| Library / Tipiṭaka / திபிடக • Tipiṭaka / விமதிவினோத³னீ-டீகா • Vimativinodanī-ṭīkā |
பட²மமஹாஸங்கீ³திகதா²வண்ணனா
Paṭhamamahāsaṅgītikathāvaṇṇanā
பட²மமஹாஸங்கீ³தி நாம சேஸாதி எத்த² ச-ஸத்³தோ³ வத்தப்³ப³ஸம்பிண்ட³னத்தோ², உபஞ்ஞாஸத்தோ² வா, உபஞ்ஞாஸோதி ச வாக்யாரம்போ⁴ வுச்சதி. ஏஸா ஹி க³ந்த²காரானங் பகதி, யதி³த³ங் கிஞ்சி வத்வா புன அபரங் வத்துமாரப⁴ந்தானங் ச-ஸத்³த³ப்பயோகோ³. யதா²பச்சயங் தத்த² தத்த² தே³ஸிதத்தா விப்பகிண்ணானங் த⁴ம்மவினயானங் ஸபா⁴க³த்த²வஸேன ஸங்க³ஹெத்வா கா³யனங் கத²னங் ஸங்கீ³தி, மஹாவிஸயத்தா பூஜனீயத்தா ச மஹதீ ஸங்கீ³தி மஹாஸங்கீ³தி. து³தியாதி³ங் உபாதா³ய சேஸா ‘‘பட²மமஹாஸங்கீ³தீ’’தி வுத்தா. நித³தா³தி தே³ஸனங் தே³ஸகாலாதி³வஸேன அவிதி³தங் விதி³தங் கத்வா நித³ஸ்ஸேதீதி நிதா³னங், தத்த² கோஸல்லத்த²ங்.
Paṭhamamahāsaṅgīti nāma cesāti ettha ca-saddo vattabbasampiṇḍanattho, upaññāsattho vā, upaññāsoti ca vākyārambho vuccati. Esā hi ganthakārānaṃ pakati, yadidaṃ kiñci vatvā puna aparaṃ vattumārabhantānaṃ ca-saddappayogo. Yathāpaccayaṃ tattha tattha desitattā vippakiṇṇānaṃ dhammavinayānaṃ sabhāgatthavasena saṅgahetvā gāyanaṃ kathanaṃ saṅgīti, mahāvisayattā pūjanīyattā ca mahatī saṅgīti mahāsaṅgīti. Dutiyādiṃ upādāya cesā ‘‘paṭhamamahāsaṅgītī’’ti vuttā. Nidadāti desanaṃ desakālādivasena aviditaṃ viditaṃ katvā nidassetīti nidānaṃ, tattha kosallatthaṃ.
வேனெய்யானங் மக்³க³ப²லுப்பத்திஹேதுபூ⁴தாவ கிரியா நிப்பரியாயேன பு³த்³த⁴கிச்சந்தி ஆஹ ‘‘த⁴ம்மசக்கப்பவத்தனஞ்ஹி ஆதி³ங் கத்வா’’தி. தத்த² ஸதிபட்டா²னாதி³த⁴ம்மோ ஏவ பவத்தனட்டே²ன சக்கந்தி த⁴ம்மசக்கங், சக்கந்தி வா ஆணா, தங் த⁴ம்மதோ அனபேதத்தா த⁴ம்மசக்கங், த⁴ம்மேன ஞாயேன சக்கந்திபி த⁴ம்மசக்கங். கதபு³த்³த⁴கிச்சேதி நிட்டி²தபு³த்³த⁴கிச்சே ப⁴க³வதி லோகனாதே²தி ஸம்ப³ந்தோ⁴. குஸினாராயந்தி ஸமீபத்தே² ஏதங் பு⁴ம்மவசனங். உபவத்தனே மல்லானங் ஸாலவனேதி தஸ்ஸ நக³ரஸ்ஸ உபவத்தனபூ⁴தங் மல்லராஜூனங் ஸாலவனுய்யானங் த³ஸ்ஸேதி. தத்த² நக³ரங் பவிஸந்தா உய்யானதோ உபேச்ச வத்தந்தி க³ச்ச²ந்தி ஏதேனாதி ‘‘உபவத்தன’’ந்தி உய்யானஸ்ஸ ச நக³ரஸ்ஸ ச மஜ்ஜே² ஸாலவனங் வுச்சதி. குஸினாராய ஹி த³க்கி²ணபச்சி²மதி³ஸாய தங் உய்யானங் ஹோதி, ததோ உய்யானதோ ஸாலவனராஜிவிராஜிதோ மக்³கோ³ பாசீனாபி⁴முகோ² க³ந்த்வா நக³ரஸ்ஸ த³க்கி²ணத்³வாராபி⁴முகோ² உத்தரேன நிவத்தோ, தேன மக்³கே³ன மனுஸ்ஸா நக³ரங் பவிஸந்தி, தஸ்மா தங் ‘‘உபவத்தன’’ந்தி வுச்சதி. தத்த² கிர உபவத்தனே அஞ்ஞமஞ்ஞஸங்ஸட்ட²விடபானங் ஸம்பன்னசா²யானங் ஸாலபந்தீனமந்தரே ப⁴க³வதோ பரினிப்³பா³னமஞ்சோ பஞ்ஞத்தோ, தங் ஸந்தா⁴ய வுத்தங் ‘‘யமகஸாலானமந்தரே’’தி. உபாதீ³யதி கம்மகிலேஸேஹீதி உபாதி³, விபாகக்க²ந்தா⁴ கடத்தா ச ரூபங். ததே³வ கம்மகிலேஸேஹி ஸம்மா அப்பஹீனதாய ஸேஸோ, நத்தி² எத்த² உபாதி³ஸேஸோதி அனுபாதி³ஸேஸா, நிப்³பா³னதா⁴து, தாய. இத்த²ம்பூ⁴தலக்க²ணே சாயங் கரணனித்³தே³ஸோ. பரினிப்³பா³னேதி நிமித்தத்தே² பு⁴ம்மங், பரினிப்³பா³னஹேது தஸ்மிங் டா²னே ஸன்னிபதிதானந்தி அத்தோ². ஸங்க⁴ஸ்ஸ தே²ரோ ஜெட்டோ² ஸங்க⁴த்தே²ரோ. எத்த² ச ஸங்க⁴ஸத்³த³ஸ்ஸ பி⁴க்கு²ஸதஸஹஸ்ஸஸத்³த³ஸாபெக்க²த்தேபி க³மகத்தா தே²ரஸத்³தே³ன ஸமாஸோ யதா² தே³வத³த்தஸ்ஸ க³ருகுலந்தி. ஆயஸ்மா மஹாகஸ்ஸபோ த⁴ம்மவினயஸங்கா³யனத்த²ங் பி⁴க்கூ²னங் உஸ்ஸாஹங் ஜனேஸீதி ஸம்ப³ந்தோ⁴.
Veneyyānaṃ maggaphaluppattihetubhūtāva kiriyā nippariyāyena buddhakiccanti āha ‘‘dhammacakkappavattanañhi ādiṃ katvā’’ti. Tattha satipaṭṭhānādidhammo eva pavattanaṭṭhena cakkanti dhammacakkaṃ, cakkanti vā āṇā, taṃ dhammato anapetattā dhammacakkaṃ, dhammena ñāyena cakkantipi dhammacakkaṃ. Katabuddhakicceti niṭṭhitabuddhakicce bhagavati lokanātheti sambandho. Kusinārāyanti samīpatthe etaṃ bhummavacanaṃ. Upavattane mallānaṃ sālavaneti tassa nagarassa upavattanabhūtaṃ mallarājūnaṃ sālavanuyyānaṃ dasseti. Tattha nagaraṃ pavisantā uyyānato upecca vattanti gacchanti etenāti ‘‘upavattana’’nti uyyānassa ca nagarassa ca majjhe sālavanaṃ vuccati. Kusinārāya hi dakkhiṇapacchimadisāya taṃ uyyānaṃ hoti, tato uyyānato sālavanarājivirājito maggo pācīnābhimukho gantvā nagarassa dakkhiṇadvārābhimukho uttarena nivatto, tena maggena manussā nagaraṃ pavisanti, tasmā taṃ ‘‘upavattana’’nti vuccati. Tattha kira upavattane aññamaññasaṃsaṭṭhaviṭapānaṃ sampannachāyānaṃ sālapantīnamantare bhagavato parinibbānamañco paññatto, taṃ sandhāya vuttaṃ ‘‘yamakasālānamantare’’ti. Upādīyati kammakilesehīti upādi, vipākakkhandhā kaṭattā ca rūpaṃ. Tadeva kammakilesehi sammā appahīnatāya seso, natthi ettha upādisesoti anupādisesā, nibbānadhātu, tāya. Itthambhūtalakkhaṇe cāyaṃ karaṇaniddeso. Parinibbāneti nimittatthe bhummaṃ, parinibbānahetu tasmiṃ ṭhāne sannipatitānanti attho. Saṅghassa thero jeṭṭho saṅghatthero. Ettha ca saṅghasaddassa bhikkhusatasahassasaddasāpekkhattepi gamakattā therasaddena samāso yathā devadattassa garukulanti. Āyasmā mahākassapo dhammavinayasaṅgāyanatthaṃ bhikkhūnaṃ ussāhaṃ janesīti sambandho.
ததா² உஸ்ஸாஹங் ஜனநஸ்ஸ காரணமாஹ ஸத்தாஹபரினிப்³பு³தேதிஆதி³. ஸத்த அஹானி ஸமாஹடானி ஸத்தாஹங், ஸத்தாஹங் பரினிப்³பு³தஸ்ஸ அஸ்ஸாதி ஸத்தாஹபரினிப்³பு³தோ, ஸத்தாஹபரினிப்³பு³தே ஸுப⁴த்³தே³ன வுட்³ட⁴பப்³ப³ஜிதேன வுத்தவசனமனுஸ்ஸரந்தோதி ஸம்ப³ந்தோ⁴. அலங், ஆவுஸோதிஆதி³னா தேன வுத்தவசனங் த³ஸ்ஸேதி. தத்த² அலந்தி படிக்கே²பவசனங். தேன மஹாஸமணேனாதி நிஸ்ஸக்கே கரணவசனங், ததோ மஹாஸமணதோ ஸுட்டு² முத்தா மயந்தி அத்தோ², உபத்³து³தா ச ஹோம ததா³தி அதி⁴ப்பாயோ, ஹோமாதி வா அதீதத்தே² வத்தமானவசனங், அஹும்ஹாதி அத்தோ². டா²னங் கோ² பனேதங் விஜ்ஜதீதி திட்ட²தி எத்த² ப²லங் ததா³யத்தவுத்திதாயாதி டா²னங், ஹேது. கோ²தி அவதா⁴ரணே, ஏதங் காரணங் விஜ்ஜதேவ, நோ ந விஜ்ஜதீதி அத்தோ². கிங் தங் காரணந்தி? ஆஹ யங் பாபபி⁴க்கூ²திஆதி³. எத்த² யந்தி நிபாதமத்தங், காரணனித்³தே³ஸோ வா, யேன காரணேன அந்தரதா⁴பெய்யுங், ததே³தங் காரணங் விஜ்ஜதீதி அத்தோ². அதீதோ அதிக்கந்தோ ஸத்தா² எத்த², ஏதஸ்ஸாதி வா அதீதஸத்து²கங், பாவசனங். பதா⁴னங் வசனங் பாவசனங், த⁴ம்மவினயந்தி வுத்தங் ஹோதி. பக்க²ங் லபி⁴த்வாதி அலஜ்ஜீபக்க²ங் லபி⁴த்வா. ந சிரஸ்ஸேவாதி ந சிரேனேவ. யாவ ச த⁴ம்மவினயோ திட்ட²தீதி யத்தகங் காலங் த⁴ம்மோ ச வினயோ ச லஜ்ஜீபுக்³க³லேஸு திட்ட²தி.
Tathā ussāhaṃ jananassa kāraṇamāha sattāhaparinibbutetiādi. Satta ahāni samāhaṭāni sattāhaṃ, sattāhaṃ parinibbutassa assāti sattāhaparinibbuto, sattāhaparinibbute subhaddena vuḍḍhapabbajitena vuttavacanamanussarantoti sambandho. Alaṃ, āvusotiādinā tena vuttavacanaṃ dasseti. Tattha alanti paṭikkhepavacanaṃ. Tena mahāsamaṇenāti nissakke karaṇavacanaṃ, tato mahāsamaṇato suṭṭhu muttā mayanti attho, upaddutā ca homa tadāti adhippāyo, homāti vā atītatthe vattamānavacanaṃ, ahumhāti attho. Ṭhānaṃ kho panetaṃ vijjatīti tiṭṭhati ettha phalaṃ tadāyattavuttitāyāti ṭhānaṃ, hetu. Khoti avadhāraṇe, etaṃ kāraṇaṃ vijjateva, no na vijjatīti attho. Kiṃ taṃ kāraṇanti? Āha yaṃ pāpabhikkhūtiādi. Ettha yanti nipātamattaṃ, kāraṇaniddeso vā, yena kāraṇena antaradhāpeyyuṃ, tadetaṃ kāraṇaṃ vijjatīti attho. Atīto atikkanto satthā ettha, etassāti vā atītasatthukaṃ, pāvacanaṃ. Padhānaṃ vacanaṃ pāvacanaṃ, dhammavinayanti vuttaṃ hoti. Pakkhaṃ labhitvāti alajjīpakkhaṃ labhitvā. Na cirassevāti na cireneva. Yāva ca dhammavinayo tiṭṭhatīti yattakaṃ kālaṃ dhammo ca vinayo ca lajjīpuggalesu tiṭṭhati.
