| Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਅਙ੍ਗੁਤ੍ਤਰਨਿਕਾਯ (ਟੀਕਾ) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) |
੭-੮. ਪਠਮਨਾਥਸੁਤ੍ਤਾਦਿવਣ੍ਣਨਾ
7-8. Paṭhamanāthasuttādivaṇṇanā
੧੭-੧੮. ਸਤ੍ਤਮੇ ਯੇਹਿ ਸੀਲਾਦੀਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਧਮ੍ਮਸਰਣਤਾਯ ਧਮ੍ਮੇਨੇવ ਨਾਥਤਿ ਆਸੀਸਤਿ ਅਭਿਭવਤੀਤਿ ਨਾਥੋ વੁਚ੍ਚਤਿ, ਤੇ ਤਸ੍ਸ ਨਾਥਭਾવਕਰਾ ਧਮ੍ਮਾ ਨਾਥਕਰਣਾਤਿ વੁਤ੍ਤਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਨਾਥਭਾવਕਰਾ ਪਤਿਟ੍ਠਕਰਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ’’ਤਿ। ਤਤ੍ਥ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਤਿਟ੍ਠਕਰਾਤਿ ਯਸ੍ਸ ਨਾਥਭਾવਕਰਾ, ਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਤਿਟ੍ਠਾવਿਧਾਯਿਨੋ। ਅਪ੍ਪਤਿਟ੍ਠੋ ਅਨਾਥੋ, ਸਪ੍ਪਤਿਟ੍ਠੋ ਸਨਾਥੋਤਿ ਪਤਿਟ੍ਠਤ੍ਥੋ ਨਾਥ-ਸਦ੍ਦੋ। ਕਲ੍ਯਾਣਗੁਣਯੋਗਤੋ ਕਲ੍ਯਾਣਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਸੀਲਾਦਿਗੁਣਸਮ੍ਪਨ੍ਨਾ’’ਤਿ ਆਹ। ਮਿਜ੍ਜਨਲਕ੍ਖਣਾ ਮੇਤ੍ਤਾ ਏਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਮਿਤ੍ਤੋ। ਸੋ વੁਤ੍ਤਨਯੇਨ ਕਲ੍ਯਾਣੋ ਅਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਿਤਾਮਤ੍ਤਂ ਕਲ੍ਯਾਣਮਿਤ੍ਤਪਦੇਨ વੁਤ੍ਤਂ। ਅਸ੍ਸ ਤੇਨ ਸਬ੍ਬਕਾਲਂ ਅવਿਜਹਿਤવਾਸੋਤਿ ਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਕਲ੍ਯਾਣਸਹਾਯੋ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਆਹ ‘‘ਤੇવਸ੍ਸਾ’’ਤਿ। ਤੇ ਏવ ਕਲ੍ਯਾਣਮਿਤ੍ਤਾ ਅਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ। ਸਹ ਅਯਨਤੋਤਿ ਸਹ ਪવਤ੍ਤਨਤੋ। ਅਸਮੋਧਾਨੇ ਚਿਤ੍ਤੇਨ, ਸਮੋਧਾਨੇ ਪਨ ਚਿਤ੍ਤੇਨ ਚੇવ ਕਾਯੇਨ ਚ ਸਮ੍ਪવਙ੍ਕੋ। ਸੁਖਂ વਚੋ ਏਤਸ੍ਮਿਂ ਅਨੁਕੂਲਗਾਹਿਮ੍ਹਿ ਆਦਰਗਾਰવવਤਿ ਪੁਗ੍ਗਲੇਤਿ ਸੁવਚੋ। ਤੇਨਾਹ ‘‘ਸੁਖੇਨ વਤ੍ਤਬ੍ਬੋ’’ਤਿਆਦਿ। ਖਮੋਤਿ ਖਨ੍ਤੋ। ਤਮੇવਸ੍ਸ ਖਮਭਾવਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਗਾਲ਼੍ਹੇਨਾ’’ਤਿਆਦਿ વੁਤ੍ਤਂ। વਾਮਤੋਤਿ ਮਿਚ੍ਛਾ, ਅਯੋਨਿਸੋ વਾ ਗਣ੍ਹਾਤਿ। ਪਟਿਪ੍ਫਰਤੀਤਿ ਪਟਾਣਿਕਭਾવੇਨ ਤਿਟ੍ਠਤਿ। ਪਦਕ੍ਖਿਣਂ ਗਣ੍ਹਾਤੀਤਿ ਸਮ੍ਮਾ, ਯੋਨਿਸੋ વਾ ਗਣ੍ਹਾਤਿ।
