| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / संयुत्तनिकाय (अट्ठकथा) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) |
७. मिगजालवग्गो
7. Migajālavaggo
१. पठममिगजालसुत्तवण्णना
1. Paṭhamamigajālasuttavaṇṇanā
६३. मिगजालवग्गस्स पठमे चक्खुविञ्ञेय्याति चक्खुविञ्ञाणेन पस्सितब्बा। सोतविञ्ञेय्यादीसुपि एसेव नयो। इट्ठाति परियिट्ठा वा होन्तु मा वा, इट्ठारम्मणभूताति अत्थो। कन्ताति कमनीया। मनापाति मनवड्ढनका। पियरूपाति पियजातिका। कामूपसंहिताति आरम्मणं कत्वा उप्पज्जमानेन कामेन उपसंहिता रजनीयाति रञ्जनीया, रागुप्पत्तिकारणभूताति अत्थो। नन्दीति तण्हानन्दी। संयोगोति संयोजनं। नन्दिसंयोजनसंयुत्तोति नन्दीबन्धनेन बद्धो। अरञ्ञवनपत्थानीति अरञ्ञानि च वनपत्थानि च। तत्थ किञ्चापि अभिधम्मे निप्परियायेन ‘‘निक्खमित्वा बहि इन्दखीला सब्बमेतं अरञ्ञ’’न्ति (विभ॰ ५२९) वुत्तं, तथापि यं तं ‘‘पञ्चधनुसतिकं पच्छिम’’न्ति (पारा॰ ६५४) अरञ्ञकङ्गनिप्फादकं सेनासनं वुत्तं, तदेव अधिप्पेतन्ति वेदितब्बं। वनपत्थन्ति गामन्तं अतिक्कमित्वा मनुस्सानं अनुपचारट्ठानं, यत्थ न कसीयति न वपीयति। वुत्तम्पि चेतं –
63. Migajālavaggassa paṭhame cakkhuviññeyyāti cakkhuviññāṇena passitabbā. Sotaviññeyyādīsupi eseva nayo. Iṭṭhāti pariyiṭṭhā vā hontu mā vā, iṭṭhārammaṇabhūtāti attho. Kantāti kamanīyā. Manāpāti manavaḍḍhanakā. Piyarūpāti piyajātikā. Kāmūpasaṃhitāti ārammaṇaṃ katvā uppajjamānena kāmena upasaṃhitā rajanīyāti rañjanīyā, rāguppattikāraṇabhūtāti attho. Nandīti taṇhānandī. Saṃyogoti saṃyojanaṃ. Nandisaṃyojanasaṃyuttoti nandībandhanena baddho. Araññavanapatthānīti araññāni ca vanapatthāni ca. Tattha kiñcāpi abhidhamme nippariyāyena ‘‘nikkhamitvā bahi indakhīlā sabbametaṃ arañña’’nti (vibha. 529) vuttaṃ, tathāpi yaṃ taṃ ‘‘pañcadhanusatikaṃ pacchima’’nti (pārā. 654) araññakaṅganipphādakaṃ senāsanaṃ vuttaṃ, tadeva adhippetanti veditabbaṃ. Vanapatthanti gāmantaṃ atikkamitvā manussānaṃ anupacāraṭṭhānaṃ, yattha na kasīyati na vapīyati. Vuttampi cetaṃ –
‘‘वनपत्थन्ति दूरानमेतं सेनासनानं अधिवचनं। वनपत्थन्ति वनसण्डानमेतं, वनपत्थन्ति भिंसनकानमेतं, वनपत्थन्ति सलोमहंसानमेतं, वनपत्थन्ति परियन्तानमेतं, वनपत्थन्ति अमनुस्सूपचारानं सेनासनानमेतं अधिवचन’’न्ति (विभ॰ ५३१)।
‘‘Vanapatthanti dūrānametaṃ senāsanānaṃ adhivacanaṃ. Vanapatthanti vanasaṇḍānametaṃ, vanapatthanti bhiṃsanakānametaṃ, vanapatthanti salomahaṃsānametaṃ, vanapatthanti pariyantānametaṃ, vanapatthanti amanussūpacārānaṃ senāsanānametaṃ adhivacana’’nti (vibha. 531).
एत्थ च परियन्तानन्ति इमं एकं परियायं ठपेत्वा सेसपरियायेहि वनपत्थानि वेदितब्बानि। पन्तानीति परियन्तानि अतिदूरानि। अप्पसद्दानीति उदुक्खलमुसलदारकसद्दादीनं अभावेन अप्पसद्दानि। अप्पनिग्घोसानीति तेसं तेसं निन्नादमहानिग्घोसस्स अभावेन अप्पनिग्घोसानि। विजनवातानीति सञ्चरणजनस्स सरीरवातविरहितानि। मनुस्सराहस्सेय्यकानीति मनुस्सानं रहोकम्मस्स अनुच्छविकानि। पटिसल्लानसारुप्पानीति निलीयनसारुप्पानि।
Ettha ca pariyantānanti imaṃ ekaṃ pariyāyaṃ ṭhapetvā sesapariyāyehi vanapatthāni veditabbāni. Pantānīti pariyantāni atidūrāni. Appasaddānīti udukkhalamusaladārakasaddādīnaṃ abhāvena appasaddāni. Appanigghosānīti tesaṃ tesaṃ ninnādamahānigghosassa abhāvena appanigghosāni. Vijanavātānīti sañcaraṇajanassa sarīravātavirahitāni. Manussarāhasseyyakānīti manussānaṃ rahokammassa anucchavikāni. Paṭisallānasāruppānīti nilīyanasāruppāni.
Related texts:
तिपिटक (मूल) • Tipiṭaka (Mūla) / सुत्तपिटक • Suttapiṭaka / संयुत्तनिकाय • Saṃyuttanikāya / १. पठममिगजालसुत्तं • 1. Paṭhamamigajālasuttaṃ
टीका • Tīkā / सुत्तपिटक (टीका) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / संयुत्तनिकाय (टीका) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) / १. पठममिगजालसुत्तवण्णना • 1. Paṭhamamigajālasuttavaṇṇanā