வுத்தஞ்ஹேதங் ப⁴க³வதாதி பரினிப்³பா³னமஞ்சே நிபன்னேன ப⁴க³வதா வுத்தந்தி அத்தோ². தே³ஸிதோ பஞ்ஞத்தோதி ஸுத்தாபி⁴த⁴ம்மபிடகஸங்க³ஹிதஸ்ஸ த⁴ம்மஸ்ஸ சேவ வினயபிடகஸங்க³ஹிதஸ்ஸ வினயஸ்ஸ ச அதிஸஜ்ஜனங் பபோ³த⁴னங் தே³ஸனா. தஸ்ஸேவ பகாரதோ ஞாபனங் அஸங்கரதோ ட²பனங் பஞ்ஞாபனங். ஸோ வோ மமச்சயேன ஸத்தா²தி ஸோ த⁴ம்மவினயோ தும்ஹாகங் மமச்சயேன ஸத்தா² மயி பரினிப்³பு³தே ஸத்து²கிச்சங் ஸாதெ⁴ஸ்ஸதி. ஸாஸனந்தி பரியத்திபடிபத்திபடிவேத⁴வஸேன திவித⁴ங் ஸாஸனங், நிப்பரியாயதோ பன ஸத்தத்திங்ஸ போ³தி⁴பக்கி²யத⁴ம்மா. அத்³த⁴னியந்தி அத்³தா⁴னக்க²மங், ததே³வ சிரட்டி²திகங் அஸ்ஸ ப⁴வெய்யாதி ஸம்ப³ந்தோ⁴.
Vuttañhetaṃ bhagavatāti parinibbānamañce nipannena bhagavatā vuttanti attho. Desito paññattoti suttābhidhammapiṭakasaṅgahitassa dhammassa ceva vinayapiṭakasaṅgahitassa vinayassa ca atisajjanaṃ pabodhanaṃ desanā. Tasseva pakārato ñāpanaṃ asaṅkarato ṭhapanaṃ paññāpanaṃ. So vo mamaccayena satthāti so dhammavinayo tumhākaṃ mamaccayena satthā mayi parinibbute satthukiccaṃ sādhessati. Sāsananti pariyattipaṭipattipaṭivedhavasena tividhaṃ sāsanaṃ, nippariyāyato pana sattattiṃsa bodhipakkhiyadhammā. Addhaniyanti addhānakkhamaṃ, tadeva ciraṭṭhitikaṃ assa bhaveyyāti sambandho.
இதா³னி ஸம்மாஸம்பு³த்³தே⁴ன அத்தனோ கதங் அனுக்³க³ஹவிஸேஸங் விபா⁴வெந்தோ ஆஹ யஞ்சாஹங் ப⁴க³வதாதிஆதி³. தத்த² யஞ்சாஹந்தி ஏதஸ்ஸ அனுக்³க³ஹிதோதி ஏதேன ஸம்ப³ந்தோ⁴. தத்த² யந்தி யஸ்மா, யேன காரணேனாதி வுத்தங் ஹோதி. கிரியாபராமஸனங் வா ஏதங், தேன அனுக்³க³ஹிதோதி எத்த² அனுக்³க³ஹணங் பராமஸதி. தா⁴ரெஸ்ஸஸீதிஆதி³கங் ப⁴க³வதா மஹாகஸ்ஸபத்தே²ரேன ஸத்³தி⁴ங் சீவரபரிவத்தனங் காதுகாமேன வுத்தவசனங். தா⁴ரெஸ்ஸஸி பன மே த்வங் கஸ்ஸபாதி ‘‘கஸ்ஸப, த்வங் இமானி பரிபோ⁴க³ஜிண்ணானி பங்ஸுகூலானி பாருபிதுங் ஸக்கி²ஸ்ஸஸீ’’தி வத³தி, தஞ்ச கோ² ந காயப³லங் ஸந்தா⁴ய, படிபத்திபூரணங் பன ஸந்தா⁴ய ஏவமாஹ. ஸாணானி பங்ஸுகூலானீதி மதகளேவரங் பலிவேடெ²த்வா ச²ட்³டி³தானி தும்ப³மத்தே கிமயோ பப்போ²டெத்வா க³ஹிதானி ஸாணவாகமயானி பங்ஸுகூலசீவரானி. ரதி²காதீ³னங் யத்த² கத்த²சி பங்ஸூனங் உபரி டி²தத்தா அப்³பு⁴க்³க³தட்டே²ன தேஸு கூலமிவாதி பங்ஸுகூலங். அத² வா பங்ஸு விய குச்சி²தபா⁴வங் உலதி க³ச்ச²தீதி பங்ஸுகூலந்தி பங்ஸுகூலஸத்³த³ஸ்ஸ அத்தோ² த³ட்ட²ப்³போ³. நிப்³ப³ஸனானீதி நிட்டி²தவஸனகிச்சானி, பரிபோ⁴க³ஜிண்ணானீதி அத்தோ². ஏகமேவ தங் சீவரங் அனேகாவயவத்தா ப³ஹுவசனங் கதங். ஸாதா⁴ரணபரிபோ⁴கே³னாதி அத்தனா ஸமானபரிபோ⁴கே³ன, ஸாதா⁴ரணபரிபோ⁴கே³ன ச ஸமஸமட்ட²பனேன ச அனுக்³க³ஹிதோதி ஸம்ப³ந்தோ⁴.
Idāni sammāsambuddhena attano kataṃ anuggahavisesaṃ vibhāvento āha yañcāhaṃ bhagavatātiādi. Tattha yañcāhanti etassa anuggahitoti etena sambandho. Tattha yanti yasmā, yena kāraṇenāti vuttaṃ hoti. Kiriyāparāmasanaṃ vā etaṃ, tena anuggahitoti ettha anuggahaṇaṃ parāmasati. Dhāressasītiādikaṃ bhagavatā mahākassapattherena saddhiṃ cīvaraparivattanaṃ kātukāmena vuttavacanaṃ. Dhāressasi pana me tvaṃ kassapāti ‘‘kassapa, tvaṃ imāni paribhogajiṇṇāni paṃsukūlāni pārupituṃ sakkhissasī’’ti vadati, tañca kho na kāyabalaṃ sandhāya, paṭipattipūraṇaṃ pana sandhāya evamāha. Sāṇāni paṃsukūlānīti matakaḷevaraṃ paliveṭhetvā chaḍḍitāni tumbamatte kimayo papphoṭetvā gahitāni sāṇavākamayāni paṃsukūlacīvarāni. Rathikādīnaṃ yattha katthaci paṃsūnaṃ upari ṭhitattā abbhuggataṭṭhena tesu kūlamivāti paṃsukūlaṃ. Atha vā paṃsu viya kucchitabhāvaṃ ulati gacchatīti paṃsukūlanti paṃsukūlasaddassa attho daṭṭhabbo. Nibbasanānīti niṭṭhitavasanakiccāni, paribhogajiṇṇānīti attho. Ekameva taṃ cīvaraṃ anekāvayavattā bahuvacanaṃ kataṃ. Sādhāraṇaparibhogenāti attanā samānaparibhogena, sādhāraṇaparibhogena ca samasamaṭṭhapanena ca anuggahitoti sambandho.
இதா³னி நவானுபுப்³ப³விஹாரச²ளபி⁴ஞ்ஞாப்பபே⁴தே³ உத்தரிமனுஸ்ஸத⁴ம்மே அத்தனா ஸமஸமட்ட²பனத்தா²ய ப⁴க³வதா வுத்தங் கஸ்ஸபஸங்யுத்தே (ஸங்॰ நி॰ 2.152) ஆக³தங் பாளிங் பெய்யாலமுகே²ன ஆதி³க்³க³ஹணேன ச ஸங்கி²பித்வா த³ஸ்ஸெந்தோ ஆஹ அஹங், பி⁴க்க²வேதிஆதி³. தத்த² யாவதே³ ஆகங்கா²மீதி யாவதே³வ ஆகங்கா²மி, யத்தகங் காலங் இச்சா²மீதி அத்தோ², ‘‘யாவதே³வா’’திபி பாடோ². நவானுபுப்³ப³விஹாரச²ளபி⁴ஞ்ஞாப்பபே⁴தே³தி எத்த² நவானுபுப்³ப³விஹாரோ நாம அனுபடிபாடியா ஸமாபஜ்ஜிதப்³ப³பா⁴வதோ ஏவங்ஸஞ்ஞிதா நிரோத⁴ஸமாபத்தியா ஸஹ அட்ட² ரூபாரூபஸமாபத்தியோ. ச²ளபி⁴ஞ்ஞா நாம ஆஸவக்க²யஞாணேன ஸத்³தி⁴ங் பஞ்சாபி⁴ஞ்ஞாயோ. அத்தனா ஸமஸமட்ட²பனேனாதி ‘‘அஹங் யத்தகங் காலங் யத்தகே ஸமாபத்திவிஹாரே அபி⁴ஞ்ஞாயோ ச வளஞ்ஜேமி, ததா² கஸ்ஸபோபீ’’தி ஏவங் யதா²வுத்தஉத்தரிமனுஸ்ஸத⁴ம்மே அத்தனா ஸமஸமங் கத்வா ட²பனேன, இத³ஞ்ச உத்தரிமனுஸ்ஸத⁴ம்மஸாமஞ்ஞேன தே²ரஸ்ஸ பஸங்ஸாமத்தேன வுத்தங், ந ப⁴க³வதா ஸத்³தி⁴ங் ஸப்³ப³தா² ஸமதாய. ப⁴க³வதோ ஹி கு³ணவிஸேஸங் உபாதா³ய ஸாவகா பச்சேகபு³த்³தா⁴ ச கலம்பி கலபா⁴க³ம்பி ந உபெந்தி, தஸ்ஸ கிமஞ்ஞங் ஆணண்யங் ப⁴விஸ்ஸதி அஞ்ஞத்ர த⁴ம்மவினயஸங்கா³யனாதி அதி⁴ப்பாயோ. தத்த² தஸ்ஸாதி தஸ்ஸ அனுக்³க³ஹஸ்ஸ, தஸ்ஸ மேதி வா அத்தோ² க³ஹேதப்³போ³. பொத்த²கேஸு ஹி கேஸுசி ‘‘தஸ்ஸ மே’’தி பாடோ² தி³ஸ்ஸதி. ஆணண்யங் அணணபா⁴வோ. ஸககவசஇஸ்ஸரியானுப்பதா³னேனாதி எத்த² சீவரஸ்ஸ நித³ஸ்ஸனவஸேன கவசஸ்ஸேவ க³ஹணங் கதங், ஸமாபத்தியா நித³ஸ்ஸனவஸேன இஸ்ஸரியங் க³ஹிதங்.
Idāni navānupubbavihārachaḷabhiññāppabhede uttarimanussadhamme attanā samasamaṭṭhapanatthāya bhagavatā vuttaṃ kassapasaṃyutte (saṃ. ni. 2.152) āgataṃ pāḷiṃ peyyālamukhena ādiggahaṇena ca saṅkhipitvā dassento āha ahaṃ, bhikkhavetiādi. Tattha yāvade ākaṅkhāmīti yāvadeva ākaṅkhāmi, yattakaṃ kālaṃ icchāmīti attho, ‘‘yāvadevā’’tipi pāṭho. Navānupubbavihārachaḷabhiññāppabhedeti ettha navānupubbavihāro nāma anupaṭipāṭiyā samāpajjitabbabhāvato evaṃsaññitā nirodhasamāpattiyā saha aṭṭha rūpārūpasamāpattiyo. Chaḷabhiññā nāma āsavakkhayañāṇena saddhiṃ pañcābhiññāyo. Attanā samasamaṭṭhapanenāti ‘‘ahaṃ yattakaṃ kālaṃ yattake samāpattivihāre abhiññāyo ca vaḷañjemi, tathā kassapopī’’ti evaṃ yathāvuttauttarimanussadhamme attanā samasamaṃ katvā ṭhapanena, idañca uttarimanussadhammasāmaññena therassa pasaṃsāmattena vuttaṃ, na bhagavatā saddhiṃ sabbathā samatāya. Bhagavato hi guṇavisesaṃ upādāya sāvakā paccekabuddhā ca kalampi kalabhāgampi na upenti, tassa kimaññaṃ āṇaṇyaṃ bhavissati aññatra dhammavinayasaṅgāyanāti adhippāyo. Tattha tassāti tassa anuggahassa, tassa meti vā attho gahetabbo. Potthakesu hi kesuci ‘‘tassa me’’ti pāṭho dissati. Āṇaṇyaṃ aṇaṇabhāvo. Sakakavacaissariyānuppadānenāti ettha cīvarassa nidassanavasena kavacasseva gahaṇaṃ kataṃ, samāpattiyā nidassanavasena issariyaṃ gahitaṃ.
இதா³னி யதா²வுத்தமத்த²ங் பாளியா விபா⁴வெந்தோ ஆஹ யதா²ஹாதிஆதி³. தத்த² ஏகமிதா³ஹந்தி எத்த² இத³ந்தி நிபாதமத்தங். ஏகங் ஸமயந்தி ஏகஸ்மிங் ஸமயேதி அத்தோ². பாவாயாதி பாவானக³ரதோ. அத்³தா⁴னமக்³க³ப்படிபன்னோதி தீ³க⁴மக்³க³ப்படிபன்னோ. தீ³க⁴பரியாயோ ஹெத்த² அத்³தா⁴னஸத்³தோ³. ஸப்³ப³ங் ஸுப⁴த்³த³கண்ட³ங் வித்தா²ரதோ வேதி³தப்³ப³ந்தி பஞ்சஸதிகக்க²ந்த⁴கே ஆக³தங் ஸுப⁴த்³த³கண்ட³ங் இத⁴ ஆனெத்வா வித்தா²ரேதப்³ப³ங்.
Idāni yathāvuttamatthaṃ pāḷiyā vibhāvento āha yathāhātiādi. Tattha ekamidāhanti ettha idanti nipātamattaṃ. Ekaṃ samayanti ekasmiṃ samayeti attho. Pāvāyāti pāvānagarato. Addhānamaggappaṭipannoti dīghamaggappaṭipanno. Dīghapariyāyo hettha addhānasaddo. Sabbaṃ subhaddakaṇḍaṃ vitthārato veditabbanti pañcasatikakkhandhake āgataṃ subhaddakaṇḍaṃ idha ānetvā vitthāretabbaṃ.
