| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಉದಾನ-ಅಟ್ಠಕಥಾ • Udāna-aṭṭhakathā |
೪. ಪಠಮನಾನಾತಿತ್ಥಿಯಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ
4. Paṭhamanānātitthiyasuttavaṇṇanā
೫೪. ಚತುತ್ಥೇ ನಾನಾತಿತ್ಥಿಯಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣಪರಿಬ್ಬಾಜಕಾತಿ ಏತ್ಥ ತರನ್ತಿ ಏತೇನ ಸಂಸಾರೋಘನ್ತಿ ತಿತ್ಥಂ, ನಿಬ್ಬಾನಮಗ್ಗೋ। ಇಧ ಪನ ವಿಪರೀತವಿಪಲ್ಲಾಸವಸೇನ ದಿಟ್ಠಿಗತಿಕೇಹಿ ತಥಾ ಗಹಿತದಿಟ್ಠಿದಸ್ಸನಂ ‘‘ತಿತ್ಥ’’ನ್ತಿ ಅಧಿಪ್ಪೇತಂ। ತಸ್ಮಿಂ ಸಸ್ಸತಾದಿನಾನಾಕಾರೇ ತಿತ್ಥೇ ನಿಯುತ್ತಾತಿ ನಾನಾತಿತ್ಥಿಯಾ, ನಗ್ಗನಿಗಣ್ಠಾದಿಸಮಣಾ ಚೇವ ಕಠಕಲಾಪಾದಿಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ಚ ಪೋಕ್ಖರಸಾತಾದಿಪರಿಬ್ಬಾಜಕಾ ಚ ಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣಪರಿಬ್ಬಾಜಕಾ। ನಾನಾತಿತ್ಥಿಯಾ ಚ ತೇ ಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣಪರಿಬ್ಬಾಜಕಾ ಚಾತಿ ನಾನಾತಿತ್ಥಿಯಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣಪರಿಬ್ಬಾಜಕಾ।
54. Catutthe nānātitthiyasamaṇabrāhmaṇaparibbājakāti ettha taranti etena saṃsāroghanti titthaṃ, nibbānamaggo. Idha pana viparītavipallāsavasena diṭṭhigatikehi tathā gahitadiṭṭhidassanaṃ ‘‘tittha’’nti adhippetaṃ. Tasmiṃ sassatādinānākāre titthe niyuttāti nānātitthiyā, nagganigaṇṭhādisamaṇā ceva kaṭhakalāpādibrāhmaṇā ca pokkharasātādiparibbājakā ca samaṇabrāhmaṇaparibbājakā. Nānātitthiyā ca te samaṇabrāhmaṇaparibbājakā cāti nānātitthiyasamaṇabrāhmaṇaparibbājakā.
‘‘ಸಸ್ಸತೋ ಅತ್ತಾ ಚ ಲೋಕೋ ಚಾ’’ತಿಆದಿನಾ ಪಸ್ಸನ್ತಿ ಏತಾಯ, ಸಯಂ ವಾ ಪಸ್ಸತಿ, ತಥಾ ದಸ್ಸನಮತ್ತಮೇವ ವಾತಿ ದಿಟ್ಠಿ, ಮಿಚ್ಛಾಭಿನಿವೇಸಸ್ಸೇತಂ ಅಧಿವಚನಂ। ಸಸ್ಸತಾದಿವಸೇನ ನಾನಾ ಅನೇಕವಿಧಾ ದಿಟ್ಠಿಯೋ ಏತೇಸನ್ತಿ ನಾನಾದಿಟ್ಠಿಕಾ। ಸಸ್ಸತಾದಿವಸೇನೇವ ಖಮನಂ ಖನ್ತಿ, ರೋಚನಂ ರುಚಿ, ಅತ್ಥತೋ ‘‘ಸಸ್ಸತೋ ಅತ್ತಾ ಚ ಲೋಕೋ ಚಾ’’ತಿಆದಿನಾ (ಉದಾ॰ ೫೫) ಪವತ್ತೋ ಚಿತ್ತವಿಪಲ್ಲಾಸೋ ಸಞ್ಞಾವಿಪಲ್ಲಾಸೋ ಚ। ತಥಾ ನಾನಾ ಖನ್ತಿಯೋ ಏತೇಸನ್ತಿ ನಾನಾಖನ್ತಿಕಾ, ನಾನಾ ರುಚಿಯೋ ಏತೇಸನ್ತಿ ನಾನಾರುಚಿಕಾ। ದಿಟ್ಠಿಗತಿಕಾ ಹಿ ಪುಬ್ಬಭಾಗೇ ತಥಾ ತಥಾ ಚಿತ್ತಂ ರೋಚೇತ್ವಾ ಖಮಾಪೇತ್ವಾ ಚ ಪಚ್ಛಾ ‘‘ಇದಮೇವ ಸಚ್ಚಂ ಮೋಘಮಞ್ಞ’’ನ್ತಿ ಅಭಿನಿವಿಸನ್ತಿ। ಅಥ ವಾ ‘‘ಅನಿಚ್ಚಂ ನಿಚ್ಚ’’ನ್ತಿಆದಿನಾ ತಥಾ ತಥಾ ದಸ್ಸನವಸೇನ ದಿಟ್ಠಿ, ಖಮನವಸೇನ ಖನ್ತಿ, ರುಚ್ಚನವಸೇನ ರುಚೀತಿ ಏವಂ ತೀಹಿಪಿ ಪದೇಹಿ ದಿಟ್ಠಿ ಏವ ವುತ್ತಾತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಾ। ನಾನಾದಿಟ್ಠಿನಿಸ್ಸಯನಿಸ್ಸಿತಾತಿ ಸಸ್ಸತಾದಿಪರಿಕಪ್ಪವಸೇನ ನಾನಾವಿಧಂ ದಿಟ್ಠಿಯಾ ನಿಸ್ಸಯಂ ವತ್ಥುಂ ಕಾರಣಂ, ದಿಟ್ಠಿಸಙ್ಖಾತಮೇವ ವಾ ನಿಸ್ಸಯಂ ನಿಸ್ಸಿತಾ ಅಲ್ಲೀನಾ ಉಪಗತಾ, ತಂ ಅನಿಸ್ಸಜ್ಜಿತ್ವಾ ಠಿತಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ದಿಟ್ಠಿಯೋಪಿ ಹಿ ದಿಟ್ಠಿಗತಿಕಾನಂ ಅಭಿನಿವೇಸಾಕಾರಾನಂ ನಿಸ್ಸಯಾ ಹೋನ್ತಿ।
‘‘Sassato attā ca loko cā’’tiādinā passanti etāya, sayaṃ vā passati, tathā dassanamattameva vāti diṭṭhi, micchābhinivesassetaṃ adhivacanaṃ. Sassatādivasena nānā anekavidhā diṭṭhiyo etesanti nānādiṭṭhikā. Sassatādivaseneva khamanaṃ khanti, rocanaṃ ruci, atthato ‘‘sassato attā ca loko cā’’tiādinā (udā. 55) pavatto cittavipallāso saññāvipallāso ca. Tathā nānā khantiyo etesanti nānākhantikā, nānā ruciyo etesanti nānārucikā. Diṭṭhigatikā hi pubbabhāge tathā tathā cittaṃ rocetvā khamāpetvā ca pacchā ‘‘idameva saccaṃ moghamañña’’nti abhinivisanti. Atha vā ‘‘aniccaṃ nicca’’ntiādinā tathā tathā dassanavasena diṭṭhi, khamanavasena khanti, ruccanavasena rucīti evaṃ tīhipi padehi diṭṭhi eva vuttāti veditabbā. Nānādiṭṭhinissayanissitāti sassatādiparikappavasena nānāvidhaṃ diṭṭhiyā nissayaṃ vatthuṃ kāraṇaṃ, diṭṭhisaṅkhātameva vā nissayaṃ nissitā allīnā upagatā, taṃ anissajjitvā ṭhitāti attho. Diṭṭhiyopi hi diṭṭhigatikānaṃ abhinivesākārānaṃ nissayā honti.
