| Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / អង្គុត្តរនិកាយ (ដីកា) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) |
៣. បឋមនានាករណសុត្តវណ្ណនា
3. Paṭhamanānākaraṇasuttavaṇṇanā
១២៣. តតិយេ ព្រហ្មកាយិកានំ ទេវានន្តិ ឯត្ថ ព្រហ្មានំ កាយោ សមូហោតិ ព្រហ្មកាយោ, តប្បរិយាបន្នតាយ តត្ថ គតាតិ ព្រហ្មកាយិកា។ ឯតាយ ច សព្ពស្សបិ ព្រហ្មកាយស្ស សមញ្ញាយ ភវិតព្ពំ។ អាភស្សរានំ ទេវានន្តិអាទិនា បន ទុតិយជ្ឈានភូមិកាទីនំ ឧបរិ គហិតត្តា គោពលីពទ្ទញ្ញាយេន តទវសិដ្ឋានំ អយំ សមញ្ញា, តស្មា ‘‘ព្រហ្មកាយិកានំ ទេវាន’’ន្តិ បឋមជ្ឈានភូមិកានំយេវ គហណំ វេទិតព្ពំ។ សហ ព្យយតិ គច្ឆតីតិ សហព្យោ, សហវត្តនកោ។ តស្ស ភាវោ សហព្យតា, សហបវត្តីតិ អាហ ‘‘សហភាវំ ឧបគច្ឆតី’’តិ។ កប្បោ អាយុប្បមាណន្តិ ឯត្ថ យទិបិ ព្រហ្មបារិសជ្ជាទីនំ អាយុនោ អន្តរំ អត្ថិ, ឧក្កដ្ឋបរិច្ឆេទេន បនេតំ វុត្តន្តិ ទស្សេន្តោ ‘‘បឋមជ្ឈានំ អត្ថិ ហីន’’ន្តិអាទិមាហ។
123. Tatiye brahmakāyikānaṃ devānanti ettha brahmānaṃ kāyo samūhoti brahmakāyo, tappariyāpannatāya tattha gatāti brahmakāyikā. Etāya ca sabbassapi brahmakāyassa samaññāya bhavitabbaṃ. Ābhassarānaṃ devānantiādinā pana dutiyajjhānabhūmikādīnaṃ upari gahitattā gobalībaddaññāyena tadavasiṭṭhānaṃ ayaṃ samaññā, tasmā ‘‘brahmakāyikānaṃ devāna’’nti paṭhamajjhānabhūmikānaṃyeva gahaṇaṃ veditabbaṃ. Saha byayati gacchatīti sahabyo, sahavattanako. Tassa bhāvo sahabyatā, sahapavattīti āha ‘‘sahabhāvaṃ upagacchatī’’ti. Kappo āyuppamāṇanti ettha yadipi brahmapārisajjādīnaṃ āyuno antaraṃ atthi, ukkaṭṭhaparicchedena panetaṃ vuttanti dassento ‘‘paṭhamajjhānaṃ atthi hīna’’ntiādimāha.