ததோ பரந்தி ஸுப⁴த்³த³கண்ட³தோ பரங். ஸப்³ப³ங் ஸுப⁴த்³த³கண்ட³ங் வித்தா²ரதோ வேதி³தப்³ப³ந்தி இமினா ‘‘யங் ந இச்சி²ஸ்ஸாம, ந தங் கரிஸ்ஸாமா’’தி ஏதங் பரியந்தங் ஸுப⁴த்³த³கண்ட³பாளிங் த³ஸ்ஸெத்வா இதா³னி அவஸேஸங் உஸ்ஸாஹஜனநப்பகாரப்பவத்தங் பாளிமேவ த³ஸ்ஸெந்தோ ஹந்த³ மயங் ஆவுஸோதிஆதி³மாஹ. தத்த² புரே அத⁴ம்மோ தி³ப்பதீதி எத்த² ‘‘அத⁴ம்மோ நாம த³ஸகுஸலகம்மபத²படிபக்க²பூ⁴தோ அத⁴ம்மோ’’தி ஸாரத்த²தீ³பனியங் (ஸாரத்த²॰ டீ॰ 1.பட²மமஹாஸங்கீ³திகதா²வண்ணனா) வுத்தங். த⁴ம்மஸங்க³ஹணத்த²ங் உஸ்ஸாஹஜனநப்பஸங்க³த்தா பன த⁴ம்மவினயானங் அஸங்கா³யனஹேதுதோ³ஸக³ணோ ஸம்ப⁴வதி, ஸோ ஏவ எத்த² அத⁴ம்மோ தி³ப்பதி தப்படிபக்கோ² த⁴ம்மோ ச படிபா³ஹீயதீதி வத்தப்³ப³ங். அபி ச ‘‘அத⁴ம்மவாதி³னோ ப³லவந்தோ ஹொந்தி த⁴ம்மவாதி³னோ து³ப்³ப³லா ஹொந்தீ’’தி வுச்சமானத்தா யேன அத⁴ம்மேன தே ஸுப⁴த்³த³வஜ்ஜிபுத்தகாத³யோ அத⁴ம்மவாதி³னோ, யேன ச த⁴ம்மேன இதரே த⁴ம்மவாதி³னோவ ஹொந்தி. தேயேவ இத⁴ ‘‘அத⁴ம்மோ’’ ‘‘த⁴ம்மோ’’தி ச வத்தப்³பா³. தஸ்மா ஸீலவிபத்திஆதி³ஹேதுகோ பாபிச்ச²தாதி³தோ³ஸக³ணோ அத⁴ம்மோ, தப்படிபக்கோ² ஸீலஸம்பதா³தி³ஹேதுகோ அப்பிச்ச²தாதி³கு³ணஸமூஹோ த⁴ம்மோதி ச க³ஹேதப்³ப³ங். புரே தி³ப்பதீதி அபி நாம தி³ப்பதி. அத² வா யாவ அத⁴ம்மோ த⁴ம்மங் படிபா³ஹிதுங் ஸமத்தோ² ஹோதி, ததோ புரேதரமேவாதி அத்தோ². தி³ப்பதீதி தி³ப்பிஸ்ஸதி. புரேஸத்³த³யோகே³ன ஹி அனாக³தத்தே² அயங் வத்தமானப்பயோகோ³, யதா² புரா வஸ்ஸதி தே³வோதி. அவினயோதி பஹானவினயாதீ³னங் படிபக்க²பூ⁴தோ அவினயோ.
Tato paranti subhaddakaṇḍato paraṃ. Sabbaṃ subhaddakaṇḍaṃ vitthārato veditabbanti iminā ‘‘yaṃ na icchissāma, na taṃ karissāmā’’ti etaṃ pariyantaṃ subhaddakaṇḍapāḷiṃ dassetvā idāni avasesaṃ ussāhajananappakārappavattaṃ pāḷimeva dassento handa mayaṃ āvusotiādimāha. Tattha pure adhammo dippatīti ettha ‘‘adhammo nāma dasakusalakammapathapaṭipakkhabhūto adhammo’’ti sāratthadīpaniyaṃ (sārattha. ṭī. 1.paṭhamamahāsaṅgītikathāvaṇṇanā) vuttaṃ. Dhammasaṅgahaṇatthaṃ ussāhajananappasaṅgattā pana dhammavinayānaṃ asaṅgāyanahetudosagaṇo sambhavati, so eva ettha adhammo dippati tappaṭipakkho dhammo ca paṭibāhīyatīti vattabbaṃ. Api ca ‘‘adhammavādino balavanto honti dhammavādino dubbalā hontī’’ti vuccamānattā yena adhammena te subhaddavajjiputtakādayo adhammavādino, yena ca dhammena itare dhammavādinova honti. Teyeva idha ‘‘adhammo’’ ‘‘dhammo’’ti ca vattabbā. Tasmā sīlavipattiādihetuko pāpicchatādidosagaṇo adhammo, tappaṭipakkho sīlasampadādihetuko appicchatādiguṇasamūho dhammoti ca gahetabbaṃ. Pure dippatīti api nāma dippati. Atha vā yāva adhammo dhammaṃ paṭibāhituṃ samattho hoti, tato puretaramevāti attho. Dippatīti dippissati. Puresaddayogena hi anāgatatthe ayaṃ vattamānappayogo, yathā purā vassati devoti. Avinayoti pahānavinayādīnaṃ paṭipakkhabhūto avinayo.
தேன ஹீதி உய்யோஜனத்தே² நிபாதோ. ஸகலனவங்க³ஸத்து²ஸாஸனபரியத்தித⁴ரேதி ஸகலங் ஸுத்தகெ³ய்யாதி³னவங்க³ங் எத்த², ஏதஸ்ஸ வா அத்தீ²தி ஸகலனவங்க³ங், ஸத்து²ஸாஸனங். அத்த²காமேன பரியாபுணிதப்³ப³தோ தி³ட்ட²த⁴ம்மிகாதி³புரிஸத்த²பரியத்திபா⁴வதோ ச ‘‘பரியத்தீ’’தி தீணி பிடகானி வுச்சந்தி, தங் ஸகலனவங்க³ஸத்து²ஸாஸனஸங்கா²தங் பரியத்திங் தா⁴ரெந்தீதி ஸகலனவங்க³ஸத்து²ஸாஸனபஅயத்தித⁴ரா, தாதி³ஸேதி அத்தோ². ஸமத²பா⁴வனாஸினேஹாபா⁴வேன ஸுக்கா² லூகா² அஸினித்³தா⁴ விபஸ்ஸனா ஏதேஸந்தி ஸுக்க²விபஸ்ஸகா. திபிடகஸப்³ப³பரியத்திப்பபே⁴த³த⁴ரேதி திண்ணங் பிடகானங் ஸமாஹாரோ திபிடகங், ததே³வ நவங்கா³தி³வஸேன அனேகபே⁴த³பி⁴ன்னங் ஸப்³ப³ங் பரியத்திப்பபே⁴த³ங் தா⁴ரெந்தீதி திபிடகஸப்³ப³பரியத்திப்பபே⁴த³த⁴ரா.
Tena hīti uyyojanatthe nipāto. Sakalanavaṅgasatthusāsanapariyattidhareti sakalaṃ suttageyyādinavaṅgaṃ ettha, etassa vā atthīti sakalanavaṅgaṃ, satthusāsanaṃ. Atthakāmena pariyāpuṇitabbato diṭṭhadhammikādipurisatthapariyattibhāvato ca ‘‘pariyattī’’ti tīṇi piṭakāni vuccanti, taṃ sakalanavaṅgasatthusāsanasaṅkhātaṃ pariyattiṃ dhārentīti sakalanavaṅgasatthusāsanapaayattidharā, tādiseti attho. Samathabhāvanāsinehābhāvena sukkhā lūkhā asiniddhā vipassanā etesanti sukkhavipassakā. Tipiṭakasabbapariyattippabhedadhareti tiṇṇaṃ piṭakānaṃ samāhāro tipiṭakaṃ, tadeva navaṅgādivasena anekabhedabhinnaṃ sabbaṃ pariyattippabhedaṃ dhārentīti tipiṭakasabbapariyattippabhedadharā.
கிஸ்ஸ பனாதி கஸ்மா பன. ஸிக்க²தீதி ஸெக்கோ². தமேவாஹ ‘‘ஸகரணீயோ’’தி. உபரிமக்³க³த்தயகிச்சஸ்ஸ அபரியோஸிதத்தா ஸகிச்சோதி அத்தோ². அஸ்ஸாதி அனேன. ப³ஹுகாரத்தாதி ப³ஹுபகாரத்தா. அஸ்ஸாதி ப⁴வெய்ய. அதிவிய விஸ்ஸத்தோ²தி அதிவிய விஸ்ஸாஸிகோ. நந்தி ஆனந்த³த்தே²ரங் ஓவத³தீதி ஸம்ப³ந்தோ⁴. ஆனந்த³த்தே²ரஸ்ஸ கதா³சி அஸஞ்ஞதாய நவகாய ஸத்³தி⁴விஹாரிகபரிஸாய ஜனபத³சாரிகாசரணங், தேஸஞ்ச ஸத்³தி⁴விஹாரிகானங் ஏகக்க²ணே உப்பப்³ப³ஜ்ஜனஞ்ச படிச்ச மஹாகஸ்ஸபத்தே²ரோ தங் நிக்³க³ண்ஹந்தோ ஏவமாஹ ‘‘ந வாயங் குமாரகோ மத்தமஞ்ஞாஸீ’’தி. எத்த² ச வா-ஸத்³தோ³ பத³பூரணோ, அயங் குமாரோ அத்தனோ பமாணங் ந படிஜானாதீதி தே²ரங் தஜ்ஜெந்தோ ஆஹ. தத்ராதி ஏவங் ஸதி.
Kissa panāti kasmā pana. Sikkhatīti sekkho. Tamevāha ‘‘sakaraṇīyo’’ti. Uparimaggattayakiccassa apariyositattā sakiccoti attho. Assāti anena. Bahukārattāti bahupakārattā. Assāti bhaveyya. Ativiya vissatthoti ativiya vissāsiko. Nanti ānandattheraṃ ovadatīti sambandho. Ānandattherassa kadāci asaññatāya navakāya saddhivihārikaparisāya janapadacārikācaraṇaṃ, tesañca saddhivihārikānaṃ ekakkhaṇe uppabbajjanañca paṭicca mahākassapatthero taṃ niggaṇhanto evamāha ‘‘na vāyaṃ kumārako mattamaññāsī’’ti. Ettha ca vā-saddo padapūraṇo, ayaṃ kumāro attano pamāṇaṃ na paṭijānātīti theraṃ tajjento āha. Tatrāti evaṃ sati.
கிஞ்சாபி ஸெக்கோ²தி இத³ங் ந ஸெக்கா²னங் அக³திக³மனஸப்³பா⁴வேன வுத்தங், அஸெக்கா²னஞ்ஞேவ பன உச்சினித்வா க³ஹிதத்தாதி த³ட்ட²ப்³ப³ங். தஸ்மா ‘‘கிஞ்சாபி ஸெக்கோ², ததா²பி தே²ரோ ஆயஸ்மந்தம்பி ஆனந்த³ங் உச்சினதூ’’தி ஏவமெத்த² ஸம்ப³ந்தோ⁴ வேதி³தப்³போ³, ந பன கிஞ்சாபி ஸெக்கோ², ததா²பி அப⁴ப்³போ³ அக³திங் க³ந்துந்தி யோஜேதப்³ப³ங். அப⁴ப்³போ³திஆதி³ பனஸ்ஸ ஸபா⁴வகத²னங். தத்த² ச²ந்தா³தி ச²ந்தே³ன ஸினேஹேன. அக³திங் க³ந்துந்தி அகத்தப்³ப³ங் காதுங். பரியத்தோதி அதீ⁴தோ உக்³க³ஹிதோ.
Kiñcāpi sekkhoti idaṃ na sekkhānaṃ agatigamanasabbhāvena vuttaṃ, asekkhānaññeva pana uccinitvā gahitattāti daṭṭhabbaṃ. Tasmā ‘‘kiñcāpi sekkho, tathāpi thero āyasmantampi ānandaṃ uccinatū’’ti evamettha sambandho veditabbo, na pana kiñcāpi sekkho, tathāpi abhabbo agatiṃ gantunti yojetabbaṃ. Abhabbotiādi panassa sabhāvakathanaṃ. Tattha chandāti chandena sinehena. Agatiṃ gantunti akattabbaṃ kātuṃ. Pariyattoti adhīto uggahito.
ராஜக³ஹங் கோ² மஹாகோ³சரந்தி எத்த² கா³வோ சரந்தி எத்தா²தி கோ³சரோ, கு³ன்னங் கோ³சரட்டா²னங். கோ³சரோ வியாதி கோ³சரோ, பி⁴க்கா²சரணட்டா²னங். ஸோ மஹந்தோ அஸ்ஸாதி மஹாகோ³சரங், ராஜக³ஹங். உக்கோடெய்யாதி நிவாரெய்ய.
Rājagahaṃkho mahāgocaranti ettha gāvo caranti etthāti gocaro, gunnaṃ gocaraṭṭhānaṃ. Gocaro viyāti gocaro, bhikkhācaraṇaṭṭhānaṃ. So mahanto assāti mahāgocaraṃ, rājagahaṃ. Ukkoṭeyyāti nivāreyya.
ஸத்தஸு ஸாது⁴கீளனதி³வஸேஸூதி எத்த² ஸங்வேக³வத்து²ங் கித்தெத்வா கித்தெத்வா ஸாது⁴கங் ஏவ பூஜாவஸேன கீளனதோ ஸாது⁴கீளனங். உபகட்டா²தி ஆஸன்னா. வஸ்ஸங் உபனேதி உபக³ச்ச²தி எத்தா²தி வஸ்ஸூபனாயிகா.
Sattasu sādhukīḷanadivasesūti ettha saṃvegavatthuṃ kittetvā kittetvā sādhukaṃ eva pūjāvasena kīḷanato sādhukīḷanaṃ. Upakaṭṭhāti āsannā. Vassaṃ upaneti upagacchati etthāti vassūpanāyikā.
தத்ர ஸுத³ந்தி தஸ்ஸங் ஸாவத்தி²யங், ஸுத³ந்தி நிபாதமத்தங். உஸ்ஸன்னதா⁴துகந்தி உபசிதபித்தஸெம்ஹாதி³தா⁴துகங். ஸமஸ்ஸாஸேதுந்தி ஸந்தப்பேதுங். து³தியதி³வஸேதி ஜேதவனவிஹாரங் பவிட்ட²தி³வஸதோ து³தியதி³வஸேதி வத³ந்தி. விரிச்சதி ஏதேனாதி விரேசனங். ஓஸத⁴பரிபா⁴விதங் கீ²ரமேவ விரேசனந்தி கீ²ரவிரேசனங். யங் ஸந்தா⁴யாதி யங் பே⁴ஸஜ்ஜபானங் ஸந்தா⁴ய வுத்தங். பே⁴ஸஜ்ஜமத்தாதி அப்பமத்தகங் பே⁴ஸஜ்ஜங். அப்பத்தோ² ஹி அயங் மத்தா-ஸத்³தோ³ மத்தா ஸுக²பரிச்சாகா³திஆதீ³ஸு (த⁴॰ ப॰ 290) விய.
