Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / អង្គុត្តរនិកាយ (ដីកា) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) |
៧-៨. បឋមនាថសុត្តាទិវណ្ណនា
7-8. Paṭhamanāthasuttādivaṇṇanā
១៧-១៨. សត្តមេ យេហិ សីលាទីហិ សមន្នាគតោ ភិក្ខុ ធម្មសរណតាយ ធម្មេនេវ នាថតិ អាសីសតិ អភិភវតីតិ នាថោ វុច្ចតិ, តេ តស្ស នាថភាវករា ធម្មា នាថករណាតិ វុត្តាតិ អាហ ‘‘អត្តនោ សនាថភាវករា បតិដ្ឋករាតិ អត្ថោ’’តិ។ តត្ថ អត្តនោ បតិដ្ឋករាតិ យស្ស នាថភាវករា, តស្ស អត្តនោ បតិដ្ឋាវិធាយិនោ។ អប្បតិដ្ឋោ អនាថោ, សប្បតិដ្ឋោ សនាថោតិ បតិដ្ឋត្ថោ នាថ-សទ្ទោ។ កល្យាណគុណយោគតោ កល្យាណាតិ ទស្សេន្តោ ‘‘សីលាទិគុណសម្បន្នា’’តិ អាហ។ មិជ្ជនលក្ខណា មេត្តា ឯតស្ស អត្ថីតិ មិត្តោ។ សោ វុត្តនយេន កល្យាណោ អស្ស អត្ថីតិ តស្ស អត្ថិតាមត្តំ កល្យាណមិត្តបទេន វុត្តំ។ អស្ស តេន សព្ពកាលំ អវិជហិតវាសោតិ តំ ទស្សេតុំ ‘‘កល្យាណសហាយោ’’តិ វុត្តន្តិ អាហ ‘‘តេវស្សា’’តិ។ តេ ឯវ កល្យាណមិត្តា អស្ស ភិក្ខុនោ។ សហ អយនតោតិ សហ បវត្តនតោ។ អសមោធានេ ចិត្តេន, សមោធានេ បន ចិត្តេន ចេវ កាយេន ច សម្បវង្កោ។ សុខំ វចោ ឯតស្មិំ អនុកូលគាហិម្ហិ អាទរគារវវតិ បុគ្គលេតិ សុវចោ។ តេនាហ ‘‘សុខេន វត្តព្ពោ’’តិអាទិ។ ខមោតិ ខន្តោ។ តមេវស្ស ខមភាវំ ទស្សេតុំ ‘‘គាឡ្ហេនា’’តិអាទិ វុត្តំ។ វាមតោតិ មិច្ឆា, អយោនិសោ វា គណ្ហាតិ។ បដិប្ផរតីតិ បដាណិកភាវេន តិដ្ឋតិ។ បទក្ខិណំ គណ្ហាតីតិ សម្មា, យោនិសោ វា គណ្ហាតិ។
17-18. Sattame yehi sīlādīhi samannāgato bhikkhu dhammasaraṇatāya dhammeneva nāthati āsīsati abhibhavatīti nātho vuccati, te tassa nāthabhāvakarā dhammā nāthakaraṇāti vuttāti āha ‘‘attano sanāthabhāvakarā patiṭṭhakarāti attho’’ti. Tattha attano patiṭṭhakarāti yassa nāthabhāvakarā, tassa attano patiṭṭhāvidhāyino. Appatiṭṭho anātho, sappatiṭṭho sanāthoti patiṭṭhattho nātha-saddo. Kalyāṇaguṇayogato kalyāṇāti dassento ‘‘sīlādiguṇasampannā’’ti āha. Mijjanalakkhaṇā mettā etassa atthīti mitto. So vuttanayena kalyāṇo assa atthīti tassa atthitāmattaṃ kalyāṇamittapadena vuttaṃ. Assa tena sabbakālaṃ avijahitavāsoti taṃ dassetuṃ ‘‘kalyāṇasahāyo’’ti vuttanti āha ‘‘tevassā’’ti. Te eva kalyāṇamittā assa bhikkhuno. Saha ayanatoti saha pavattanato. Asamodhāne cittena, samodhāne pana cittena ceva kāyena ca sampavaṅko. Sukhaṃ vaco etasmiṃ anukūlagāhimhi ādaragāravavati puggaleti suvaco. Tenāha ‘‘sukhena vattabbo’’tiādi. Khamoti khanto. Tamevassa khamabhāvaṃ dassetuṃ ‘‘gāḷhenā’’tiādi vuttaṃ. Vāmatoti micchā, ayoniso vā gaṇhāti. Paṭippharatīti paṭāṇikabhāvena tiṭṭhati. Padakkhiṇaṃ gaṇhātīti sammā, yoniso vā gaṇhāti.
ឧច្ចាវចានីតិ វិបុលខុទ្ទកានិ។ តត្រុបគមនិយាយាតិ តត្រ តត្រ មហន្តេ ខុទ្ទកេ ច កម្មេ សាធនវសេន ឧបាយេន ឧបគច្ឆន្តិយា, តស្ស តស្ស កម្មស្ស និប្ផាទនេ សមត្ថាយាតិ អត្ថោ។ តត្រុបាយាយាតិ វា តត្រ តត្រ កម្មេ សាធេតព្ពេ ឧបាយភូតាយ។
Uccāvacānīti vipulakhuddakāni. Tatrupagamaniyāyāti tatra tatra mahante khuddake ca kamme sādhanavasena upāyena upagacchantiyā, tassa tassa kammassa nipphādane samatthāyāti attho. Tatrupāyāyāti vā tatra tatra kamme sādhetabbe upāyabhūtāya.