ಸನ್ತೀತಿ ಅತ್ಥಿ ಸಂವಿಜ್ಜನ್ತಿ ಉಪಲಬ್ಭನ್ತಿ। ಏಕೇತಿ ಏಕಚ್ಚೇ। ಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣಾತಿ ಪಬ್ಬಜ್ಜೂಪಗಮೇನ ಸಮಣಾ, ಜಾತಿಯಾ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ, ಲೋಕೇನ ವಾ ಸಮಣಾತಿ ಚ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾತಿ ಚ ಏವಂ ಗಹಿತಾ। ಏವಂವಾದಿನೋತಿ ಏವಂ ಇದಾನಿ ವತ್ತಬ್ಬಾಕಾರೇನ ವದನ್ತೀತಿ ಏವಂವಾದಿನೋ। ಏವಂ ಇದಾನಿ ವತ್ತಬ್ಬಾಕಾರೇನ ಪವತ್ತಾ ದಿಟ್ಠಿ ಏತೇಸನ್ತಿ ಏವಂದಿಟ್ಠಿನೋ। ತತ್ಥ ದುತಿಯೇನ ದಿಟ್ಠಿಗತಿಕಾನಂ ಮಿಚ್ಛಾಭಿನಿವೇಸೋ ದಸ್ಸಿತೋ, ಪಠಮೇನ ತೇಸಂ ಯಥಾಭಿನಿವೇಸಂ ಪರೇಸಂ ತತ್ಥ ಪತಿಟ್ಠಾಪನವಸೇನ ವೋಹಾರೋ।
Santīti atthi saṃvijjanti upalabbhanti. Eketi ekacce. Samaṇabrāhmaṇāti pabbajjūpagamena samaṇā, jātiyā brāhmaṇā, lokena vā samaṇāti ca brāhmaṇāti ca evaṃ gahitā. Evaṃvādinoti evaṃ idāni vattabbākārena vadantīti evaṃvādino. Evaṃ idāni vattabbākārena pavattā diṭṭhi etesanti evaṃdiṭṭhino. Tattha dutiyena diṭṭhigatikānaṃ micchābhiniveso dassito, paṭhamena tesaṃ yathābhinivesaṃ paresaṃ tattha patiṭṭhāpanavasena vohāro.
ಸಸ್ಸತೋ ಲೋಕೋ, ಇದಮೇವ ಸಚ್ಚಂ ಮೋಘಮಞ್ಞನ್ತಿ ಏತ್ಥ ಲೋಕೋತಿ ಅತ್ತಾ। ಸೋ ಹಿ ದಿಟ್ಠಿಗತಿಕೇಹಿ ಲೋಕಿಯನ್ತಿ ಏತ್ಥ ಪುಞ್ಞಂ ಪಾಪಂ ತಬ್ಬಿಪಾಕಾ, ಸಯಂ ವಾ ಕಾರಕಾದಿಭಾವೇನ ಅಭಿಯುತ್ತೇಹಿ ಲೋಕಿಯತೀತಿ ಲೋಕೋತಿ ಅಧಿಪ್ಪೇತೋ। ಸ್ವಾಯಂ ಸಸ್ಸತೋ ಅಮರೋ ನಿಚ್ಚೋ ಧುವೋತಿ ಯದಿದಂ ಅಮ್ಹಾಕಂ ದಸ್ಸನಂ ಇದಮೇವ ಸಚ್ಚಂ ಅವಿಪರೀತಂ, ಅಞ್ಞಂ ಪನ ಅಸಸ್ಸತೋತಿಆದಿ ಪರೇಸಂ ದಸ್ಸನಂ ಮೋಘಂ ಮಿಚ್ಛಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ಏತೇನ ಚತ್ತಾರೋಪಿ ಸಸ್ಸತವಾದಾ ದಸ್ಸಿತಾ ಹೋನ್ತಿ। ಅಸಸ್ಸತೋತಿ ನ ಸಸ್ಸತೋ, ಅನಿಚ್ಚೋ ಅಧುವೋ ಚವನಧಮ್ಮೋತಿ ಅತ್ಥೋ। ‘‘ಅಸಸ್ಸತೋ’’ತಿ ಸಸ್ಸತಭಾವಪ್ಪಟಿಕ್ಖೇಪೇನೇವ ಉಚ್ಛೇದೋ ದೀಪಿತೋತಿ ಸತ್ತಪಿ ಉಚ್ಛೇದವಾದಾ ದೀಪಿತಾ ಹೋನ್ತಿ।
Sassato loko, idameva saccaṃ moghamaññanti ettha lokoti attā. So hi diṭṭhigatikehi lokiyanti ettha puññaṃ pāpaṃ tabbipākā, sayaṃ vā kārakādibhāvena abhiyuttehi lokiyatīti lokoti adhippeto. Svāyaṃ sassato amaro nicco dhuvoti yadidaṃ amhākaṃ dassanaṃ idameva saccaṃ aviparītaṃ, aññaṃ pana asassatotiādi paresaṃ dassanaṃ moghaṃ micchāti attho. Etena cattāropi sassatavādā dassitā honti. Asassatoti na sassato, anicco adhuvo cavanadhammoti attho. ‘‘Asassato’’ti sassatabhāvappaṭikkhepeneva ucchedo dīpitoti sattapi ucchedavādā dīpitā honti.
ಅನ್ತವಾತಿ ಸಪರಿಯನ್ತೋ ಪರಿವಟುಮೋ ಪರಿಚ್ಛಿನ್ನಪ್ಪಮಾಣೋ, ನ ಸಬ್ಬಗತೋತಿ ಅತ್ಥೋ। ಏತೇನ ಸರೀರಪರಿಮಾಣೋ ಅಙ್ಗುಟ್ಠಪರಿಮಾಣೋ ಅವಯವಪರಿಮಾಣೋ ಪರಮಾಣುಪರಿಮಾಣೋ ಅತ್ತಾತಿ ಏವಮಾದಿವಾದಾ ದಸ್ಸಿತಾ ಹೋನ್ತಿ। ಅನನ್ತವಾತಿ ಅಪರಿಯನ್ತೋ, ಸಬ್ಬಗತೋತಿ ಅತ್ಥೋ। ಏತೇನ ಕಪಿಲಕಣಾದಾದಿವಾದಾ ದೀಪಿತಾ ಹೋನ್ತಿ।
Antavāti sapariyanto parivaṭumo paricchinnappamāṇo, na sabbagatoti attho. Etena sarīraparimāṇo aṅguṭṭhaparimāṇo avayavaparimāṇo paramāṇuparimāṇo attāti evamādivādā dassitā honti. Anantavāti apariyanto, sabbagatoti attho. Etena kapilakaṇādādivādā dīpitā honti.