Tatra sudanti tassaṃ sāvatthiyaṃ, sudanti nipātamattaṃ. Ussannadhātukanti upacitapittasemhādidhātukaṃ. Samassāsetunti santappetuṃ. Dutiyadivaseti jetavanavihāraṃ paviṭṭhadivasato dutiyadivaseti vadanti. Viriccati etenāti virecanaṃ. Osadhaparibhāvitaṃ khīrameva virecananti khīravirecanaṃ. Yaṃ sandhāyāti yaṃ bhesajjapānaṃ sandhāya vuttaṃ. Bhesajjamattāti appamattakaṃ bhesajjaṃ. Appattho hi ayaṃ mattā-saddo mattā sukhapariccāgātiādīsu (dha. pa. 290) viya.
க²ண்ட³பு²ல்லப்படிஸங்க²ரணந்தி எத்த² க²ண்ட³ந்தி சி²ன்னங், பு²ல்லந்தி பி⁴ன்னங், தேஸங் படிஸங்க²ரணங் அபி⁴னவகரணங்.
Khaṇḍaphullappaṭisaṅkharaṇanti ettha khaṇḍanti chinnaṃ, phullanti bhinnaṃ, tesaṃ paṭisaṅkharaṇaṃ abhinavakaraṇaṃ.
பரிச்சே²த³வஸேன வேதி³யதி தி³ஸ்ஸதீதி பரிவேணங். தத்தா²தி தேஸு விஹாரேஸு க²ண்ட³பு²ல்லப்படிஸங்க²ரணந்தி ஸம்ப³ந்தோ⁴. பட²மங் மாஸந்தி வஸ்ஸானஸ்ஸ பட²மங் மாஸங், அச்சந்தஸங்யோகே³ சேதங் உபயோக³வசனங். ஸேனாஸனவத்தானங் ப³ஹூனங் பஞ்ஞத்தத்தா, ஸேனாஸனக்க²ந்த⁴கே (சூளவ॰ 294 ஆத³யோ) ஸேனாஸனபடிப³த்³தா⁴னங் ப³ஹூனங் கம்மானங் விஹிதத்தா ‘‘ப⁴க³வதா…பே॰… வண்ணித’’ந்தி வுத்தங்.
Paricchedavasena vediyati dissatīti pariveṇaṃ. Tatthāti tesu vihāresu khaṇḍaphullappaṭisaṅkharaṇanti sambandho. Paṭhamaṃ māsanti vassānassa paṭhamaṃ māsaṃ, accantasaṃyoge cetaṃ upayogavacanaṃ. Senāsanavattānaṃ bahūnaṃ paññattattā, senāsanakkhandhake (cūḷava. 294 ādayo) senāsanapaṭibaddhānaṃ bahūnaṃ kammānaṃ vihitattā ‘‘bhagavatā…pe… vaṇṇita’’nti vuttaṃ.
து³தியதி³வஸேதி ‘‘க²ண்ட³பு²ல்லப்படிஸங்க²ரணங் கரோமா’’தி சிந்திததி³வஸதோ து³தியதி³வஸே. வஸ்ஸூபனாயிகதி³வஸேயேவ தே ஏவங் சிந்தேஸுங். ஸிரியா நிகேதனமிவாதி ஸிரியா நிவாஸனட்டா²னங் விய. ஏகஸ்மிங் பானீயதித்தே² ஸன்னிபதந்தா பக்கி²னோ விய ஸப்³பே³ஸங் ஜனானங் சக்கூ²னி மண்ட³பேயேவ நிபதந்தீதி வுத்தங் ‘ஏகனிபாததித்த²மிவ ச தே³வமனுஸ்ஸனயனவிஹங்கா³ன’’ந்தி. லோகராமணெய்யகந்தி லோகே ரமணீயபா⁴வங், ரமணங் அரஹதீதி வா லோகராமணெய்யகங் . த³ட்ட²ப்³ப³ஸாரமண்ட³ந்தி த³ட்ட²ப்³பே³ஸு ஸாரங் த³ட்ட²ப்³ப³ஸாரங், ததோ விப்பஸன்னந்தி த³ட்ட²ப்³ப³ஸாரமண்ட³ங். அத² வா த³ட்ட²ப்³போ³ ஸாரபூ⁴தோ விஸிட்ட²தரோ மண்டோ³ மண்ட³னங் அலங்காரோ ஏதஸ்ஸாதி த³ட்ட²ப்³ப³ஸாரமண்டோ³, மண்ட³போ. மண்ட³ங் ஸூரியரஸ்மிங் பாதி நிவாரேதீதி மண்ட³போ. விவிதா⁴னி குஸுமதா³மானி சேவ முத்தோலம்ப³கானி ச வினிக்³க³லந்தங் வமெந்தங் நிக்கா²மெந்தமிவ சாரு ஸோப⁴னங் விதானங் எத்தா²தி விவித⁴குஸுமதா³மோலம்ப³கவினிக்³க³லந்தசாருவிதானோ. நானாபுப்பூ²பஹாரவிசித்தஸுபரினிட்டி²தபூ⁴மிகம்மத்தா ஏவ ‘‘ரதனவிசித்தமணிகொட்டிமதலமிவா’’தி வுத்தங். எத்த² ச மணியோ கொட்டெத்வா கததலங் மணிகொட்டிமதலங் நாம, தமிவாதி வுத்தங் ஹோதி. ஆஸனாரஹந்தி நிஸீத³னாரஹங். த³ந்தக²சிதந்தி த³ந்தேஹி க²சிதங்.
Dutiyadivaseti ‘‘khaṇḍaphullappaṭisaṅkharaṇaṃ karomā’’ti cintitadivasato dutiyadivase. Vassūpanāyikadivaseyeva te evaṃ cintesuṃ. Siriyā niketanamivāti siriyā nivāsanaṭṭhānaṃ viya. Ekasmiṃ pānīyatitthe sannipatantā pakkhino viya sabbesaṃ janānaṃ cakkhūni maṇḍapeyeva nipatantīti vuttaṃ ‘ekanipātatitthamiva ca devamanussanayanavihaṅgāna’’nti. Lokarāmaṇeyyakanti loke ramaṇīyabhāvaṃ, ramaṇaṃ arahatīti vā lokarāmaṇeyyakaṃ . Daṭṭhabbasāramaṇḍanti daṭṭhabbesu sāraṃ daṭṭhabbasāraṃ, tato vippasannanti daṭṭhabbasāramaṇḍaṃ. Atha vā daṭṭhabbo sārabhūto visiṭṭhataro maṇḍo maṇḍanaṃ alaṅkāro etassāti daṭṭhabbasāramaṇḍo, maṇḍapo. Maṇḍaṃ sūriyarasmiṃ pāti nivāretīti maṇḍapo. Vividhāni kusumadāmāni ceva muttolambakāni ca viniggalantaṃ vamentaṃ nikkhāmentamiva cāru sobhanaṃ vitānaṃ etthāti vividhakusumadāmolambakaviniggalantacāruvitāno. Nānāpupphūpahāravicittasupariniṭṭhitabhūmikammattā eva ‘‘ratanavicittamaṇikoṭṭimatalamivā’’ti vuttaṃ. Ettha ca maṇiyo koṭṭetvā katatalaṃ maṇikoṭṭimatalaṃ nāma, tamivāti vuttaṃ hoti. Āsanārahanti nisīdanārahaṃ. Dantakhacitanti dantehi khacitaṃ.
ஆவஜ்ஜேஸீதி உபனாமேஸி. அனுபாதா³யாதி தண்ஹாதி³ட்டி²வஸேன கஞ்சி த⁴ம்மங் அக்³க³ஹெத்வா. கதா²தோ³ஸோதி கதா²ய அஸச்சங் நாம நத்தி².
Āvajjesīti upanāmesi. Anupādāyāti taṇhādiṭṭhivasena kañci dhammaṃ aggahetvā. Kathādosoti kathāya asaccaṃ nāma natthi.
யதா²வுட்³ட⁴ந்தி வுட்³ட⁴படிபாடிங் அனதிக்கமித்வா. ஏகேதி மஜ்ஜி²மபா⁴ணகானங்யேவ ஏகே. புப்³பே³ வுத்தம்பி ஹி ஸப்³ப³ங் மஜ்ஜி²மபா⁴ணகா வத³ந்தியேவாதி வேதி³தப்³ப³ங். தீ³க⁴பா⁴ணகா பன ‘‘பத³ஸாவ தே²ரோ ஸன்னிபாதமாக³தோ’’தி வத³ந்தி. தேஸு கேசி ‘‘ஆகாஸேனா’’தி, ‘‘தே ஸப்³பே³பி ததா² ததா² ஆக³ததி³வஸானம்பி அத்தி²தாய ஏகமேகங் க³ஹெத்வா ததா² ததா² வதி³ங்ஸூ’’தி வத³ந்தி.
Yathāvuḍḍhanti vuḍḍhapaṭipāṭiṃ anatikkamitvā. Eketi majjhimabhāṇakānaṃyeva eke. Pubbe vuttampi hi sabbaṃ majjhimabhāṇakā vadantiyevāti veditabbaṃ. Dīghabhāṇakā pana ‘‘padasāva thero sannipātamāgato’’ti vadanti. Tesu keci ‘‘ākāsenā’’ti, ‘‘te sabbepi tathā tathā āgatadivasānampi atthitāya ekamekaṃ gahetvā tathā tathā vadiṃsū’’ti vadanti.
கங் து⁴ரங் கத்வாதி கங் ஜெட்ட²கங் கத்வா. பீ³ஜனிங் க³ஹெத்வாதி எத்த² பீ³ஜனீக³ஹணங் பரிஸாய த⁴ம்மகதி²கானங் ஹத்த²குக்குச்சவினோத³னமுக²விகாரபடிச்சா²த³னத்த²ங் த⁴ம்மதாவஸேன ஆசிண்ணந்தி வேதி³தப்³ப³ங். தேனேவ ஹி அச்சந்தஸஞ்ஞதப்பத்தா பு³த்³தா⁴பி ஸாவகாபி த⁴ம்மகதி²கானங் த⁴ம்மதாத³ஸ்ஸனத்த²மேவ சித்தபீ³ஜனிங் க³ண்ஹந்தி. பட²மங், ஆவுஸோ உபாலி, பாராஜிகங் கத்த² பஞ்ஞத்தந்தி எத்த² கத²ங் ஸங்கீ³தியா புப்³பே³ பட²மபா⁴வோ ஸித்³தோ⁴தி? பாதிமொக்கு²த்³தே³ஸானுக்கமாதி³னா புப்³பே³ பட²மபா⁴வஸ்ஸ ஸித்³த⁴த்தா. யேபு⁴ய்யேன ஹி தீணி பிடகானி ப⁴க³வதோ த⁴ரமானகாலேயேவ இமினா அனுக்கமேன ஸஜ்ஜா²யிதானி, தேனேவ கமேன பச்சா²பி ஸங்கீ³தானி விஸேஸதோ வினயாபி⁴த⁴ம்மபிடகானீதி த³ட்ட²ப்³ப³ங். கிஸ்மிங் வத்து²ஸ்மிந்தி நிமித்தத்தே² பு⁴ம்மங். அந்தரா ச, ப⁴ந்தே, ராஜக³ஹங் அந்தரா ச நாளந்த³ந்தி ராஜக³ஹஸ்ஸ ச நாளந்தா³ய ச அந்தரா, விவரே மஜ்ஜே²தி அத்தோ². அந்தரா-ஸத்³தே³ன பன யுத்தத்தா உபயோக³வசனங் கதங். ராஜாகா³ரகேதி ரஞ்ஞோ கீளனத்தா²ய கதே அகா³ரகே. அம்ப³லட்டி²காயந்தி ரஞ்ஞோ ஏவங்னாமகங் உய்யானங். கேன ஸத்³தி⁴ந்தி இத⁴ கஸ்மா வுத்தந்தி? யஸ்மா பனேதங் ந ப⁴க³வதா ஏவ வுத்தங், ரஞ்ஞாபி கிஞ்சி கிஞ்சி வுத்தமத்தி², தஸ்மா ‘‘கமாரப்³பா⁴’’தி அவத்வா ஏவங் வுத்தந்தி த³ட்ட²ப்³ப³ங். வேதே³ஹிபுத்தேனாதி அயங் கோஸலரஞ்ஞோ தீ⁴தாய புத்தோ, ந விதே³ஹரஞ்ஞோ தீ⁴தாய. யஸ்மா மாதா பனஸ்ஸ பண்டி³தா, தஸ்மா ஸா வேதே³ன ஞாணேன ஈஹதி க⁴டதி வாயமதீதி ‘‘வேதே³ஹீ’’தி பாகடனாமா ஜாதாதி வேதி³தப்³பா³.