ធម្មេ អស្ស កាមោតិ ធម្មកាមោតិ ព្យធិករណានម្បិ ពាហិរត្ថោ សមាសោ ហោតីតិ កត្វា វុត្តំ។ កាមេតព្ពតោ វា បិយាយិតព្ពតោ កាមោ, ធម្មោ។ ធម្មោ កាមោ អស្សាតិ ធម្មកាមោ។ ធម្មោតិ បរិយត្តិធម្មោ អធិប្បេតោតិ អាហ ‘‘តេបិដកំ ពុទ្ធវចនំ បិយាយតីតិ អត្ថោ’’តិ។ សមុទាហរណំ កថនំ សមុទាហារោ, បិយោ សមុទាហារោ ឯតស្សាតិ បិយសមុទាហារោ។ សយញ្ចាតិ ឯត្ថ ច-សទ្ទេន ‘‘សក្កច្ច’’ន្តិ បទំ អនុកឌ្ឍតិ។ តេន សយញ្ច សក្កច្ចំ ទេសេតុកាមោ ហោតីតិ យោជនា។ អភិធម្មោ សត្ត បករណានិ ‘‘អធិកោ អភិវិសិដ្ឋោ ច បរិយត្តិធម្មោ’’តិ កត្វា។ វិនយោ ឧភតោវិភង្គា វិនយនតោ កាយវាចានំ។ អភិវិនយោ ខន្ធកបរិវារា វិសេសតោ អាភិសមាចារិកធម្មកិត្តនតោ។ អាភិសមាចារិកធម្មបារិបូរិវសេនេវ ហិ អាទិព្រហ្មចរិយកធម្មបារិបូរី។ ធម្មោ ឯវ បិដកទ្វយស្សបិ បរិយត្តិធម្មភាវតោ។ មគ្គផលានិ អភិធម្មោ ‘‘និព្ពានធម្មស្ស អភិមុខោ’’តិ កត្វា។ កិលេសវូបសមករណំ បុព្ពភាគិយា តិស្សោ សិក្ខា សង្ខេបតោ វិវដ្ដនិស្សិតោ សមថោ វិបស្សនា ច។ ឧឡារបាមោជ្ជោតិ ពលវបាមោជ្ជោ។ ការណត្ថេតិ និមិត្តត្ថេ។ កុសលធម្មនិមិត្តំ ហិស្ស វីរិយារម្ភោ។ តេនាហ ‘‘តេសំ អធិគមត្ថាយា’’តិ។ កុសលេសុ ធម្មេសូតិ វា និប្ផាទេតព្ពេ ភុម្មំ យថា ‘‘ចេតសោ អវូបសមេ អយោនិសោមនសិការបទដ្ឋាន’’ន្តិ។ អដ្ឋមេ នត្ថិ វត្តព្ពំ។
Dhamme assa kāmoti dhammakāmoti byadhikaraṇānampi bāhirattho samāso hotīti katvā vuttaṃ. Kāmetabbato vā piyāyitabbato kāmo, dhammo. Dhammo kāmo assāti dhammakāmo. Dhammoti pariyattidhammo adhippetoti āha ‘‘tepiṭakaṃ buddhavacanaṃ piyāyatīti attho’’ti. Samudāharaṇaṃ kathanaṃ samudāhāro, piyo samudāhāro etassāti piyasamudāhāro. Sayañcāti ettha ca-saddena ‘‘sakkacca’’nti padaṃ anukaḍḍhati. Tena sayañca sakkaccaṃ desetukāmo hotīti yojanā. Abhidhammo satta pakaraṇāni ‘‘adhiko abhivisiṭṭho ca pariyattidhammo’’ti katvā. Vinayo ubhatovibhaṅgā vinayanato kāyavācānaṃ. Abhivinayo khandhakaparivārā visesato ābhisamācārikadhammakittanato. Ābhisamācārikadhammapāripūrivaseneva hi ādibrahmacariyakadhammapāripūrī. Dhammo eva piṭakadvayassapi pariyattidhammabhāvato. Maggaphalāni abhidhammo ‘‘nibbānadhammassa abhimukho’’ti katvā. Kilesavūpasamakaraṇaṃ pubbabhāgiyā tisso sikkhā saṅkhepato vivaṭṭanissito samatho vipassanā ca. Uḷārapāmojjoti balavapāmojjo. Kāraṇattheti nimittatthe. Kusaladhammanimittaṃ hissa vīriyārambho. Tenāha ‘‘tesaṃ adhigamatthāyā’’ti. Kusalesu dhammesūti vā nipphādetabbe bhummaṃ yathā ‘‘cetaso avūpasame ayonisomanasikārapadaṭṭhāna’’nti. Aṭṭhame natthi vattabbaṃ.
បឋមនាថសុត្តាទិវណ្ណនា និដ្ឋិតា។
Paṭhamanāthasuttādivaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
តិបិដក (មូល) • Tipiṭaka (Mūla) / សុត្តបិដក • Suttapiṭaka / អង្គុត្តរនិកាយ • Aṅguttaranikāya
៧. បឋមនាថសុត្តំ • 7. Paṭhamanāthasuttaṃ
៨. ទុតិយនាថសុត្តំ • 8. Dutiyanāthasuttaṃ
អដ្ឋកថា • Aṭṭhakathā / សុត្តបិដក (អដ្ឋកថា) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / អង្គុត្តរនិកាយ (អដ្ឋកថា) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā)
៧. បឋមនាថសុត្តវណ្ណនា • 7. Paṭhamanāthasuttavaṇṇanā
៨. ទុតិយនាថសុត្តវណ្ណនា • 8. Dutiyanāthasuttavaṇṇanā