ತಂ ಜೀವಂ ತಂ ಸರೀರನ್ತಿ ಯಂ ಸರೀರಂ, ತದೇವ ಜೀವಸಙ್ಖಾತಂ ವತ್ಥು, ಯಞ್ಚ ಜೀವಸಙ್ಖಾತಂ ವತ್ಥು, ತದೇವ ಸರೀರನ್ತಿ ಜೀವಞ್ಚ ಸರೀರಞ್ಚ ಅದ್ವಯಂ ಸಮನುಪಸ್ಸತಿ। ಏತೇನ ಆಜೀವಕಾನಂ ವಿಯ ‘‘ರೂಪೀ ಅತ್ತಾ’’ತಿ ಅಯಂ ವಾದೋ ದಸ್ಸಿತೋ ಹೋತಿ। ಅಞ್ಞಂ ಜೀವಂ ಅಞ್ಞಂ ಸರೀರನ್ತಿ ಇಮಿನಾ ಪನ ‘‘ಅರೂಪೀ ಅತ್ತಾ’’ತಿ ಅಯಂ ವಾದೋ ದಸ್ಸಿತೋ।
Taṃ jīvaṃ taṃsarīranti yaṃ sarīraṃ, tadeva jīvasaṅkhātaṃ vatthu, yañca jīvasaṅkhātaṃ vatthu, tadeva sarīranti jīvañca sarīrañca advayaṃ samanupassati. Etena ājīvakānaṃ viya ‘‘rūpī attā’’ti ayaṃ vādo dassito hoti. Aññaṃ jīvaṃ aññaṃ sarīranti iminā pana ‘‘arūpī attā’’ti ayaṃ vādo dassito.
ಹೋತಿ ತಥಾಗತೋ ಪರಂ ಮರಣಾತಿ ಏತ್ಥ ತಥಾಗತೋತಿ ಸತ್ತೋ। ತಞ್ಹಿ ದಿಟ್ಠಿಗತಿಕೋ ಕಾರಕವೇದಕಾದಿಸಙ್ಖಾತಂ, ನಿಚ್ಚಧುವಾದಿಸಙ್ಖಾತಂ ವಾ ತಥಾಭಾವಂ ಗತೋತಿ ತಥಾಗತೋತಿ ವೋಹರತಿ, ಸೋ ಮರಣತೋ ಇಧಕಾಯಸ್ಸ ಭೇದತೋ ಪರಂ ಉದ್ಧಂ ಹೋತಿ, ಅತ್ಥಿ ಸಂವಿಜ್ಜತೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ಏತೇನ ಸಸ್ಸತಗ್ಗಾಹಮುಖೇನ ಸೋಳಸ ಸಞ್ಞೀವಾದಾ ಅಟ್ಠ ಅಸಞ್ಞೀವಾದಾ ಅಟ್ಠ ಚ ನೇವಸಞ್ಞೀನಾಸಞ್ಞೀವಾದಾ ದಸ್ಸಿತಾ ಹೋನ್ತಿ। ನ ಹೋತೀತಿ ನತ್ಥಿ ನ ಉಪಲಬ್ಭತಿ। ಏತೇನ ಉಚ್ಛೇದವಾದೋ ದಸ್ಸಿತೋ। ಹೋತಿ ಚ ನ ಚ ಹೋತೀತಿ ಅತ್ಥಿ ಚ ನತ್ಥಿ ಚಾತಿ। ಏತೇನ ಏಕಚ್ಚಸಸ್ಸತವಾದಾ ಸತ್ತ ಸಞ್ಞೀವಾದಾ ಚ ದಸ್ಸಿತಾ। ನೇವ ಹೋತಿ ನ ನ ಹೋತೀತಿ ಇಮಿನಾ ಪನ ಅಮರಾವಿಕ್ಖೇಪವಾದೋ ದಸ್ಸಿತೋತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಂ।
Hoti tathāgato paraṃ maraṇāti ettha tathāgatoti satto. Tañhi diṭṭhigatiko kārakavedakādisaṅkhātaṃ, niccadhuvādisaṅkhātaṃ vā tathābhāvaṃ gatoti tathāgatoti voharati, so maraṇato idhakāyassa bhedato paraṃ uddhaṃ hoti, atthi saṃvijjatīti attho. Etena sassataggāhamukhena soḷasa saññīvādā aṭṭha asaññīvādā aṭṭha ca nevasaññīnāsaññīvādā dassitā honti. Na hotīti natthi na upalabbhati. Etena ucchedavādo dassito. Hoti ca na ca hotīti atthi ca natthi cāti. Etena ekaccasassatavādā satta saññīvādā ca dassitā. Neva hoti na na hotīti iminā pana amarāvikkhepavādo dassitoti veditabbaṃ.
ಇಮೇ ಕಿರ ದಿಟ್ಠಿಗತಿಕಾ ನಾನಾದೇಸತೋ ಆಗನ್ತ್ವಾ ಸಾವತ್ಥಿಯಂ ಪಟಿವಸನ್ತಾ ಏಕದಾ ಸಮಯಪ್ಪವಾದಕೇ ಸನ್ನಿಪತಿತ್ವಾ ಅತ್ತನೋ ಅತ್ತನೋ ವಾದಂ ಪಗ್ಗಯ್ಹ ಅಞ್ಞವಾದೇ ಖುಂಸೇನ್ತಾ ವಿವಾದಾಪನ್ನಾ ಅಹೇಸುಂ। ತೇನ ವುತ್ತಂ ‘‘ತೇ ಭಣ್ಡನಜಾತಾ’’ತಿಆದಿ।
Ime kira diṭṭhigatikā nānādesato āgantvā sāvatthiyaṃ paṭivasantā ekadā samayappavādake sannipatitvā attano attano vādaṃ paggayha aññavāde khuṃsentā vivādāpannā ahesuṃ. Tena vuttaṃ ‘‘te bhaṇḍanajātā’’tiādi.