17-18. Sattame yehi sīlādīhi samannāgato bhikkhu dhammasaraṇatāya dhammeneva nāthati āsīsati abhibhavatīti nātho vuccati, te tassa nāthabhāvakarā dhammā nāthakaraṇāti vuttāti āha ‘‘attano sanāthabhāvakarā patiṭṭhakarāti attho’’ti. Tattha attano patiṭṭhakarāti yassa nāthabhāvakarā, tassa attano patiṭṭhāvidhāyino. Appatiṭṭho anātho, sappatiṭṭho sanāthoti patiṭṭhattho nātha-saddo. Kalyāṇaguṇayogato kalyāṇāti dassento ‘‘sīlādiguṇasampannā’’ti āha. Mijjanalakkhaṇā mettā etassa atthīti mitto. So vuttanayena kalyāṇo assa atthīti tassa atthitāmattaṃ kalyāṇamittapadena vuttaṃ. Assa tena sabbakālaṃ avijahitavāsoti taṃ dassetuṃ ‘‘kalyāṇasahāyo’’ti vuttanti āha ‘‘tevassā’’ti. Te eva kalyāṇamittā assa bhikkhuno. Saha ayanatoti saha pavattanato. Asamodhāne cittena, samodhāne pana cittena ceva kāyena ca sampavaṅko. Sukhaṃ vaco etasmiṃ anukūlagāhimhi ādaragāravavati puggaleti suvaco. Tenāha ‘‘sukhena vattabbo’’tiādi. Khamoti khanto. Tamevassa khamabhāvaṃ dassetuṃ ‘‘gāḷhenā’’tiādi vuttaṃ. Vāmatoti micchā, ayoniso vā gaṇhāti. Paṭippharatīti paṭāṇikabhāvena tiṭṭhati. Padakkhiṇaṃ gaṇhātīti sammā, yoniso vā gaṇhāti.
ਉਚ੍ਚਾવਚਾਨੀਤਿ વਿਪੁਲਖੁਦ੍ਦਕਾਨਿ। ਤਤ੍ਰੁਪਗਮਨਿਯਾਯਾਤਿ ਤਤ੍ਰ ਤਤ੍ਰ ਮਹਨ੍ਤੇ ਖੁਦ੍ਦਕੇ ਚ ਕਮ੍ਮੇ ਸਾਧਨવਸੇਨ ਉਪਾਯੇਨ ਉਪਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿਯਾ, ਤਸ੍ਸ ਤਸ੍ਸ ਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਨਿਪ੍ਫਾਦਨੇ ਸਮਤ੍ਥਾਯਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਤਤ੍ਰੁਪਾਯਾਯਾਤਿ વਾ ਤਤ੍ਰ ਤਤ੍ਰ ਕਮ੍ਮੇ ਸਾਧੇਤਬ੍ਬੇ ਉਪਾਯਭੂਤਾਯ।
Uccāvacānīti vipulakhuddakāni. Tatrupagamaniyāyāti tatra tatra mahante khuddake ca kamme sādhanavasena upāyena upagacchantiyā, tassa tassa kammassa nipphādane samatthāyāti attho. Tatrupāyāyāti vā tatra tatra kamme sādhetabbe upāyabhūtāya.
