| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / अङ्गुत्तरनिकाय (टीका) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) |
९. पठममरणस्सतिसुत्तवण्णना
9. Paṭhamamaraṇassatisuttavaṇṇanā
१९. नवमे एवंनामके गामेति नातिकानामकं गामं निस्साय। द्विन्नं चूळपितिमहापितिपुत्तानं द्वे गामा, तेसु एकस्मिं गामे। ञातीनञ्हि निवासट्ठानभूतो गामो ञातिको, ञातिकोयेव नातिको ञ-कारस्स न-कारादेसो ‘‘अनिमित्ता न नायरे’’तिआदीसु (विसुद्धि॰ १.१७४; सं॰ नि॰ अट्ठ॰ १.१.२०; जा॰ अट्ठ॰ २.२.३४) विय। सो किर गामो येसं तदा तेसं पुब्बपुरिसेन अत्तनो ञातीनं साधारणभावेन निवसितो, तेन ञातिकोति पञ्ञायित्थ। अथ पच्छा द्वीहि दायादेहि द्विधा विभजित्वा परिभुत्तो। गिञ्जका वुच्चति इट्ठका, गिञ्जकाहियेव कतो आवसथोति गिञ्जकावसथो। सो हि आवासो यथा सुधापरिकम्मेन पयोजनं नत्थि, एवं इट्ठकाहि एव चिनित्वा छादेत्वा कतो। तस्मिं किर पदेसे मत्तिका सक्खरमरुम्पवालुकादीहि असम्मिस्सा कथिना सण्हसुखुमा, ताय कतानि कुलालभाजनानिपि सिलामयानि विय दळ्हानि। तस्मा ते उपासका ताय मत्तिकाय दीघपुथू इट्ठका कारेत्वा ठपेत्वा ठपेत्वा द्वारवातपानकवाटतुलायो सब्बं दब्बसम्भारेन विना ताहि इट्ठकाहियेव पासादं कारेसुं। तेन वुत्तं ‘‘इट्ठकामये पासादे’’ति।
19. Navame evaṃnāmake gāmeti nātikānāmakaṃ gāmaṃ nissāya. Dvinnaṃ cūḷapitimahāpitiputtānaṃ dve gāmā, tesu ekasmiṃ gāme. Ñātīnañhi nivāsaṭṭhānabhūto gāmo ñātiko, ñātikoyeva nātiko ña-kārassa na-kārādeso ‘‘animittā na nāyare’’tiādīsu (visuddhi. 1.174; saṃ. ni. aṭṭha. 1.1.20; jā. aṭṭha. 2.2.34) viya. So kira gāmo yesaṃ tadā tesaṃ pubbapurisena attano ñātīnaṃ sādhāraṇabhāvena nivasito, tena ñātikoti paññāyittha. Atha pacchā dvīhi dāyādehi dvidhā vibhajitvā paribhutto. Giñjakā vuccati iṭṭhakā, giñjakāhiyeva kato āvasathoti giñjakāvasatho. So hi āvāso yathā sudhāparikammena payojanaṃ natthi, evaṃ iṭṭhakāhi eva cinitvā chādetvā kato. Tasmiṃ kira padese mattikā sakkharamarumpavālukādīhi asammissā kathinā saṇhasukhumā, tāya katāni kulālabhājanānipi silāmayāni viya daḷhāni. Tasmā te upāsakā tāya mattikāya dīghaputhū iṭṭhakā kāretvā ṭhapetvā ṭhapetvā dvāravātapānakavāṭatulāyo sabbaṃ dabbasambhārena vinā tāhi iṭṭhakāhiyeva pāsādaṃ kāresuṃ. Tena vuttaṃ ‘‘iṭṭhakāmaye pāsāde’’ti.
रत्तिन्दिवन्ति एकरत्तिदिवं। भगवतो सासनन्ति अरियमग्गप्पटिवेधावहं सत्थु ओवादं। बहु वत मे कतं अस्साति बहु वत मया अत्तहितं पब्बजितकिच्चं कतं भवेय्य।
Rattindivanti ekarattidivaṃ. Bhagavato sāsananti ariyamaggappaṭivedhāvahaṃ satthu ovādaṃ. Bahu vata me kataṃ assāti bahu vata mayā attahitaṃ pabbajitakiccaṃ kataṃ bhaveyya.
तदन्तरन्ति तत्तकं वेलं। एकपिण्डपातन्ति एकं दिवसं यापनप्पहोनकं पिण्डपातं। याव अन्तो पविट्ठवातो बहि निक्खमति, बहि निक्खन्तवातो वा अन्तो पविसतीति एकस्सेव पवेसनिक्खमो विय वुत्तं, तं नासिकावातभावसामञ्ञेनाति दट्ठब्बं।
Tadantaranti tattakaṃ velaṃ. Ekapiṇḍapātanti ekaṃ divasaṃ yāpanappahonakaṃ piṇḍapātaṃ. Yāva anto paviṭṭhavāto bahi nikkhamati, bahi nikkhantavātovā anto pavisatīti ekasseva pavesanikkhamo viya vuttaṃ, taṃ nāsikāvātabhāvasāmaññenāti daṭṭhabbaṃ.
पठममरणस्सतिसुत्तवण्णना निट्ठिता।
Paṭhamamaraṇassatisuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
तिपिटक (मूल) • Tipiṭaka (Mūla) / सुत्तपिटक • Suttapiṭaka / अङ्गुत्तरनिकाय • Aṅguttaranikāya / ९. पठममरणस्सतिसुत्तं • 9. Paṭhamamaraṇassatisuttaṃ
अट्ठकथा • Aṭṭhakathā / सुत्तपिटक (अट्ठकथा) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / अङ्गुत्तरनिकाय (अट्ठकथा) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) / ९. पठममरणस्सतिसुत्तवण्णना • 9. Paṭhamamaraṇassatisuttavaṇṇanā