ទ្វេ កប្បា អាយុប្បមាណន្តិ ឯត្ថ បន ហីនជ្ឈានេន និព្ពត្តានំ វសេន អយំ បរិច្ឆេទោ កតោតិ ទស្សេតុំ ‘‘ទុតិយជ្ឈានំ វុត្តនយេនេវ តិវិធំ ហោតី’’តិអាទិ អារទ្ធំ។ ចត្តារោ កប្បាតិ ឯត្ថ បន ឧក្កដ្ឋបរិច្ឆេទេន ចតុសដ្ឋិ កប្បា វត្តព្ពាតិ ទស្សេន្តោ ‘‘យំ ហេដ្ឋា វុត្តំ ‘កប្បោ ទ្វេ កប្បា’តិ , កម្បិ អាហរិត្វា អត្ថោ វេទិតព្ពោ’’តិ អាហ។ កថំ បនេត្ថ អយមត្ថោ លព្ភតីតិ អាហ ‘‘កប្បោតិ ច គុណស្សបិ នាម’’ន្តិ។ តត្ថ បឋមំ វុត្តោ កប្បោ, តតោ ឯកេន គុណេន, ឯកស្មិំ វារេ គណនាយាតិ អត្ថោ។ ទ្វេ កប្បា ហោន្តីតិ ឯកវារគណនាយ កប្បស្ស ទ្វិគុណិតត្តា ទ្វេ មហាកប្បា ហោន្តីតិ អត្ថោ។ ទុតិយេនាតិ ទុតិយវារគណនាយ។ ចត្តារោតិ ទុតិយវារគណនាយ ទ្វីសុ កប្បេសុ ទ្វិគុណិតេសុ ចត្តារោ មហាកប្បា ហោន្តីតិ អត្ថោ។ បុន តេ ចត្តារោ កប្បាតិ វុត្តនយេន ទ្វេ វារេ គុណេត្វា យេ ចត្តារោ កប្បា ទស្សិតា, បុន តេ ចត្តារោ កប្បា ចតុគ្គុណា ហោន្តីតិ អត្ថោ។ ឥទំ វុត្តំ ហោតិ – ទ្វេ វារេ គុណេត្វា យេ ចត្តារោ កប្បា ទស្សិតា, តេសុ ចតុក្ខត្តុំ គុណិតេសុ ចតុសដ្ឋិ កប្បា សម្បជ្ជន្តីតិ។ តថា ហិ ចត្តារោ ឯកស្មិំ វារេ គុណិតា អដ្ឋ ហោន្តិ, បុន តេ អដ្ឋ ទុតិយវារេ គុណិតា សោឡស ហោន្តិ, បុន តេ សោឡស តតិយវារេ គុណិតា ទ្វត្តិំស ហោន្តិ, បុន តេ ទ្វត្តិំស ចតុត្ថវារេ គុណិតា ចតុសដ្ឋិ ហោន្តិ។ តេនេវាហ ‘‘ឥមេហិ ចតូហិ គុណេហិ គុណិតា ឯកេន គុណេន អដ្ឋ ហោន្តី’’តិអាទិ។ ឯត្ថ ច ហេដ្ឋា ឧបោសថសុត្តេ (អ. និ. ៣.៧១) –
Dve kappā āyuppamāṇanti ettha pana hīnajjhānena nibbattānaṃ vasena ayaṃ paricchedo katoti dassetuṃ ‘‘dutiyajjhānaṃ vuttanayeneva tividhaṃ hotī’’tiādi āraddhaṃ. Cattāro kappāti ettha pana ukkaṭṭhaparicchedena catusaṭṭhi kappā vattabbāti dassento ‘‘yaṃ heṭṭhā vuttaṃ ‘kappo dve kappā’ti , kampi āharitvā attho veditabbo’’ti āha. Kathaṃ panettha ayamattho labbhatīti āha ‘‘kappoti ca guṇassapi nāma’’nti. Tattha paṭhamaṃ vutto kappo, tato ekena guṇena, ekasmiṃ vāre gaṇanāyāti attho. Dve kappā hontīti ekavāragaṇanāya kappassa dviguṇitattā dve mahākappā hontīti attho. Dutiyenāti dutiyavāragaṇanāya. Cattāroti dutiyavāragaṇanāya dvīsu kappesu dviguṇitesu cattāro mahākappā hontīti attho. Puna te cattāro kappāti