| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / องฺคุตฺตรนิกาย (อฎฺฐกถา) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) |
๓. ปฐมนานากรณสุตฺตวณฺณนา
3. Paṭhamanānākaraṇasuttavaṇṇanā
๑๒๓. ตติเย ตทสฺสาเทตีติ ตํ ฌานํ สุขสฺสาเทน อสฺสาเทติฯ นิกาเมตีติ ปเตฺถติฯ วิตฺติํ อาปชฺชตีติ ตุฎฺฐิํ อาปชฺชติฯ ตทธิมุโตฺตติ ตสฺมิํ อธิมุโตฺต, ตํ วา อธิมุโตฺตฯ ตพฺพหุลวิหารีติ เตน ฌาเนน พหุลํ วิหรโนฺตฯ สหพฺยตํ อุปปชฺชตีติ สหภาวํ คจฺฉติ, ตตฺถ นิพฺพตฺตตีติ อโตฺถฯ กโปฺป อายุปฺปมาณนฺติ เอตฺถ ปฐมชฺฌานํ อตฺถิ หีนํ, อตฺถิ มชฺฌิมํ, อตฺถิ ปณีตํฯ ตตฺถ หีเนน อุปฺปนฺนานํ กปฺปสฺส ตติโย โกฎฺฐาโส อายุปฺปมาณํ, มชฺฌิเมน อุปฑฺฒกโปฺป, ปณีเตน กโปฺปฯ ตํ สนฺธาเยตํ วุตฺตํฯ นิรยมฺปิ คจฺฉตีติ นิรยคมนียสฺส กมฺมสฺส อปฺปหีนตฺตา อปราปรํ คจฺฉติ, น อนนฺตรเมวฯ ตสฺมิํเยว ภเว ปรินิพฺพายตีติ ตสฺมิํเยว รูปภเว ฐตฺวา ปรินิพฺพายติ, น เหฎฺฐา โอตรติฯ ยทิทํ คติยา อุปปตฺติยา สตีติ ยํ อิทํ คติยา จ อุปปตฺติยา จ สติ เสขสฺส อริยสาวกสฺส ปฎิสนฺธิวเสน เหฎฺฐา อโนตริตฺวา ตสฺมิํเยว รูปภเว อุปริ ทุติยตติยาทีสุ อญฺญตรสฺมิํ พฺรหฺมโลเก ปรินิพฺพานํ, ปุถุชฺชนสฺส ปน นิรยาทิคมนํ, อิทํ นานากรณนฺติ อโตฺถฯ
123. Tatiye tadassādetīti taṃ jhānaṃ sukhassādena assādeti. Nikāmetīti pattheti. Vittiṃāpajjatīti tuṭṭhiṃ āpajjati. Tadadhimuttoti tasmiṃ adhimutto, taṃ vā adhimutto. Tabbahulavihārīti tena jhānena bahulaṃ viharanto. Sahabyataṃ upapajjatīti sahabhāvaṃ gacchati, tattha nibbattatīti attho. Kappo āyuppamāṇanti ettha paṭhamajjhānaṃ atthi hīnaṃ, atthi majjhimaṃ, atthi paṇītaṃ. Tattha hīnena uppannānaṃ kappassa tatiyo koṭṭhāso āyuppamāṇaṃ, majjhimena upaḍḍhakappo, paṇītena kappo. Taṃ sandhāyetaṃ vuttaṃ. Nirayampi gacchatīti nirayagamanīyassa kammassa appahīnattā aparāparaṃ gacchati, na anantarameva. Tasmiṃyeva bhave parinibbāyatīti tasmiṃyeva rūpabhave ṭhatvā parinibbāyati, na heṭṭhā otarati. Yadidaṃ gatiyā upapattiyā satīti yaṃ idaṃ gatiyā ca upapattiyā ca sati sekhassa ariyasāvakassa paṭisandhivasena heṭṭhā anotaritvā tasmiṃyeva rūpabhave upari dutiyatatiyādīsu aññatarasmiṃ brahmaloke parinibbānaṃ, puthujjanassa pana nirayādigamanaṃ, idaṃ nānākaraṇanti attho.
