Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / ఇతివుత్తక-అట్ఠకథా • Itivuttaka-aṭṭhakathā |
౮. పఠమనకుహనసుత్తవణ్ణనా
8. Paṭhamanakuhanasuttavaṇṇanā
౩౫. అట్ఠమే నయిదన్తి ఏత్థ నఇతి పటిసేధే నిపాతో, తస్స ‘‘వుస్సతీ’’తి ఇమినా సమ్బన్ధో, యకారో పదసన్ధికరో. ఇదం-సద్దో ‘‘ఏకమిదాహం, భిక్ఖవే, సమయం ఉక్కట్ఠాయం విహరామి సుభగవనే సాలరాజమూలే’’తిఆదీసు (మ॰ ని॰ ౧.౫౦౧) నిపాతమత్తం. ‘‘ఇదం ఖో తం, భిక్ఖవే, అప్పమత్తకం ఓరమత్తకం సీలమత్తక’’న్తిఆదీసు (దీ॰ ని॰ ౧.౨౭) యథావుత్తే ఆసన్నపచ్చక్ఖే ఆగతో.
35. Aṭṭhame nayidanti ettha naiti paṭisedhe nipāto, tassa ‘‘vussatī’’ti iminā sambandho, yakāro padasandhikaro. Idaṃ-saddo ‘‘ekamidāhaṃ, bhikkhave, samayaṃ ukkaṭṭhāyaṃ viharāmi subhagavane sālarājamūle’’tiādīsu (ma. ni. 1.501) nipātamattaṃ. ‘‘Idaṃ kho taṃ, bhikkhave, appamattakaṃ oramattakaṃ sīlamattaka’’ntiādīsu (dī. ni. 1.27) yathāvutte āsannapaccakkhe āgato.
‘‘ఇదఞ్హి తం జేతవనం, ఇసిసఙ్ఘనిసేవితం;
‘‘Idañhi taṃ jetavanaṃ, isisaṅghanisevitaṃ;
ఆవుత్థం ధమ్మరాజేన, పీతిసఞ్జననం మమా’’తి. –
Āvutthaṃ dhammarājena, pītisañjananaṃ mamā’’ti. –
ఆదీసు (సం॰ ని॰ ౧.౪౮) వక్ఖమానే ఆసన్నపచ్చక్ఖే. ఇధాపి వక్ఖమానేయేవ ఆసన్నపచ్చక్ఖే దట్ఠబ్బో.
Ādīsu (saṃ. ni. 1.48) vakkhamāne āsannapaccakkhe. Idhāpi vakkhamāneyeva āsannapaccakkhe daṭṭhabbo.
బ్రహ్మచరియ-సద్దో –
Brahmacariya-saddo –
‘‘కిం తే వతం కిం పన బ్రహ్మచరియం,
‘‘Kiṃ te vataṃ kiṃ pana brahmacariyaṃ,
కిస్స సుచిణ్ణస్స అయం విపాకో;
Kissa suciṇṇassa ayaṃ vipāko;
ఇద్ధీ జుతీ బలవీరియూపపత్తి,
Iddhī jutī balavīriyūpapatti,
ఇదఞ్చ తే నాగ మహావిమానం.
Idañca te nāga mahāvimānaṃ.
‘‘అహఞ్చ భరియా చ మనుస్సలోకే,
‘‘Ahañca bhariyā ca manussaloke,
సద్ధా ఉభో దానపతీ అహుమ్హా;
Saddhā ubho dānapatī ahumhā;
ఓపానభూతం మే ఘరం తదాసి,
Opānabhūtaṃ me gharaṃ tadāsi,
సన్తప్పితా సమణబ్రాహ్మణా చ.
Santappitā samaṇabrāhmaṇā ca.
‘‘తం మే వతం తం పన బ్రహ్మచరియం,
‘‘Taṃ me vataṃ taṃ pana brahmacariyaṃ,
తస్స సుచిణ్ణస్స అయం విపాకో;
Tassa suciṇṇassa ayaṃ vipāko;
ఇద్ధీ జుతీ బలవీరియూపపత్తి,
Iddhī jutī balavīriyūpapatti,
ఇదఞ్చ మే ధీర మహావిమాన’’న్తి. (జా॰ ౨.౨౨.౧౫౯౨-౧౫౯౩, ౧౫౯౫) –
Idañca me dhīra mahāvimāna’’nti. (jā. 2.22.1592-1593, 1595) –
ఇమస్మిం పుణ్ణకజాతకే దానే ఆగతో.
