| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / अङ्गुत्तरनिकाय (अट्ठकथा) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) |
७. पठमनाथसुत्तवण्णना
7. Paṭhamanāthasuttavaṇṇanā
१७. सत्तमे सनाथाति सञातका बहुञातिवग्गा हुत्वा विहरथ। नाथं करोन्तीति नाथकरणा, अत्तनो सनाथभावकरा पतिट्ठाकराति अत्थो। कल्याणमित्तोतिआदीसु सीलादिगुणसम्पन्ना कल्याणा मित्ता अस्साति कल्याणमित्तो। तेवस्स ठाननिसज्जादीसु सह अयनतो सहायाति कल्याणसहायो। चित्तेन चेव कायेन च कल्याणमित्तेसुयेव सम्पवङ्को ओणतोति कल्याणसम्पवङ्को। सुवचो होतीति सुखेन वत्तब्बो होति, सुखेन अनुसासितब्बो। खमोति गाळ्हेन फरुसेन कक्खळेन वुत्तो खमति न कुप्पति। पदक्खिणग्गाही अनुसासनिन्ति यथा एकच्चो ओवदियमानो वामतो गण्हाति, पटिप्फरति वा, अस्सुणन्तो वा गच्छति, एवं अकत्वा ‘‘ओवदथ , भन्ते, अनुसासथ, तुम्हेसु अनोवदन्तेसु को अञ्ञो ओवदिस्सती’’ति पदक्खिणं गण्हाति।
17. Sattame sanāthāti sañātakā bahuñātivaggā hutvā viharatha. Nāthaṃ karontīti nāthakaraṇā, attano sanāthabhāvakarā patiṭṭhākarāti attho. Kalyāṇamittotiādīsu sīlādiguṇasampannā kalyāṇā mittā assāti kalyāṇamitto. Tevassa ṭhānanisajjādīsu saha ayanato sahāyāti kalyāṇasahāyo. Cittena ceva kāyena ca kalyāṇamittesuyeva sampavaṅko oṇatoti kalyāṇasampavaṅko. Suvacohotīti sukhena vattabbo hoti, sukhena anusāsitabbo. Khamoti gāḷhena pharusena kakkhaḷena vutto khamati na kuppati. Padakkhiṇaggāhī anusāsaninti yathā ekacco ovadiyamāno vāmato gaṇhāti, paṭippharati vā, assuṇanto vā gacchati, evaṃ akatvā ‘‘ovadatha , bhante, anusāsatha, tumhesu anovadantesu ko añño ovadissatī’’ti padakkhiṇaṃ gaṇhāti.
उच्चावचानीति उच्चनीचानि। किंकरणीयानीति ‘‘किं करोमी’’ति एवं वत्वा कत्तब्बकम्मानि। तत्थ उच्चकम्मं नाम चीवरस्स करणं रजनं, चेतिये सुधाकम्मं, उपोसथागारचेतियघरबोधिघरेसु कत्तब्बकम्मन्ति एवमादि। अवचकम्मं नाम पादधोवनमक्खनादिखुद्दककम्मं। तत्रूपायायाति तत्रुपगमनियाय। अलं कातुन्ति कातुं समत्थो होति। अलं संविधातुन्ति विचारेतुं समत्थो होति।
Uccāvacānīti uccanīcāni. Kiṃkaraṇīyānīti ‘‘kiṃ karomī’’ti evaṃ vatvā kattabbakammāni. Tattha uccakammaṃ nāma cīvarassa karaṇaṃ rajanaṃ, cetiye sudhākammaṃ, uposathāgāracetiyagharabodhigharesu kattabbakammanti evamādi. Avacakammaṃ nāma pādadhovanamakkhanādikhuddakakammaṃ. Tatrūpāyāyāti tatrupagamaniyāya. Alaṃ kātunti kātuṃ samattho hoti. Alaṃ saṃvidhātunti vicāretuṃ samattho hoti.
धम्मे अस्स कामो सिनेहोति धम्मकामो, तेपिटकं बुद्धवचनं पियायतीति अत्थो। पियसमुदाहारोति परस्मिं कथेन्ते सक्कच्चं सुणाति, सयञ्च परेसं देसेतुकामो होतीति अत्थो । अभिधम्मे अभिविनयेति एत्थ धम्मो अभिधम्मो, विनयो अभिविनयोति चतुक्कं वेदितब्बं। तत्थ धम्मोति सुत्तन्तपिटकं। अभिधम्मोति सत्त पकरणानि। विनयोति उभतोविभङ्गो। अभिविनयोति खन्धकपरिवारा। अथ वा सुत्तन्तपिटकम्पि अभिधम्मपिटकम्पि धम्मो एव, मग्गफलानि अभिधम्मो। सकलविनयपिटकं विनयो, किलेसवूपसमकरणं अभिविनयो। इति सब्बस्मिम्पि एत्थ धम्मे च अभिधम्मे च विनये च अभिविनये च उळारपामोज्जो होतीति अत्थो। कुसलेसु धम्मेसूति कारणत्थे भुम्मं, चातुभूमककुसलधम्मकारणा तेसं अधिगमत्थाय अनिक्खित्तधुरो होतीति अत्थो।
Dhamme assa kāmo sinehoti dhammakāmo, tepiṭakaṃ buddhavacanaṃ piyāyatīti attho. Piyasamudāhāroti parasmiṃ kathente sakkaccaṃ suṇāti, sayañca paresaṃ desetukāmo hotīti attho . Abhidhamme abhivinayeti ettha dhammo abhidhammo, vinayo abhivinayoti catukkaṃ veditabbaṃ. Tattha dhammoti suttantapiṭakaṃ. Abhidhammoti satta pakaraṇāni. Vinayoti ubhatovibhaṅgo. Abhivinayoti khandhakaparivārā. Atha vā suttantapiṭakampi abhidhammapiṭakampi dhammo eva, maggaphalāni abhidhammo. Sakalavinayapiṭakaṃ vinayo, kilesavūpasamakaraṇaṃ abhivinayo. Iti sabbasmimpi ettha dhamme ca abhidhamme ca vinaye ca abhivinaye ca uḷārapāmojjo hotīti attho. Kusalesu dhammesūti kāraṇatthe bhummaṃ, cātubhūmakakusaladhammakāraṇā tesaṃ adhigamatthāya anikkhittadhuro hotīti attho.
Related texts:
तिपिटक (मूल) • Tipiṭaka (Mūla) / सुत्तपिटक • Suttapiṭaka / अङ्गुत्तरनिकाय • Aṅguttaranikāya / ७. पठमनाथसुत्तं • 7. Paṭhamanāthasuttaṃ
टीका • Tīkā / सुत्तपिटक (टीका) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / अङ्गुत्तरनिकाय (टीका) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) / ७-८. पठमनाथसुत्तादिवण्णना • 7-8. Paṭhamanāthasuttādivaṇṇanā