vuttanayena dve vāre guṇetvā ye cattāro kappā dassitā, puna te cattāro kappā catugguṇā hontīti attho. Idaṃ vuttaṃ hoti – dve vāre guṇetvā ye cattāro kappā dassitā, tesu catukkhattuṃ guṇitesu catusaṭṭhi kappā sampajjantīti. Tathā hi cattāro ekasmiṃ vāre guṇitā aṭṭha honti, puna te aṭṭha dutiyavāre guṇitā soḷasa honti, puna te soḷasa tatiyavāre guṇitā dvattiṃsa honti, puna te dvattiṃsa catutthavāre guṇitā catusaṭṭhi honti. Tenevāha ‘‘imehi catūhi guṇehi guṇitā ekena guṇena aṭṭha hontī’’tiādi. Ettha ca heṭṭhā uposathasutte (a. ni. 3.71) –
‘‘យានិ មានុសកានិ បញ្ញាស វស្សានិ, ចាតុមហារាជិកានំ ទេវានំ ឯសោ ឯកោ រត្តិន្ទិវោ’’តិ –
‘‘Yāni mānusakāni paññāsa vassāni, cātumahārājikānaṃ devānaṃ eso eko rattindivo’’ti –
អាទិនា កាមាវចរទេវានមេវ អាយុប្បមាណំ ទស្សិតំ។ ហេដ្ឋាយេវ –
Ādinā kāmāvacaradevānameva āyuppamāṇaṃ dassitaṃ. Heṭṭhāyeva –
‘‘តយោមេ, ភិក្ខវេ, បុគ្គលា សន្តោ សំវិជ្ជមានា លោកស្មិំ។ កតមេ តយោ? ឥធ, ភិក្ខវេ, ឯកច្ចោ បុគ្គលោ សព្ពសោ រូបសញ្ញានំ សមតិក្កមា…បេ.… អាកាសានញ្ចាយតនូបគានំ ទេវានំ សហព្យតំ ឧបបជ្ជតិ។ អាកាសានញ្ចាយតនូបគានំ, ភិក្ខវេ, ទេវានំ វីសតិ កប្បសហស្សានិ អាយុប្បមាណ’’ន្តិ (អ. និ. ៣.១១៧) –
‘‘Tayome, bhikkhave, puggalā santo saṃvijjamānā lokasmiṃ. Katame tayo? Idha, bhikkhave, ekacco puggalo sabbaso rūpasaññānaṃ samatikkamā…pe… ākāsānañcāyatanūpagānaṃ devānaṃ sahabyataṃ upapajjati. Ākāsānañcāyatanūpagānaṃ, bhikkhave, devānaṃ vīsati kappasahassāni āyuppamāṇa’’nti (a. ni. 3.117) –
អាទិនា អរូបាវចរានំយេវ អាយុប្បមាណំ វុត្តំ។ ឥធ បន រូបាវចរានមេវ អាយុប្បមាណំ ទស្សិតំ។ វិភង្គបាឡិយំ (វិភ. ១០២២) បន ‘‘មនុស្សានំ កិត្តកំ អាយុប្បមាណំ, វស្សសតំ អប្បំ វា ភិយ្យោ’’តិអាទិនា ទេវមនុស្សានញ្ចេវ រូបារូបាវចរសត្តានញ្ច អាយុប្បមាណំ ទស្សិតំ។
Ādinā arūpāvacarānaṃyeva āyuppamāṇaṃ vuttaṃ. Idha pana rūpāvacarānameva āyuppamāṇaṃ dassitaṃ. Vibhaṅgapāḷiyaṃ (vibha. 1022) pana ‘‘manussānaṃ kittakaṃ āyuppamāṇaṃ, vassasataṃ appaṃ vā bhiyyo’’tiādinā devamanussānañceva rūpārūpāvacarasattānañca āyuppamāṇaṃ dassitaṃ.