Imasmiṃ puṇṇakajātake dāne āgato.
‘‘కేన పాణి కామదదో, కేన పాణి మధుస్సవో;
‘‘Kena pāṇi kāmadado, kena pāṇi madhussavo;
కేన తే బ్రహ్మచరియేన, పుఞ్ఞం పాణిమ్హి ఇజ్ఝతి.
Kena te brahmacariyena, puññaṃ pāṇimhi ijjhati.
‘‘తేన పాణి కామదదో, తేన పాణి మధుస్సవో;
‘‘Tena pāṇi kāmadado, tena pāṇi madhussavo;
తేన మే బ్రహ్మచరియేన, పుఞ్ఞం పాణిమ్హి ఇజ్ఝతీ’’తి. (పే॰ వ॰ ౨౭౫, ౨౭౭) –
Tena me brahmacariyena, puññaṃ pāṇimhi ijjhatī’’ti. (pe. va. 275, 277) –
ఇమస్మిం అఙ్కురపేతవత్థుస్మిం వేయ్యావచ్చే. ‘‘ఇదం ఖో తం, భిక్ఖవే, తిత్తిరియం నామ బ్రహ్మచరియం అహోసీ’’తి (చూళవ॰ ౩౧౧) ఇమస్మిం తిత్తిరజాతకే పఞ్చసిక్ఖాపదసీలే. ‘‘తం ఖో పన, పఞ్చసిఖ, బ్రహ్మచరియం నేవ నిబ్బిదాయ న విరాగాయ…పే॰… యావదేవ బ్రహ్మలోకూపపత్తియా’’తి (దీ॰ ని॰ ౨.౩౨౯) ఇమస్మిం మహాగోవిన్దసుత్తే బ్రహ్మవిహారే. ‘‘పరే అబ్రహ్మచారీ భవిస్సన్తి, మయమేత్థ బ్రహ్మచారినో భవిస్సామా’’తి (మ॰ ని॰ ౧.౮౩) సల్లేఖసుత్తే మేథునవిరతియం.
Imasmiṃ aṅkurapetavatthusmiṃ veyyāvacce. ‘‘Idaṃ kho taṃ, bhikkhave, tittiriyaṃ nāma brahmacariyaṃ ahosī’’ti (cūḷava. 311) imasmiṃ tittirajātake pañcasikkhāpadasīle. ‘‘Taṃ kho pana, pañcasikha, brahmacariyaṃ neva nibbidāya na virāgāya…pe… yāvadeva brahmalokūpapattiyā’’ti (dī. ni. 2.329) imasmiṃ mahāgovindasutte brahmavihāre. ‘‘Pare abrahmacārī bhavissanti, mayamettha brahmacārino bhavissāmā’’ti (ma. ni. 1.83) sallekhasutte methunaviratiyaṃ.
‘‘మయఞ్చ భరియా నాతిక్కమామ,
‘‘Mayañca bhariyā nātikkamāma,
అమ్హే చ భరియా నాతిక్కమన్తి;
Amhe ca bhariyā nātikkamanti;
అఞ్ఞత్ర తాహి బ్రహ్మచరియం చరామ,
Aññatra tāhi brahmacariyaṃ carāma,
తస్మా హి అమ్హం దహరా న మీయరే’’తి. (జా॰ ౧.౧౦.౯౭) –
Tasmā hi amhaṃ daharā na mīyare’’ti. (jā. 1.10.97) –
మహాధమ్మపాలజాతకే సదారసన్తోసే. ‘‘అభిజానామి ఖో పనాహం, సారిపుత్త, చతురఙ్గసమన్నాగతం బ్రహ్మచరియం చరితా – తపస్సీ సుదం హోమీ’’తి (మ॰ ని॰ ౧.౧౫౫) లోమహంససుత్తే వీరియే.