ತತ್ಥ ಭಣ್ಡನಂ ನಾಮ ಕಲಹಸ್ಸ ಪುಬ್ಬಭಾಗೋ। ಭಣ್ಡನಜಾತಾತಿ ಜಾತಭಣ್ಡನಾ। ಕಲಹೋತಿ ಕಲಹೋ ಏವ, ಕಲಸ್ಸ ವಾ ಹನನತೋ ಕಲಹೋ ದಟ್ಠಬ್ಬೋ। ಅಞ್ಞಮಞ್ಞಸ್ಸ ವಿರುದ್ಧವಾದಂ ಆಪನ್ನಾತಿ ವಿವಾದಾಪನ್ನಾ। ಮಮ್ಮಘಟ್ಟನತೋ ಮುಖಮೇವ ಸತ್ತೀತಿ ಮುಖಸತ್ತಿ, ಫರುಸವಾಚಾ। ಫಲೂಪಚಾರೇನ ವಿಯ ಹಿ ಕಾರಣಂ ಕಾರಣೂಪಚಾರೇನ ಫಲಮ್ಪಿ ವೋಹರಿಯತಿ ಯಥಾ ತಂ ‘‘ಸುಖೋ ಬುದ್ಧುಪ್ಪಾದೋ, ಪಾಪಕಮ್ಮಂ ಪಚ್ಚನುಭೋತೀ’’ತಿ ಚ। ತಾಹಿ ಮುಖಸತ್ತೀಹಿ ವಿತುದನ್ತಾ ವಿಜ್ಝನ್ತಾ ವಿಹರನ್ತಿ। ಏದಿಸೋ ಧಮ್ಮೋತಿ ಧಮ್ಮೋ ಅವಿಪರೀತಸಭಾವೋ ಏದಿಸೋ ಏವರೂಪೋ, ಯಥಾ ಮಯಾ ವುತ್ತಂ ‘‘ಸಸ್ಸತೋ ಲೋಕೋ’’ತಿ। ನೇದಿಸೋ ಧಮ್ಮೋತಿ ನ ಏದಿಸೋ ಧಮ್ಮೋ , ಯಥಾ ತಯಾ ವುತ್ತಂ ‘‘ಅಸಸ್ಸತೋ ಲೋಕೋ’’ತಿ, ಏವಂ ಸೇಸಪದೇಹಿಪಿ ಯೋಜೇತಬ್ಬಂ। ಸೋ ಚ ತಿತ್ಥಿಯಾನಂ ವಿವಾದೋ ಸಕಲನಗರೇ ಪಾಕಟೋ ಜಾತೋ। ಅಥ ಭಿಕ್ಖೂ ಸಾವತ್ಥಿಂ ಪಿಣ್ಡಾಯ ಪವಿಟ್ಠಾ ತಂ ಸುತ್ವಾ ‘‘ಅತ್ಥಿ ನೋ ಇದಂ ಕಥಾಪಾಭತಂ, ಯಂ ನೂನ ಮಯಂ ಇಮಂ ಪವತ್ತಿಂ ಭಗವತೋ ಆರೋಚೇಯ್ಯಾಮ, ಅಪ್ಪೇವ ನಾಮ ತಂ ನಿಸ್ಸಾಯ ಸತ್ಥು ಸಣ್ಹಸುಖುಮಂ ಧಮ್ಮದೇಸನಂ ಲಭೇಯ್ಯಾಮಾ’’ತಿ ತೇ ಪಚ್ಛಾಭತ್ತಂ ಧಮ್ಮದೇಸನಾಕಾಲೇ ಭಗವತೋ ಏತಮತ್ಥಂ ಆರೋಚೇಸುಂ। ತೇನ ವುತ್ತಂ – ‘‘ಅಥ ಖೋ ಸಮ್ಬಹುಲಾ ಭಿಕ್ಖೂ’’ತಿಆದಿ।
Tattha bhaṇḍanaṃ nāma kalahassa pubbabhāgo. Bhaṇḍanajātāti jātabhaṇḍanā. Kalahoti kalaho eva, kalassa vā hananato kalaho daṭṭhabbo. Aññamaññassa viruddhavādaṃ āpannāti vivādāpannā. Mammaghaṭṭanato mukhameva sattīti mukhasatti, pharusavācā. Phalūpacārena viya hi kāraṇaṃ kāraṇūpacārena phalampi vohariyati yathā taṃ ‘‘sukho buddhuppādo, pāpakammaṃ paccanubhotī’’ti ca. Tāhi mukhasattīhi vitudantā vijjhantā viharanti. Ediso dhammoti dhammo aviparītasabhāvo ediso evarūpo, yathā mayā vuttaṃ ‘‘sassato loko’’ti. Nediso dhammoti na ediso dhammo , yathā tayā vuttaṃ ‘‘asassato loko’’ti, evaṃ sesapadehipi yojetabbaṃ. So ca titthiyānaṃ vivādo sakalanagare pākaṭo jāto. Atha bhikkhū sāvatthiṃ piṇḍāya paviṭṭhā taṃ sutvā ‘‘atthi no idaṃ kathāpābhataṃ, yaṃ nūna mayaṃ imaṃ pavattiṃ bhagavato āroceyyāma, appeva nāma taṃ nissāya satthu saṇhasukhumaṃ dhammadesanaṃ labheyyāmā’’ti te pacchābhattaṃ dhammadesanākāle bhagavato etamatthaṃ ārocesuṃ. Tena vuttaṃ – ‘‘atha kho sambahulā bhikkhū’’tiādi.
ತಂ ಸುತ್ವಾ ಭಗವಾ ಅಞ್ಞತಿತ್ಥಿಯಾನಂ ಧಮ್ಮಸ್ಸ ಅಯಥಾಭೂತಪಜಾನನಂ ಪಕಾಸೇನ್ತೋ ‘‘ಅಞ್ಞತಿತ್ಥಿಯಾ, ಭಿಕ್ಖವೇ’’ತಿಆದಿಮಾಹ। ತತ್ಥ ಅನ್ಧಾತಿ ಪಞ್ಞಾಚಕ್ಖುವಿರಹೇನ ಅನ್ಧಾ। ತೇನಾಹ ‘‘ಅಚಕ್ಖುಕಾ’’ತಿ। ಪಞ್ಞಾ ಹಿ ಇಧ ‘‘ಚಕ್ಖೂ’’ತಿ ಅಧಿಪ್ಪೇತಾ। ತಥಾ ಹಿ ವುತ್ತಂ ‘‘ಅತ್ಥಂ ನ ಜಾನನ್ತೀ’’ತಿಆದಿ। ತತ್ಥ ಅತ್ಥಂ ನ ಜಾನನ್ತೀತಿ ಇಧಲೋಕತ್ಥಂ ಪರಲೋಕತ್ಥಂ ನ ಜಾನನ್ತಿ, ಇಧಲೋಕಪರಲೋಕೇಸು ವುದ್ಧಿಂ ಅಬ್ಭುದಯಂ ನಾವಬುಜ್ಝನ್ತಿ, ಪರಮತ್ಥೇ ಪನ ನಿಬ್ಬಾನೇ ಕಥಾವಕಾ। ಯೇ ಹಿ ನಾಮ ಪವತ್ತಿಮತ್ತೇಪಿ ಸಮ್ಮೂಳ್ಹಾ, ತೇ ಕಥಂ ನಿವತ್ತಿಂ ಜಾನಿಸ್ಸನ್ತೀತಿ। ಅನತ್ಥಂ ನ ಜಾನನ್ತೀತಿ ಯದಗ್ಗೇನ ತೇ ಅತ್ಥಂ ನ ಜಾನನ್ತಿ, ತದಗ್ಗೇನ ಅನತ್ಥಮ್ಪಿ ನ ಜಾನನ್ತಿ। ಯಸ್ಮಾ ಧಮ್ಮಂ ನ ಜಾನನ್ತಿ, ತಸ್ಮಾ ಅಧಮ್ಮಮ್ಪಿ ನ ಜಾನನ್ತಿ। ತೇ ಹಿ ವಿಪರಿಯೇಸಗ್ಗಾಹಿತಾಯ ಧಮ್ಮಂ ಕುಸಲಮ್ಪಿ ಅಕುಸಲಂ ಕರೋನ್ತಿ, ಅಧಮ್ಮಮ್ಪಿ ಅಕುಸಲಂ ಕುಸಲಂ ಕರೋನ್ತಿ। ನ ಕೇವಲಞ್ಚ ಧಮ್ಮಾಧಮ್ಮೇಸು ಏವ, ಅಥ ಖೋ ತಸ್ಸ ವಿಪಾಕೇಸುಪಿ ಸಮ್ಮೂಳ್ಹಾ। ತಥಾ ಹಿ ತೇ ಕಮ್ಮಮ್ಪಿ ವಿಪಾಕಂ ಕತ್ವಾ ವೋಹರನ್ತಿ, ವಿಪಾಕಮ್ಪಿ ಕಮ್ಮಂ ಕತ್ವಾ। ತಥಾ ಧಮ್ಮಂ ಸಭಾವಧಮ್ಮಮ್ಪಿ ನ ಜಾನನ್ತಿ, ಅಧಮ್ಮಂ ಅಸಭಾವಧಮ್ಮಮ್ಪಿ ನ ಜಾನನ್ತಿ। ಏವಂಭೂತಾ ಚ ಸಭಾವಧಮ್ಮಂ ಅಸಭಾವಧಮ್ಮಞ್ಚ, ಅಸಭಾವಧಮ್ಮಂ ಸಭಾವಧಮ್ಮಞ್ಚ ಕತ್ವಾ ಪವೇದೇನ್ತಿ।