តត្ថ សម្មាសម្ពុទ្ធេន មនុស្សានំ ទេវានញ្ច អាយុំ បរិច្ឆិន្ទមានេន ចតូសុ អបាយេសុ ភុម្មទេវេសុ ច អាយុ ន បរិច្ឆិន្នំ។ តំ កស្មាតិ? និរយេ តាវ កម្មមេវ បមាណំ។ យាវ កម្មំ ន ខីយតិ, តាវ បច្ចន្តិ។ តថា សេសអបាយេសុ។ ភុម្មទេវានម្បិ កម្មមេវ បមាណំ។ តត្ថ និព្ពត្តា ហិ កេចិ សត្តាហមត្តំ តិដ្ឋន្តិ, កេចិ អឌ្ឍមាសំ, កប្បំ តិដ្ឋមានាបិ អត្ថិយេវ។ តត្ថ មនុស្សេសុ គិហិភាវេ ឋិតាយេវ សោតាបន្នាបិ ហោន្តិ, សកទាគាមិផលំ អនាគាមិផលំ អរហត្តម្បិ បាបុណន្តិ, តេសុ សោតាបន្នាទយោ យាវជីវំ តិដ្ឋន្តិ, ខីណាសវា បន បរិនិព្ពាយន្តិ វា បព្ពជន្តិ វា។ កស្មា? អរហត្តំ នាម សេដ្ឋគុណំ, គិហិលិង្គំ ហីនំ, តំ ហីនតាយ ឧត្តមំ គុណំ ធារេតុំ ន សក្កោតិ, តស្មា តេ បរិនិព្ពាតុកាមា វា ហោន្តិ បព្ពជិតុកាមា វា។ ភុម្មទេវា បន អរហត្តំ បត្តាបិ យាវជីវំ តិដ្ឋន្តិ, ឆសុ កាមាវចរេសុ ទេវេសុ សោតាបន្នសកទាគាមិនោ យាវជីវំ តិដ្ឋន្តិ, អនាគាមិនា រូបភវំ គន្តុំ វដ្ដតិ ខីណាសវេន បរិនិព្ពាតុំ។ កស្មា? និលីយនោកាសស្ស អភាវា។ រូបាវចរារូបាវចរេសុ សព្ពេបិ យាវជីវំ តិដ្ឋន្តិ, តត្ថ រូបាវចរេ និព្ពត្តា សោតាបន្នសកទាគាមិនោ ន បុន ឥធាគច្ឆន្តិ, តត្ថេវ បរិនិព្ពាយន្តិ។ ឯតេ ហិ ឈានអនាគាមិនោ នាម។
Tattha sammāsambuddhena manussānaṃ devānañca āyuṃ paricchindamānena catūsu apāyesu bhummadevesu ca āyu na paricchinnaṃ. Taṃ kasmāti? Niraye tāva kammameva pamāṇaṃ. Yāva kammaṃ na khīyati, tāva paccanti. Tathā sesaapāyesu. Bhummadevānampi kammameva pamāṇaṃ. Tattha nibbattā hi keci sattāhamattaṃ tiṭṭhanti, keci aḍḍhamāsaṃ, kappaṃ tiṭṭhamānāpi atthiyeva. Tattha manussesu gihibhāve ṭhitāyeva sotāpannāpi honti, sakadāgāmiphalaṃ anāgāmiphalaṃ arahattampi pāpuṇanti, tesu sotāpannādayo yāvajīvaṃ tiṭṭhanti, khīṇāsavā pana parinibbāyanti vā pabbajanti vā. Kasmā? Arahattaṃ nāma seṭṭhaguṇaṃ, gihiliṅgaṃ hīnaṃ, taṃ hīnatāya uttamaṃ guṇaṃ dhāretuṃ na sakkoti, tasmā te parinibbātukāmā vā honti pabbajitukāmā vā. Bhummadevā pana arahattaṃ pattāpi yāvajīvaṃ tiṭṭhanti, chasu kāmāvacaresu devesu sotāpannasakadāgāmino yāvajīvaṃ tiṭṭhanti, anāgāminā rūpabhavaṃ gantuṃ vaṭṭati khīṇāsavena parinibbātuṃ. Kasmā? Nilīyanokāsassa abhāvā. Rūpāvacarārūpāvacaresu sabbepi yāvajīvaṃ tiṭṭhanti, tattha rūpāvacare nibbattā sotāpannasakadāgāmino na puna idhāgacchanti, tattheva parinibbāyanti. Ete hi jhānaanāgāmino nāma.