Mahādhammapālajātake sadārasantose. ‘‘Abhijānāmi kho panāhaṃ, sāriputta, caturaṅgasamannāgataṃ brahmacariyaṃ caritā – tapassī sudaṃ homī’’ti (ma. ni. 1.155) lomahaṃsasutte vīriye.
‘‘హీనేన బ్రహ్మచరియేన, ఖత్తియే ఉపపజ్జతి;
‘‘Hīnena brahmacariyena, khattiye upapajjati;
మజ్ఝిమేన చ దేవత్తం, ఉత్తమేన విసుజ్ఝతీ’’తి. (జా॰ ౧.౮.౭౫) –
Majjhimena ca devattaṃ, uttamena visujjhatī’’ti. (jā. 1.8.75) –
నిమిజాతకే అత్తదమనవసేన కతే అట్ఠఙ్గికఉపోసథే. ‘‘ఇదం ఖో పన, పఞ్చసిఖ, బ్రహ్మచరియం ఏకన్తనిబ్బిదాయ విరాగాయ…పే॰… అయమేవ అరియో అట్ఠఙ్గికో మగ్గో’’తి (దీ॰ ని॰ ౨.౩౨౯) మహాగోవిన్దసుత్తేయేవ అరియమగ్గే. ‘‘తయిదం బ్రహ్మచరియం ఇద్ధఞ్చేవ ఫీతఞ్చ విత్థారికం బాహుజఞ్ఞం పుథుభూతం యావ దేవమనుస్సేహి సుప్పకాసిత’’న్తి (దీ॰ ని॰ ౩.౧౭౪) పాసాదికసుత్తే సిక్ఖత్తయసఙ్గహే సకలస్మిం సాసనే. ఇధాపి అరియమగ్గే సాసనే చ వత్తతి.
Nimijātake attadamanavasena kate aṭṭhaṅgikauposathe. ‘‘Idaṃ kho pana, pañcasikha, brahmacariyaṃ ekantanibbidāya virāgāya…pe… ayameva ariyo aṭṭhaṅgiko maggo’’ti (dī. ni. 2.329) mahāgovindasutteyeva ariyamagge. ‘‘Tayidaṃ brahmacariyaṃ iddhañceva phītañca vitthārikaṃ bāhujaññaṃ puthubhūtaṃ yāva devamanussehi suppakāsita’’nti (dī. ni. 3.174) pāsādikasutte sikkhattayasaṅgahe sakalasmiṃ sāsane. Idhāpi ariyamagge sāsane ca vattati.
వుస్సతీతి వసీయతి, చరీయతీతి అత్థో. జనకుహనత్థన్తి ‘‘అహో అయ్యో సీలవా వత్తసమ్పన్నో అప్పిచ్ఛో సన్తుట్ఠో మహిద్ధికో మహానుభావో’’తిఆదినా జనస్స సత్తలోకస్స విమ్హాపనత్థం. జనలపనత్థన్తి ‘‘ఏవరూపస్స నామ అయ్యస్స దిన్నం మహప్ఫలం భవిస్సతీ’’తి పసన్నచిత్తేహి ‘‘కేనత్థో, కిం ఆహరీయతూ’’తి మనుస్సేహి వదాపనత్థం. లాభసక్కారసిలోకానిసంసత్థన్తి య్వాయం ‘‘ఆకఙ్ఖేయ్య చే, భిక్ఖవే, భిక్ఖు ‘లాభీ అస్సం చీవరపిణ్డపాతసేనాసనగిలానప్పచ్చయభేసజ్జపరిక్ఖారాన’న్తి, సీలే-స్వేవస్స పరిపూరకారీ’’తి (మ॰ ని॰ ౧.౬౫) సీలానిసంసభావేన వుత్తో చతుపచ్చయలాభో, యో చ చతున్నం పచ్చయానం సక్కచ్చదానసఙ్ఖాతో ఆదరబహుమానగరుకరణసఙ్ఖాతో చ సక్కారో, యో చ ‘‘సీలసమ్పన్నో బహుస్సుతో సుతధరో ఆరద్ధవీరియో’’తిఆదినా నయేన ఉగ్గతథుతిఘోససఙ్ఖాతో సిలోకో బ్రహ్మచరియం చరన్తానం దిట్ఠధమ్మికో ఆనిసంసో, తదత్థం. ఇతి మం జనో జానాతూతి ‘‘ఏవం బ్రహ్మచరియవాసే సతి ‘అయం సీలవా కల్యాణధమ్మో’తిఆదినా మం జనో జానాతు సమ్భావేతూ’’తి అత్తనో సన్తగుణవసేన సమ్భావనత్థమ్పి న ఇదం బ్రహ్మచరియం వుస్సతీతి సమ్బన్ధో.