ਧਮ੍ਮੇ ਅਸ੍ਸ ਕਾਮੋਤਿ ਧਮ੍ਮਕਾਮੋਤਿ ਬ੍ਯਧਿਕਰਣਾਨਮ੍ਪਿ ਬਾਹਿਰਤ੍ਥੋ ਸਮਾਸੋ ਹੋਤੀਤਿ ਕਤ੍વਾ વੁਤ੍ਤਂ। ਕਾਮੇਤਬ੍ਬਤੋ વਾ ਪਿਯਾਯਿਤਬ੍ਬਤੋ ਕਾਮੋ, ਧਮ੍ਮੋ। ਧਮ੍ਮੋ ਕਾਮੋ ਅਸ੍ਸਾਤਿ ਧਮ੍ਮਕਾਮੋ। ਧਮ੍ਮੋਤਿ ਪਰਿਯਤ੍ਤਿਧਮ੍ਮੋ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤੋਤਿ ਆਹ ‘‘ਤੇਪਿਟਕਂ ਬੁਦ੍ਧવਚਨਂ ਪਿਯਾਯਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ’’ਤਿ। ਸਮੁਦਾਹਰਣਂ ਕਥਨਂ ਸਮੁਦਾਹਾਰੋ, ਪਿਯੋ ਸਮੁਦਾਹਾਰੋ ਏਤਸ੍ਸਾਤਿ ਪਿਯਸਮੁਦਾਹਾਰੋ। ਸਯਞ੍ਚਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਚ-ਸਦ੍ਦੇਨ ‘‘ਸਕ੍ਕਚ੍ਚ’’ਨ੍ਤਿ ਪਦਂ ਅਨੁਕਡ੍ਢਤਿ। ਤੇਨ ਸਯਞ੍ਚ ਸਕ੍ਕਚ੍ਚਂ ਦੇਸੇਤੁਕਾਮੋ ਹੋਤੀਤਿ ਯੋਜਨਾ। ਅਭਿਧਮ੍ਮੋ ਸਤ੍ਤ ਪਕਰਣਾਨਿ ‘‘ਅਧਿਕੋ ਅਭਿવਿਸਿਟ੍ਠੋ ਚ ਪਰਿਯਤ੍ਤਿਧਮ੍ਮੋ’’ਤਿ ਕਤ੍વਾ। વਿਨਯੋ ਉਭਤੋવਿਭਙ੍ਗਾ વਿਨਯਨਤੋ ਕਾਯવਾਚਾਨਂ। ਅਭਿવਿਨਯੋ ਖਨ੍ਧਕਪਰਿવਾਰਾ વਿਸੇਸਤੋ ਆਭਿਸਮਾਚਾਰਿਕਧਮ੍ਮਕਿਤ੍ਤਨਤੋ। ਆਭਿਸਮਾਚਾਰਿਕਧਮ੍ਮਪਾਰਿਪੂਰਿવਸੇਨੇવ ਹਿ ਆਦਿਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਕਧਮ੍ਮਪਾਰਿਪੂਰੀ। ਧਮ੍ਮੋ ਏવ ਪਿਟਕਦ੍વਯਸ੍ਸਪਿ ਪਰਿਯਤ੍ਤਿਧਮ੍ਮਭਾવਤੋ। ਮਗ੍ਗਫਲਾਨਿ ਅਭਿਧਮ੍ਮੋ ‘‘ਨਿਬ੍ਬਾਨਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਅਭਿਮੁਖੋ’’ਤਿ ਕਤ੍વਾ। ਕਿਲੇਸવੂਪਸਮਕਰਣਂ ਪੁਬ੍ਬਭਾਗਿਯਾ ਤਿਸ੍ਸੋ ਸਿਕ੍ਖਾ ਸਙ੍ਖੇਪਤੋ વਿવਟ੍ਟਨਿਸ੍ਸਿਤੋ ਸਮਥੋ વਿਪਸ੍ਸਨਾ ਚ। ਉਲ਼ਾਰਪਾਮੋਜ੍ਜੋਤਿ ਬਲવਪਾਮੋਜ੍ਜੋ। ਕਾਰਣਤ੍ਥੇਤਿ ਨਿਮਿਤ੍ਤਤ੍ਥੇ। ਕੁਸਲਧਮ੍ਮਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਹਿਸ੍ਸ વੀਰਿਯਾਰਮ੍ਭੋ। ਤੇਨਾਹ ‘‘ਤੇਸਂ ਅਧਿਗਮਤ੍ਥਾਯਾ’’ਤਿ। ਕੁਸਲੇਸੁ ਧਮ੍ਮੇਸੂਤਿ વਾ ਨਿਪ੍ਫਾਦੇਤਬ੍ਬੇ ਭੁਮ੍ਮਂ ਯਥਾ ‘‘ਚੇਤਸੋ ਅવੂਪਸਮੇ ਅਯੋਨਿਸੋਮਨਸਿਕਾਰਪਦਟ੍ਠਾਨ’’ਨ੍ਤਿ। ਅਟ੍ਠਮੇ ਨਤ੍ਥਿ વਤ੍ਤਬ੍ਬਂ।
Dhamme assa kāmoti dhammakāmoti byadhikaraṇānampi bāhirattho samāso hotīti katvā vuttaṃ. Kāmetabbato vā piyāyitabbato kāmo, dhammo. Dhammo kāmo assāti dhammakāmo. Dhammoti pariyattidhammo adhippetoti āha ‘‘tepiṭakaṃ buddhavacanaṃ piyāyatīti attho’’ti. Samudāharaṇaṃ kathanaṃ samudāhāro, piyo samudāhāro etassāti piyasamudāhāro. Sayañcāti ettha ca-saddena ‘‘sakkacca’’nti padaṃ anukaḍḍhati. Tena sayañca sakkaccaṃ desetukāmo hotīti yojanā. Abhidhammo satta pakaraṇāni ‘‘adhiko abhivisiṭṭho ca pariyattidhammo’’ti katvā. Vinayo ubhatovibhaṅgā vinayanato kāyavācānaṃ. Abhivinayo khandhakaparivārā visesato ābhisamācārikadhammakittanato. Ābhisamācārikadhammapāripūrivaseneva hi ādibrahmacariyakadhammapāripūrī. Dhammo eva piṭakadvayassapi pariyattidhammabhāvato. Maggaphalāni abhidhammo ‘‘nibbānadhammassa abhimukho’’ti katvā. Kilesavūpasamakaraṇaṃ pubbabhāgiyā tisso sikkhā saṅkhepato vivaṭṭanissito samatho vipassanā ca. Uḷārapāmojjoti balavapāmojjo. Kāraṇattheti nimittatthe. Kusaladhammanimittaṃ hissa vīriyārambho. Tenāha ‘‘tesaṃ adhigamatthāyā’’ti. Kusalesu dhammesūti vā nipphādetabbe bhummaṃ yathā ‘‘cetaso avūpasame ayonisomanasikārapadaṭṭhāna’’nti. Aṭṭhame natthi vattabbaṃ.
ਪਠਮਨਾਥਸੁਤ੍ਤਾਦਿવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।
Paṭhamanāthasuttādivaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ • Suttapiṭaka / ਅਙ੍ਗੁਤ੍ਤਰਨਿਕਾਯ • Aṅguttaranikāya
੭. ਪਠਮਨਾਥਸੁਤ੍ਤਂ • 7. Paṭhamanāthasuttaṃ
੮. ਦੁਤਿਯਨਾਥਸੁਤ੍ਤਂ • 8. Dutiyanāthasuttaṃ
ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Aṭṭhakathā / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ਅਙ੍ਗੁਤ੍ਤਰਨਿਕਾਯ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā)
੭. ਪਠਮਨਾਥਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ • 7. Paṭhamanāthasuttavaṇṇanā
੮. ਦੁਤਿਯਨਾਥਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ • 8. Dutiyanāthasuttavaṇṇanā
