃ vītināmetvā tassa nissandaphalamattaṃ kiñcideva labhitvā jīvikaṃ kappenti, te uṭṭhānaphalūpajīvino. Ye pana attano puññaphalameva upajīvanti, te puññaphalūpajīvino. Nerayikānaṃ pana neva uṭṭhānavīriyavasena jīvikakappanaṃ, puññaphalassa pana lesopi natthīti vuttaṃ ‘‘ye pana nerayikā…pe… jīvīti vuttā’’ti. Paṭisandhiviññāṇassa āharaṇena manosañcetanā āhāroti vuttā, na yassa kassaci phalassāti adhippāyena ‘‘kiṃ pañca āhārā atthī’’ti codeti. Ācariyo nippariyāyāhāre adhippete ‘‘siyā tava codanā avasarā, sā pana ettha anavasarā’’ti ca dassento ‘‘pañca, na pañcāti idaṃ na vattabba’’nti vatvā pariyāyāhārasseva panettha adhippetabhāvaṃ dassento ‘‘nanu paccayo āhāro’ti vuttameta’’nti āha. Tasmāti yassa kassaci paccayassa āhāroti icchitattā. Idāni vuttamevatthaṃ pāḷiyā samatthento ‘‘yaṃ sandhāyā’’tiādimāha.
មុខ្យាហារវសេនបិ នេរយិកានំ អាហារដ្ឋិតិកតំ ទស្សេតុំ ‘‘កពឡីការាហារំ…បេ.… សាធេតី’’តិ វុត្តំ។ យទិ ឯវំ នេរយិកា សុខប្បដិសំវេទិនោបិ ហោន្តីតិ? នោតិ ទស្សេតុំ ‘‘ខេឡោ ហី’’តិអាទិ វុត្តំ។ តយោតិ តយោ អរូបាហារា កពឡីការាហារស្ស អភាវតោ។ អវសេសានន្តិ អសញ្ញសត្តេហិ អវសេសានំ កាមភវាទីសុ និព្ពត្តសត្តានំ។ បច្ចយាហារោ ហិ សព្ពេសំ សាធារណោតិ។
Mukhyāhāravasenapi nerayikānaṃ āhāraṭṭhitikataṃ dassetuṃ ‘‘kabaḷīkārāhāraṃ…pe… sādhetī’’ti vuttaṃ. Yadi evaṃ nerayikā sukhappaṭisaṃvedinopi hontīti? Noti dassetuṃ ‘‘kheḷo hī’’tiādi vuttaṃ. Tayoti tayo arūpāhārā kabaḷīkārāhārassa abhāvato. Avasesānanti asaññasattehi avasesānaṃ kāmabhavādīsu nibbattasattānaṃ. Paccayāhāro hi sabbesaṃ sādhāraṇoti.
បឋមមហាបញ្ហសុត្តវណ្ណនា និដ្ឋិតា។
Paṭhamamahāpañhasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
តិបិដក (មូល) • Tipiṭaka (Mūla) / សុត្តបិដក • Suttapiṭaka / អង្គុត្តរនិកាយ • Aṅguttaranikāya / ៧. បឋមមហាបញ្ហាសុត្តំ • 7. Paṭhamamahāpañhāsuttaṃ
អដ្ឋកថា • Aṭṭhakathā / សុត្តបិដក (អដ្ឋកថា) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / អង្គុត្តរនិកាយ (អដ្ឋកថា) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) / ៧. បឋមមហាបញ្ហសុត្តវណ្ណនា • 7. Paṭhamamahāpañhasuttavaṇṇanā