Vussatīti vasīyati, carīyatīti attho. Janakuhanatthanti ‘‘aho ayyo sīlavā vattasampanno appiccho santuṭṭho mahiddhiko mahānubhāvo’’tiādinā janassa sattalokassa vimhāpanatthaṃ. Janalapanatthanti ‘‘evarūpassa nāma ayyassa dinnaṃ mahapphalaṃ bhavissatī’’ti pasannacittehi ‘‘kenattho, kiṃ āharīyatū’’ti manussehi vadāpanatthaṃ. Lābhasakkārasilokānisaṃsatthanti yvāyaṃ ‘‘ākaṅkheyya ce, bhikkhave, bhikkhu ‘lābhī assaṃ cīvarapiṇḍapātasenāsanagilānappaccayabhesajjaparikkhārāna’nti, sīle-svevassa paripūrakārī’’ti (ma. ni. 1.65) sīlānisaṃsabhāvena vutto catupaccayalābho, yo ca catunnaṃ paccayānaṃ sakkaccadānasaṅkhāto ādarabahumānagarukaraṇasaṅkhāto ca sakkāro, yo ca ‘‘sīlasampanno bahussuto sutadharo āraddhavīriyo’’tiādinā nayena uggatathutighosasaṅkhāto siloko brahmacariyaṃ carantānaṃ diṭṭhadhammiko ānisaṃso, tadatthaṃ. Iti maṃ jano jānātūti ‘‘evaṃ brahmacariyavāse sati ‘ayaṃ sīlavā kalyāṇadhammo’tiādinā maṃ jano jānātu sambhāvetū’’ti attano santaguṇavasena sambhāvanatthampi na idaṃ brahmacariyaṃ vussatīti sambandho.
కేచి పన ‘‘జనకుహనత్థన్తి పాపిచ్ఛస్స ఇచ్ఛాపకతస్స సతో సామన్తజప్పనఇరియాపథనిస్సితపచ్చయపటిసేవనసఙ్ఖాతేన తివిధేన కుహనవత్థునా కుహనభావేన జనస్స విమ్హాపనత్థం. జనలపనత్థన్తి పాపిచ్ఛస్సేవ సతో పచ్చయత్థం పరికథోభాసాదివసేన లపనభావేన ఉపలాపనభావేన వా జనస్స లపనత్థం. లాభసక్కారసిలోకానిసంసత్థన్తి పాపిచ్ఛస్సేవ సతో లాభాదిగరుతాయ లాభసక్కారసిలోకసఙ్ఖాతస్స ఆనిసంసఉదయస్స నిప్ఫాదనత్థం. ఇతి మం జనో జానాతూతి పాపిచ్ఛస్సేవ సతో అసన్తగుణసమ్భావనాధిప్పాయేన ‘ఇతి ఏవం మం జనో జానాతూ’తి న ఇదం బ్రహ్మచరియం వుస్సతీ’’తి ఏవమేత్థ అత్థం వదన్తి. పురిమోయేవ పన అత్థో సారతరో.
Keci pana ‘‘janakuhanatthanti pāpicchassa icchāpakatassa sato sāmantajappanairiyāpathanissitapaccayapaṭisevanasaṅkhātena tividhena kuhanavatthunā kuhanabhāvena janassa vimhāpanatthaṃ. Janalapanatthanti pāpicchasseva sato paccayatthaṃ parikathobhāsādivasena lapanabhāvena upalāpanabhāvena vā janassa lapanatthaṃ. Lābhasakkārasilokānisaṃsatthanti pāpicchasseva sato lābhādigarutāya lābhasakkārasilokasaṅkhātassa ānisaṃsaudayassa nipphādanatthaṃ. Iti maṃ jano jānātūti pāpicchasseva sato asantaguṇasambhāvanādhippāyena ‘iti evaṃ maṃ jano jānātū’ti na idaṃ brahmacariyaṃ vussatī’’ti evamettha atthaṃ vadanti. Purimoyeva pana attho sārataro.