เทฺว กปฺปาติ เอตฺถาปิ ทุติยชฺฌานํ วุตฺตนเยเนว ติวิธํ โหติฯ ตตฺถ ปณีตภาวเนน นิพฺพตฺตานํ อฎฺฐกปฺปา อายุปฺปมาณํ, มชฺฌิเมน จตฺตาโร, หีเนน เทฺวฯ ตํ สนฺธาเยตํ วุตฺตํฯ จตฺตาโร กปฺปาติ เอตฺถ ยํ เหฎฺฐา วุตฺตํ ‘‘กโปฺป, เทฺว กปฺปา’’ติ, ตมฺปิ อาหริตฺวา อโตฺถ เวทิตโพฺพฯ กโปฺปติ จ คุณสฺสปิ นามํ, ตสฺมา กโปฺป เทฺว กปฺปา จตฺตาโร กปฺปาติ อยเมตฺถ อโตฺถ ทฎฺฐโพฺพฯ อิทํ วุตฺตํ โหติ – โย ปฐมํ วุโตฺต กโปฺป, โส เทฺว วาเร คเณตฺวา เอเกน คุเณน เทฺว กปฺปา โหนฺติ, ทุติเยน จตฺตาโร, ปุน เต จตฺตาโร กปฺปาติ อิเมหิ จตูหิ คุเณหิ คุณิตา เอเกน คุเณน อฎฺฐ โหนฺติ, ทุติเยน โสฬส, ตติเยน ทฺวตฺติํส, จตุเตฺถน จตุสฎฺฐีติฯ เอวมิธ ปณีตชฺฌานวเสน จตุสฎฺฐิ กปฺปา คหิตาติ เวทิตพฺพาฯ ปญฺจ กปฺปสตานีติ อิทํ ปณีตเสฺสว อุปปตฺติชฺฌานสฺส วเสน วุตฺตํฯ เวหปฺผเลสุ วา ปฐมชฺฌานภูมิอาทีสุ วิย ติณฺณํ พฺรหฺมโลกานํ อภาวโต เอตฺตกเมว อายุปฺปมาณํฯ ตสฺมา เอวํ วุตฺตํฯ
Dve kappāti etthāpi dutiyajjhānaṃ vuttanayeneva tividhaṃ hoti. Tattha paṇītabhāvanena nibbattānaṃ aṭṭhakappā āyuppamāṇaṃ, majjhimena cattāro, hīnena dve. Taṃ sandhāyetaṃ vuttaṃ. Cattārokappāti ettha yaṃ heṭṭhā vuttaṃ ‘‘kappo, dve kappā’’ti, tampi āharitvā attho veditabbo. Kappoti ca guṇassapi nāmaṃ, tasmā kappo dve kappā cattāro kappāti ayamettha attho daṭṭhabbo. Idaṃ vuttaṃ hoti – yo paṭhamaṃ vutto kappo, so dve vāre gaṇetvā ekena guṇena dve kappā honti, dutiyena cattāro, puna te cattāro kappāti imehi catūhi guṇehi guṇitā ekena guṇena aṭṭha honti, dutiyena soḷasa, tatiyena dvattiṃsa, catutthena catusaṭṭhīti. Evamidha paṇītajjhānavasena catusaṭṭhi kappā gahitāti veditabbā. Pañca kappasatānīti idaṃ paṇītasseva upapattijjhānassa vasena vuttaṃ. Vehapphalesu vā paṭhamajjhānabhūmiādīsu viya tiṇṇaṃ brahmalokānaṃ abhāvato ettakameva āyuppamāṇaṃ. Tasmā evaṃ vuttaṃ.
Related texts:
ติปิฎก (มูล) • Tipiṭaka (Mūla) / สุตฺตปิฎก • Suttapiṭaka / องฺคุตฺตรนิกาย • Aṅguttaranikāya / ๓. ปฐมนานากรณสุตฺตํ • 3. Paṭhamanānākaraṇasuttaṃ
ฎีกา • Tīkā / สุตฺตปิฎก (ฎีกา) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / องฺคุตฺตรนิกาย (ฎีกา) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) / ๓. ปฐมนานากรณสุตฺตวณฺณนา • 3. Paṭhamanānākaraṇasuttavaṇṇanā