Taṃ sutvā bhagavā aññatitthiyānaṃ dhammassa ayathābhūtapajānanaṃ pakāsento ‘‘aññatitthiyā, bhikkhave’’tiādimāha. Tattha andhāti paññācakkhuvirahena andhā. Tenāha ‘‘acakkhukā’’ti. Paññā hi idha ‘‘cakkhū’’ti adhippetā. Tathā hi vuttaṃ ‘‘atthaṃ na jānantī’’tiādi. Tattha atthaṃ na jānantīti idhalokatthaṃ paralokatthaṃ na jānanti, idhalokaparalokesu vuddhiṃ abbhudayaṃ nāvabujjhanti, paramatthe pana nibbāne kathāvakā. Ye hi nāma pavattimattepi sammūḷhā, te kathaṃ nivattiṃ jānissantīti. Anatthaṃ na jānantīti yadaggena te atthaṃ na jānanti, tadaggena anatthampi na jānanti. Yasmā dhammaṃ na jānanti, tasmā adhammampi na jānanti. Te hi vipariyesaggāhitāya dhammaṃ kusalampi akusalaṃ karonti, adhammampi akusalaṃ kusalaṃ karonti. Na kevalañca dhammādhammesu eva, atha kho tassa vipākesupi sammūḷhā. Tathā hi te kammampi vipākaṃ katvā voharanti, vipākampi kammaṃ katvā. Tathā dhammaṃ sabhāvadhammampi na jānanti, adhammaṃ asabhāvadhammampi na jānanti. Evaṃbhūtā ca sabhāvadhammaṃ asabhāvadhammañca, asabhāvadhammaṃ sabhāvadhammañca katvā pavedenti.
ಇತಿ ಭಗವಾ ತಿತ್ಥಿಯಾನಂ ಮೋಹದಿಟ್ಠಿಪಟಿಲಾಭಭಾವೇನ ಪಞ್ಞಾಚಕ್ಖುವೇಕಲ್ಲತೋ ಅನ್ಧಭಾವಂ ದಸ್ಸೇತ್ವಾ ಇದಾನಿ ತಮತ್ಥಂ ಜಚ್ಚನ್ಧೂಪಮಾಯ ಪಕಾಸೇತುಂ ‘‘ಭೂತಪುಬ್ಬಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ’’ತಿಆದಿಮಾಹ। ತತ್ಥ ಭೂತಪುಬ್ಬನ್ತಿ ಪುಬ್ಬೇ ಭೂತಂ, ಅತೀತಕಾಲೇ ನಿಬ್ಬತ್ತಂ। ಅಞ್ಞತರೋ ರಾಜಾ ಅಹೋಸೀತಿ ಪುರಾತನೋ ನಾಮಗೋತ್ತೇಹಿ ಲೋಕೇ ಅಪಾಕಟೋ ಏಕೋ ರಾಜಾ ಅಹೋಸಿ। ಸೋ ರಾಜಾ ಅಞ್ಞತರಂ ಪುರಿಸಂ ಆಮನ್ತೇಸೀತಿ ತಸ್ಸ ಕಿರ ರಞ್ಞೋ ಸೋಭಗ್ಗಪ್ಪತ್ತಂ ಸಬ್ಬಙ್ಗಸಮ್ಪನ್ನಂ ಅತ್ತನೋ ಓಪವಯ್ಹಂ ಹತ್ಥಿಂ ಉಪಟ್ಠಾನಂ ಆಗತಂ ದಿಸ್ವಾ ಏತದಹೋಸಿ – ‘‘ಭದ್ದಕಂ ವತ, ಭೋ, ಹತ್ಥಿಯಾನಂ ದಸ್ಸನೀಯ’’ನ್ತಿ। ತೇನ ಚ ಸಮಯೇನ ಏಕೋ ಜಚ್ಚನ್ಧೋ ರಾಜಙ್ಗಣೇನ ಗಚ್ಛತಿ। ತಂ ದಿಸ್ವಾ ರಾಜಾ ಚಿನ್ತೇಸಿ – ‘‘ಮಹಾಜಾನಿಯಾ ಖೋ ಇಮೇ ಅನ್ಧಾ ಯೇ ಏವರೂಪಂ ದಸ್ಸನೀಯಂ ನ ಲಭನ್ತಿ ದಟ್ಠುಂ। ಯಂನೂನಾಹಂ ಇಮಿಸ್ಸಾ ಸಾವತ್ಥಿಯಾ ಯತ್ತಕಾ ಜಚ್ಚನ್ಧಾ ಸಬ್ಬೇ ತೇ ಸನ್ನಿಪಾತಾಪೇತ್ವಾ ಏಕದೇಸಂ ಏಕದೇಸಂ ಹತ್ಥೇನ ಫುಸಾಪೇತ್ವಾ ತೇಸಂ ವಚನಂ ಸುಣೇಯ್ಯ’’ನ್ತಿ। ಕೇಳಿಸೀಲೋ ರಾಜಾ ಏಕೇನ ಪುರಿಸೇನ ಸಾವತ್ಥಿಯಾ ಸಬ್ಬೇ ಜಚ್ಚನ್ಧೇ ಸನ್ನಿಪಾತಾಪೇತ್ವಾ ತಸ್ಸ ಪುರಿಸಸ್ಸ ಸಞ್ಞಂ ಅದಾಸಿ ‘‘ಯಥಾ ಏಕೇಕೋ ಜಚ್ಚನ್ಧೋ ಸೀಸಾದಿಕಂ ಏಕೇಕಂಯೇವ ಹತ್ಥಿಸ್ಸ ಅಙ್ಗಂ ಫುಸಿತ್ವಾ ‘ಹತ್ಥೀ ಮಯಾ ದಿಟ್ಠೋ’ತಿ ಸಞ್ಞಂ ಉಪ್ಪಾದೇಸಿ, ತಥಾ ಕರೋಹೀ’’ತಿ। ಸೋ ಪುರಿಸೋ ತಥಾ ಅಕಾಸಿ। ಅಥ ರಾಜಾ ತೇ ಜಚ್ಚನ್ಧೇ ಪಚ್ಚೇಕಂ ಪುಚ್ಛಿ ‘‘ಕೀದಿಸೋ, ಭಣೇ, ಹತ್ಥೀ’’ತಿ। ತೇ ಅತ್ತನಾ ದಿಟ್ಠದಿಟ್ಠಾವಯವಮೇವ ಹತ್ಥಿಂ ಕತ್ವಾ ವದನ್ತಾ ‘‘ಏದಿಸೋ ಹತ್ಥೀ, ನೇದಿಸೋ ಹತ್ಥೀ’’ತಿ ಅಞ್ಞಮಞ್ಞಂ ಕಲಹಂ ಕರೋನ್ತಾ ಹತ್ಥಾದೀಹಿ ಉಪಕ್ಕಮಿತ್ವಾ ರಾಜಙ್ಗಣೇ ಮಹನ್ತಂ ಕೋಲಾಹಲಂ ಅಕಂಸು। ರಾಜಾ ಸಪರಿಜನೋ ತೇಸಂ ತಂ ವಿಪ್ಪಕಾರಂ ದಿಸ್ವಾ ಫಾಸುಕೇಹಿ ಭಿಜ್ಜಮಾನೇಹಿ ಹದಯೇನ ಉಗ್ಗತೇನ ಮಹಾಹಸಿತಂ ಹಸಿ। ತೇನ ವುತ್ತಂ – ‘‘ಅಥ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸೋ ರಾಜಾ…ಪೇ॰… ಅತ್ತಮನೋ ಅಹೋಸೀ’’ತಿ।