అథ ఖోతి ఏత్థ అథాతి అఞ్ఞదత్థే నిపాతో, ఖోతి అవధారణే. తేన కుహనాదితో అఞ్ఞదత్థాయేవ పన ఇదం, భిక్ఖవే, బ్రహ్మచరియం వుస్సతీతి దస్సేతి. ఇదాని తం పయోజనం దస్సేన్తో ‘‘సంవరత్థఞ్చేవ పహానత్థఞ్చా’’తి ఆహ. తత్థ పఞ్చవిధో సంవరో – పాతిమోక్ఖసంవరో, సతిసంవరో, ఞాణసంవరో, ఖన్తిసంవరో, వీరియసంవరోతి.
Atha khoti ettha athāti aññadatthe nipāto, khoti avadhāraṇe. Tena kuhanādito aññadatthāyeva pana idaṃ, bhikkhave, brahmacariyaṃ vussatīti dasseti. Idāni taṃ payojanaṃ dassento ‘‘saṃvaratthañceva pahānatthañcā’’ti āha. Tattha pañcavidho saṃvaro – pātimokkhasaṃvaro, satisaṃvaro, ñāṇasaṃvaro, khantisaṃvaro, vīriyasaṃvaroti.
తత్థ ‘‘ఇమినా పాతిమోక్ఖసంవరేన ఉపేతో హోతి సముపేతో’’తి (విభ॰ ౫౧౧) హి ఆదినా నయేన ఆగతో అయం పాతిమోక్ఖసంవరో నామ, యో సీలసంవరోతి చ పవుచ్చతి. ‘‘రక్ఖతి చక్ఖున్ద్రియం, చక్ఖున్ద్రియే సంవరం ఆపజ్జతీ’’తి (దీ॰ ని॰ ౧.౨౧౩; మ॰ ని॰ ౧.౨౯౫; సం॰ ని॰ ౪.౨౩౯; అ॰ ని॰ ౩.౧౬) ఆగతో అయం సతిసంవరో.
Tattha ‘‘iminā pātimokkhasaṃvarena upeto hoti samupeto’’ti (vibha. 511) hi ādinā nayena āgato ayaṃ pātimokkhasaṃvaro nāma, yo sīlasaṃvaroti ca pavuccati. ‘‘Rakkhati cakkhundriyaṃ, cakkhundriye saṃvaraṃ āpajjatī’’ti (dī. ni. 1.213; ma. ni. 1.295; saṃ. ni. 4.239; a. ni. 3.16) āgato ayaṃ satisaṃvaro.
‘‘యాని సోతాని లోకస్మిం (అజితాతి భగవా),
‘‘Yāni sotāni lokasmiṃ (ajitāti bhagavā),
సతి తేసం నివారణం;
Sati tesaṃ nivāraṇaṃ;
సోతానం సంవరం బ్రూమి,
Sotānaṃ saṃvaraṃ brūmi,
పఞ్ఞాయేతే పిధీయరే’’తి. (సు॰ ని॰ ౧౦౪౧) –
Paññāyete pidhīyare’’ti. (su. ni. 1041) –
ఆగతో అయం ఞాణసంవరో. ‘‘ఖమో హోతి సీతస్స ఉణ్హస్సా’’తిఆదినా (మ॰ ని॰ ౧.౨౪; అ॰ ని॰ ౪.౧౧౪; ౬.౫౮) నయేన ఆగతో అయం ఖన్తిసంవరో. ‘‘ఉప్పన్నం కామవితక్కం నాధివాసేతీ’’తిఆదినా (మ॰ ని॰ ౧.౨౬; అ॰ ని॰ ౪.౧౧౪; ౬.౫౮) నయేన ఆగతో అయం వీరియసంవరో. అత్థతో పన పాణాతిపాతాదీనం పజహనవసేన, వత్తపటివత్తానం కరణవసేన చ పవత్తా చేతనా విరతియో చ. సఙ్ఖేపతో సబ్బో కాయవచీసంయమో, విత్థారతో సత్తన్నం ఆపత్తిక్ఖన్ధానం అవీతిక్కమో సీలసంవరో. సతి ఏవ సతిసంవరో, సతిప్పధానా వా కుసలా ఖన్ధా. ఞాణమేవ ఞాణసంవరో. అధివాసనవసేన అదోసో, అదోసప్పధానా వా తథా పవత్తా కుసలా ఖన్ధా ఖన్తిసంవరో, పఞ్ఞాతి ఏకే. కామవితక్కాదీనం అనధివాసనవసేన పవత్తం వీరియమేవ వీరియసంవరో. తేసు పఠమో కాయదుచ్చరితాదిదుస్సీల్యస్స సంవరణతో సంవరో, దుతియో ముట్ఠస్సచ్చస్స, తతియో అఞ్ఞాణస్స, చతుత్థో అక్ఖన్తియా, పఞ్చమో కోసజ్జస్స సంవరణతో పిదహనతో సంవరోతి వేదితబ్బో. ఏవమేతస్స సంవరస్స అత్థాయ సంవరత్థం, సంవరనిప్ఫాదనత్థన్తి అత్థో.