Kaṃ dhuraṃ katvāti kaṃ jeṭṭhakaṃ katvā. Bījaniṃ gahetvāti ettha bījanīgahaṇaṃ parisāya dhammakathikānaṃ hatthakukkuccavinodanamukhavikārapaṭicchādanatthaṃ dhammatāvasena āciṇṇanti veditabbaṃ. Teneva hi accantasaññatappattā buddhāpi sāvakāpi dhammakathikānaṃ dhammatādassanatthameva cittabījaniṃ gaṇhanti. Paṭhamaṃ, āvuso upāli, pārājikaṃ kattha paññattanti ettha kathaṃ saṅgītiyā pubbe paṭhamabhāvo siddhoti? Pātimokkhuddesānukkamādinā pubbe paṭhamabhāvassa siddhattā. Yebhuyyena hi tīṇi piṭakāni bhagavato dharamānakāleyeva iminā anukkamena sajjhāyitāni, teneva kamena pacchāpi saṅgītāni visesato vinayābhidhammapiṭakānīti daṭṭhabbaṃ. Kismiṃ vatthusminti nimittatthe bhummaṃ. Antarā ca, bhante, rājagahaṃ antarā ca nāḷandanti rājagahassa ca nāḷandāya ca antarā, vivare majjheti attho. Antarā-saddena pana yuttattā upayogavacanaṃ kataṃ. Rājāgāraketi rañño kīḷanatthāya kate agārake. Ambalaṭṭhikāyanti rañño evaṃnāmakaṃ uyyānaṃ. Kena saddhinti idha kasmā vuttanti? Yasmā panetaṃ na bhagavatā eva vuttaṃ, raññāpi kiñci kiñci vuttamatthi, tasmā ‘‘kamārabbhā’’ti avatvā evaṃ vuttanti daṭṭhabbaṃ. Vedehiputtenāti ayaṃ kosalarañño dhītāya putto, na videharañño dhītāya. Yasmā mātā panassa paṇḍitā, tasmā sā vedena ñāṇena īhati ghaṭati vāyamatīti ‘‘vedehī’’ti pākaṭanāmā jātāti veditabbā.
ஏவங் நிமித்தபயோஜனகாலதே³ஸதே³ஸககாரககரணப்பகாரேஹி பட²மமஹாஸங்கீ³திங் த³ஸ்ஸெத்வா இதா³னி தத்த² வவத்தா²பிதேஸு த⁴ம்மவினயேஸு நானப்பகாரகோஸல்லத்த²ங் ஏகவிதா⁴தி³பே⁴தே³ த³ஸ்ஸேதுங் ததே³தங் ஸப்³ப³ம்பீதிஆதி³மாஹ. தத்த² அனுத்தரங் ஸம்மாஸம்போ³தி⁴ந்தி எத்த² அனாவரணஞாணபத³ட்டா²னங் மக்³க³ஞாணங், மக்³க³ஞாணபத³ட்டா²னஞ்ச அனாவரணஞாணங் ‘‘ஸம்மாஸம்போ³தீ⁴’’தி வுச்சதி. பச்சவெக்க²ந்தேன வாதி உதா³னாதி³வஸேன பவத்தத⁴ம்மங் ஸந்தா⁴யாஹ. விமுத்திரஸந்தி அரஹத்தப²லஸ்ஸாத³ங், விமுத்திஸம்பத்திகங் வா அக்³க³ப²லனிப்பா²த³னதோ, விமுத்திகிச்சங் வா கிலேஸானங் அச்சந்தவிமுத்திஸம்பாத³னதோ. அவஸேஸங் பு³த்³த⁴வசனங் த⁴ம்மோதி எத்த² யதி³பி த⁴ம்மோ ஏவ வினயோபி பரியத்தியாதி³பா⁴வதோ, ததா²பி வினயஸத்³த³ஸன்னிதா⁴னேன பி⁴ன்னாதி⁴கரணபா⁴வேன பயுத்தோ த⁴ம்ம-ஸத்³தோ³ வினயதந்திவிரஹிதங் தந்திங் தீ³பேதி, யதா² புஞ்ஞஞாணஸம்பா⁴ரோ கோ³ப³லிப³த்³த³ந்திஆதி³.
Evaṃ nimittapayojanakāladesadesakakārakakaraṇappakārehi paṭhamamahāsaṅgītiṃ dassetvā idāni tattha vavatthāpitesu dhammavinayesu nānappakārakosallatthaṃ ekavidhādibhede dassetuṃ tadetaṃ sabbampītiādimāha. Tattha anuttaraṃ sammāsambodhinti ettha anāvaraṇañāṇapadaṭṭhānaṃ maggañāṇaṃ, maggañāṇapadaṭṭhānañca anāvaraṇañāṇaṃ ‘‘sammāsambodhī’’ti vuccati. Paccavekkhantena vāti udānādivasena pavattadhammaṃ sandhāyāha. Vimuttirasanti arahattaphalassādaṃ, vimuttisampattikaṃ vā aggaphalanipphādanato, vimuttikiccaṃ vā kilesānaṃ accantavimuttisampādanato. Avasesaṃ buddhavacanaṃ dhammoti ettha yadipi dhammo eva vinayopi pariyattiyādibhāvato, tathāpi vinayasaddasannidhānena bhinnādhikaraṇabhāvena payutto dhamma-saddo vinayatantivirahitaṃ tantiṃ dīpeti, yathā puññañāṇasambhāro gobalibaddantiādi.
அனேகஜாதிஸங்ஸாரந்தி இமிஸ்ஸா கா³தா²ய அயங் ஸங்கே²பத்தோ² – அஹங் இமஸ்ஸ அத்தபா⁴வகே³ஹஸ்ஸ காரகங் தண்ஹாவட்³ட⁴கிங் க³வேஸந்தோ யேன ஞாணேன தங் த³ட்டு²ங் ஸக்கா, தங் போ³தி⁴ஞாணங் அனிப்³பி³ஸங் அலப⁴ந்தோ ஏவ அபி⁴னீஹாரதோ பபு⁴தி எத்தகங் காலங் அனேகஜாதிஸதஸஹஸ்ஸஸங்க்²யங் இமங் ஸங்ஸாரவட்டங் ஸந்தா⁴விஸ்ஸங் ஸங்ஸரிங், யஸ்மா ஜராப்³யாதி⁴மரணமிஸ்ஸதாய ஜாதி நாமேஸா புனப்புனங் உபக³ந்துங் து³க்கா², ந ச ஸா தஸ்மிங் அதி³ட்டே² நிவத்ததி, தஸ்மா தங் க³வேஸந்தோ ஸந்தா⁴விஸ்ஸந்தி அத்தோ². தி³ட்டோ²ஸீதி இதா³னி மயா ஸப்³ப³ஞ்ஞுதஞ்ஞாணங் படிவிஜ்ஜ²ந்தேன தி³ட்டோ² அஸி. புன கே³ஹந்தி புன இமங் அத்தபா⁴வஸங்கா²தங் மம கே³ஹங். ந காஹஸீதி ந கரிஸ்ஸஸி. காரணமாஹ ஸப்³பா³ தேதிஆதி³. தவ ஸப்³பா³ அவஸேஸகிலேஸபா²ஸுகா மயா ப⁴க்³கா³. இமஸ்ஸ தயா கதஸ்ஸ அத்தபா⁴வகே³ஹஸ்ஸ அவிஜ்ஜாஸங்கா²தங் கூடங் கண்ணிகமண்ட³லங் விஸங்க²தங் வித்³த⁴ங்ஸிதங். விஸங்கா²ரங் நிப்³பா³னங் ஆரம்மணகரணவஸேன க³தங் மம சித்தங். அஹஞ்ச தண்ஹானங் க²யஸங்கா²தங் அரஹத்தமக்³க³ப²லங் அஜ்ஜ²கா³ பத்தொஸ்மீதி அத்தோ². கேசி பன ‘‘விஸங்கா²ரக³தங் சித்தமேவ தண்ஹானங் க²யங் அஜ்ஜ²கா³’’தி ஏவம்பி அத்த²ங் வத³ந்தி.
Anekajātisaṃsāranti imissā gāthāya ayaṃ saṅkhepattho – ahaṃ imassa attabhāvagehassa kārakaṃ taṇhāvaḍḍhakiṃ gavesanto yena ñāṇena taṃ daṭṭhuṃ sakkā, taṃ bodhiñāṇaṃ anibbisaṃ alabhanto eva abhinīhārato pabhuti ettakaṃ kālaṃ anekajātisatasahassasaṅkhyaṃ imaṃ saṃsāravaṭṭaṃ sandhāvissaṃ saṃsariṃ, yasmā jarābyādhimaraṇamissatāya jāti nāmesā punappunaṃ upagantuṃ dukkhā, na ca sā tasmiṃ adiṭṭhe nivattati, tasmā taṃ gavesanto sandhāvissanti attho. Diṭṭhosīti idāni mayā sabbaññutaññāṇaṃ paṭivijjhantena diṭṭho asi. Puna gehanti puna imaṃ attabhāvasaṅkhātaṃ mama gehaṃ. Na kāhasīti na karissasi. Kāraṇamāha sabbā tetiādi. Tava sabbā avasesakilesaphāsukā mayā bhaggā. Imassa tayā katassa attabhāvagehassa avijjāsaṅkhātaṃ kūṭaṃ kaṇṇikamaṇḍalaṃ visaṅkhataṃ viddhaṃsitaṃ. Visaṅkhāraṃ nibbānaṃ ārammaṇakaraṇavasena gataṃ mama cittaṃ. Ahañca taṇhānaṃ khayasaṅkhātaṃ arahattamaggaphalaṃ ajjhagā pattosmīti attho. Keci pana ‘‘visaṅkhāragataṃ cittameva taṇhānaṃ khayaṃ ajjhagā’’ti evampi atthaṃ vadanti.
கேசீதி க²ந்த⁴கபா⁴ணகா. பாடிபத³தி³வஸேதி இத³ங் பச்சவெக்க²ந்தஸ்ஸ உப்பன்னாதி ஏதேன ஸம்ப³ந்தி⁴தப்³ப³ங், ந ஸப்³ப³ஞ்ஞுபா⁴வப்பத்தஸ்ஸாதி ஏதேன. ஸோமனஸ்ஸமயஞாணேனாதி ஸோமனஸ்ஸஸம்பயுத்தஞாணேன. ஆமந்தயாமீதி நிவேத³யாமி, போ³தே⁴மீதி அத்தோ². அந்தரேதி அந்தராளே, வேமஜ்ஜே²தி அத்தோ².
Kecīti khandhakabhāṇakā. Pāṭipadadivaseti idaṃ paccavekkhantassa uppannāti etena sambandhitabbaṃ, na sabbaññubhāvappattassāti etena. Somanassamayañāṇenāti somanassasampayuttañāṇena. Āmantayāmīti nivedayāmi, bodhemīti attho. Antareti antarāḷe, vemajjheti attho.
ஸுத்தந்தபிடகந்தி யதா² கம்மமேவ கம்மந்தங், ஏவங் ஸுத்தமேவ ஸுத்தந்தந்தி வேதி³தப்³ப³ங். அஸங்கீ³தந்தி ஸங்கீ³திக்க²ந்த⁴க (சூளவ॰ 437 ஆத³யோ) கதா²வத்து²ப்பகரணாதி³கங். ஸோளஸஹி வாரேஹி உபலக்கி²தத்தா ‘‘ஸோளஸ பரிவாரா’’தி வுத்தங். ததா² ஹி பரிவாரபாளியங் (பரி॰ 1 ஆத³யோ) பட²மங் பாராஜிகங் கத்த² பஞ்ஞத்தந்திஆதி³னா வுத்தங். பஞ்ஞத்திவாரோ கதா²பத்திவாரோ விபத்திவாரோ ஸங்க³ஹவாரோ ஸமுட்டா²னவாரோ அதி⁴கரணவாரோ ஸமத²வாரோ ஸமுச்சயவாரோதி இமே அட்ட² வாரா, தத³னந்தரங் ‘‘மேது²னங் த⁴ம்மங் படிஸேவனபச்சயா பாராஜிகங் கத்த² பஞ்ஞத்த’’ந்தி (பரி॰ 188) ஏவங் பச்சயமத்தவிஸேஸேன புன வுத்தா தேயேவ அட்ட² வாரா சாதி இமேஸங் ஸோளஸன்னங் வாரானங் வஸேன பி⁴க்கு²விப⁴ங்க³ஸ்ஸ ச பி⁴க்கு²னீவிப⁴ங்க³ஸ்ஸ ச பகாஸிதத்தா ஸோளஸஹி வாரேஹி உபலக்கி²தோ பரிவாரோ ‘‘ஸோளஸபரிவாரோ’’தி வுத்தோதி வேதி³தப்³போ³.
Suttantapiṭakanti yathā kammameva kammantaṃ, evaṃ suttameva suttantanti veditabbaṃ. Asaṅgītanti saṅgītikkhandhaka (cūḷava. 437 ādayo) kathāvatthuppakaraṇādikaṃ. Soḷasahi vārehi upalakkhitattā ‘‘soḷasa parivārā’’ti vuttaṃ. Tathā hi parivārapāḷiyaṃ (pari. 1 ādayo) paṭhamaṃ pārājikaṃ kattha paññattantiādinā vuttaṃ. Paññattivāro kathāpattivāro vipattivāro saṅgahavāro samuṭṭhānavāro adhikaraṇavāro samathavāro samuccayavāroti ime aṭṭha vārā, tadanantaraṃ ‘‘methunaṃ dhammaṃ paṭisevanapaccayā pārājikaṃ kattha paññatta’’nti (pari. 188) evaṃ paccayamattavisesena puna vuttā teyeva aṭṭha vārā cāti imesaṃ soḷasannaṃ vārānaṃ vasena bhikkhuvibhaṅgassa ca bhikkhunīvibhaṅgassa ca pakāsitattā soḷasahi vārehi upalakkhito parivāro ‘‘soḷasaparivāro’’ti vuttoti veditabbo.
த³ள்ஹீகம்மஸிதி²லகரணப்பயோஜனாதி இத³ங் லோகவஜ்ஜபண்ணத்திவஜ்ஜேஸு யதா²க்கமங் யோஜேதப்³ப³ங். ஸஞ்ஞமவேலங் அபி⁴ப⁴வித்வா பவத்தோ ஆசாரோ அஜ்ஜா²சாரோ, வீதிக்கமோ. தேனாதி விவித⁴னயத்தாதி³ஹேதுனா. ஏதந்தி விவித⁴விஸேஸனயத்தாதிஆதி³கா³தா²வசனங். ஏதஸ்ஸாதி வினயஸ்ஸ.
Daḷhīkammasithilakaraṇappayojanāti idaṃ lokavajjapaṇṇattivajjesu yathākkamaṃ yojetabbaṃ. Saññamavelaṃ abhibhavitvā pavatto ācāro ajjhācāro, vītikkamo. Tenāti vividhanayattādihetunā. Etanti vividhavisesanayattātiādigāthāvacanaṃ. Etassāti vinayassa.