Iti bhagavā titthiyānaṃ mohadiṭṭhipaṭilābhabhāvena paññācakkhuvekallato andhabhāvaṃ dassetvā idāni tamatthaṃ jaccandhūpamāya pakāsetuṃ ‘‘bhūtapubbaṃ, bhikkhave’’tiādimāha. Tattha bhūtapubbanti pubbe bhūtaṃ, atītakāle nibbattaṃ. Aññataro rājā ahosīti purātano nāmagottehi loke apākaṭo eko rājā ahosi. So rājā aññataraṃ purisaṃ āmantesīti tassa kira rañño sobhaggappattaṃ sabbaṅgasampannaṃ attano opavayhaṃ hatthiṃ upaṭṭhānaṃ āgataṃ disvā etadahosi – ‘‘bhaddakaṃ vata, bho, hatthiyānaṃ dassanīya’’nti. Tena ca samayena eko jaccandho rājaṅgaṇena gacchati. Taṃ disvā rājā cintesi – ‘‘mahājāniyā kho ime andhā ye evarūpaṃ dassanīyaṃ na labhanti daṭṭhuṃ. Yaṃnūnāhaṃ imissā sāvatthiyā yattakā jaccandhā sabbe te sannipātāpetvā ekadesaṃ ekadesaṃ hatthena phusāpetvā tesaṃ vacanaṃ suṇeyya’’nti. Keḷisīlo rājā ekena purisena sāvatthiyā sabbe jaccandhe sannipātāpetvā tassa purisassa saññaṃ adāsi ‘‘yathā ekeko jaccandho sīsādikaṃ ekekaṃyeva hatthissa aṅgaṃ phusitvā ‘hatthī mayā diṭṭho’ti saññaṃ uppādesi, tathā karohī’’ti. So puriso tathā akāsi. Atha rājā te jaccandhe paccekaṃ pucchi ‘‘kīdiso, bhaṇe, hatthī’’ti. Te attanā diṭṭhadiṭṭhāvayavameva hatthiṃ katvā vadantā ‘‘ediso hatthī, nediso hatthī’’ti aññamaññaṃ kalahaṃ karontā hatthādīhi upakkamitvā rājaṅgaṇe mahantaṃ kolāhalaṃ akaṃsu. Rājā saparijano tesaṃ taṃ vippakāraṃ disvā phāsukehi bhijjamānehi hadayena uggatena mahāhasitaṃ hasi. Tena vuttaṃ – ‘‘atha kho, bhikkhave, so rājā…pe… attamano ahosī’’ti.
ತತ್ಥ ಅಮ್ಭೋತಿ ಆಲಪನಂ। ಯಾವತಕಾತಿ ಯತ್ತಕಾ। ಜಚ್ಚನ್ಧಾತಿ ಜಾತಿಯಾ ಅನ್ಧಾ, ಜಾತಿತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ಅಚಕ್ಖುಕಾ। ಏಕಜ್ಝನ್ತಿ ಏಕತೋ। ಭಣೇತಿ ಅಬಹುಮಾನಾಲಾಪೋ। ಹತ್ಥಿಂ ದಸ್ಸೇಹೀತಿ ಯಥಾವುತ್ತಂ ಹತ್ಥಿಂ ಸಯಾಪೇತ್ವಾ ದಸ್ಸೇಹಿ। ಸೋ ಚ ಸುಸಿಕ್ಖಿತತ್ತಾ ಅಪರಿಪ್ಫನ್ದನ್ತೋ ನಿಪಜ್ಜಿ। ದಿಟ್ಠೋ ನೋ ಹತ್ಥೀತಿ ಹತ್ಥೇನ ಪರಾಮಸನಂ ದಸ್ಸನಂ ಕತ್ವಾ ಆಹಂಸು। ತೇನ ಪುರಿಸೇನ ಸೀಸಂ ಪರಾಮಸಾಪೇತ್ವಾ ‘‘ಏದಿಸೋ ಹತ್ಥೀ’’ತಿ ಸಞ್ಞಾಪಿತತ್ತಾ ತಾದಿಸಂಯೇವ ನಂ ಹತ್ಥಿಂ ಸಞ್ಜಾನನ್ತಾ ಜಚ್ಚನ್ಧಾ ‘‘ಏದಿಸೋ ದೇವ ಹತ್ಥೀ ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ ಕುಮ್ಭೋ’’ತಿ ವದಿಂಸು। ಕುಮ್ಭೋತಿ ಚ ಘಟೋತಿ ಅತ್ಥೋ। ಖೀಲೋತಿ ನಾಗದನ್ತಖೀಲೋ। ಸೋಣ್ಡೋತಿ ಹತ್ಥೋ। ನಙ್ಗಲೀಸಾತಿ ನಙ್ಗಲಸ್ಸ ಸಿರಸ್ಸ ಈಸಾ। ಕಾಯೋತಿ ಸರೀರಂ। ಕೋಟ್ಠೋತಿ ಕುಸೂಲೋ। ಪಾದೋತಿ ಜಙ್ಘೋ। ಥೂಣೋತಿ ಥಮ್ಭೋ। ನಙ್ಗುಟ್ಠನ್ತಿ ವಾಳಸ್ಸ ಉರಿಮಪ್ಪದೇಸೋ। ವಾಲಧೀತಿ ವಾಲಸ್ಸ ಅಗ್ಗಪ್ಪದೇಸೋ। ಮುಟ್ಠೀಹಿ ಸಂಸುಮ್ಭಿಂಸೂತಿ ಮುಟ್ಠಿಯೋ ಬನ್ಧಿತ್ವಾ ಪಹರಿಂಸು, ಮುಟ್ಠಿಘಾತಂ ಅಕಂಸು। ಅತ್ತಮನೋ ಅಹೋಸೀತಿ ಕೇಳಿಸೀಲತ್ತಾ ಸೋ ರಾಜಾ ತೇನ ಜಚ್ಚನ್ಧಾನಂ ಕಲಹೇನ ಅತ್ತಮನೋ ಪಹಾಸೇನ ಗಹಿತಮನೋ ಅಹೋಸಿ।