Āgato ayaṃ ñāṇasaṃvaro. ‘‘Khamo hoti sītassa uṇhassā’’tiādinā (ma. ni. 1.24; a. ni. 4.114; 6.58) nayena āgato ayaṃ khantisaṃvaro. ‘‘Uppannaṃ kāmavitakkaṃ nādhivāsetī’’tiādinā (ma. ni. 1.26; a. ni. 4.114; 6.58) nayena āgato ayaṃ vīriyasaṃvaro. Atthato pana pāṇātipātādīnaṃ pajahanavasena, vattapaṭivattānaṃ karaṇavasena ca pavattā cetanā viratiyo ca. Saṅkhepato sabbo kāyavacīsaṃyamo, vitthārato sattannaṃ āpattikkhandhānaṃ avītikkamo sīlasaṃvaro. Sati eva satisaṃvaro, satippadhānā vā kusalā khandhā. Ñāṇameva ñāṇasaṃvaro. Adhivāsanavasena adoso, adosappadhānā vā tathā pavattā kusalā khandhā khantisaṃvaro, paññāti eke. Kāmavitakkādīnaṃ anadhivāsanavasena pavattaṃ vīriyameva vīriyasaṃvaro. Tesu paṭhamo kāyaduccaritādidussīlyassa saṃvaraṇato saṃvaro, dutiyo muṭṭhassaccassa, tatiyo aññāṇassa, catuttho akkhantiyā, pañcamo kosajjassa saṃvaraṇato pidahanato saṃvaroti veditabbo. Evametassa saṃvarassa atthāya saṃvaratthaṃ, saṃvaranipphādanatthanti attho.
పహానమ్పి పఞ్చవిధం – తదఙ్గప్పహానం, విక్ఖమ్భనప్పహానం, సముచ్ఛేదప్పహానం, పటిప్పస్సద్ధిప్పహానం, నిస్సరణప్పహానన్తి. తత్థ యం వత్తబ్బం, తం హేట్ఠా ఏకకనిపాతే పఠమసుత్తవణ్ణనాయం వుత్తమేవ. తస్స పన పఞ్చవిధస్సపి తథా తథా రాగాదికిలేసానం పటినిస్సజ్జనట్ఠేన సమతిక్కమనట్ఠేన వా పహానస్స అత్థాయ పహానత్థం, పహానసాధనత్థన్తి అత్థో. తత్థ సంవరేన కిలేసానం చిత్తసన్తానే పవేసననివారణం పహానేన పవేసననివారణఞ్చేవ సముగ్ఘాతో చాతి వదన్తి. ఉభయేనాపి పన యథారహం ఉభయం సమ్పజ్జతీతి దట్ఠబ్బం. సీలాదిధమ్మా ఏవ హి సంవరణతో సంవరో, పజహనతో పహానన్తి.