இதரங் பனாதி ஸுத்தங். அத்தத்த²பரத்தா²தி³பே⁴தே³தி எத்த² ஆதி³-ஸத்³தே³ன தி³ட்ட²த⁴ம்மிகஸம்பராயிகத்தே² லோகியலோகுத்தராதி³அத்தே² ச ஸங்க³ண்ஹாதி. வேனேயஜ்ஜா²ஸயானுலோமேன வுத்தத்தாதி வினயங் விய இஸ்ஸரபா⁴வதோ ஆணாபதிட்டா²பனவஸேன அதே³ஸெத்வா வேனெய்யானங் அஜ்ஜா²ஸயானுலோமேன சரிதானுரூபங் வுத்தத்தா. அனுபுப்³ப³ஸிக்கா²தி³வஸேன அதே³ஸெத்வா வேனெய்யானங் காலந்தரே அபி⁴னிப்³ப³த்திங் த³ஸ்ஸெந்தோ ஆஹ ‘‘ஸஸ்ஸமிவ ப²ல’’ந்தி. உபாயஸமங்கீ³னங்யேவ நிப்பஜ்ஜனபா⁴வங் த³ஸ்ஸெந்தோ ‘‘தே⁴னு விய கீ²ர’’ந்தி ஆஹ. ந ஹி தே⁴னுங் விஸாணாதீ³ஸு, அகாலே வா அவிஜாதங் வா தோ³ஹந்தோ கீ²ரங் படிலப⁴தி.
Itaraṃ panāti suttaṃ. Attatthaparatthādibhedeti ettha ādi-saddena diṭṭhadhammikasamparāyikatthe lokiyalokuttarādiatthe ca saṅgaṇhāti. Veneyajjhāsayānulomena vuttattāti vinayaṃ viya issarabhāvato āṇāpatiṭṭhāpanavasena adesetvā veneyyānaṃ ajjhāsayānulomena caritānurūpaṃ vuttattā. Anupubbasikkhādivasena adesetvā veneyyānaṃ kālantare abhinibbattiṃ dassento āha ‘‘sassamiva phala’’nti. Upāyasamaṅgīnaṃyeva nippajjanabhāvaṃ dassento ‘‘dhenu viya khīra’’nti āha. Na hi dhenuṃ visāṇādīsu, akāle vā avijātaṃ vā dohanto khīraṃ paṭilabhati.
யந்தி யஸ்மா. எத்தா²தி அபி⁴த⁴ம்மே. அபி⁴த⁴ம்மேதி ஸுபினந்தேன ஸுக்கவிஸ்ஸட்டி²யா அனாபத்திபா⁴வேபி அகுஸலசேதனா உபலப்³ப⁴தீதிஆதி³னா வினயபஞ்ஞத்தியா ஸங்கரவிரஹிதே த⁴ம்மே, ‘‘புப்³பா³பரவிரோதா⁴பா⁴வதோ ஸங்கரவிரஹிதே த⁴ம்மே’’திபி வத³ந்தி. ஆரம்மணாதீ³ஹீதி ஆரம்மணஸம்பயுத்தகம்மத்³வாரபடிபதா³தீ³ஹி. லக்க²ணீயத்தாதி ஸஞ்ஜானிதப்³ப³த்தா. யங் பனெத்த² அவிஸிட்ட²ந்தி எத்த² வினயபிடகந்திஆதீ³ஸு தீஸு ஸத்³தே³ஸு யங் அவிஸிட்ட²ங் ஸமானங், தங் பிடகஸத்³த³ந்தி அத்தோ². மா பிடகஸம்பதா³னேனாதி பாளிஸம்பதா³னவஸேன மா க³ண்ஹித்தா²தி வுத்தங் ஹோதி. யதா²வுத்தேனாதி ஏவங் து³வித⁴த்தே²னாதிஆதி³னா வுத்தப்பகாரேன.
Yanti yasmā. Etthāti abhidhamme. Abhidhammeti supinantena sukkavissaṭṭhiyā anāpattibhāvepi akusalacetanā upalabbhatītiādinā vinayapaññattiyā saṅkaravirahite dhamme, ‘‘pubbāparavirodhābhāvato saṅkaravirahite dhamme’’tipi vadanti. Ārammaṇādīhīti ārammaṇasampayuttakammadvārapaṭipadādīhi. Lakkhaṇīyattāti sañjānitabbattā. Yaṃ panettha avisiṭṭhanti ettha vinayapiṭakantiādīsu tīsu saddesu yaṃ avisiṭṭhaṃ samānaṃ, taṃ piṭakasaddanti attho. Mā piṭakasampadānenāti pāḷisampadānavasena mā gaṇhitthāti vuttaṃ hoti. Yathāvuttenāti evaṃ duvidhatthenātiādinā vuttappakārena.
தே³ஸனாஸாஸனகதா²பே⁴த³ந்தி எத்த² தே³ஸனாபே⁴த³ங் ஸாஸனபே⁴த³ங் கதா²பே⁴த³ந்தி பே⁴த³ஸத்³தோ³ பச்சேகங் யோஜேதப்³போ³. பே⁴த³ந்தி ச நானத்தந்தி அத்தோ². தேஸூதி பிடகேஸு. ஸிக்கா² ச பஹானானி ச க³ம்பீ⁴ரபா⁴வோ ச ஸிக்கா²பஹானக³ம்பீ⁴ரபா⁴வோ, தஞ்ச யதா²ரஹங் பரிதீ³பயேதி அத்தோ². பரியத்திபே⁴த³ந்தி பரியாபுணனபே⁴த³ங் விபா⁴வயேதி ஸம்ப³ந்தோ⁴. யஹிங் யஸ்மிங் வினயாதி³கே யங் ஸம்பத்திஞ்ச விபத்திஞ்ச யதா² பாபுணாதி, தம்பி ஸப்³ப³ங் விபா⁴வயேதி ஸம்ப³ந்தோ⁴. அத² வா யங் பரியத்திபே⁴த³ங் ஸம்பத்திங் விபத்திஞ்ச யஹிங் யதா² பாபுணாதி, தம்பி ஸப்³ப³ங் விபா⁴வயேதி யோஜேதப்³ப³ங். பரிதீ³பனா விபா⁴வனா சாதி ஹெட்டா² கா³தா²ஸு வுத்தஸ்ஸ அனுரூபதோ வுத்தங், அத்த²தோ பன ஏகமேவ.
Desanāsāsanakathābhedanti ettha desanābhedaṃ sāsanabhedaṃ kathābhedanti bhedasaddo paccekaṃ yojetabbo. Bhedanti ca nānattanti attho. Tesūti piṭakesu. Sikkhā ca pahānāni ca gambhīrabhāvo ca sikkhāpahānagambhīrabhāvo, tañca yathārahaṃ paridīpayeti attho. Pariyattibhedanti pariyāpuṇanabhedaṃ vibhāvayeti sambandho. Yahiṃ yasmiṃ vinayādike yaṃ sampattiñca vipattiñca yathā pāpuṇāti, tampi sabbaṃ vibhāvayeti sambandho. Atha vā yaṃ pariyattibhedaṃ sampattiṃ vipattiñca yahiṃ yathā pāpuṇāti, tampi sabbaṃ vibhāvayeti yojetabbaṃ. Paridīpanā vibhāvanā cāti heṭṭhā gāthāsu vuttassa anurūpato vuttaṃ, atthato pana ekameva.
ஆணாரஹேனாதி ஆணங் பணேதுங் அரஹதீதி ஆணாரஹோ, ப⁴க³வா ஸம்மாஸம்பு³த்³த⁴த்தா. ஸோ ஹி மஹாகாருணிகதாய ச அவிபரீததோ தே³ஸகபா⁴வேன பமாணவசனத்தா ச ஆணங் பணேதுங் அரஹதி. வோஹாரபரமத்தா²னம்பி ஸம்ப⁴வதோ ஆஹ ‘‘ஆணாபா³ஹுல்லதோ’’தி. இதோ பரேஸுபி ஏஸேவ நயோ. பட²மந்தி வினயபிடகங். பசுராபராதா⁴ ஸெய்யஸகத்தே²ராத³யோ. தே ஹி தோ³ஸபா³ஹுல்லதோ ‘‘பசுராபராதா⁴’’தி வுத்தா . பசுரோ ப³ஹுகோ ப³ஹுலோ அபராதோ⁴ தோ³ஸோ வீதிக்கமோ யேஸந்தே பசுராபராதா⁴. அனேகஜ்ஜா²ஸயாதிஆதீ³ஸு ஆஸயோவ அஜ்ஜா²ஸயோ, ஸோ ச அத்த²தோ தி³ட்டி² ஞாணஞ்ச. சரியாதி ராக³சரியாதி³கா ச² மூலசரியா. அத² வா சரியாதி சரிதங், தங் ஸுசரிதது³ச்சரிதவஸேன து³வித⁴ங். அதி⁴முத்தி நாம ஸத்தானங் புப்³ப³பரிசயவஸேன அபி⁴ருசி, ஸா து³விதா⁴ ஹீனபணீதபே⁴தே³ன. யதா²னுலோமந்தி அஜ்ஜா²ஸயாதீ³னங் அனுரூபங். யதா²த⁴ம்மந்தி த⁴ம்மஸபா⁴வானுரூபங்.
Āṇārahenāti āṇaṃ paṇetuṃ arahatīti āṇāraho, bhagavā sammāsambuddhattā. So hi mahākāruṇikatāya ca aviparītato desakabhāvena pamāṇavacanattā ca āṇaṃ paṇetuṃ arahati. Vohāraparamatthānampi sambhavato āha ‘‘āṇābāhullato’’ti. Ito paresupi eseva nayo. Paṭhamanti vinayapiṭakaṃ. Pacurāparādhā seyyasakattherādayo. Te hi dosabāhullato ‘‘pacurāparādhā’’ti vuttā . Pacuro bahuko bahulo aparādho doso vītikkamo yesante pacurāparādhā. Anekajjhāsayātiādīsu āsayova ajjhāsayo, so ca atthato diṭṭhi ñāṇañca. Cariyāti rāgacariyādikā cha mūlacariyā. Atha vā cariyāti caritaṃ, taṃ sucaritaduccaritavasena duvidhaṃ. Adhimutti nāma sattānaṃ pubbaparicayavasena abhiruci, sā duvidhā hīnapaṇītabhedena. Yathānulomanti ajjhāsayādīnaṃ anurūpaṃ. Yathādhammanti dhammasabhāvānurūpaṃ.
ஸங்வராஸங்வரோதி எத்த² கு²த்³த³கோ மஹந்தோ ச ஸங்வரோதி அத்தோ². வுட்³டி⁴அத்தோ² ஹெத்த² அ-காரோ. தி³ட்டி²வினிவேட²னாதி தி³ட்டி²யா விமோசனங். ஸுத்தந்தபாளியங் விவிச்சேவ காமேஹீதிஆதி³னா (தீ³॰ நி॰ 1.226; ஸங்॰ நி॰ 2.152) ஸமாதி⁴தே³ஸனாபா³ஹுல்லதோ ஸுத்தந்தபிடகே ‘‘அதி⁴சித்தஸிக்கா²’’தி வுத்தங். வீதிக்கமப்பஹானங் கிலேஸானந்தி ஸங்கிலேஸத⁴ம்மானங், கம்மகிலேஸானங் வா யோ காயவசீத்³வாரேஹி வீதிக்கமோ, தஸ்ஸ பஹானங். அனுஸயவஸேன ஸந்தானமனுவத்தந்தா கிலேஸா பரியுட்டி²தாபி ஸீலபே⁴த³வஸேன வீதிக்கமிதுங் ந லப⁴ந்தீதி ஆஹ ‘‘வீதிக்கமபடிபக்க²த்தா ஸீலஸ்ஸா’’தி. பரியுட்டா²னப்பஹானந்தி ஓகாஸதா³னவஸேன சித்தே குஸலப்பவத்திங் பரியாதி³யித்வா ஸமுப்பத்திவஸேன டா²னங் பரியுட்டா²னங், தஸ்ஸ பஹானங். அனுஸயப்பஹானந்தி அரியமக்³கே³ன அப்பஹீனபா⁴வேன ஸந்தானே காரணலாபே⁴ உப்பஜ்ஜனாரஹா தா²மக³தா காமராகா³த³யோ ஸத்த கிலேஸா ஸந்தானே அனு அனு ஸயனதோ அனுஸயா நாம, தேஸங் பஹானங்.
Saṃvarāsaṃvaroti ettha khuddako mahanto ca saṃvaroti attho. Vuḍḍhiattho hettha a-kāro. Diṭṭhiviniveṭhanāti diṭṭhiyā vimocanaṃ. Suttantapāḷiyaṃ vivicceva kāmehītiādinā (dī. ni. 1.226; saṃ. ni. 2.152) samādhidesanābāhullato suttantapiṭake ‘‘adhicittasikkhā’’ti vuttaṃ. Vītikkamappahānaṃ kilesānanti saṃkilesadhammānaṃ, kammakilesānaṃ vā yo kāyavacīdvārehi vītikkamo, tassa pahānaṃ. Anusayavasena santānamanuvattantā kilesā pariyuṭṭhitāpi sīlabhedavasena vītikkamituṃ na labhantīti āha ‘‘vītikkamapaṭipakkhattā sīlassā’’ti. Pariyuṭṭhānappahānanti okāsadānavasena citte kusalappavattiṃ pariyādiyitvā samuppattivasena ṭhānaṃ pariyuṭṭhānaṃ, tassa pahānaṃ. Anusayappahānanti ariyamaggena appahīnabhāvena santāne kāraṇalābhe uppajjanārahā thāmagatā kāmarāgādayo satta kilesā santāne anu anu sayanato anusayā nāma, tesaṃ pahānaṃ.
தத³ங்க³ப்பஹானந்தி தேன தேன தா³னஸீலாதி³குஸலங்கே³ன தஸ்ஸ தஸ்ஸ அகுஸலங்க³ஸ்ஸ பஹானங் தத³ங்க³ப்பஹானங். து³ச்சரிதஸங்கிலேஸஸ்ஸ பஹானந்தி காயவசீது³ச்சரிதமேவ யத்த² உப்பஜ்ஜதி, தங் ஸந்தானங் ஸம்மா கிலேஸேதி உபதாபேதீதி ஸங்கிலேஸோ, தஸ்ஸ தத³ங்க³வஸேன பஹானங். ஸமாதி⁴ஸ்ஸ காமச்ச²ந்த³படிபக்க²த்தா ஸுத்தந்தபிடகே தண்ஹாஸங்கிலேஸஸ்ஸ பஹானங் வுத்தங். அத்தாதி³ஸுஞ்ஞஸபா⁴வத⁴ம்மப்பகாஸனதோ அபி⁴த⁴ம்மபிடகே தி³ட்டி²ஸங்கிலேஸஸ்ஸ பஹானங் வுத்தங்.