Tattha ambhoti ālapanaṃ. Yāvatakāti yattakā. Jaccandhāti jātiyā andhā, jātito paṭṭhāya acakkhukā. Ekajjhanti ekato. Bhaṇeti abahumānālāpo. Hatthiṃ dassehīti yathāvuttaṃ hatthiṃ sayāpetvā dassehi. So ca susikkhitattā aparipphandanto nipajji. Diṭṭho no hatthīti hatthena parāmasanaṃ dassanaṃ katvā āhaṃsu. Tena purisena sīsaṃ parāmasāpetvā ‘‘ediso hatthī’’ti saññāpitattā tādisaṃyeva naṃ hatthiṃ sañjānantā jaccandhā ‘‘ediso deva hatthī seyyathāpi kumbho’’ti vadiṃsu. Kumbhoti ca ghaṭoti attho. Khīloti nāgadantakhīlo. Soṇḍoti hattho. Naṅgalīsāti naṅgalassa sirassa īsā. Kāyoti sarīraṃ. Koṭṭhoti kusūlo. Pādoti jaṅgho. Thūṇoti thambho. Naṅguṭṭhanti vāḷassa urimappadeso. Vāladhīti vālassa aggappadeso. Muṭṭhīhi saṃsumbhiṃsūti muṭṭhiyo bandhitvā pahariṃsu, muṭṭhighātaṃ akaṃsu. Attamano ahosīti keḷisīlattā so rājā tena jaccandhānaṃ kalahena attamano pahāsena gahitamano ahosi.
ಏವಮೇವ ಖೋತಿ ಉಪಮಾಸಂಸನ್ದನಂ। ತಸ್ಸತ್ಥೋ – ಭಿಕ್ಖವೇ, ಯಥಾ ತೇ ಜಚ್ಚನ್ಧಾ ಅಚಕ್ಖುಕಾ ಏಕಙ್ಗದಸ್ಸಿನೋ ಅನವಸೇಸತೋ ಹತ್ಥಿಂ ಅಪಸ್ಸಿತ್ವಾ ಅತ್ತನಾ ದಿಟ್ಠಾವಯವಮತ್ತಂ ಹತ್ಥಿಸಞ್ಞಾಯ ಇತರೇಹಿ ದಿಟ್ಠಂ ಅನನುಜಾನನ್ತಾ ಅಞ್ಞಮಞ್ಞಂ ವಿವಾದಂ ಆಪನ್ನಾ ಕಲಹಂ ಅಕಂಸು, ಏವಮೇವ ಇಮೇ ಅಞ್ಞತಿತ್ಥಿಯಾ ಸಕ್ಕಾಯಸ್ಸ ಏಕದೇಸಂ ರೂಪವೇದನಾದಿಂ ಅತ್ತನೋ ದಿಟ್ಠಿದಸ್ಸನೇನ ಯಥಾದಿಟ್ಠಂ ‘‘ಅತ್ತಾ’’ತಿ ಮಞ್ಞಮಾನಾ ತಸ್ಸ ಸಸ್ಸತಾದಿಭಾವಂ ಆರೋಪೇತ್ವಾ ‘‘ಇದಮೇವ ಸಚ್ಚಂ ಮೋಘಮಞ್ಞ’’ನ್ತಿ ಅಭಿನಿವಿಸಿತ್ವಾ ಅಞ್ಞಮಞ್ಞಂ ವಿವದನ್ತಿ, ಯಥಾಭೂತಂ ಪನ ಅತ್ಥಾನತ್ಥಂ ಧಮ್ಮಾಧಮ್ಮಞ್ಚ ನ ಜಾನನ್ತಿ। ತಸ್ಮಾ ಅನ್ಧಾ ಅಚಕ್ಖುಕಾ ಜಚ್ಚನ್ಧಪಟಿಭಾಗಾತಿ।
Evameva khoti upamāsaṃsandanaṃ. Tassattho – bhikkhave, yathā te jaccandhā acakkhukā ekaṅgadassino anavasesato hatthiṃ apassitvā attanā diṭṭhāvayavamattaṃ hatthisaññāya itarehi diṭṭhaṃ ananujānantā aññamaññaṃ vivādaṃ āpannā kalahaṃ akaṃsu, evameva ime aññatitthiyā sakkāyassa ekadesaṃ rūpavedanādiṃ attano diṭṭhidassanena yathādiṭṭhaṃ ‘‘attā’’ti maññamānā tassa sassatādibhāvaṃ āropetvā ‘‘idameva saccaṃ moghamañña’’nti abhinivisitvā aññamaññaṃ vivadanti, yathābhūtaṃ pana atthānatthaṃ dhammādhammañca na jānanti. Tasmā andhā acakkhukā jaccandhapaṭibhāgāti.
ಏತಮತ್ಥಂ ವಿದಿತ್ವಾತಿ ಏತಂ ತಿತ್ಥಿಯಾನಂ ಧಮ್ಮಸಭಾವಂ ಯಥಾಭೂತಂ ಅಜಾನನ್ತಾನಂ ಅಪಸ್ಸನ್ತಾನಂ ಜಚ್ಚನ್ಧಾನಂ ವಿಯ ಹತ್ಥಿಮ್ಹಿ ಯಥಾದಸ್ಸನಂ ಮಿಚ್ಛಾಭಿನಿವೇಸಂ, ತತ್ಥ ಚ ವಿವಾದಾಪತ್ತಿಂ ಸಬ್ಬಾಕಾರತೋ ವಿದಿತ್ವಾ ತದತ್ಥದೀಪಕಂ ಇಮಂ ಉದಾನಂ ಉದಾನೇಸಿ।
Etamatthaṃ viditvāti etaṃ titthiyānaṃ dhammasabhāvaṃ yathābhūtaṃ ajānantānaṃ apassantānaṃ jaccandhānaṃ viya hatthimhi yathādassanaṃ micchābhinivesaṃ, tattha ca vivādāpattiṃ sabbākārato viditvā tadatthadīpakaṃ imaṃ udānaṃ udānesi.