Pahānampi pañcavidhaṃ – tadaṅgappahānaṃ, vikkhambhanappahānaṃ, samucchedappahānaṃ, paṭippassaddhippahānaṃ, nissaraṇappahānanti. Tattha yaṃ vattabbaṃ, taṃ heṭṭhā ekakanipāte paṭhamasuttavaṇṇanāyaṃ vuttameva. Tassa pana pañcavidhassapi tathā tathā rāgādikilesānaṃ paṭinissajjanaṭṭhena samatikkamanaṭṭhena vā pahānassa atthāya pahānatthaṃ, pahānasādhanatthanti attho. Tattha saṃvarena kilesānaṃ cittasantāne pavesananivāraṇaṃ pahānena pavesananivāraṇañceva samugghāto cāti vadanti. Ubhayenāpi pana yathārahaṃ ubhayaṃ sampajjatīti daṭṭhabbaṃ. Sīlādidhammā eva hi saṃvaraṇato saṃvaro, pajahanato pahānanti.
గాథాసు అనీతిహన్తి ఈతియో వుచ్చన్తి ఉపద్దవా – దిట్ఠధమ్మికా చ సమ్పరాయికా చ. ఈతియో హనతి వినాసేతి పజహతీతి ఈతిహం, అను ఈతిహన్తి అనీతిహం, సాసనబ్రహ్మచరియం మగ్గబ్రహ్మచరియఞ్చ. అథ వా ఈతీహి అనత్థేహి సద్ధిం హనన్తి గచ్ఛన్తి పవత్తన్తీతి ఈతిహా, తణ్హాదిఉపక్కిలేసా. నత్థి ఏత్థ ఈతిహాతి అనీతిహం. ఈతిహా వా యథావుత్తేనట్ఠేన తిత్థియసమయా, తప్పటిపక్ఖతో ఇదం అనీతిహం. ‘‘అనితిహ’’న్తిపి పాఠో. తస్సత్థో – ‘‘ఇతిహాయ’’న్తి ధమ్మేసు అనేకంసగ్గాహభావతో విచికిచ్ఛా ఇతిహం నామ, సమ్మాసమ్బుద్ధప్పవేదితత్తా యథానుసిట్ఠం పటిపజ్జన్తానం నిక్కఙ్ఖభావసాధనతో నత్థి ఏత్థ ఇతిహన్తి అనితిహం, అపరప్పచ్చయన్తి అత్థో. వుత్తఞ్హేతం ‘‘పచ్చత్తం వేదితబ్బో విఞ్ఞూహీ’’తి ‘‘అతక్కావచరో’’తి చ. గాథాసుఖత్థం పన ‘‘అనీతిహ’’న్తి దీఘం కత్వా పఠన్తి.
Gāthāsu anītihanti ītiyo vuccanti upaddavā – diṭṭhadhammikā ca samparāyikā ca. Ītiyo hanati vināseti pajahatīti ītihaṃ, anu ītihanti anītihaṃ, sāsanabrahmacariyaṃ maggabrahmacariyañca. Atha vā ītīhi anatthehi saddhiṃ hananti gacchanti pavattantīti ītihā, taṇhādiupakkilesā. Natthi ettha ītihāti anītihaṃ. Ītihā vā yathāvuttenaṭṭhena titthiyasamayā, tappaṭipakkhato idaṃ anītihaṃ. ‘‘Anitiha’’ntipi pāṭho. Tassattho – ‘‘itihāya’’nti dhammesu anekaṃsaggāhabhāvato vicikicchā itihaṃ nāma, sammāsambuddhappaveditattā yathānusiṭṭhaṃ paṭipajjantānaṃ nikkaṅkhabhāvasādhanato natthi ettha itihanti anitihaṃ, aparappaccayanti attho. Vuttañhetaṃ ‘‘paccattaṃ veditabbo viññūhī’’ti ‘‘atakkāvacaro’’ti ca. Gāthāsukhatthaṃ pana ‘‘anītiha’’nti dīghaṃ katvā paṭhanti.