Tadaṅgappahānanti tena tena dānasīlādikusalaṅgena tassa tassa akusalaṅgassa pahānaṃ tadaṅgappahānaṃ. Duccaritasaṃkilesassa pahānanti kāyavacīduccaritameva yattha uppajjati, taṃ santānaṃ sammā kileseti upatāpetīti saṃkileso, tassa tadaṅgavasena pahānaṃ. Samādhissa kāmacchandapaṭipakkhattā suttantapiṭake taṇhāsaṃkilesassa pahānaṃ vuttaṃ. Attādisuññasabhāvadhammappakāsanato abhidhammapiṭake diṭṭhisaṃkilesassa pahānaṃ vuttaṃ.
ஏகமேகஸ்மிஞ்செத்தா²தி எத்த² ஏதேஸு தீஸு பிடகேஸு ஏகேகஸ்மிங் பிடகேதி அத்தோ². த⁴ம்மோதி பாளீதி எத்த² த⁴ம்மஸ்ஸ ஸீலாதி³விஸிட்ட²த்த²யோக³தோ, பு³த்³தா⁴னங் ஸபா⁴வனிருத்திபா⁴வதோ ச பகட்டா²னங் உக்கட்டா²னங் வசனப்பப³ந்தா⁴னங் ஆளி பந்தீதி பாளி, பரியத்தித⁴ம்மோ. ஸம்முதிபரமத்த²பே⁴த³ஸ்ஸ அத்த²ஸ்ஸ அனுரூபவாசகபா⁴வேன பரமத்த²ஸத்³தே³ஸு ஏகந்தேன ப⁴க³வதா மனஸா வவத்தா²பிதோ நாமபஞ்ஞத்திப்பப³ந்தோ⁴ பாளித⁴ம்மோ நாம. தே³ஸனாய த⁴ம்மஸ்ஸ ச கோ விஸேஸோதி சே? யதா²வுத்தனயேன மனஸா வவத்தா²பிதத⁴ம்மஸ்ஸ பரேஸங் போ³த⁴னபா⁴வேன அதிஸஜ்ஜனா வாசாய பகாஸனா ‘‘தே³ஸனா’’தி வேதி³தப்³பா³. தேனாஹ – ‘‘தே³ஸனாதி தஸ்ஸா மனஸா வவத்தா²பிதாய பாளியா தே³ஸனா’’தி. தது³ப⁴யம்பி பன பரமத்த²தோ ஸத்³தோ³ ஏவ பரமத்த²வினிமுத்தாய ஸம்முதியா அபா⁴வா. இமமேவ நயங் க³ஹெத்வா கேசி ஆசரியா ‘‘த⁴ம்மோ ச தே³ஸனா ச பரமத்த²தோ ஸத்³தோ³ ஏவா’’தி வோஹரந்தி, தேபி அனுபவஜ்ஜாயேவ. யதா² ‘‘காமாவசரபடிஸந்தி⁴விபாகா பரித்தாரம்மணா’’தி வுச்சந்தி, ஏவங்ஸம்பத³மித³ங் த³ட்ட²ப்³ப³ங். ந ஹி ‘‘காமாவசரபடிஸந்தி⁴விபாகா நிப்³ப³த்திதபரமத்த²விஸயாயேவா’’தி ஸக்கா வத்துங் இத்தி²புரிஸாதி³ஆகாரபரிவிதக்கபுப்³ப³கானங் ராகா³தி³அகுஸலானங் மெத்தாதி³குஸலானஞ்ச ஆரம்மணங் க³ஹெத்வாபி ஸமுப்பஜ்ஜனதோ. பரமத்த²த⁴ம்மமூலகத்தா பனஸ்ஸ பரிகப்பஸ்ஸ பரமத்த²விஸயதா ஸக்கா பஞ்ஞபேதுங், ஏவமிதா⁴பீதி த³ட்ட²ப்³ப³ங். தீஸுபி சேதேஸு ஏதே த⁴ம்மத்த²தே³ஸனாபடிவேதா⁴ க³ம்பீ⁴ராதி ஸம்ப³ந்தோ⁴. எத்த² ச பிடகாவயவானங் த⁴ம்மாதீ³னங் வுச்சமானோ க³ம்பீ⁴ரபா⁴வோ தங்ஸமுதா³யஸ்ஸ பிடகஸ்ஸாபி வுத்தோ யேவாதி த³ட்ட²ப்³போ³. து³க்கே²ன ஓக³ய்ஹந்தி, து³க்கோ² வா ஓகா³ஹோ ஓகா³ஹனங் அந்தோபவிஸனமேதேஸூதி து³க்கோ²கா³ஹா. எத்தா²தி ஏதேஸு பிடகேஸு, நித்³தா⁴ரணே சேதங் பு⁴ம்மவசனங்.
Ekamekasmiñcetthāti ettha etesu tīsu piṭakesu ekekasmiṃ piṭaketi attho. Dhammoti pāḷīti ettha dhammassa sīlādivisiṭṭhatthayogato, buddhānaṃ sabhāvaniruttibhāvato ca pakaṭṭhānaṃ ukkaṭṭhānaṃ vacanappabandhānaṃ āḷi pantīti pāḷi, pariyattidhammo. Sammutiparamatthabhedassa atthassa anurūpavācakabhāvena paramatthasaddesu ekantena bhagavatā manasā vavatthāpito nāmapaññattippabandho pāḷidhammo nāma. Desanāya dhammassa ca ko visesoti ce? Yathāvuttanayena manasā vavatthāpitadhammassa paresaṃ bodhanabhāvena atisajjanā vācāya pakāsanā ‘‘desanā’’ti veditabbā. Tenāha – ‘‘desanāti tassā manasā vavatthāpitāya pāḷiyā desanā’’ti. Tadubhayampi pana paramatthato saddo eva paramatthavinimuttāya sammutiyā abhāvā. Imameva nayaṃ gahetvā keci ācariyā ‘‘dhammo ca desanā ca paramatthato saddo evā’’ti voharanti, tepi anupavajjāyeva. Yathā ‘‘kāmāvacarapaṭisandhivipākā parittārammaṇā’’ti vuccanti, evaṃsampadamidaṃ daṭṭhabbaṃ. Na hi ‘‘kāmāvacarapaṭisandhivipākā nibbattitaparamatthavisayāyevā’’ti sakkā vattuṃ itthipurisādiākāraparivitakkapubbakānaṃ rāgādiakusalānaṃ mettādikusalānañca ārammaṇaṃ gahetvāpi samuppajjanato. Paramatthadhammamūlakattā panassa parikappassa paramatthavisayatā sakkā paññapetuṃ, evamidhāpīti daṭṭhabbaṃ. Tīsupi cetesu ete dhammatthadesanāpaṭivedhā gambhīrāti sambandho. Ettha ca piṭakāvayavānaṃ dhammādīnaṃ vuccamāno gambhīrabhāvo taṃsamudāyassa piṭakassāpi vutto yevāti daṭṭhabbo. Dukkhena ogayhanti, dukkho vā ogāho ogāhanaṃ antopavisanametesūti dukkhogāhā. Etthāti etesu piṭakesu, niddhāraṇe cetaṃ bhummavacanaṃ.
ஹேதுனோ ப²லங் ஹேதுப²லங். த⁴ம்மாபி⁴லாபோதி அத்த²ப்³யஞ்ஜனகோ அவிபரீதாபி⁴லாபோ. விஸயதோ அஸம்மோஹதோ சாதி லோகியலோகுத்தரானங் யதா²க்கமங் அவபோ³த⁴ப்பகாரத³ஸ்ஸனங், ஏதஸ்ஸ அவபோ³தோ⁴தி இமினா ஸம்ப³ந்தோ⁴. லோகியோ ஹி த⁴ம்மத்தா²தி³ங் ஆலம்பி³த்வாவ பவத்தனதோ விஸயதோ அவபோ³தோ⁴தி வுச்சதி. லோகுத்தரோ பன நிப்³பா³னாரம்மணதாய தங் அனாலம்ப³மானோபி தப்³பி³ஸயமோஹவித்³த⁴ங்ஸனேன த⁴ம்மாதீ³ஸு பவத்தனதோ அஸம்மோஹதோ அவபோ³தோ⁴தி வுச்சதி. அத்தா²னுரூபங் த⁴ம்மேஸூதி காரியானுரூபங் காரணேஸூதி அத்தோ². பஞ்ஞத்திபதா²னுரூபங் பஞ்ஞத்தீஸூதி ச²ப்³பி³த⁴னாமபஞ்ஞத்தியா பதோ² பஞ்ஞத்திபதோ², தஸ்ஸ அனுரூபங் பஞ்ஞத்தீஸூதி அத்தோ².
Hetuno phalaṃ hetuphalaṃ. Dhammābhilāpoti atthabyañjanako aviparītābhilāpo. Visayato asammohato cāti lokiyalokuttarānaṃ yathākkamaṃ avabodhappakāradassanaṃ, etassa avabodhoti iminā sambandho. Lokiyo hi dhammatthādiṃ ālambitvāva pavattanato visayato avabodhoti vuccati. Lokuttaro pana nibbānārammaṇatāya taṃ anālambamānopi tabbisayamohaviddhaṃsanena dhammādīsu pavattanato asammohato avabodhoti vuccati. Atthānurūpaṃ dhammesūti kāriyānurūpaṃ kāraṇesūti attho. Paññattipathānurūpaṃ paññattīsūti chabbidhanāmapaññattiyā patho paññattipatho, tassa anurūpaṃ paññattīsūti attho.
த⁴ம்மஜாதந்தி காரணப்பபே⁴தோ³ காரணமேவ வா. அத்த²ஜாதந்தி காரியப்பபே⁴தோ³, காரியமேவ வா. யா சாயங் தே³ஸனாதி ஸம்ப³ந்தோ⁴. யோ செத்தா²தி ஏதாஸு த⁴ம்மத்த²தே³ஸனாஸு யோ படிவேதோ⁴தி அத்தோ². எத்தா²தி ஏதேஸு தீஸு பிடகேஸு.
Dhammajātanti kāraṇappabhedo kāraṇameva vā. Atthajātanti kāriyappabhedo, kāriyameva vā. Yā cāyaṃ desanāti sambandho. Yo cetthāti etāsu dhammatthadesanāsu yo paṭivedhoti attho. Etthāti etesu tīsu piṭakesu.
அலக³த்³தூ³பமாதி எத்த² அலக³த்³த³ஸத்³தே³ன அலக³த்³த³க்³க³ஹணங் வுச்சதி வீணாவாத³னங் வீணாதிஆதீ³ஸு விய, க³ஹணஞ்செத்த² யதா² ட³ங்ஸதி, ததா² து³க்³க³ஹணங் த³ட்ட²ப்³ப³ங், இதரக்³க³ஹணே விரோதா⁴பா⁴வா. தஸ்மா அலக³த்³த³ஸ்ஸ க³ஹணங் உபமா ஏதிஸ்ஸாதி அலக³த்³தூ³பமா. அலக³த்³தோ³தி செத்த² ஆஸிவிஸோ வுச்சதி. ஸோ ஹி அலங் பரியத்தோ, ஜீவிதஹரணஸமத்தோ² வா விஸஸங்கா²தோ க³தோ³ அஸ்ஸாதி ‘‘அலங்க³தோ³’’தி வத்தப்³பே³ ‘‘அலக³த்³தோ³’’தி வுச்சதி.
Alagaddūpamāti ettha alagaddasaddena alagaddaggahaṇaṃ vuccati vīṇāvādanaṃ vīṇātiādīsu viya, gahaṇañcettha yathā ḍaṃsati, tathā duggahaṇaṃ daṭṭhabbaṃ, itaraggahaṇe virodhābhāvā. Tasmā alagaddassa gahaṇaṃ upamā etissāti alagaddūpamā. Alagaddoti cettha āsiviso vuccati. So hi alaṃ pariyatto, jīvitaharaṇasamattho vā visasaṅkhāto gado assāti ‘‘alaṃgado’’ti vattabbe ‘‘alagaddo’’ti vuccati.
வட்டதோ நிஸ்ஸரணங் அத்தோ² பயோஜனங் ஏதிஸ்ஸாதி நிஸ்ஸரணத்தா². ப⁴ண்டா³கா³ரிகோ வியாதி ப⁴ண்டா³கா³ரிகோ, த⁴ம்மரதனானுபாலகோ, தஸ்ஸ அத்த²னிரபெக்க²ஸ்ஸ பரியத்தி ப⁴ண்டா³கா³ரிகபரியத்தி. து³க்³க³ஹிதானீதி து³ட்டு² க³ஹிதானி. தேனாஹ ‘‘உபாரம்பா⁴தி³ஹேது பரியாபுடா’’தி. எத்த² ச உபாரம்போ⁴ நாம பரியத்திங் நிஸ்ஸாய பரவம்ப⁴னங். ஆதி³-ஸத்³தே³ன இதிவாத³ப்பமொக்க²லாப⁴ஸக்காராதி³ங் ஸங்க³ண்ஹாதி. யங் ஸந்தா⁴யாதி யங் பரியத்திது³க்³க³ஹணங் ஸந்தா⁴ய. வுத்தந்தி அலக³த்³தூ³பமஸுத்தே (ம॰ நி॰ 1.238) வுத்தங். தஞ்சஸ்ஸ அத்த²ங் நானுபொ⁴ந்தீதி தஞ்ச அஸ்ஸ த⁴ம்மஸ்ஸ ஸீலபரிபூரணாதி³ஸங்கா²தங் அத்த²ங் ஏதே து³க்³க³ஹிதகா³ஹினோ நானுபொ⁴ந்தி ந விந்த³ந்தி. படிவித்³தா⁴குப்போதி படிவித்³த⁴அரஹத்தப²லோ.