អដ្ឋសមាបត្តិលាភីនំ បន កិំ និយមេតិ? បគុណជ្ឈានំ។ យទេវស្ស បគុណំ ហោតិ, តេន ឧបបជ្ជតិ។ សព្ពេសុ បគុណេសុ កិំ និយមេតិ? នេវសញ្ញានាសញ្ញាយតនសមាបត្តិ។ ឯកំសេនេវ ហិ សោ នេវសញ្ញានាសញ្ញាយតនេ ឧបបជ្ជតិ។ នវសុ ព្រហ្មលោកេសុ និព្ពត្តអរិយសាវកានំ តត្រូបបត្តិបិ ឧបរូបបត្តិបិ, ន ហេដ្ឋូបបត្តិ។ បុថុជ្ជនានំ បន តត្រូបបត្តិបិ ហោតិ, ឧបរូបបត្តិបិ, ហេដ្ឋូបបត្តិបិ។ បញ្ចសុ សុទ្ធាវាសេសុ ចតូសុ ច អរូបេសុ អរិយសាវកានំ តត្រូបបត្តិបិ ហោតិ ឧបរូបបត្តិបិ។ បឋមជ្ឈានភូមិយំ និព្ពត្តោ អនាគាមី នវ ព្រហ្មលោកេ សោធេត្វា មត្ថកេ ឋិតោ បរិនិព្ពាតិ។ វេហប្ផលំ, អកនិដ្ឋំ, នេវសញ្ញានាសញ្ញាយតនន្តិ ឥមេ តយោ ទេវលោកា សេដ្ឋភវា នាម។ ឥមេសុ តីសុ ឋានេសុ និព្ពត្តអនាគាមិនោ នេវ ឧទ្ធំ គច្ឆន្តិ, ន អធោ, តត្ថ តត្ថេវ បរិនិព្ពាយន្តីតិ ឥទំ បកិណ្ណកំ វេទិតព្ពំ។
Aṭṭhasamāpattilābhīnaṃ pana kiṃ niyameti? Paguṇajjhānaṃ. Yadevassa paguṇaṃ hoti, tena upapajjati. Sabbesu paguṇesu kiṃ niyameti? Nevasaññānāsaññāyatanasamāpatti. Ekaṃseneva hi so nevasaññānāsaññāyatane upapajjati. Navasu brahmalokesu nibbattaariyasāvakānaṃ tatrūpapattipi uparūpapattipi, na heṭṭhūpapatti. Puthujjanānaṃ pana tatrūpapattipi hoti, uparūpapattipi, heṭṭhūpapattipi. Pañcasu suddhāvāsesu catūsu ca arūpesu ariyasāvakānaṃ tatrūpapattipi hoti uparūpapattipi. Paṭhamajjhānabhūmiyaṃ nibbatto anāgāmī nava brahmaloke sodhetvā matthake ṭhito parinibbāti. Vehapphalaṃ, akaniṭṭhaṃ, nevasaññānāsaññāyatananti ime tayo devalokā seṭṭhabhavā nāma. Imesu tīsu ṭhānesu nibbattaanāgāmino neva uddhaṃ gacchanti, na adho, tattha tattheva parinibbāyantīti idaṃ pakiṇṇakaṃ veditabbaṃ.
បឋមនានាករណសុត្តវណ្ណនា និដ្ឋិតា។
Paṭhamanānākaraṇasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
តិបិដក (មូល) • Tipiṭaka (Mūla) / សុត្តបិដក • Suttapiṭaka / អង្គុត្តរនិកាយ • Aṅguttaranikāya / ៣. បឋមនានាករណសុត្តំ • 3. Paṭhamanānākaraṇasuttaṃ
អដ្ឋកថា • Aṭṭhakathā / សុត្តបិដក (អដ្ឋកថា) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / អង្គុត្តរនិកាយ (អដ្ឋកថា) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) / ៣. បឋមនានាករណសុត្តវណ្ណនា • 3. Paṭhamanānākaraṇasuttavaṇṇanā