నిబ్బానసఙ్ఖాతం ఓగధం పతిట్ఠం పారం గచ్ఛతీతి నిబ్బానోగధగామీ, విముత్తిరసత్తా ఏకన్తేనేవ నిబ్బానసమ్పాపకోతి అత్థో. తం నిబ్బానోగధగామినం బ్రహ్మచరియం. సోతి యో సో సమతింస పారమియో పూరేత్వా సబ్బకిలేసే భిన్దిత్వా అనుత్తరం సమ్మాసమ్బోధిం అభిసమ్బుద్ధో, సో భగవా అదేసయి దేసేసి. నిబ్బానోగధోతి వా అరియమగ్గో వుచ్చతి. తేన వినా నిబ్బానోగాహనస్స అసమ్భవతో తస్స చ నిబ్బానం అనాలమ్బిత్వా అప్పవత్తనతో, తఞ్చ తం ఏకన్తం గచ్ఛతీతి నిబ్బానోగధగామీ. అథ వా నిబ్బానోగధగామినన్తి నిబ్బానస్స అన్తోగామినం మగ్గబ్రహ్మచరియం , నిబ్బానం ఆరమ్మణం కరిత్వా తస్స అన్తో ఏవ వత్తతి పవత్తతీతి. మహత్తేహీతి మహాఆతుమేహి ఉళారజ్ఝాసయేహి. మహన్తం నిబ్బానం, మహన్తే వా సీలక్ఖన్ధాదికే ఏసన్తి గవేసన్తీతి మహేసినో బుద్ధాదయో అరియా. తేహి అనుయాతో పటిపన్నో. యథా బుద్ధేన దేసితన్తి యథా అభిఞ్ఞేయ్యాదిధమ్మే అభిఞ్ఞేయ్యాదిభావేనేవ సమ్మాసమ్బుద్ధేన మయా దేసితం, ఏవం యే ఏతం మగ్గబ్రహ్మచరియం తదత్థం సాసనబ్రహ్మచరియఞ్చ పటిపజ్జన్తి. తే దిట్ఠధమ్మికసమ్పరాయికత్థేహి యథారహం అనుసాసన్తస్స సత్థు మయ్హం సాసనకారినో ఓవాదప్పటికరా సకలస్స వట్టదుక్ఖస్స అన్తం పరియన్తం అప్పవత్తిం కరిస్సన్తి, దుక్ఖస్స వా అన్తం నిబ్బానం సచ్ఛికరిస్సన్తీతి.
Nibbānasaṅkhātaṃ ogadhaṃ patiṭṭhaṃ pāraṃ gacchatīti nibbānogadhagāmī, vimuttirasattā ekanteneva nibbānasampāpakoti attho. Taṃ nibbānogadhagāminaṃ brahmacariyaṃ. Soti yo so samatiṃsa pāramiyo pūretvā sabbakilese bhinditvā anuttaraṃ sammāsambodhiṃ abhisambuddho, so bhagavā adesayi desesi. Nibbānogadhoti vā ariyamaggo vuccati. Tena vinā nibbānogāhanassa asambhavato tassa ca nibbānaṃ anālambitvā appavattanato, tañca taṃ ekantaṃ gacchatīti nibbānogadhagāmī. Atha vā nibbānogadhagāminanti nibbānassa antogāminaṃ maggabrahmacariyaṃ , nibbānaṃ ārammaṇaṃ karitvā tassa anto eva vattati pavattatīti. Mahattehīti mahāātumehi uḷārajjhāsayehi. Mahantaṃ nibbānaṃ, mahante vā sīlakkhandhādike esanti gavesantīti mahesino buddhādayo ariyā. Tehi anuyāto paṭipanno. Yathā buddhena desitanti yathā abhiññeyyādidhamme abhiññeyyādibhāveneva sammāsambuddhena mayā desitaṃ, evaṃ ye etaṃ maggabrahmacariyaṃ tadatthaṃ sāsanabrahmacariyañca paṭipajjanti. Te diṭṭhadhammikasamparāyikatthehi yathārahaṃ anusāsantassa satthu mayhaṃ sāsanakārino ovādappaṭikarā sakalassa vaṭṭadukkhassa antaṃ pariyantaṃ appavattiṃ karissanti, dukkhassa vā antaṃ nibbānaṃ sacchikarissantīti.
అట్ఠమసుత్తవణ్ణనా నిట్ఠితా.
Aṭṭhamasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
తిపిటక (మూల) • Tipiṭaka (Mūla) / సుత్తపిటక • Suttapiṭaka / ఖుద్దకనికాయ • Khuddakanikāya / ఇతివుత్తకపాళి • Itivuttakapāḷi / ౮. పఠమనకుహనసుత్తం • 8. Paṭhamanakuhanasuttaṃ