Vaṭṭato nissaraṇaṃ attho payojanaṃ etissāti nissaraṇatthā. Bhaṇḍāgāriko viyāti bhaṇḍāgāriko, dhammaratanānupālako, tassa atthanirapekkhassa pariyatti bhaṇḍāgārikapariyatti. Duggahitānīti duṭṭhu gahitāni. Tenāha ‘‘upārambhādihetu pariyāpuṭā’’ti. Ettha ca upārambho nāma pariyattiṃ nissāya paravambhanaṃ. Ādi-saddena itivādappamokkhalābhasakkārādiṃ saṅgaṇhāti. Yaṃ sandhāyāti yaṃ pariyattiduggahaṇaṃ sandhāya. Vuttanti alagaddūpamasutte (ma. ni. 1.238) vuttaṃ. Tañcassa atthaṃ nānubhontīti tañca assa dhammassa sīlaparipūraṇādisaṅkhātaṃ atthaṃ ete duggahitagāhino nānubhonti na vindanti. Paṭividdhākuppoti paṭividdhaarahattaphalo.
இதா³னி தீஸு பிடகேஸு யதா²ரஹங் ஸம்பத்திவிபத்தியோ நித்³தா⁴ரெத்வா த³ஸ்ஸெந்தோ ஆஹ வினயே பனாதிஆதி³. தத்த² தாஸங்யேவாதி அவதா⁴ரணங் ச²ளபி⁴ஞ்ஞாசதுபடிஸம்பி⁴தா³னங் வினயே பபே⁴த³வசனாபா⁴வங் ஸந்தா⁴ய வுத்தங். வேரஞ்ஜகண்டே³ (பாரா॰ 12) ஹி திஸ்ஸோ விஜ்ஜாவ விப⁴த்தா. து³தியே தாஸங்யேவாதி அவதா⁴ரணங் சதஸ்ஸோ படிஸம்பி⁴தா³ அபெக்கி²த்வா கதங் திஸ்ஸன்னம்பி விஜ்ஜானங் ச²ஸு அபி⁴ஞ்ஞாஸு அந்தோபவிட்ட²த்தா. தாஸஞ்சாதி எத்த² ச-ஸத்³தே³ன ஸேஸானம்பி தத்த² அத்தி²பா⁴வங் தீ³பேதி. அபி⁴த⁴ம்மபிடகே ஹி திஸ்ஸோ விஜ்ஜா ச² அபி⁴ஞ்ஞா சதஸ்ஸோ படிஸம்பி⁴தா³ ச வுத்தா ஏவ. படிஸம்பி⁴தா³னங் தத்தே²வ ஸம்மா விப⁴த்தபா⁴வங் தீ³பேதுங் தத்தே²வாதி அவதா⁴ரணங் கதங். உபாதி³ன்னப²ஸ்ஸோதி மக்³கே³ன மக்³க³படிபாத³னப²ஸ்ஸோ. தேஸந்தி தேஸங் பிடகானங். ஏதந்தி ஏதங் பு³த்³த⁴வசனங்.
Idāni tīsu piṭakesu yathārahaṃ sampattivipattiyo niddhāretvā dassento āha vinaye panātiādi. Tattha tāsaṃyevāti avadhāraṇaṃ chaḷabhiññācatupaṭisambhidānaṃ vinaye pabhedavacanābhāvaṃ sandhāya vuttaṃ. Verañjakaṇḍe (pārā. 12) hi tisso vijjāva vibhattā. Dutiye tāsaṃyevāti avadhāraṇaṃ catasso paṭisambhidā apekkhitvā kataṃ tissannampi vijjānaṃ chasu abhiññāsu antopaviṭṭhattā. Tāsañcāti ettha ca-saddena sesānampi tattha atthibhāvaṃ dīpeti. Abhidhammapiṭake hi tisso vijjā cha abhiññā catasso paṭisambhidā ca vuttā eva. Paṭisambhidānaṃ tattheva sammā vibhattabhāvaṃ dīpetuṃ tatthevāti avadhāraṇaṃ kataṃ. Upādinnaphassoti maggena maggapaṭipādanaphasso. Tesanti tesaṃ piṭakānaṃ. Etanti etaṃ buddhavacanaṃ.
சதுத்திங்ஸேவ ஸுத்தந்தாதி கா³தா²ய அயமத்த²யோஜனா – யஸ்ஸ நிகாயஸ்ஸ ஸுத்தக³ணனதோ சதுத்திங்ஸேவ ஸுத்தந்தா வக்³க³ஸங்க³ஹவஸேன தயோ வக்³கா³ யஸ்ஸ ஸங்க³ஹஸ்ஸாதி திவக்³கோ³ ஸங்க³ஹோ, ஏஸ பட²மோ நிகாயோ இத⁴ தீ³க⁴னிகாயோதி. அனுலோமிகோதி அபச்சனீகோ, அத்தா²னுலோமனதோ அன்வத்த²னாமோதி வுத்தங் ஹோதி. ஏகனிகாயம்பீதி ஏகஸமூஹம்பி. ஏவங் சித்தந்தி ஏவங் விசித்தங். யத²யித³ந்தி யதா² இமே. போணிகசிக்க²ல்லிகா க²த்தியா, தேஸங் நிவாஸோ ‘‘போணிகனிகாயோ சிக்க²ல்லிகனிகாயோ’’தி வுச்சதி. பஞ்சத³ஸவக்³க³பரிக்³க³ஹோதி பஞ்சத³ஸஹி வக்³கே³ஹி பரிக்³க³ஹிதோ. ஸுத்தந்தானங் ஸஹஸ்ஸானி ஸத்த ஸுத்தஸதானி சாதி பாடே² ஸுத்தந்தானங் ஸத்தஸஹஸ்ஸானி ஸத்த ஸுத்தஸதானி சாதி யோஜேதப்³ப³ங். கத்த²சி பன ‘‘ஸத்த ஸுத்தஸஹஸ்ஸானி, ஸத்த ஸுத்தஸதானி சா’’தி பாடோ². புப்³பே³ நித³ஸ்ஸிதாதி ஸுத்தந்தபிடகனித்³தே³ஸே நித³ஸ்ஸிதா.
Catuttiṃsevasuttantāti gāthāya ayamatthayojanā – yassa nikāyassa suttagaṇanato catuttiṃseva suttantā vaggasaṅgahavasena tayo vaggā yassa saṅgahassāti tivaggo saṅgaho, esa paṭhamo nikāyo idha dīghanikāyoti. Anulomikoti apaccanīko, atthānulomanato anvatthanāmoti vuttaṃ hoti. Ekanikāyampīti ekasamūhampi. Evaṃ cittanti evaṃ vicittaṃ. Yathayidanti yathā ime. Poṇikacikkhallikā khattiyā, tesaṃ nivāso ‘‘poṇikanikāyo cikkhallikanikāyo’’ti vuccati. Pañcadasavaggapariggahoti pañcadasahi vaggehi pariggahito. Suttantānaṃ sahassāni satta suttasatāni cāti pāṭhe suttantānaṃ sattasahassāni satta suttasatāni cāti yojetabbaṃ. Katthaci pana ‘‘satta suttasahassāni, satta suttasatāni cā’’ti pāṭho. Pubbe nidassitāti suttantapiṭakaniddese nidassitā.
வேத³ந்தி ஞாணங். துட்டி²ந்தி பீதிங். த⁴ம்மக்க²ந்த⁴வஸேனாதி த⁴ம்மராஸிவஸேன. த்³வாஸீதிஸஹஸ்ஸானி பு³த்³த⁴தோ க³ண்ஹிந்தி ஸம்ப³ந்தோ⁴. த்³வே ஸஹஸ்ஸானி பி⁴க்கு²தோதி த⁴ம்மஸேனாபதிஆதீ³னங் பி⁴க்கூ²னங் ஸந்திகா தேஹியேவ தே³ஸிதானி த்³வே ஸஹஸ்ஸானி க³ண்ஹிங். மேதி மம ஹத³யே, இதி ஆனந்த³த்தே²ரோ அத்தானங் நித்³தி³ஸதி. யே த⁴ம்மா மம ஹத³யே பவத்தினோ, தே சதுராஸீதிஸஹஸ்ஸானீதி யோஜனா. இத³ஞ்ச ப⁴க³வதோ த⁴ரமானகாலே உக்³க³ஹிதத⁴ம்மக்க²ந்த⁴வஸேன வுத்தங், பரினிப்³பு³தே பன ப⁴க³வதி ஆனந்த³த்தே²ரேன தே³ஸிதானங் ஸுப⁴ஸுத்த(த³ஈ॰ நி॰ 1.444 ஆத³யோ) கோ³பகமொக்³க³ல்லானஸுத்தானங் (ம॰ நி॰ 3.79 ஆத³யோ), ததியஸங்கீ³தியங் மொக்³க³லிபுத்ததிஸ்ஸத்தே²ரேன கதி²தகதா²வத்து²ப்பகரணஸ்ஸ ச வஸேன த⁴ம்மக்க²ந்தா⁴னங் சதுராஸீதிஸஹஸ்ஸதோபி அதி⁴கதா வேதி³தப்³பா³.
Vedanti ñāṇaṃ. Tuṭṭhinti pītiṃ. Dhammakkhandhavasenāti dhammarāsivasena. Dvāsītisahassāni buddhato gaṇhinti sambandho. Dve sahassāni bhikkhutoti dhammasenāpatiādīnaṃ bhikkhūnaṃ santikā tehiyeva desitāni dve sahassāni gaṇhiṃ. Meti mama hadaye, iti ānandatthero attānaṃ niddisati. Ye dhammā mama hadaye pavattino, te caturāsītisahassānīti yojanā. Idañca bhagavato dharamānakāle uggahitadhammakkhandhavasena vuttaṃ, parinibbute pana bhagavati ānandattherena desitānaṃ subhasutta(daī. ni. 1.444 ādayo) gopakamoggallānasuttānaṃ (ma. ni. 3.79 ādayo), tatiyasaṅgītiyaṃ moggaliputtatissattherena kathitakathāvatthuppakaraṇassa ca vasena dhammakkhandhānaṃ caturāsītisahassatopi adhikatā veditabbā.
ஏகானுஸந்தி⁴கங் ஸுத்தந்தி ஸதிபட்டா²னாதி³ (தீ³॰ நி॰ 2.372 ஆத³யோ; ம॰ நி॰ 1.105 ஆத³யோ). அனேகானுஸந்தி⁴கந்தி பரினிப்³பா³னஸுத்தாதி³ (தீ³॰ நி॰ 2.134 ஆத³யோ). தஞ்ஹி நானாடா²னேஸு நானாத⁴ம்மதே³ஸனானங் வஸேன பவத்தங். திகது³கபா⁴ஜனங் த⁴ம்மஸங்க³ணியங் நிக்கே²பகண்ட³(த⁴॰ ஸ॰ 985 ஆத³யோ) அட்ட²கதா²கண்ட³வஸேன (த⁴॰ ஸ॰ 1384 ஆத³யோ) க³ஹேதப்³ப³ங். சித்தவாரபா⁴ஜனந்தி இத³ங் சித்துப்பாத³கண்ட³வஸேன (த⁴॰ ஸ॰ 1 ஆத³யோ) வுத்தங். அத்தி² வத்தூ²திஆதீ³ஸு வத்து² நாம ஸுதி³ன்னகண்டா³தி³ (பாரா॰ 24 ஆத³யோ). மாதிகாதி ஸிக்கா²பத³ங். அந்தராபத்தீதி ஸிக்கா²பத³ந்தரேஸு அஞ்ஞஸ்மிங் வத்து²ஸ்மிங் பஞ்ஞத்தா ஆபத்தி. திகச்சே²தோ³தி திகபாசித்தியாதி³திகபரிச்சே²தோ³ . பு³த்³த⁴வசனங் ஸங்க³ஹிதந்தி ஸம்ப³ந்தோ⁴. அஸ்ஸாதி பு³த்³த⁴வசனஸ்ஸ. ஸங்கீ³திபரியோஸானே ஸாது⁴காரங் த³த³மானா வியாதி ஸம்ப³ந்தோ⁴. அச்ச²ரங் பஹரிதுங் யுத்தானி அச்ச²ரியானி, புப்ப²வஸ்ஸசேலுக்கே²பாதீ³னி. யா ‘‘பஞ்சஸதா’’தி ச ‘‘தே²ரிகா’’தி ச பவுச்சதி, அயங் பட²மமஹாஸங்கீ³தி நாமாதி ஸம்ப³ந்தோ⁴.
Ekānusandhikaṃ suttanti satipaṭṭhānādi (dī. ni. 2.372 ādayo; ma. ni. 1.105 ādayo). Anekānusandhikanti parinibbānasuttādi (dī. ni. 2.134 ādayo). Tañhi nānāṭhānesu nānādhammadesanānaṃ vasena pavattaṃ. Tikadukabhājanaṃ dhammasaṅgaṇiyaṃ nikkhepakaṇḍa(dha. sa. 985 ādayo) aṭṭhakathākaṇḍavasena (dha. sa. 1384 ādayo) gahetabbaṃ. Cittavārabhājananti idaṃ cittuppādakaṇḍavasena (dha. sa. 1 ādayo) vuttaṃ. Atthi vatthūtiādīsu vatthu nāma sudinnakaṇḍādi (pārā. 24 ādayo). Mātikāti sikkhāpadaṃ. Antarāpattīti sikkhāpadantaresu aññasmiṃ vatthusmiṃ paññattā āpatti. Tikacchedoti tikapācittiyāditikaparicchedo . Buddhavacanaṃ saṅgahitanti sambandho. Assāti buddhavacanassa. Saṅgītipariyosāne sādhukāraṃ dadamānā viyāti sambandho. Accharaṃ paharituṃ yuttāni acchariyāni, pupphavassacelukkhepādīni. Yā ‘‘pañcasatā’’ti ca ‘‘therikā’’ti ca pavuccati, ayaṃ paṭhamamahāsaṅgīti nāmāti sambandho.
இதி ஸமந்தபாஸாதி³காய வினயட்ட²கதா²ய விமதிவினோத³னியங்
Iti samantapāsādikāya vinayaṭṭhakathāya vimativinodaniyaṃ
பட²மமஹாஸங்கீ³திகதா²வண்ணனானயோ நிட்டி²தோ.
Paṭhamamahāsaṅgītikathāvaṇṇanānayo niṭṭhito.