ತತ್ಥ ಇಮೇಸು ಕಿರ ಸಜ್ಜನ್ತಿ, ಏಕೇ ಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣಾತಿ ಇಧೇಕಚ್ಚೇ ಪಬ್ಬಜ್ಜೂಪಗಮನೇನ ಸಮಣಾ, ಜಾತಿಮತ್ತೇನ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ‘‘ಸಸ್ಸತೋ ಲೋಕೋ’’ತಿಆದಿನಯಪ್ಪವತ್ತೇಸು ಇಮೇಸು ಏವ ಅಸಾರೇಸು ದಿಟ್ಠಿಗತೇಸು ದಿಟ್ಠಾಭಿನನ್ದನವಸೇನ, ಇಮೇಸು ವಾ ರೂಪಾದೀಸು ಉಪಾದಾನಕ್ಖನ್ಧೇಸು ಏವಂ ಅನಿಚ್ಚೇಸು ದುಕ್ಖೇಸು ವಿಪರಿಣಾಮಧಮ್ಮೇಸು ತಣ್ಹಾಭಿನನ್ದನದಿಟ್ಠಾಭಿನನ್ದನಾನಂ ವಸೇನ ‘‘ಏತಂ ಮಮಾ’’ತಿಆದಿನಾ ಸಜ್ಜನ್ತಿ ಕಿರ। ಅಹೋ ನೇಸಂ ಸಮ್ಮೋಹೋತಿ ದಸ್ಸೇತಿ। ಕಿರಸದ್ದೋ ಚೇತ್ಥ ಅರುಚಿಸೂಚನತ್ಥೋ। ತೇನ ತತ್ಥ ಸಙ್ಗಕಾರಣಾಭಾವಮೇವ ದೀಪೇತಿ। ನ ಕೇವಲಂ ಸಜ್ಜನ್ತಿ ಏವ, ಅಥ ಖೋ ವಿಗ್ಗಯ್ಹ ನಂ ವಿವದನ್ತಿ ‘‘ನ ತ್ವಂ ಇಮಂ ಧಮ್ಮವಿನಯಂ ಆಜಾನಾಸಿ, ಅಹಂ ಇಮಂ ಧಮ್ಮವಿನಯಂ ಆಜಾನಾಮೀ’’ತಿಆದಿನಾ ವಿಗ್ಗಾಹಿಕಕಥಾನುಯೋಗವಸೇನ ವಿಗ್ಗಯ್ಹ ವಿವದನ್ತಿ ವಿವಾದಂ ಆಪಜ್ಜನ್ತಿ। ನನ್ತಿ ಚೇತ್ಥ ನಿಪಾತಮತ್ತಂ। ಅಥ ವಾ ವಿಗ್ಗಯ್ಹ ನನ್ತಿ ನಂ ದಿಟ್ಠಿನಿಸ್ಸಯಂ ಸಕ್ಕಾಯದಿಟ್ಠಿಮೇವ ವಾ ವಿಪರೀತದಸ್ಸನತ್ತಾ ಸಸ್ಸತಾದಿವಸೇನ ಅಞ್ಞಮಞ್ಞಂ ವಿರುದ್ಧಂ ಗಹೇತ್ವಾ ವಿವದನ್ತಿ ವಿಸೇಸತೋ ವದನ್ತಿ, ಅತ್ತನೋ ಏವ ವಾದಂ ವಿಸಿಟ್ಠಂ ಅವಿಪರೀತಂ ಕತ್ವಾ ಅಭಿನಿವಿಸ್ಸ ವೋಹರನ್ತಿ। ಯಥಾ ಕಿಂ? ಜನಾ ಏಕಙ್ಗದಸ್ಸಿನೋ ಯಥೇವ ಜಚ್ಚನ್ಧಜನಾ ಹತ್ಥಿಸ್ಸ ಏಕೇಕಙ್ಗದಸ್ಸಿನೋ ‘‘ಯಂ ಯಂ ಅತ್ತನಾ ಫುಸಿತ್ವಾ ಞಾತಂ, ತಂ ತದೇವ ಹತ್ಥೀ’’ತಿ ಗಹೇತ್ವಾ ಅಞ್ಞಮಞ್ಞಂ ವಿಗ್ಗಯ್ಹ ವಿವದಿಂಸು, ಏವಂಸಮ್ಪದಮಿದನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ। ಇವಸದ್ದೋ ಚೇತ್ಥ ಲುತ್ತನಿದ್ದಿಟ್ಠೋತಿ ವೇದಿತಬ್ಬೋ।
Tattha imesu kira sajjanti, eke samaṇabrāhmaṇāti idhekacce pabbajjūpagamanena samaṇā, jātimattena brāhmaṇā ‘‘sassato loko’’tiādinayappavattesu imesu eva asāresu diṭṭhigatesu diṭṭhābhinandanavasena, imesu vā rūpādīsu upādānakkhandhesu evaṃ aniccesu dukkhesu vipariṇāmadhammesu taṇhābhinandanadiṭṭhābhinandanānaṃ vasena ‘‘etaṃ mamā’’tiādinā sajjanti kira. Aho nesaṃ sammohoti dasseti. Kirasaddo cettha arucisūcanattho. Tena tattha saṅgakāraṇābhāvameva dīpeti. Na kevalaṃ sajjanti eva, atha kho viggayha naṃ vivadanti ‘‘na tvaṃ imaṃ dhammavinayaṃ ājānāsi, ahaṃ imaṃ dhammavinayaṃ ājānāmī’’tiādinā viggāhikakathānuyogavasena viggayha vivadanti vivādaṃ āpajjanti. Nanti cettha nipātamattaṃ. Atha vā viggayha nanti naṃ diṭṭhinissayaṃ sakkāyadiṭṭhimeva vā viparītadassanattā sassatādivasena aññamaññaṃ viruddhaṃ gahetvā vivadanti visesato vadanti, attano eva vādaṃ visiṭṭhaṃ aviparītaṃ katvā abhinivissa voharanti. Yathā kiṃ? Janā ekaṅgadassino yatheva jaccandhajanā hatthissa ekekaṅgadassino ‘‘yaṃ yaṃ attanā phusitvā ñātaṃ, taṃ tadeva hatthī’’ti gahetvā aññamaññaṃ viggayha vivadiṃsu, evaṃsampadamidanti attho. Ivasaddo cettha luttaniddiṭṭhoti veditabbo.
ಚತುತ್ಥಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Catutthasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ಸುತ್ತಪಿಟಕ • Suttapiṭaka / ಖುದ್ದಕನಿಕಾಯ • Khuddakanikāya / ಉದಾನಪಾಳಿ • Udānapāḷi / ೪. ಪಠಮನಾನಾತಿತ್ಥಿಯಸುತ್ತಂ • 4. Paṭhamanānātitthiyasuttaṃ
